1.
(Sc ap. A; Urt, Lar, Gèze, Dv),
bitzeRecogida, recolección. "Accumulatio, biltzea" Urt I 87. "Collectio, [...] biltzéa, biribillkatzea" Ib. V 330. "Cosecha, el recoger los frutos, uztaren biltzea" Lar. "Agregación", "allegamiento" Ib. "Récolte" Gèze. "Cueillette" Dv. "Recolección" A. v. bilketa. Tr. Documentado desde comienzos del s. XVIII. En DFrec hay 15 ejs.
Bañan Lurra izanen deño hazi ereintzeak eta biltzeak, hotza eta beroa [...] eztire geldituko. UrtGen 8, 22.
Eraizioaren bilzea eta amarren primizien egiteko denbora. SermAN 4v.
Ereinz on bat eta uztan uste zuen bilze obea. MbIArg I 201.
Ajütatüren düie Tresoriera urtheko bi sosen bilziaren egiten. Mercy 39.
Erain duen etsaia, debrua da; biltzea, munduaren akhabantza; eta biltzaileak, aingeruak dire. TBMt 13, 39 (Lç, He, IBk, IBe uzta, SalabBN biltzeko denbora).
Ale mot asko erein bear dira urte berean, biltze baten faltan bestea arrapa dedin. ItDial 53 (Ip, Dv biltze).
Biltziak egingo diran aldijetako tasa ofizialak. "Recolecciones".ForuAB 115.
Txartel berrien indargetze eta biltzea, gutxienez iru illabete aurretik iragarriko da. EAEg 21-4-1937, 1541.
Lurrak dirauno / ereite eta biltze, / hotz eta bero, / [...] ez dira geldituko. BiblGen 8, 22 (Dv biltze; Ur itaite, Ol uztaro, Ker batze, BiblE uztabiltze).
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de compuestos)."Agosto, cosecha de mieses, uzta, uzta biltzea, aboztua"Lar.
"Espulgo, zorri biltzea"Ib."Mahats biltzeak, vendanges"Dv.
"Mahats-biltzia (S-saug), la vendange"Lh s.v. bildu. Baldiñ zure bihotza emana bada diru-bilzeari edo Abariziari. HePhil 463 (SP 458 abariziara).
Anziñaeran Donostia inguruko uztabiltzerik geienetakoa zan txakolina non nai deitzaion ardoarena. IztC 146.
Hilabethe hunetan abiatzen dira belhar ephaiteak, zekhale eta garagar biltzeak. DvLab 207.
Oliba eta amanda biltze, seda harrendako osto biltze... JEBur 83.
Txanpon bitzea bukatu ondorean. AgG 74.
Biar goizean lagunen ezur bitzea izango diagu. Ib. 157.
Itz-biltzea. OlEEs 1919, 26.
Kontribuzio-biltzeaz zer ikusia dutenak. ForuAG 237.
Kusku-biltzea. OrMi 29.
No, ederra, zenbat iraun zuen osto-biltzeak?Ib. 37.
Ori eginda, diru-biltzea letorke. LdiIL 73.
Belar-biltzea. OrEus 315.
Domu-biltze guztia aberatsen alde zala. EguzkGizAuz 27.
Baba-biltzea bukatu orduko. TAgUzt 290.
Arto-biltzearen lana. Ib. 291.
Uzta-biltzea. OrMt 13, 39.
Mahats biltzeak. JEtchep 21.
Etzitekean ez ereintzarik eztare uztabiltzerik. IbiñVirgil 73.
Zenbaitek uste izan dute arres-biltze hortarik heldu dela "pastoral" izena. Lf( inCasveSGrazi 14).
Gerezi biltzeak eta besteak. LarreArtzainE 30.
Sagardo-lanak eta sagar biltzeak bukatu ditugu. Albeniz 18.
azpiadiera-1.2
Eske-biltzea dute Iñauteriz aurten."Cuestación."OrEus 144.
sense-2
2.Reunión. Ermiten aitzakian egiñ oi diran mutill ta neskatxen biltze edo batzarreak. AA III 485.
Jenden biltzez-biltze, San Franzisko deritzen Kaliforniako hiri nausian ere, ez dira gibelatuago. EskLAlm 1914, 43.
(ap. DRA)Gudaritutze, biltze, ordezkotutze [...] eta abarrei dagozkienak."Concentraciones".EAEg 12-11-1936, 276.
Lanerako sei egun dituzute; zazpigarrena, berriz, larunbata, atsedenerako, biltze deunerako. OlLev 23, 3 (Ker, Bibl batzar).
Etxean, amarentzat trakasu zen langile biltze hori. LarreArtzainE 57.
sense-3
3.Unión.Cf. Lar y Añ: "Acceso, acto carnal, aragizbiltzea". Jesus-Kristo gure Jaunaren ethortzapenaz, eta gure harekin bilzeaz darokanaz. TB2 Thess 2, 1 (Bibl haren ondora gure biltzeari buruz; Lç harenganako biltzarreaz, He bilguraz, Dv batpenaz).
azpisarrera-1
BILTZE-LAN.
Trabajo de recogida. v. BIL-LAN s.v. bildu. Beste guziak neronek bildu ta idatziak dira, ta biltze-lan ontan lagundu diratenen artean, Zaldibiko Prantxisko Erauskin bertsolariaren izena ezin ixilik utzi dezaket.MujPAm 13.
Oraindik ezpaitiok / bertso-metagari / biltze-lan ondoreko / potorik ipiñi. EAOlBe 96.
Biltze-lana dela gurean presakakoena, orain zenbait urteren barruan biltzen ez dena betiko gal daitekeelako. MEIG VIII 64.
azpisarrera-2
BILTZE-ZALE.
Aficionado a juntar. Labur-nai ere badezu Lizardi, esaldiari itz alperrak iñausi-zale alegia, edota bi-iru itz alkar-ari zorrotzez biltze-zale. Markiegi( inLdiIL 12s).