OEH - Bilaketa

231 emaitza haboro bilaketarentzat

Sarrera buruan (11)


Sarrera osoan (220)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
haboro.
tradizioa
Tr. Bien documentado en la tradición suletina (tbn. en Oihenart y Tartas) y roncalesa. Se encuentra además en algunos autores bajo-navarros y labortanos: Dechepare, Etchart, López, Monho, Goyhetche e Hiribarren. Haboro es la forma propia de la tradición suletina y obro de la roncalesa (junto a oboro en Ros y Mendigacha); hay aboro, sin aspiración, en López y en autores labortanos, y (h)oboro en Dechepare, Etchart, Oihenart y Sauguis. Se documenta además habo en sendos ejs. de PierKat y Mirande.
etimologikoa
Etim. Sin duda de *(h)oba-ro "mejor" adv. Cf. hobeto (3).
sense-1
1. oboro, obro .
(Acompañando a un sintagma nominal). Más. v. HABOROAGO, gehiago. Tr. Es usado tras el sintagma nominal por Dechepare, Belapeyre, Mercy y Mirande; ante el sintagma por Sauguis, Tartas, AstLas (20), UskLiB, Goyhetche, Mendigacha y Xikito (8), y lo emplean indistintamente en ambas posiciones Maister, Xarlem, Etchahun, CatS , Inchauspe y Constantin. El sintagma nominal aparece en modo indet., y concuerda con un verbo del que solo hallamos ejs. en sing. (aunque cf. infra, usado con valor pronominal).
Eta jinen direnek gero duten kausa oboro haren [heuskararen] abanzatzeko. E 9. Aho bano hoboro begi duk. Saug 172. Oboro damü eta despendio. Etchart 4.1r. Bertzela haboro damnu dukezu zure orazionian eziez profeitu. Tt Arima 21. Erakatsi gabez damü haboro egiten derie, ezi ez huntarzün bere egite honez. Bp I 18. Haboro arranküra ükhen zian jakiteko, zer zen Jinkuaren boronthate huna. Mst I 25, 2 ( ib. 11, 6 arranküra haboro ). Saintien sokhorria sü habororeki galthatü. Ib. 19,6. Aize apür bat haboro dielakoz. Egiat 275. Haitatzia egin izanen da üztarilako bigarren igantian bilkhürati landan botz haboruala. Mercy 36s. Gaskoiñan badügü / berri gaisto haboro. Xarlem 382 ( ib. 277 indar beno haboro beldür ). Eztüdan haboro phenarik / akaba nezazie! Ib. 1000. Egizü beste egünez beno haboro Meditazione. UskLiB 78. Idoki zeizien eskarlatazko manto hura zuiñez beztitü beitzüntien zuri haboro trüfa egitiagatik. Ib. 39. Musde Chaho Atharratze, adinez zirena gazte, / Bena ezta zaharrik ere, dinik haboro jakite. Etch 578 ( ib. 618 ürgüillü haboro ). Agintzen zaioteneko / aboro gasna ogi baiño. Gy 57. Ezteio deusek irabazi haboro emaiten laborariari haziendak beno. Ip Dial 74 (Dv, It irabazi ge(h)iago, Ur irabazi andijagorik ). Zunbat ere gehiagotan [...], hanbat ere haboro indar düke nitre-gatzak. Ib. 116. Eta büztin beno hariña haboro balin badü deitzen da hariña lürra. Ib. 44. Pensatan tziua [...] ez diola izaren istantian ene disposizionian amabi beino obro aiñguruzko legione? Hual Mt 26, 53. Ontasuna igorri bertze haurhidekin, / pharte bat enekin, / enekin baino haboro bertze bortzekin. ChantP 262. Ezteia deus ere haboro behar? CatS 91. Ardüra othoitze egin; amuina haboro egin. Ib. 102 ( ib. 85 haboro bihotzmin ). [Türkak] khiristien elizak egotxi zütien lekhü haboroetan. Ip Hil 136. Eskribitako ez kantxoin bat, ezik anitx obro. Mdg 125. Bi eta obro aldiz. Ib. 132. Deus oboro. Adios D. Resurrección berze batraino. Ib. 153. Hori ehortzetari itxura habororen emaiteko ezaririk izan den emendio bat da. Const 31. Ezagützen zian etziala haboro biderik. Ib. 39. Eta, garrantzia haboro duena, [...]. Mde Pr 64.
azpiadiera-1.1
(BN-mix, S; Ht VocGr 404, Lar, VocBN (S), Gèze, Dv (S)), oboro (SP, A (que cita a E)), obro (R), haboo (S), habo (S) Ref.: A ( obro ); Lrq (/habóo/); EAEL 199 .
(Con el sust. elidido). "(O), davantage" SP. "Más, [...] aboro " Lar. "Plus" Gèze, VocBN . " Obro ezik ein mendioillar il ditu aurten jein batek gore idian (R-uzt), más de cien abubillas ha matado este año un señor en nuestra villa" A. "Un plus grand nombre" Lrq. "Le mot haboro est souletin, mais se rencontre aux environs de Saint-Palais" Lf Gram 314.
Mundu orok eztu egin zuk bezanbat hargatik, / orogatik bano oboro hark ere daidi zugatik. E 107. Hoboro daki erhoak ber'etxean, eziez zuhurrak bertzerenean. "En sait plus" . O Pr 626 (cf. infra HABORO EZI EZ). Ditxak bi aurhide, on eta adiskide, desditxak oboro, diren gaizak oro. "Beaucoup plus" . Ib. 115. Paradusuko portaliak sei mila urthez eta haboroz zerraturik egonik. Tt Onsa 167. Zeren [...] hari beste saintü orori beno haboro zor baiteriogü. Bp I 146. Emazte saintiek, bere apostoliek eta bostetan ehün beno haboro hartan sinheste hartü zienek. Bp II 55. Ez khexatü, ez haboro dianari inbidiarik ekharri. Mst III 22, 3. Haboro dira mündü huni gogo hobez behatzen direnak eziez Jinkuari. Ib. 3,2. Goiz atsetan akto horien egitera, hatsarrian gutiago, eta gero beti eta hanbat aboro. AR 91. Desira baino zeruan / aboro da gozoa; / Hitz batez, parabisuan / Ikusten da Jainkoa. Monho 102. Oren kart batez edo mentüraz haboroz. UskLiB 91. Zortzi urtheren behar deizüt erran dolorez adio; / Haboro bizitzen ezpaniz, Josafatera artino. Etch 242. Bazkaria kuxian suntsitu zen, / aboro ere izan balitz aise iretsi zuketen. Gy 164. Hitz bat, ez aboro. Ib. 251. Badeia Jinko bat beno haboro? CatS 2. [Bazakian] haboro ükhen dianak, haboro zor diala eta haboroz behar dükiala khuntü eman. Ip Hil 59. [Geroztik] arramuldatürik izan dira berritan, hüts berekin, ezpazien ere haboro. UNLilia 2. Akaitruk bainago orai xa eztaud obro isartan. Mdg 139. Lan hanitx bazian herrian eta hanitxez haboro herri aizuetan. Const 42. Obro du abratsak pobretan denean ezik pobreak abrasten denean. (R). A EY III 219. Anitz daki sagiuak, baia obro gatiuak. (R). Ib. 52.
sense-2
2. (S, Sal ap. A ), haboo (S) Ref.: A; Lrq (/habóo/) .
(Uso adv.). Más. " Haboro ithotzen du arduak, ezin ez hurak (S)" A.
Zuen errian ezta oboro bakea deseatzen duenik nola nik. MRos 14.1r. Hementik zure ikhustiaz kontent niz, enite haboro abantza. Tt Onsa 68. Maite ukhen bere buria bezanbat, baina orano maite ukhen gutu bere buria beno haboro. Ib. 125. --Iesüs han gure korpitzeko begiez ikhus dirogia? --Ez gure korpitzian arima beno haboro. Bp I 72. Zerk haboro destorbatzen eta khexa erazitzen zütü eziez zure bihotzeko erortokidüraren aski hil erazi gabiak. Mst I 3, 3. Maitha zitzadan nihaur beno haboro. Mst III 5, 6 (SP, Ch ge(h)iago ). Eta gizon behar bezalako baten presenziak gure einbidian atxikiten gitienaz geroz; zunbat aboro atxiki behar gitu Jinko justuarenak! AR 70. Jinkua kreatüra beno aboro maitaraziren daukün bat. CatLan 145. Karakoil bat beno haboro / etzütieigü estimatzen. Xarlem 288. Orano nahi züntüket mintzatü haboro / Ameriketarat juan beno lehenago. Etch 678. Ez naiz aboro hedatzen: / Horra zer dudan eskatzen. Gy 229. Zerek balio du obro? Hual Mt 23, 19 (Samper zerk du balio geago? ). Heriuaren beraren beno haboro lotsa izan behar da bekhatü murtalaren. CatS 55. Haren bihotza bethi haboro Jinkoaren amorioaren süiaz erratzen zen. Ip Hil 192. Bethi hazi dü eta bethi haboro edertü eta goratü bere arima. Ib. 35.
sense-3
3. (S, BN-mix ap. AtBou 1 ) .
(En frases negativas). En adelante (no), ya (no). v. infra HABORORIK.
Enendauke, / Ez elauke / Bertzebat hunl' oboro, / Net bilaizi / Baliz baizi / Zenzuz edo burzoro. O Po 6. Ezi bihotza, zu beti hala / Ikusiz gibel zauztadala, / hotzarriturik orai hil-hila, / Hoboro nitan eztabila. Ib. 15. Guttien uste dianian, badoa lupherat, gordatzen da, ezta haboro mundian agertzen. Tt Onsa 97. Beroak ez hotzak eztitu haboro erreren ez karrointaturen. Ib. 159. Diozünian, Jesüs-Krist arrapiztürik eztela hilzen gehiago, zer hortik idoki nahi düzü? --Eztügüla haboro bekhatürik egin behar. Bp II 57. Ixil adi, mütü adi, enitzaik haboro behatüren, zunbat ere hanitx estürlünkü emaiten beteitak. Mst III 6, 4 (SP geiago, Ch ez haut hemendik harat adituko ). Phakia ükhenen beitüzü; eta eztükezü haboro zure üngürünetan, ez lotsarik ez dolorerik. Mst I 25, 1. Noiz-eta ere baitzirete[...] Aldariaren aitzinian [...] eztuzie aboro uste uken behar gizonen artian ziretela. AR 255. Eztit ene korua / haboro ezariren / ez eta ene resuman / haboro sartüren. Xarlem 1459. Haboro ene kuntre ehiz mintzatüren. Etch 640. Hau bizia, dio, hau bizia bada! / Ez, ez aboro nik eziñ iasana da. Gy 5. Aboro banta ez zaitela / Hoik oro zuretzat balire bezala. Ib 288. Asto gaizoa aldiz haiñ kargatua zen, / Non aboro ez baitzirauken. Ib. 126. Ez dute zeren handik mugitu aboro, / Ez galtzekotz tokia, laster atzemana. Hb Esk 213. Etxekuer errezü dolorez adio, / Ützüliren etzira mentüraz haboro. ChantP 366. Erresolüzione azkar bat ez haboro bekhatürik egiteko. CatS 84. Orai ezpeita haboro halako perseküzionerik. Ib. 113. Zuin hiletarik phitztü beita ez haboro hiltzeko. Ib 103. Hitzemaiten deizüt bekhatürik haboro ez egitia. Ip Hil 121. Lloba solfistak ere eztu esturiatan obro solfa; organistak erran zaun, artzain edo labrari izaiteko badakiola aski. Mdg 122. Gizonak oro dia zahartzian triste / haboro ezpeitira deusetako ere. Xikito 8. Haritchabalet ixiltzera dua. Ez dü haboro izkiribatzen ere. Constantin herriko errejentak egiten dero segretarigua. Const 43. Oh, Pierris, Pierris, / Gaur deus ere badakizia / inposible zitazut / hola habo egoitia. PierKat 59. Eztiak haboro ene büria frantses bezala khuntatzen, bena hüskaldün hüts nükek hebentik aitzina. Mde Pr 51. Egun junez ohitzen ez habo. Mde Po 47. O eta zer düt ikhusten / ala ez naik haboro ezagützen! Casve SGrazi 42.
v. tbn. Mercy 38. UskLiB 100. Ip Hil 60. ChantP 384.
sense-4
Gizon bat zelarik onduxea adiñez, / Ez gazte ya aboro, zahar ere arras ez. Gy 19.
sense-5
4. (Dv (S)) .
(Det. pl.). (La) mayoría (de), (la) mayor parte (de). "Le plus grand nombre, la plus grande partie" Dv. v. HABOROEN, gehien.
Hala hari diren gizon eta emaztiak, edo oro, edo haboroak, salbatiak doaza. Tt Onsa 71 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). --Nork manatü dütü Zeremonia saintiak? --Haboroak Jesüs-Kristek berak. Bp I 140. Haboroek ezpaitüzie hon ediren herri hontako apez gazte batek gütiz honat üskarala ützüli dian katexima. Ib. 20. Bai, Kristi Herri haboroetan, [...] sü ohorezko hori pizten die. Bp II 114. Apostolü haboroez nolaz hain berri güti dakigü. Ib. 117. Elizaren gogoari iarraikiteko, zer egin behar da Ihauterian? --Lehenik joan elizala gogo honez Meza saintiaren enzütera; han egon lüzaz ago, Jesüs Jaunaren bihotzez lagünzeko, besten haboroek ahazten dieno. Ib. 40. Konfraria hortan engajatürik direnetarik haboruek [...]. Mercy 28. Hüts handirik egin dügü / haboruak inozenzian. 'La plupart sans le vouloir' . Xarlem 1473. Zankopetan lehertuak / zutie haboruak. AstLas 39. Phixtako kabal zañak oro dira gazte, / Haboruak mixkandi, bena nausiak maite. 'La pluplart sont domestiques' . Etch 618. Hamasei Aita saintük aberastü die, eta elizako tresor spiritualez haborok dohaintü. Ip Hil 139. [Iriko bezino] zomait badaude ankartruk edo enuxatruk eta oboroek egitentei bakiak xuntagune kontan. Mdg 136. Orai ezdago penarik, xuntatandra borontate dionak, baia orainore xuntatandra obroak. Ib. 136. Haboruak laborari; hanitx artzain; saldo bat jualtero; oro agüdo; oro tourne-broch-az aberats. Const 34. Seminarioko denborak ere igaraiten dira. Lüze kausitzen dütie apez gei haboruek. Ib. 22. Zer erranen die irakurzalek prefaziotto horrez? Haboruek erri eginen die. Ib. 25.
azpiadiera-5.1
(Sing.). " Lur pheza hau aborua mehia da, bizkitartean gune onik ere badu, cette pièce de terre est maigre pour la plupart" VocBN (s.v. gune ). Cf. Zub 103: "Nola uka [Zuberoko eskuarak] badituela hitz batzu: haboro (geiena), heben (hemen) [...] guri bitxi zaizkigunak?".
[Jesus] zure bizitziaren haboroa Nazaretheko etxe txipian igaran nahi ükhen düzüna. Ip Hil 265. Bena, die erranen, botzen haborua (majorité) gainti bat düzü, legia eginik, legia düzü. ArmUs 1907, 113.
sense-6
5. Además. "(De) más a más, geiagoro, aboro " Lar. " Zer egin güneke haboro (S)" Gte Erd 58.
[Gizon hark] ikhusi du halaber osiñ, eta leze haren zolan, dragon terrible, eta horrible bat [...]; ikhusi du haboro leze osiñ haren bi bazterretarik laur suge handiren buriak, ialkiten zirela. Tt Onsa 95. Iob saindiak eta [...] Elizako doktor handiak erraiten badute [...]. Iob sandiak dio haboro, gizona ihesi doela itzala bezala. Ib. 97s. Haboro diot demonio girela eta sordex, obra onak utzirik bekhatian bizi gireno. Ib. 29. Emaiten dügü haboro, konfrai eta konfraisa beraier, [...] zazpi urthe eta bestain beste berrogei egün indüljenzia, noiz eta bisitatüren beitüte erran den Eliza. Mercy 7. Zertra obro obligatan gutu mandamentu konek? CatR 43.
azpisarrera-1
HABORO-HABOROTAN.
La gran mayoría de las veces. v. HABOROETAN.
Xerrero gisa habo-habutan ezarten die muthiko azkar eta gothor bat, dantzari haitarik. J.B. Mazéris GH 1933, 330.
azpisarrera-2
HABOROAGO (obroago R ap. A ).
Más. " Obroago, más cantidad" A.
Haita ezazü bethi aphürrago, eziez haboruago ükheitia. Mst III 23, 1. Arima sü biziaguek debozionian, egiten ahal dükeie haboruago. Mercy 26. Thenpora haboruagoren ükheitiagatik. UskLiB 97. Nork bekatu egiten du mandamentu konen kontra? [...] --Nork obroago? CatR 43 ( CatSal 43 geago ). Kemen izaguntan da zũrezko trafikiua, geroago eta aboroago [sic] . Mdg 137 (129 geroago oboroago ). Badakik ere, oboroago lan xuntadazakion, ezdabeila falliten. Ib. 148.
azpisarrerakoSense-2.1
Sal erospenetan eztezazüla ihur tronpa, bena bethiere gaizak bere baliaren sal eta eros itzazü. Etzitiala marxantaren flakeziaz edo nezesitatiaz prebali gaizen balia dien beno haboruagoren salzeko edo gütiagoren erosteko. UskLiB 76.
azpisarrera-3
HABOROAGO GABE.
" Obroago bage (R-uzt), sin más ni más, sin fundamento" A.
azpisarrera-4
HABOROAGOKO, HABOROAZGOKO .
(Adnom.). Más.
Adios ezbada oboroagoko nobedaderik. Garagarzarokoaraino. Mdg 122 (131 oboroazgoko nobedaderik ).
azpisarrera-5
HABOROAGOTAN
Nestatia oboroagotan da ungurunetan, noiz ta, karrontek eta arrosadek eta lantxurdak galaraztanteiniean erintziuak. 'La necesidad crece en derredor' . Mdg 145.
azpisarrera-6
HABORO EDO GUTIAGO.
Más o menos. v. GUTIAGO EDO HABORO.
Sakramentiek haboro edo gütiago grazia emaiten dere, hetara hüillantzian haboro edo gütiago disposizione dienen arauera. CatS 69.
azpisarrera-7
HABORO EDUKI.
Tener en más, considerar superior.
Mariak bere büria ez zian bestiak beno haboro edükitzen. Ip Hil 112.
azpisarrera-8
HABOROEN.
azpisarrerakoSense-8.1
a) (La) mayoría (de), (la) mayor parte (de). "Le superlatif haboroen est fait sur le comparatif haboro, plus: il est peu usité en Basse-Navarre, inconnu au Labourd" Lf Gram 326. " Obroenak, los más" Ib.
Sagartziak, peratziak [...] lantha früta emaiten dereikien güziek, hiruretanhogei urthiak eztütie igaraiten, haboroenak, gure adinaren üngürüniala dirade heltzen. Egiat 190. Halako dirade bihotz haboroenak zauri harez hirotürik daudianak. Ib. 224 (276 bastart haboroenak ). Aberen gaitzetarik haboruenak ez-axoletik jin ohi dira. Ip Dial 59 (Dv gehienak, Ur geijenak, It guzienak ). Eritarzün haboruenetan hori izaten da azken sendogarria. Ib. 16. Señadüra, pürga [...] eta setua dirade gaitz haboruentako sendogarriak. Ib. 74 (Dv, It gaitzik ge(h)ienentzat ). Erlisionezko dira textu horietarik haboroenak. Mde Pr 232. Baina mediumekiko batzarre haboroenetan, bitariko fenomenuak nahastuta gertatu ohi dira. Ib. 320. Hala ere izkribu-lan zunbait egiten ditit bethi uskaraz Egan-en agerrerazteko haboroenak. Ib. 60.
azpiadiera-1.1
Mündian haboruen haboruenek uste die arima debotener abis emaiteko kapable direla. Medit 164 (ap. DRA ).
azpisarrerakoSense-8.2
b) Más.
Egizü beste egünez beno haboro meditazione, konpaña etxekizozü Jesüs-Kristi althareko Sakramentü Saintia ahalik haboruena. UskLiB 78. Arbole apaletarik obroen aztandenetarik dra, ezpela, illuria, korostia eta otaka. Mdg 131 (v. tbn. 129).
azpisarrerakoSense-8.3
c) HABOROENA (obroena R ap. A ) .
(Det.). A lo sumo.
Eztakit gaxki ala onki eskribitan daudan: obroena barragarritako izanenzazka ene astakeriak. 'A lo más le serán causa de risa mis tonterias' . Mdg 121 (v. tbn. 148). Otakak obroena du ogei urteren bizia, baia exartuz duatzana gisa faiten dra sortuz. Ib. 131.
azpisarrera-9
HABOROENAZ.
" Obroenaz (R), a lo sumo" A.
azpisarrera-10
HABOROENETIK (S ap. A ; haborenetik S ap. Gte Erd 134 , habore-enetik Foix (ap. Lh )).
"A lo sumo" A. "Au pis aller" Lh.
azpisarrerakoSense-10.1
" Habueneti-ere, [...] au pis aller (S)" Lrq.
azpisarrera-11
HABOROENIK (H).
En mayor medida. "Surtout, principalement" H.
Haboruenik hantik hürrüntzen gütian gaiza bat da [...]. Mst III 31, 3 (Ch gehienik ). Bena zure lege saintiak eztizü unhesten behar beno haboro eta haboruenik plazer egiten dienen txerkhatzia, ezi bestela aragia ezpiritiaren kuntre altxa litezü. Ib. 26,4. Eta deusik ez ahazteko gaiza zerk ere usten beitügü zien relijionia eta pietatia haboruenik sustengatzen [...] dianetarik. Mercy 16. Eta hark zer ere suhetatzen beitü orotan gainti [...] dela ikhustez gihaurenian, berthüte haboruenik harenian brillatü dienen. Ib. 33. Olhua da bihietan ezne eta gañ haboruenik eta hobenik emaiten diana. Ip Dial 81 (Dv esne gehienik ).
azpisarrera-12
HABOROETAN (habutan S ap. Lrq ).
La mayoría de las veces. "Dans la plupart des cas" Lrq.
Zoin egünez hoien orhitzarria egiten dügü? --Hen hil egünareki haboroetan. Bp II 88. Lanez akhitürik, hen espiritiak hain sortha eta lanpüts gerthatzen baitira, non haboroetan predikü handiek Elizan lehen lo eraziten baitütie. Ib. 5.
azpisarrerakoSense-12.1
" Gutiz aboruetan, la plupart des fois ou peu s'en faut (AR)" H.
azpisarrera-13
HABORO EZI EZ (haboroziz S, haboziz S) Ref.: Lh ( haboroziz, haboziz ); Lrq (/habósis/) .
"Plus que" Lh. "Pas plus que" Lrq.
[Jesüs] unhets ezazü, zütan haboro phausa nadin, eziez kreatüra orotan, haboro eziez osagarrian [...], haboro eziez uhure, eta gloria orotan, haboro eziez photere, eta kargü orotan. Mst III 21, 1. Halaz ezta izanen rezebitürik [...] zoin ere beitira mündütiar, taharnoi, aharrari [...]; haboro eziez kolerusak, medisentak [...]. Mercy 25. Zunbat lege egile eztira, ezpeitakie zer den Eliza, haboroziz huntzak zer den intxensia. ArmUs 1906, 80. Haboroziz bestiak ezkinaiekeien nahi izan erretorik gabe. Eskual 1924 (3) (ap. Lh, que traduce "pas plus que les autres, nous ne voudrions être sans curé"). Haboziz süia eta ura ez beitira juiten ahal bat miñot. Eskual 1924 (4) (ap. Lh, que traduce "pas plus que l'eau et le feu ne peuvent aller ensemble").
azpisarrerakoSense-13.1
( haboro ezi ez eta ).
Eztütie batak eta bestiak goguak lo, haboziz eta erhautsetan. J.B. Mazéris GH 1932, 509.
azpisarrera-14
HABORO EZIN.
Supremo, mayor imposible.
Ederrenen bardina, / ezpadohat' aitzina, / da begitartez, eta / diskret oboro ezina. O Po 27.
azpisarrera-15
HABORO IZAN.
Ser más, ser superior, ser más importante.
Bai, [gaizki bestez minzatzia] ebastia beno gaistoago da, ohoria diharia beno haboro delakoz, eta gaitzago haren bühürtzia. Bp I 102. Gu beino obro drenak adinian, dinidadian eta goberniuan. CatR 45 ( CatSal 45 geago ). Berziak beino obro izaiteko apetito desordenatu bat. Ib. 61. Errelijioniak erakusten deitzo[...]; eta haboro dena, moienak eskhentzen deitzo [...] gorago bere büriaren eraikiteko. CatS IV. Hastetik Aingüriak oro beno ere haboro izan da [Maria] . Ip Hil 34.
azpisarrera-16
HABORORIK .
(En oraciones negativas). En adelante (no), ya (no).
Berze emaztiak ama dira zenbait haurto xipiren / eta gero obororik punzela ezin dirate. E 105. Bad' ez nehor niri obororik / (Eztudan gero egin gogorik) / Eske iar kobl' edo kantore, / Baizi nigar eta deitore. O Po 52. [Orren letra] ekustan duan aldioraz, urduzaitad gaudela biak xunto [...]. Eztud esprantza andirik ekusi biar daudala obrorik. Mdg 121 (v. tbn. 164). Egun ketan guartu nintzen ortaz, konsentitu nion, xa, eznaula eskribiten obrorik. Ib. 122.
azpisarrera-17
HABOROTAN.
Más veces.
Berzerena har dazanak beretako amore / oborotan ukhenen du plazer bano dolore. E 133. Behin, berritan, hiruretan, eta haborotan Iinkoari orazionian oro eskatu behar guntiala. Tt Arima 38.
azpisarrerakoSense-17.1
( behin bano haborotan 'más de una vez').
Behin beno haborotan. Mst VI. Batheyia behin beno haborotan hartzen ahal deia? CatS 70. Behin beno haborotan entzün derogü. Const 36.
azpisarrera-18
HABOROXE.
azpisarrerakoSense-18.1
a) (S ap. A ), ABOXE.
" Haboroxeak (Sc), la mayor parte, los más" A.
Eritasunetarik aboxiak eremaiten dauzkigu gaizki jateak edo edateak. GAlm 1946, 37. Guetako boztario zen ikhustia jin ziela jaun doiena eta kantunamentüko aphez haboxiak. Herr 20-12-1956 (ap. DRA ). Bizitze haboroxia Bordelen iganik. Herr 1-8-1968 (ap. DRA ).
azpisarrerakoSense-18.2
b) (S) Ref.: Lh; Lrq .
" Haboroxe, un peu plus" Lrq.
Bestiak beno haboroxe den bati zor den errespetia. Const 26. Heltzian plazer egiten / Eta juitin haboroxe. B. Mardo ( in Onaind MEOE 238 ).
azpisarrera-19
HABOROXEAGO (obroxeago R-uzt, obroxago R-is) Ref.: A ( obroxeago ); Iz R 404 .
"Un poquito más" A. " Obroxágo, un poco más (R-is)" Iz R 404.
Orai xin zaiku maistro berri bat, konek urdudu badiola obroxago azku aratsukitako. 'Parece que tiene algo más empeño para enseñar' . Mdg 128. Berriz labia beroazten da lehen aldin beno haboroxiago. Alth Bot 19.
azpisarrerakoSense-19.1
--Mündian bizi diren Khiristiek Ebanjelioko Kontseilliak jarraikitzen ahal dütieia? --Bai: haboroxiago edo gütixiago, bakhoitxak bere estatiaren arau. CatS 62.
azpisarrera-20
HABOROXETAN.
"La plupart du temps, dans la plupart des cas" Lrq.
Aphezen erranetan behar jakin hartzen / bena haboroxetan zonbaiten ere üzten. Xikito 9.
azpisarrera-21
HABOROXIK.
"(/habóšìk/ avec deux accents, dont le premier est principal; le deuxième est secondaire et bref: accent d'intensité), [...] la plupart (des gens, animaux ou choses) (S)" Lrq.
[Herriko aizinantak] ezpeitira akhitzen nun ezten jatian / haboroxik gizentzen mehek galtzen tratian. Xikito 4.
azpisarrera-22
HABOROZ.
Más.
Guziuek estimatu zein, zoinek obroz, orren alteko bixita. 'A cual más' . Mdg 135. Tenpra digu negu minian bikain otz, dago elurrari ezin obroz. 'Está a nevar a más no poder' . Ib. 152.
azpisarrera-23
HABOROZ HABORO (H).
Además. Harriet, que dice tomarlo de Maister, traduce "de plus en plus".
Mündian asezian direnak, khia bezala galdüren dütüzü, eta plazer igarenek eztizie orhitmentxarik batere ükhenen. Haboroz haboro lürrian direno ere, eztütüzü hetzaz gozatzen karatstarzün eta lotsa gabe. Mst III 12, 3 (SP bai eta, Ip eta ere ). Hañbestetara duazü grazia hunen goratarzüna, nun gero jinen diren gaizen jakitia, miraküllien egitia [...] deüs ezpeitira hura gabe pheretxatü izaten. Haboroz haboro fedia, esparantza, eta beste berthütiak etzaitzü maithagarri, karitatia eta grazia gabe. Ib. 55,4. Nur sinhetsiren düt, Jauna, nur zü baizik? Zü zira egia inganatzen eztiana, eta ezin inganatü izaten ahal dena. Haboroz haboro gizonak oro dütüzü gezürti, flakü. Ib. 45,3.
azpisarrera-24
EZIN HABORO .
(Con vb.). Mucho, en grado sumo. v. EZIN GEHIAGO.
Hari ezin haboro estekatü den bat. Mst XII. Botz gintakiela ezin haboro. Xarlem 1080.
azpisarrerakoSense-24.1
(Con adj.).
Zeren baitzira ezin haboro hon, eta ezin haboro maithagarri. CatLan 13. Bethi egonen ezin haboro malerus. CatS 36.
haboro
0 / 0 EZIN HABORO >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper