Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-t+g-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gura.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ZENBAT-NAHI a) Cuanto (se, etc.) quiera. Bañan azkenean zenbat nahi duen ohore / jendartean izanen du, bai halaber podore. EZ Man I 65. -- Aunque. Ezi Xarlemaiñak eztin / hiregatik amuriorik, / zunbat nahi emaztetako / galthatzen aian hi. Xarlem 109. Zunbat nahi Santa Grazia bortü zoko den, zunbat nahi denbora haietan hanko bidiak gaitz ziren, kanpotiarrak juaiten ziren saldoka herri hartarat. Const 28. Zunbat nahi lüzaz Santa Gratar zaharra sento egon den eta lerden [...], heriuak gerokoz plegatu deikü. Ib. 14.

LB: 0; EPG:0; ETC: “BERAK. - Zer nahi egin dezaten, zenbat nahi izan daitezen, sekula ez dute maila hori iritsiko” (Joxan Elosegi), “Zenbat nahi errelijionea iduriz bederen maite duten haren egilek, badut beldurra katixima ahantzia duten” (Xipri Arbelbide), “Ez, miletan ez, Errepublikak ez du errelijionea atakatzen; guzien libertatea du errespetatzen, bai eta bere etsaiena ere, zoinak ez baitire gelditzen gobernamendua kalomniatzetik, zenbat nahi jenerosa den hekien alderat.” (Xipri Arbelbide), “Partikula guztiek (zenbanahi handiak izanik ere) uhin-propietateak dituztela kontuan izanik, baiezta al daiteke beisbol-pilota batek hartzailearen eskularrua zeharka dezakeela?” (EHU), “Zenbanahi zela ere han igarotako denbora…”(Aritz Gorrotxategi)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: zenbanahi, zenbat-nahi zenbtz. zehaztgb. (Ipar.) por mucho(s) que, por muy que; cuanto(s) quiera que nornahi eta zenbanahi izan daitezen, ez dira asko izanen: sean quienes sean y cuantos sean, no serán muchos; Adorez: 0; Labayru: 0.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. zenbanahi.

zenbat-nahi, zenbanahi 2 (Perpaus txertatu baten hasieran, dagokion aditzak -(e)n menderagailua hartzen duela). Nornahi eta zenbat-nahi izan daitezen, ez dira asko izanen: direnak direla eta zenbat-nahi direla, ez dira asko izanen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide soil gisa utzi, azalpena kenduta. Adiera definitu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-t+n-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-nahi.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ZENBAT (...) HAINBESTE (Con sust.). Tanto(s) (...) tanto(s). Zenbat egunez xitu baituke [kontua], hainberze egun dituzke illhargiak. EZ Eliç XXXII. Ekusten dezu au egin dezakezula non nai, eta zenbat bider nai dezun, ainbeste bider. AA I 475. Erri onetan badira gitxienaz, zenbat baserrietxe, ainbeste iturri. Izt C 78. Hedatzen dute zenbat hazi hainbertze igeltsu. Dv Lab 197. Beztelan zeinbait erri aenbezte euskara modu [...] irakatsi bearko litzakez. A Gram VIII. Buruaz gora botako dute / autsi dedilla eltzia, / zenbat puska egiñ ainbeste urteko / ejituen ezkontzia. Tx B II 67. Zotza zenbat bider tokiz aldatu dezun, ainbeste bider artu bear dezula agaiaren luzera. Munita 150. Zenbat sendagille, ainbeste erremedio. Gazt MusIx 94. Zenbat lagun, ainbeste losa. JAzpiroz 76. Pisatzen duzu hainbertze libera sukre zenbat ere beituzu libera yus. ECocin 48. Zenbat baikira bizi, hainbertze bitima! Iraultza 93. (Con hainbeste usado como pronombre). Baldin ordean xitzen badu hogoi eta hamarren kontua, zenbat egunez xitzen baitu, hainberzez hogoi eta hamarren kontua gutituko duzu. EZ Eliç XXXII. Alare, tripak, subak eta urak zenbat eman ainbeste eraman. Sor Bar 66. Zenbat jorratu ainbeste izan. Ib. 100. Ez, ez, asko dezu errial bat: zuek zenbat eman ainbeste gastatzen dakizute. Moc Damu 30. Zenbat platera beteta ekarri, / ainbeste ustuta bialdu. Tx B 102. Lana, zenbat artu, ainbeste izaten da. (AN-gip). EZBB II 42. (Con hainbeste usado como adv.). Ene semia, zunbat ere zihaurganik jalkiren ahal beitzira, hañbeste eneganat igarenen ahal zira. Mst III 56, 1.

zenbat (…) hainbeste : Argia (“Zenbat buru hainbeste epaile begi belarriak adi, kakotx arteko puntuak jarriz epaitu ezin denari”), Berria (“Zenbat lagun, hainbeste pomelo hartuta, atera zukua eta irabiatu tanta bat olio, izpi bat gatz eta amiñi bat perrexil xehaturekin”, “Zenbat lagun..., beste hainbeste zelatari”), Elkar (“Ahariak ekarri ohi zituen gotorlekura, eta merke saltzen zizkigun, baina inoiz ez zen tratuan aritzen: zenbat eskatu, hainbeste eman behar”), Erlea (“Zenbat ume jaio, hainbeste atsolor”), Consumer (“Eguneroko dietan jaki bakoitzetik zenbat jaten dugun, hainbeste kaloria gureganatuko ditugu, eta gehiegi jan badugu, pisua hartuko dugu noski“), Karmel (“Zenbat pertsona, familia, hainbeste istorio adina etxe hutsik”), Nafarroako Parlamentua (“Erregelamendu honetako 45.1 artikuluari jarraikiz, parlamentu talde bakoitzak batzordean zenbat kide dituen, hainbeste galdera arrunt aurkeztu ahalko ditu Osoko Bilkura bakoitzerako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

zenbat (…) hainbeste : Berria (“Zenbat harrapatu, hainbeste kobratu”, “Zenbat arrain hartu, hainbeste kobratzen dute, eta hobe kutxak lehenbailehen betetzen hastea”, “Zenbat busti nahi den, hainbeste ur dago bertsoaren putzuan”), Asisko Frantzizko (“Horregatik, esaten zuen: "Zenbat duen pertsonak egiten, hainbeste daki; eta zenbat duen praktikatzen, hainbeste da ona haren otoitza"; esango balu bezala”), Xanti Iruretagoiena (“Geretak, berriz, nahiago nuke inoiz ez balira asmatu; izan ere, eraikitzeko abiaduraren aldetik eta leku-aurrezpenaren aldetik zenbat diren onuragarri, hainbeste eta gehiago dira guztientzat hondamen-iturri, su hartzeko prestatutako zuzien antzeko baitira”), Edorta Jimenez (“Gureek ebakuaturiko herri bakoitzak bere bulegoa zuen, eta zenbat bulego, ebakuaturiko beste hainbeste herri”), Pello Zabala (“Martxoan zenbat izotz, Apirilian hainbeste elur, eta Maiatzean ere beldur”), Joxerra Garzia (“Zerrendan zenbat aldiz agertzen, beste hainbeste kolpe izaten zuen bakoitzak, gainerako ikaskideak begira zeudela”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Aipatzeko moduko egitura da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa zenbat… hainbat… eta antzekoekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa zenbat sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'kopurua'.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ZENBATERA, ZENBATETARA (Dv). A cúanto, a qué punto. "Zenbatetara heltzen dire? à quel nombre, à quelle quantité, à quel prix s'élèvent ils?" Dv. Egizu egingo dozuna, ta esaidazu zeinbatera joten daben gabak, ta gois dontsubak. Mg PAb 74. Baki Jangoikoak zenbatera elduko dan gure bekatuen muga, marra, neurria ta kontua. Añ GGero 89. Ezta erraz izentadu, edo señaletia zenbatera eldu biar dan pekatu mortal izateko; geijenak dinue, lau errialera elzeia gitxi bat gora bera dala grabe, edo andija. Astar II 154. Gastu orrek zenbatera joten daben. ForuAB 83. Onela beintzat ikasiko genduke zer itxaron genezaken, zenbatera eldu gintezken, yendea bero-bera ala otz al-dagon eginkizun aundi ari bizkarra erasteko. Ldi IL 74. Landugabeko gaiak eta metal-bildegietan arkitzen ziranak zenbatera iristen ziran adierazteko. "Notificación de existencias". EAEg 14-10-1936, 43.

zenbatera 17: Berria 7 (“Zenbatera helduko den ez dago garbi, baina ehun dolarreko muga berriro gaindituko duen ustea zabaltzen ari da”), Deia (“Egia da helburua bera dela adierazlerik garrantzitsuena, baina egia da ere urrats txikiak eman behar direla helburu nagusi horretara iristeko eta aldi berean betebehar txiki hauek neurgarriak (objektiboak) izan behar direla uneoro jakiteko helburutik zenbatera gauden”), EiTB 2 (“Tamalez sozialistok ere ez gaude defizita zenbatera iristen den esateko baldintzatan , esan du Jimenezek Gobernuaren hausturatik bere lehenengo agerraldian, PSNren egoitzan”), Elkar 5 (“Bere ustez, lehorretik zenbatera ote geunden galdetu nion orduan kapitainari; eta, egin zezakeen kalkulurik onenaren arabera, ehunen bat legoara behintzat egongo ginela esan zuen”), Jakin (“Zenbatera iritxiko ote gera?”), Laneki (“Ur azaletik zenbatera dauden, hiru makrofito mota daude”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

zenbatera : Berria (“Arrantzaleei, adibidez, ez dakit zenbatera arte baina hidrokarburoetan tasa gutxiago ezartzen zaie”), Xabier Amuriza 2 (“Esan nahi baita dena guztiz arin gertatzen dela, aldi berean gauza bakoitza zer den eta zenbatera dagoen ikus dezagun”), Anton Garikano (“Zenbatera?”), Joxe Azurmendi (“Hala, bada, nazionalismoa ez dakizu, baina ez dependentzia eta separatismo sistematikoa esperimentatu gura duzu mundu zahar horrekiko, hori utzi, ahaztu, oso ongi jakinda mundua zer den gaur eta munduan non zauden zu - akordatua baitzaude zenbat kilometrora dagoen Madril eta zenbatera Paris”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Aipatzeko modukoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa zenbat sarreran.

Txostenaren laburpena

OEHn -era- formakoak 104 dira (B 18, G 75, IE 4, EB 7); -etara- formakoak 28 (B 0, G 7, IE 12, EB 9); EEBSn -era- 54 (B-G 24, EB 30); -etara- 2 (Txill, Habe).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) -era- 104: zeinbateraño B 1 (Mg CO); zenbaiteraño G 1 (EusJok II); zenbateraño 42: B 4 (Mg CO, Eguzk GizAuz, BEnb NereA); G 38 (Ub, Gco, AA III, Lard, PE, Ud, Bv AsL, Arr May, Apaol, Moc Damu, Ag G, EusJok II, Tx B IV, Ldi IL, TAg Uzt, ABar Goi, NEtx Nola, Or Aitork); zonbaiteraño IE 1 (Laph); zenbateraino 5: B 1 (Ag AL); EB 4 (MEIG); zenbateraiño B 6 (Ag AL, BEnb NereA); L 1 (EZ Noel); zenbateragiñoko B 1 (Otx); zenbaterainoko 6: B 1 (Ag AL); G 2 (NEtx LBB); EB 3 (MEIG); zenbaterañoko 40: B 4 (Eguzk GizAuz, SM Zirik); G 34 (Gco I, AA III, Izt C, Lard, Aran SIgn, Bv AsL, Arr MAy, Urruz Urz, Ag G, Alz Burr, Ldi IL, ABar Goi, Etxde JJ, JAIraz Bizia, NEtx Nola, Munita, MAtx Gazt); IE 2 (EZ Man I, FIr); b) -etara- 28: zenbaitetaraino EB 1 (MEIG); zonbaitetaraino IE 1 (Ardoy SFran); zenbatetaraino IE 6 (Lç, Lg, HU Aurp); EB 6 (MEIG, Mde HaurB); zonbatetaraino 2: G-IE (Zait Plat; Larz Senper); zenbatetaraiño IE 2 (Ax); zenbatetaraño G 2 (Ldi IL); zenbaitetarañoko G 1 (Ldi IL); zenbatetarainoko EB 2 (MEIG); zenbatetaraiñoko G 1 (Vill Jaink); zenbatetarañoko 4: G 2 (Izt C, Ldi IL); IE 2 (He Gudu).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) -era- 54: zenbaiteraino EB 3 (Rikardo Arregi); zenbaiteraño G 1 (J. Gaztañaga); zenbateraino EB 6 (Hizkuntza, J. Arregi, Habe, P. Berasategi); zenbatera(i)ño G 4 (J. Etxaide, J. Agirre; D. Agirre, J. Gaztañaga); zeinbaterañoko B 1 (J.K. Ibargutxi); zenbaiterainoko EB 2 (SEIE Taldea, M. Etxeberria); zonbaterainoko EB 1 (J. Hiriarti-Urruty); zenbaterainoko EB 17 (X. Intxausti, Zerbitzuan, Euskara Lantzen, UZEI, J. Olazabal, A. Sagarna, F. Mendizabal, Bertsolaritza, M. Iturbe, Rikardo Arregi, Lurgintza, J.A. Arrieta, Gipuzkoako Foru Aldundia, UZEI, J. Erzibengoa); zenbatera(i)ñoko 17: B 1 (F. Zenarruzabeitia); G 13 (J. Gaztañaga, S. Arambarri, J. Lekuona; J. Agirre, J. Garmendia, A. Arzelus, Basarri, M. Amundarain, L. Egia, Ataño, J.J. Kortazar; Aita San Ignacio Loyolacoaren ejercicio santuac); EgAs 3 (Euzkadi 1930-07-25, El Día, Uxola); zenbateñoko 2, G-EB (Jautarkol; Euskaltzaindia); b) zenbatetaraino EB 1 (Habe); zenbatetaraiño G 1 (Txill).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zenbaiterainoko : AB50 3; zenbateraino : HiztEn; zenbaterainoko : LurE ("zenbateko" formaren azpisarrera).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ta-: -ra/-tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zenbat sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri sistematikoki berrikustekoak

-ko: -rainoko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zenbat sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zenbatespen : F. Azorin 8 (adib.: "Eraskinetan, elur-pilotazko laginketako zenbatespenari eta proportzioen zenbatespenari aplikatzeko moduko formula batzuk ematen dira eta zenbatesle sintetikoez ere tratatzen da laburki", "Laugarren kapituluan, karaktere hedakorren zenbatespenean, globaltasunaren eta agregazioaren nozio batzuk adierazten dira"), Matematika/LH ("bi epealdiren artean iragandako denbora zenbatetsi eta zenbatespen horiek zehaztasunez egiaztatzea"), BAO 1993-98 bitartean 21 (adib.: "Zatikako ordainketa PFEZren zeinu, indize edo modulukako zenbatespen objektiboan"), K. Busturia ("erabil-kostuaren zenbatespena, berak sarrera maximoa lortuko duela uste duen ekipamendu-erabileraren araberakoa izanik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zenbatespen : Euskalterm 15 (estimazio sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

zenbatespen : ElhHizt (estimación), HiruMila (estimación; zenbatespena egin: hacer una estimación) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Zenbatespen: Estimación".

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

cf. zenbatetsi; onarpen eske aurkeztua.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zenbat sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zenbatesle 1, F. Azorin ("Eraskinetan, elur-pilotazko laginketako zenbatespenari eta proportzioen zenbatespenari aplikatzeko moduko formula batzuk ematen dira eta zenbatesle sintetikoez ere tratatzen da laburki"); zenbatespen 31: cf. supra; zenbatestzaile 1, F. Azorin ("Azkenik, jackknife zenbatestzaileaz zenbait gogoeta azaltzen dira"); zenbatetsi 2, Matematika/LH (cf. supra, eta "Denbora-unitateak idatzi, denbora ezagunak zenbatetsi, unitaterik egokiena aukeratu eta zenbait denbora-unitate desberdinen bidez adierazi").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zenbatespen : Euskalterm 15 (cf. supra); zenbatesle : Euskalterm 9 (estimatzaile sinonimoarekin); zenbatetsi : Euskalterm 2 (estimatu sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

zenbatespen : ElhHizt, HiruMila (cf. supra); zenbatetsi : ElhHizt (estimar), HiruMila (estimar), PMuj DVC (tasar, tarifar, justipreciar, valuar, apreciar) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berria da, egokia eta beharrezkoa.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Zenbatetsi: Estimar".

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

berria da eta ez guztiz erregularra osaeraz; baina hedatua, eta onarpen eske aurkeztua.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zenbatetsi, zenbatets, zenbatesten.

Atzizkien araberako erabakiak

-etsi galdetzailearekin.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zenbat sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

'zenbakaitza'.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-t(u)+e-.

Forma baten adiera(k)

zenbakaitza.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-t+g-.

Atzizkien araberako erabakiak

-garren.

Euskaltzaindiaren Arauak

zenbatsu urte ditu?

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu 'gutxi gorabehera'.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 28: ez da hau aipatzen; baina "oinarria t-duna" den kasuetakoa da noski.

Jatorrizko forma

zenbatu, kontatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

zenbatu, zenbat(u), zenbatzen. du ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

zenbatu, zenbat(u), zenbatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Txostenaren laburpena

Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietakoak: zenbera : HiruMila, ElhHizt, Casve EF, DRA, Lh DBF (eta zenberaben, zenberauena, zenberaurena), PMuj DVC, PMuj DCV; zenberatu : PMuj DVC; zenberauen : DRA ("Oih. ms."); zenberaun : PMuj DVC (azpisarrerak: zenberauen, zenborena, zenbra, zenbron, zenbereben, zenberun); zenberona : Lh DBF; zenberun : DRA ("Azkue"); zenborena : DRA, PMuj DVC; zenbra : DRA, PMuj DVC; zenbron : DRA, PMuj DVC; zenderen : PMuj DCV; zünbera : Casve FE.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zenbera : AB38 2, HiztEn-LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Etniker, Atlas Etnolingüístico de Vasconia, La alimentación doméstica en vasconia, 219. or. ("Otros derivados lácteos. Requesón. Zenbera"): "La voz en euskera para definirlo es zenbera, si bien coexisten otras como zenberen (Ainhoa, Sara-Ip), zunbe (Zuberoa-Ip), errekeson (Izurdiaga-N), gaztai-mami (Zeanuri-B), gazur-mami (Ataun-G), o gaztanbera (Zerain-G)".

Euskaltzaindiaren Arauak

'gazur egosiaren hondarra'.

Forma baten adiera(k)

gazur egosiaren hondarra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu corpusean.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zendea 6: Lek Zigor ("Naparroa'ko Zendea guztietatik, Errietako Ordezkoak datoz, Errege aukeratzera"), I. Camino 5 ("Oltzako zendeara edo Olloibarrera bezala, Iruñeko eragina iristen da Goñerrira ere", "Itzako zendearen aldamenean", "Iruñerriko mendebaldeko Itzako zendea edo Gulibar", "Oltza zendeako Ibero herriko guruzpide otoitz bat ere ezagutzen dugu", "Oltza zendean dagoen Ororbia").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zendea : HiztEn (Nafarroa Garaian, herri batzuez osatutako zenbait udalerrik hartzen duten izena) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

zendea : ElhHizt (cendea), HiruMila (medida agraria navarra), DRA (en Navarra, conjunto de varios pueblos que componen un ayuntamiento. Dic. de la Academia Española), PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "zendea (zendea bat). Nafarroako zenbait udalerri zendeak dira".

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

zendu, da ad. (era burutuetan bakarrik erabiltzen da): lau urte badu zendu zela; euskaltzain zenduen oroitzapenetan.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ez du beste aditz-izenik, aldi burutuetan bakarrik erabiltzen baita.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Zenozoiko: Harluxet (taula estratigrafikoa: eratemak); HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Zenozoikoa: EIMA.

Erdaretako formak

fr (Le Petit Robert): cénozoïque; de (Langenscheidts): Känozoikum.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

aroak-eta batera ikustekoak dira.

Hainbat formari dagokion paradigma erregularra

maiuskula/minuskula (ik. oharra s.u. arkear).

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. g.er.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-abo.

Erabileremu dialektala

Heg.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zentauro 3: I. Elizegi ("Zentauro apuesto bat inguratu zitzaion kontsolatu nahiean baina honek ere gorputzeko zenbait zati galduak zituen denboraren enbateen poderioz"), R. Egiguren ("Laberintoa, enigma, mandala eta laburua, nahikoak izan zitezkeen, minotauroa eta zentauroa alde batera utzi gabe, baina bigarren aitzakia bati ere heldu nion"), K. Izagirre ("Espaloikoaren eta estratakoaren arteko hibrido zoragarria duzu txirrindularia, zentauro moderno bat, mitologiaren beharrik gabe, bera baituzu jainko eta biktima aldiberean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zentauro : DFrec 1 (J.A. Agirre), HiztEn (ik. Centaurus), LurE, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

zentauro : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdaretako formak

fr (DLLF): centaure; en (Collins): centaur; it (S. Carbonell): centauro; de (Langenscheidts): Zentaur, Kentaur.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Nazioarteko forma da

nazioarteko forma da.

Kategoria

iz.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

Le Petit Robert: centiare; ez dugu aurkitu ap. Collins.

Jatorrizko forma

area, hektarea, zentiarea.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-adu.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

Le Petit Robert: centigramme; Collins: centigram(me).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-amo.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

centilitre: Le Petit Robert; Collins.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Erdaretako formak

Le Petit Robert: centimètre; Collins: centimetre.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zentimetro: LurE; ez dugu aurkitu ap. HiztEn.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

"Heg." marka soiltzeko eskatuz, Iparraldean ere behar baita (eta forma hori baitagokio, J-L. Davantek dioenez).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-imo.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Erabileremu dialektala

Heg. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

Zah. 'begiraria'.

Ik. oharra s.u. poise.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Euskaltzaindiaren Arauak

g.g.er. 'erraldoia'.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

erraldoia.

LBeh (2011-03-03): zentralitate 55: Berria 35 (adib.: “Baina gaur-gaurkoz euskarak hartzen du gure artean zentralitatea”), EiTB (“Erakusketa hau hiru zatitan banatzen da, bakoitza Bartzelona garaikideko hiri geografiaren hiru zentralitate berriekin bat datorrelarik”), Jakin 5 (adib.: “Egunkariaren aferak ere, zentralitatea lortu du, dezentralizazioan oinarritzen den web sistema honetan”), Argia 14 (adib.: “PSE honek ez dauka ezker abertzalearekin paktatzeko gaitasunik, eta poloak ezin dira parekatu, alegia, ez du balio esateak EAJrekin edo PPrekin paktatzen dut eta herri honetako zentralitate politikoa betetzen dut”); zentraltasun 28: Berria 12 (adib.: “Frantziako zentraltasuna”), Jakin 11 (adib.: (“Elizaren zentraltasuna”), Argia 5 (adib.: “Judikaturaren zentraltasuna”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zentralitate 8: Berria 7 (adib.: “Baionaren «zentralitatea» defendituko du berriz ere”), Filosofiako gida (“Hizkuntzaren eta kulturaren euskal hausnarketaz Larramendik erabateko zentralitatea markatzen duen neurri berean, Agustin Xaho zuberotarra da euskal politikagintza modernoa definitzeko ardatza”); zentraltasun 6: Berria 3, Bat-bateko bertsolaritza 2, Txema Ramirez de la Piscina.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es centralidad / fr centralité: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

zentralismo araua da.

Nazioarteko forma da

Nazioarteko forma da, onartzekoa zentraltasun egokituarekin batera.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zentraltasuna

Euskaltzaindiaren Arauak

zentralizatu, zentraliza, zentralizatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zentralizatu, zentraliza, zentralizatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-izatu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta onartzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zentra, zentratzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zentrifuga, zentrifugatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: zentripeto / ElhHizt: + / EskolaHE: zentripeto

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-o/-u: ez dago arrazoirik -o egiteko.

Kategoria

izond.

LBeh (2011-03-03): zentrista 76: Berria 43 (adib.: “Miarritze luzaz zentristek gobernatu dute”), EiTB 16 (adib.: “Mercierren fitxaketa kolpe gogorra izan da François Bayrou zentristaren alderdiarentzat, pisu handiko politikaria baita”), Argia 17 (adib.: “MoDemeko Jean-Marie Mailharro zentristak bozen %23,72 ukanik, bera da Frantxua Maitiarekin lehiatuko dena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zentrista 28: Berria 26 (adib.: “Halaber esan daiteke bere kargua hazi egin zaion Philippe Douste-Blazyren kasuan ere, nahiz eta jatorriz ez den gaullista bat, zentrista bat baizik”), Herria 2 (adib.: “Hor baluzke bere kide, Shimon Peres sozialista batetik, eta Tommy Lapid Shinui justiziaren ministro ohi zentrista bestetik”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es centrista / fr centriste: Elhuyar: zentrista (Pol.) / Nolaerran: zentrista / Zehazki: zentroko, zentrista / Labayru: zentrista / Adorez5000: zentroko, zentrista (Pol.).

Nazioarteko forma da

Nazioarteko forma da, onartzekoa Pol. markarekin.

Kategoria

iz. eta izond.

Jakite-arloak

Pol.

Jatorrizko forma

kalkulu-zentro.

Berrestekoa da, erabat nagusitu ez den arren

nagusituxea zen zentru forma Euskaltzaindiaren erabaki berria iritsi aurretik, baina honen ondoren zentro ari da hedatzen: -o amaieraduna hobetsi du batzordeak.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "zentsura, zentsore".

zentsura(-)mozio 854.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

zentsura(-)mozio 107.

adib: mozio iz. Batzorde erabakitzaileetan, kide batek edo gehiagok egiten duten proposamena. Hauteskunde Batzordearen aurkako mozio bat onartu dute legebiltzarkideek. Alderdiak mozio bat aurkeztu du. Zentsura-mozioa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa zentsura eta mozio sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

zentsuratu, zentsura(tu), zentsuratzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zentsuratu, zentsura(tu), zentsuratzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 55, ETC: 108.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: zentsuratzaile iz. censor, -a; Adorez: 0, Labayru: 0, NolaErran: [censeur] zentsuratzaile. / Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Txostenaren laburpena

ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zentzakaitz : HiztEn-LurE.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gaitz/-kaitz (IdOh: -kaitz formako salbuespentzat eman zuen batzordeak, fidakaitz bezala; baina hau fidagaitz forman eman du gero Euskara Batuko Batzordeak, erabilera urrikoetan osaera arruntekoak direlako hobestekoak; bide beretik, hau ere -gaitz formara aldatzekoa izan liteke, erabilerek bestelakorik agintzen ez dutenez).

Euskaltzaindiaren Arauak

zentzarazi, zentzaraz, zentzarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zentzarazi, zentzaraz, zentzarazten.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma-berri egokia (BiblE-n 24 aldiz ageri da; eta 3 zentzabide, eta bina zentzaldi, zentzapen).

Euskaltzaindiaren Arauak

zentzatu, zentza, zentzatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zentzatu, zentza, zentzatzen.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-u/-a-.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.