Harremana

    OEH - Bilaketa

    376 emaitza hotz bilaketarentzat

    Sarrera buruan (54)


    Sarrera osoan (322)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 beira.
    tradizioa
    Tr. Empleado por autores septentrionales hasta finales del s. XVIII y por Larramendi; es retomado por algún autor meridional moderno (Azkue, Altube, Echeita). Leiçarraga distingue entre beira "vidrio" y beire "vaso". Axular emplea siempre beira (y no behira, como dice Azkue; igualmente en Oihenart sólo se encuentra beire, no behire ); sólo encontramos behira en Pouvreau. Eguiateguy se sirve de beira y -e con igual valor; hay tbn. beire en Tartas. En DFrec hay 3 ejs. de beira, meridionales.
    etimologikoa
    Etim. Préstamo románico. Cf. gasc. béyre "verre; verre à boire" (Palay).
    sense-1
    1. (AN, L, BN ap. A ; SP, Lar, Añ (AN), H); beire ( behi- en O sg. A).
    Vidrio. "Verre" SP. "Vidrio" Lar, Añ. "Beira nabarrezko aleak" Lar s.v. abalorio. v. berina.
    Eta Zibitateko plazá zen urrhe purez, beira guzizko argia bezala. Lç Apoc 21, 21. Baina Zibitatea bera zen urrhe purez, beira pura irudi. Ib. 21, 18 (Dv berina, Ip bitre, Ur (G) bidrio, Ur (V) biderijo). Lurra beiraren pare daite Prinzeenean / zeña presentatzen baita xahuki mahañean. EZ Man I 88. Ber' etxea beirez dadukanak estalirik, ezpeza aurtik berzerenera harririk. "Couverte de vitre". O Pr 92. Beiren errarazitzeko labia sutan baitzien, semia harat aurthikitzen dizi eta labe bortha zerratzen. AR 223. Iduri baitzuen beira garbiz egiña. He Apoc 21, 18. Zorthü hona beiraren pare diala, honki xahü ageri denian hausten dena. Egiat 257. Zer da edertarzüna, gorotz zathi bat, elhürrez estalirik, beire bat kolore faltsüz pintratia. Ib. 185. Üdüri dirade erho bati, mündia ustez beire zela, hautse lezen beldürrez zothükatzen etzena. Ib. 250. Bainan hiria urrhe hutsez zen, beira hutsa iduri. TB Apoc 21, 18. Ezekian, baiña, zelan azaldu, zegaitik edo zerik zetara erabillen burua albo alboka kristal edo beira (vidrio, Axular)-arteko irudiak. A BeinB 89. Ausi ebazan leio bateko beirak. Echta Jos 71. Eta hiria bera urre hutsezkoa, beira garbia bait litzan. IBk Apoc 21, 18.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de compuestos). "(Quien tiene) tejado de vidrio, no tire piedras al de su vecino, beira-tellatua badezu, auzoari arrika eztegiozu" Lar (tbn. en EZBB I 64).
    sense-2
    2. (Lar, H, A); beire (Lar, Arch VocGr, VocBN A).
    Vaso, copa. "Vaso, en general, ontzia; de vidrio, beira" Lar. "Almarraja, vasija de vidrio agujereada, para regar, beira zulatua erregatzeko" Ib. "Beiria, le verre à boire" Arch VocGr . "Verre à pied" VocBN . "Verre, vase à boire" H. Cf. A: "Beira. Haraneder (Mt 10, 42), lo usa también como 'vaso', pero parece imitación del francés verre, que significa 'vidrio' y 'vaso'". Cf. Deen I 231: "Begira, staup, schnapsglas, vasito para aguardiente".
    Nork ere edatera emanen baitrauka beirebat ur hotz. Lç Mt 10, 42 (He, HeH beira, SalabBN beire; TB, IBk baso, Ip khopor, Leon ophor). Nork ere edatera emanen baitrauzue beirebat ur ene izenean. Lç Mc 9, 41. Zirimonietarik bat zen, ekhartzea bere aitzinera beira bat ur. Ax 406 (V 264). Prometatu baiteraue bere fidelei doatsutasun guziko itsasoa behira bat ur gatik. SP Phil 379. Behira hautsi izan den hura eskularru, erhastun, mukanez galdu hura. Ib. 378 (He 382 beira). Gizonen gorputzak dira behiren pare, zeinak ezin erabil baititezke bata bertzearekin, elkhar ukitzen dutela, elkhar hautsteko peril gabe. Ib. 258. Mahats-arnorik hobenetik elkarren grazia onori beiriak beterik edaten zirela. Tt Onsa 52. Beira ur xoill batentzat, dohatsutasunezko itsaso oso bat. He Phil 382. Beira hautste hori. Ib. 382. Beirak bezala dire, zeiñak eziñ erabil baititezke elkhar ukitzen dutela, hausteko hirrisku handi batean izan gabe. Ib. 260. Ematen zaion guztia nasaiki pagatzen du: beira bat ur hotzetaraino. Dh 228.
    azpisarrera-1
    BEIRA-BEGI. "Anteojos" A, que cita, sin duda por error, a Ax; en éste sólo aparece begi orde (Ax 280 (V 187)), con ese valor.
    azpisarrera-2
    BEIRA-BELAR (Lar, Lcq 139; -bedar Lar). "Álkali, planta o hierba que quemada da la sosa, de que se hace el vidrio" Lar. "Almarjo, hierba como junco delgado" Ib. "Beiraberarra, sosa" Izt C 42. "(Suæda fruticosa); cast. almajo, almarjo, armarjo; fr. suéda; vasc. beira-belarra (Lar): de beira vidrio, vaso de cristal y belarra, hierba, y quiere decir hierba que sirve para fabricar el cristal" Lcq 139. v. BEIRAKI-BELAR.
    azpisarrera-3
    BEIRA-EGILE. v. beiragile.
    azpisarrera-4
    BEIRAZKO (H). De vidrio.
    Eta zen trono aitzinean beirazko itsaso kristala irudi zuen bat. Lç Apoc 4, 6 (TB beiraki, Ip bitezko, Echn bridioa, Ur (G) bidriozko, Ur (V) biderijozko). Zer da beirazko untzia baiño gauza samurragorik eta hautskorragorik? Ax 61 (V 40). Eta ikusi nuen beirazko itsaso bat bezala suz nahastekatua. He Apoc 15, 2. Baratz orren erdi-erdian beirazko (kristalezko) yauregi aundi eta ikusgarri bat agiri zan. Alt EEs 1912, 245. Ardoari ez begiratu gorriya dirudinean, bere margoa (kolorea) beirazko <beraizko> edontziyan distiatzen dagoanean. "Cum splenduerit in vitro color eius". (Prov 23, 31) BPrad EEs 1915, 146.

    beira

    beira
    << behin 0 / 0 belaunikatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper