Euskaltzaindiaren Arauak

1 Zah. 'gorra'. 2 'sentiberatasunik gabea'. / AS:sor eta gor: sor eta gor nago; sor eta lor: denak sor eta lor gelditu ziren.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

sor eta gor, sor eta lor.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sor eta gor (eta sor ta gor 3, sor-ta-gor 1) 8 (B 4, G 2, IE 2): Añ GGero: "Ta alanbere bere burua sor ta gor egiten dau; geroko bere egin-bidea luzatuten dau" (Ax: "gor eta sor"); Otx: "Baña, uartu ondo: ezegattik be ez jaramonik egin beronen berbai; ezer esan ba'daitsube sor-ta-gor egin zakijoze, azeri zantar billau bat baño eztalako gixon au"; Gand Elorri 2: "Arima au berriz, sor ta gor aundiz, ots eta urduri gabea", "Baiña ni ez nintzan sor ta gor gelditu: negar egin neban"; AA: "Begira, estadua artzeko adiñ onera etorri diranean, alegiñean lagundu diezun, edo au egin bearrean, sor, eta gor zere burua egin dezun?", "sor, eta gor egiñik geratzea bekataria"; Dv LEd: "Orai arte bezala sor eta gor egonez?", "Eta ni, hanbat ikharatzeko aria dudana, sor eta gor nago!"; sor edo gor G 1: Zait Plat: "Ortarako nork bere belarria gozatu bearra duke: kidea kideak ulertzen baitu, naiz eta belarri zakar edo landubageek ezin aditu izan, sor edo gor bailiran"; sor (e)ta lor 11: Etxde JJ 9, adib.: "Lagunabar guzia sor eta lor gelditu zan", "Itz oiek entzunda, Piarres sor ta lor gelditu zen", "bere zai ikusi zitunean sor ta lor gelditu zen", "bere illobaren izorkeri berri eman ziotenean, sor ta lor gelditu zen apaiz jauna"; Izeta DirG 2: "Denak sor ta lor gelditu ziren", "Franzis sor ta lor gelditu zen, gorri gorri eginda, zer erran etzakiela"; zor eta lor , zor edo lor bana, ap. Zait Plat: "Ikastun zarren gaia beretzakotu egin zuen zor eta lor: oien aztarnak non-nai ageri dira", "Etengabe aldatuz doazen zer guziek iduria dute, ta ez izana, ta sorgin-zurrunbilo ortan aldakaitzaren ioala gora iasorik iraun zuen Platon'ek zor edo lor".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sor edo gor G 1 (Zait, OEHko testuinguruan); sor eta gor B 1 (Euzkadi 1930: "Sor eta gor gabilz eta aberria ondatzen begi aurrean eukiarren, biotzak ikararik be ez"); sor (e)ta lor 5: B-G 2 (Zait: "On zun kistar guziei sor ta lor leporatzea"; Barrutia: "Sor ta lor etzara gelditzen?"); EB 3 (Etxde JJ-2: "Lagunabar guzia sor eta lor [Quedarse estupefacto] gelditu ze"; I. Mendiguren: "Han jarraitzen zuen, zutik, sor eta lor, eta Sofiak esandakoa neurri baten egia zela ohartu zen"; X. Gartzia: "begiek dirdira egiten zuten eta Iban, Idoiaren hitzak entzutean, sor eta lor gelditu zen"); zor edo lor G 1 (Urruz: "Au da, Don Kaskar, gure bizitzaren erdia, beiñ baiño geiagotan oeratu gera, urrengo goizeko gosaria non izango degun jakiñ gabe, baiño ez eskatu gabe eguneroko ogia; eta ala, gosea zer dan oraindik eztakigu, bada nunbaitik ere beti, zor edo lor, inguratu degu"); zor nahiz lor EB 1 (I. Zaldua: "Migelek, zor nahiz lor, bere diruz saritzat zuen talde txiki batekin, Zigako elizatik zelatan zegoen, Iruineatik Baztanerako iragan bidea zaintzen, begibelarriak erne").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sor eta gor : HiztEn (AS: entzungor, axolakabe), LurE (AS); sor eta lor : HiztEn (AS: zur eta lur), LurE ik. zor eta lor (AS); zor edo lor : HiztEn (AS: edonola ere), LurE (nolanahi); zor eta lor : LurE (harriturik gelditu); zor nahiz lor : HiztEn (AS: edonola ere), LurE (nolanahi) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Cf. Mok OrEm: gor eta sor 1: 25827, Ax: "Halarik-ere, bekhatoreak bere burua gor eta sor egiten du" [Se hace sordo]; sor eta gor ('sordo, insensible') 4: 26976: "Sor ta gor egin euskun" [Se hizo el sordo]; 26977, G. Arrue: "Jaungoikoaren otsari ere sor eta gor egin zitzaion" [Hacerse sordo a la voz de Dios]; 26978, Lard: "Profeten ots oiei sor eta gor egiten zitzaien" [No se les hacía caso]; 84664, Lard: "Baal sor eta gor zegoan" [Permanecía insensible]; sor eta lor ('estupefacto') 2: 19581: "Sor ta lor gelditu da (au entzunik)" [Ha quedado estupefacto]; 19597: "Arri ta zur gelditu nintzan (sor ta lor; zur ta lur..." [Quedé estupefacto]; zor edo lor ('de una manera o de otra') 1: Urruz, ut supra; zor eta lor ('deudas') 2: 53609, Ezale: "(Ori egingo balitz) bake geiago egongo litzake etxe eta egaletan, zor eta lor gitxiago auzoetan" [Menos deudas y cargas]; 53608, A: "Zor da lor dabil" [agobiado de deudas y quebraderos de cabeza]; zor nai lor ('a toda costa') 2: 23454: "Aurten, Mari, zor nai lor, txarritxo bat azi bear dogu, etxean jateko" [A toda costa]; 89417, Laux: "Zor nai lor, bei ori erosiko dogu" [Cueste lo que cueste]; zur eta lur 2: 19493; 19597.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sor eta gor : EuskHizt (AS), ElhHizt (sordo), EskolaHE (AS: gorra), DRA (adib.; sordo, fig., obstinado o insensible a los ruegos), PMuj DVC (sor ta gor: adib.; sordo); sor eta lor : EuskHizt (ik. zor eta lor), HiruMila (con la boca abierta), ElhHizt (ik. zur eta lur), Lur EG/CE (adsorto) eta EF/FE (absorbé, captivé, ébahi), DRA (adib.; estupefacto), PMuj DVC (sorta lor: adib.; estupefacto); zor edo lor : DRA (adib.; de todas maneras), PMuj DVC (de todas maneras); zor eta lorgelditu : PMuj DVC (contraer muchas deudas); zor eta lor : EuskHizt (ik. zor), ElhHizt (estupefacto); zor nai lor : DRA (adib.; de todas maneras), PMuj DVC (de todas maneras) // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: sor eta gor nago.

Esapideei dagokien sistematika

eta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sor sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: denak sor eta lor gelditu ziren.

Esapideei dagokien sistematika

eta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sor sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

gazta horrek badu sor-marka.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'ama-hizkuntza'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ama-hizkuntza.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 batez ere Ipar. Zah. 'legenduna'. 2 Ipar. eta Naf. 'sentiberatasunik gabea'.

Euskaltzaindiaren Arauak

soraioarazi, soraioaraz, soraioarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

soraioarazi, soraioaraz, soraioarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-o(tu)+a-.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Sin. zistizerkosi muskular.

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

soraiotu, soraio(tu), soraiotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

soraiotu, soraio(tu), soraiotzen.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o-.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko izengilea.

Euskaltzaindiaren Arauak

sorbaldaratu, sorbaldara, sorbaldaratzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

sorbaldaratu, sorbaldara, sorbaldaratzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

'ezpataren etab.en ahoa'.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: sorbeltz : Apus sp.; sorbeltz arre : Apus pallidus; malkar-sorbeltz : Apus melba; sorbeltz arrunt : Apus apus.

Euskaltzaindiaren Arauak

Apus apus.

Landare eta animalien taxonomi izena

Apus apus.

Euskaltzaindiaren Arauak

sorberritu, sorberri(tu), sorberritzen. da/du ad. 'berriro sortu'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

sorberritu, sorberri(tu), sorberritzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sorbete "Sorbete, para bebidas" Lar.

sorbete 51: Berria 12, Deia, DiarioVasco 7, EiTB, Elkar 4, Consumer 21, Laneki, Uztarria 4

Beste (edozein) iturritako erabilerak

sorbete 5: Ramon Saizarbitoria 3, Jon Alonso, Edorta Agirre.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: sorbete (TN, es sorbete, fr sorbet; Merkataritza).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du, eta jasotzekoa izan liteke.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+b-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

LBeh (2014-04-03): sorbiko 64 (ia denak azido sorbiko), Consumer (adib.: “honek azido sorbikoa erantsi baina etiketan horren berri ematen ez duenez, araua urratu egiten du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu sorbiko formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es sórbico / fr sorbique: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Nazioarteko forma da eta jasotzekoa.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biokim.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

azido sorbikoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan sordei sarrera: Mst III ("eta sordei dena orano, lehen etsaia untsa goithü gabe, bestiak saldoz jiten zaizkü egürükiten eztütügülarik"), AstLas ("Enikezu antsia, / Katixan satisfaziaz / baliz ere sordeiago / haren pretensionia"), Ip Mt 12,45 ("Eta gizun haren azkentziak hatsarrien sordei bilhatzen dira"); sordeis : O Po ("Nagoen han, nahibada, / ezi sordex ezpada, / haren presondegia / ene laketgia da", "Egonago eta sordexago / dukedala dakusat"), Bp II ("Bena orano sordeits, jüdiek Pilatari Jesüs hiltzera kondemna erazi zerien"), Tt Onsa ("Ezdeus bat beno sordeix izanen da"), AR ("Nehor eztela betan huntarzunik edo bertuterik handienera heltzen, ez gaizkirik sordeitsenera erorten", "Laxokeria horri jarraikiten ziakozu epheltarzuna, eta orano sordeitz dena, banitatia, kolera, bekaizteria, munduko hunen egarria"), Egiat ("Azkenekoz ezagütü dükezü, bena berantegi, Judas beno sordeitz zela halako gizona"), Jubilau ("Erran dezakegu fedea ukhatu dutela eta egin direla fedegabeak baino sordeixago"), Etch ("Hamar urthe hontan bizi niz esklabo, / erdiak presuetan bestik sordeisago"), J.B. Mazéris GH 1933 ("Hanbat sordeis gudaleta iall baleza"), Mde HaurB ("Elkarrengandik betiko berezirik edo, sordeis, gehiago ez jakinik elkarren berri..."), Egiat ("Marlüz zathi hirotiak zütien ausikitzen, basa fruitü txarrak jaten, ta sordeitza zena, hurik ez ihunere batzen"), AR ("Sakramendia asthian behin, sordetxena egunian behin, bena komunione ispirituala anitz aldiz egunian egin dieitezu"), Egiat ("Alabadere mündüko gaitz güzietarik gizonarenak dirade sordeitzenak"), Xarlem ("Oh, traidore maradikatia, / Judas beno sordeisagua!"), Prop 1876 ("Bethi egundaino baino sordetsago dire"), Prop 1906 ("Zenbait fededun ephel edo sordetx galtzen direnen orde, hor biltzen zauzkigu fededun kartsuenak eta borthitzenak"), Ardoy SFran ("Ez, etziren horgo portuges guziak zonbaitek dioten `pagano' sordesak"), Lf CEEN 1973 ("Bazitazken milaka dedikatzaile horiek baino jende arruntago eta sordeisagoak"), Lf in Casve SGrazi ("Mendebal huntan liburu eta kantuek basa huts, sordeis eta higuingarritzat zauzkaten [turkoak]"), Egiat ("Min helgeiaz lotsa denak soegin balezo bere sordeitza ediren liro uste zian beno txipiago heltü dela ta handiagorik ikhusi diala"); sordeisean ere : Tt Arima ("Doktor berriek diote, antizipaturik ere orena eta kanbiaturik kolazionia apairiala, sordexian ere, eztatekiala bekatu beniala baizi"); sordeiski : Ht VocGr ("dongaro, sordexki, gaizki, xarki"); sordeistu : Egiat ("Zer zokhorri dereizkü emaiten gure minetan? Eziez sordheizten harek dü nahi meskabü heltü behar direnetzaz dezagün haren khoziaz trenka osagarria"), CantIzp ("Agoniaren huillantzian haren beldurra da sordeisten, milakaz dutu bekhatiak bere begiz khuntatzen"); Eta sordies sarrera: Dh ("Hori debozione gaizki aditu ta guziz sorjes bat liteke"), Gy ("Hunen lausengu soryesa / izatu zen malurusa"), Dithurbide ("Erakutsiz nola behar ditugun ohoratu gure erregeak, zeinen biziari ez baita behinere zilhegi aspertzea, izanikan ere soryesak"), Elsb Fram ("Halarik ere, nik diot, Amerikanorik sorjesenek Yudurik hoberenek baino gehiago balio dutela"), Arb Igand ("Lehen sordiesa bezain, orai jarraikia da; ez du Igandearekin den gutieneko lanik hunkitzen, ez eta sekulan hutsegiten Mezarik ez Bezperarik"), Zby RIEV ("Asko herritan nausitu zaiote plekako jokoa, gurea baino oraino sorjesagoa"), JE Bur ("Gure laguna hunelaxe mintzatu zen politikario sorjesari"), Zub ("Ameriketako adixkide soryes zonbaiti igorria"), JE Ber ("Egia erran, aditurik nago ez dela, Europan, nihun ikusi gaztelarren sorjesekorik oheen xehatzeko"); sordieski : Arb Igand ("Jaunaren eguna populu horrek sordieski hausten zuelakotz"); sordiestu : Arb Igand ("Ostatuak gorphutza berotzen du, nahasten deboilatzen, sordiesten").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sordei 4: J. Ahamendaburu ("Badaki, nontik nahi den, ez duela nehoiz hurrenduko ez eta hura [ugatza] ez dela sekulan etxekotuko. Bainan hainbat sordei"), Herr 2 ("Bena audela, hanitx aldiz, müldegaitzkeriaz edo ezaxolkeriaz, gizünak berak sordei gaixki erabilten dutu lur hountako berjin gaizak!", "Hek gabe gauza sordesagoak beharko ziren gertatu"), I. Garmendia ("ziur asko ez da inorentzat egonen. Are sordeiago guretzat"); sordeis 2: Casve PetteB ("Eztezazüla deüs egin / beita sordeisik bestetan"), Etxahun Iruri ("Oranoko sordeisena / Heben dügün destorbia!"); sorjes 1, P. Xarritton ("Itsas leihorrerat itzultzean Miarritzeko etxe airosegiek beren egoiliar presatuen manera sorjesek gogoa ilhun lezagukete, Donianen ez balitz arratsetan, itsasotik untziek ekharri usain heze gazi eta azkarra, Larrunetik jeutsi hegoaren hats burxoragarriarekin gozoki nahastekatzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sordei : AB38 2 (hauetan kondizio s. 'peor condición'), HiztEn (ik. sordeis); sordeis : HiztEn; sordei(t)s : LurE; sordies : LurE; sordieski : LurE; sordieste : LurE; sordiestu : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sordei : HiruMila ('peor'), Casve EF ('pire'), Lh DBF ('pire'), DRA ('peor'), PMuj DVC ('peor'); sordeis : EuskHizt [sordei(t)s 1666; sordets 1657; Gaiztoagoa], ElhHizt (Ipar. peor, malo, -a, de mala traza), Lur EF/FE ('pire'), Casve EF ('pire'), HaizeG BF ('insupportable'), Lh DBF ('ce qui est pire, le plus mauvais'), DRA ('peor'); sordeistasun : Lh DBF ('état pire d'une personne, d'une chose'), DRA ('peor estado de una persona o cosa'); sordeiste : Lh DBF (1 devenir pire, désagréable, déplaisant, insupportable, difficile; 2 augmenter, croître); sordeistu : Casve EF (sordeistü: 'empirer, devenir désagréable, insupportable'), HaizeG BF ('devenir insupportable, déplaisant'), Lh DBF (1 devenir pire, désagréable, déplaisant, insupportable, difficile; 2 augmenter, croître), DRA ('empeorar'), PMuj DVC ('empeorarse, hacerse peor'); sordei(t)x : DRA ('peor'); sordes : PMuj DVC ('de mala traza'); sordesian : PMuj DVC ('malhumorado, que le salen mal las cosas'); sordets : HaizeG BF ('insupportable'), DRA ('peor'), PMuj DVC ('peor'); sordies : EuskHizt (1895; sorjes 1809; bitxia / ausarta, lotsagabea), EskolaHE ('bitxia; ausarta, lotsagabea'); sordieski : EuskHizt (1895; Era sordiesean), EskolaHE ('era sordiesean'); sordieste : EuskHizt; sordiestu : EuskHizt (1895; Sordies bihurtu), EskolaHE ('sordies bihurtu') // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1999-06): hurrengo itzulirako.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Iparraldekoek argitzekoa; dirudienez, honela da banaketa nagusia: sordeis izond. batez ere Zub. 'okerragoa, txarragoa' / sordies Lap. eta BNaf. (lantaldeak ez daki hortik aurrera egiten).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

hurrengo itzulirako.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Iparraldekoek argitzekoa.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

hurrengo itzulirako.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Iparraldekoek argitzekoa.

Txostenaren laburpena

cf. "generadore* e. sorgailu " proposatua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: Ik. generadore / ElhHizt: + / EskolaHE: ik. generadore

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu/-dore.

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

'sor uzten duena': gorputz-nekeen sorgarri egin duzu gau iluna.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+g-.

Corpus eta hiztegietako datuak

sorgin-afari, sorgin-baratxuri, sorgin-belar, sorgin-bilgo, sorgin-dantza, sorgin-edesti, sorgin-ehiza, sorgin-ehiztari, sorgin-gurpil, sorgin-haize, sorgin-harrapatzaile, sorgin-hazi, sorgin-kontu, sorgin-landa, sorgin-leize, sorgin-orrazi, sorgin-orratz, sorgin-tximist, sorgin-txori, sorgin-zulo lematizatzeko saioa egin dugu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sorgin-afari (eta -apari) B-G 6: Erkiag Arran ("Jan-edana amaituta, gozozko sorgin-apariari azkena emonda"), Or Eus 5 (adib.: "Egun artan ardi zaarra dute egin aragi; artaz egin diteke, bai, sorgin-afari", "Sorgin-afaria dator geroz urbillago"); sorgin-baratxuri IE 1: Zerb Azk (metahizkuntzazko erabileran: "Ez dire Azkainekoak hitz hauk: sorgin-oiloa, sorgin-baratxuria, sorgin-orratza, eta bertze batzu!"); sorgin-belar G 1: Ibiñ Virgil ("amorde gaiztoek maiz aztiketarako biltzen dutena sorgin-belar eta mintzoekin naasteko"); sorgin(-)dantza 5: G 3 (Or Mi: "olio-biltzailleak, zugatzeko igalien pean sorgin-dantzan ari dire"; TAg Uzt: "sorgindantza zirudin jaialdiak"; NEtx LBB: "Aizeak sorgin-dantza nastua arrotu zuan basoetan"), IE 2 (Iratz: "Goazen suko sorgin dantzen luzaz ikustera", "orroit ote zira Su-garren sorgin dantzari Nola ginauden begira, Lotuz kantu xaharreri?"); sorgin-ihizi EB 1: MEIG VIII ("su ta gar dabilen sorgin-ihiziaren oihartzunen bat"); sorgin-ehiztari EB 1: MIH ("gure artean agertu zaizkigun sorgin-ehiztari bipilak"); sorgin(-)kontu B-G 3: BEnb NereA ("Sorgin-kontuan asko entzun dot txikitxutatik onaiño"), G 2 (Sor, adib.: "Sorgin kontuba diruri"); sorgin-orratz IE 3 eta sorgin-orraze G 1, sorgin-orraztoki G 1 (cf. infra); sorgintxori G 1: Izt C (zerrendatu batean, 'bauza, ave nocturna' itzulpenarekin: "Sorgintxoria"); sorgin-zulo (eta -zilo) 5, G-IE: Or Eus 2 (adib.: "sorgin-zuloan atso bat dakus eroria"); Barb Leg 3 (adib.: "sorgin-zilo batean eta harat eroria, ikusten du atxo xahar bat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sorgin-belar EB 1: I. Urbieta ("Segidan sorgin-belarrak, txispa-ostoak eta azkenik sutara"); sorgin-bilgo Naf 1: A Aezk ("gaietako sorgin-bilgioa baitze"); sorgin-dantza EB 2: J. Sarasua ("Sorgin Dantzarekin parekotasun susmagarriak dituela esan zigun behin"), J. Urrujulegi ("Oriako sorgindantza"); sorgiñedesti G 1: JKort Erl I ("Ameika ipui zar, sorgiñedesti, iturrietako lamin eta gertaera bildurgarri ialki izan da"); sorgin-ehiztari EB 1: Balea eta euskaldunak ("Sorgin-ehiztari zen Pierre de Lancre famatuak"); sorgin-gurpil EB 1: L.M. Bandres ("sorgin-gurpil batean sartuta gaude"); sorgin-haize EB 1: IMuj ("sorgin-haizeak harroturiko hosto erorien zurrunbiloak iragarria"); sorgin harrapatzaile EB 1: EEM HizkLiter ("Bordeleko jueza izan zen 'sorgin harrapatzaile' gogorrena"); sorgin azi IE 1: Larz ("Gure lurrak sorgin aziaz zikinduak balinbaziren"); sorgin-kontu EB 1: Zipristin/1 ("Soro haren nagusia beldurtu egin zen txorimaloa hizketan ikustean eta sorgin-kontuak entzutean"); sorgin-landa B 1: Karmel 1989 ("Nork ez du entzun ta nork ez daki / (...) / Ainbat sorgin landa, egoitzaren berri?"); sorgin-leze G 1: EA ("Euriyak ez nau bustitzen, / ez ere sorgin-lezean / iresten arrats illunak"); sorginorratz EB 2 (cf. infra); sorgin ximixt(a) IE 1: Larz ("sorgin ximixtak, egun argiarentzat artzen dituzte"); sorgin-xori IE 1: Dass-Eliss (titulu gisa: "sorgin-xori"); sorginzulo EB 1: A. Erkizia ("sorginzulo eta kilikagarri etxe hura han").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sorgin-afari : HiztEn (AS); sorgin-ari : AB50 1 (hilo de embrujo); sorgin-arterioak : Euskalterm 1 (artes mágicas); sorgin baratxuri : LurE (-tz-), Euskalterm 1 (puerro de viña); sorgin-belar : AB38 1, HiztEn (AS), LurE; sorgin-ehiza : HiztEn (AS), Euskalterm 1 (caza de brujas); sorgin-ehiztari : Euskalterm 1 (cazador de brujas); sorgin erreketa : AB50 1 (quema de brujas); sorgin-esne : Euskalterm 1 (leche de bruja); sorginetxe : AB38 1 (dolmen?), Euskalterm 1 (casa de brujas); sorgin-gosari : HiztEn (AS); sorgin-guraize : HiztEn (AS); sorgin-gurpil : HiztEn (AS), Euskalterm 1 (círculo vicioso); sorgin-haize : AB38 1 (sorginhaize: viento turbulento), HiztEn (AS), Euskalterm 1 (remolino de viento); sorgin hitz : DFrec 1; sorgin-hurritz : Euskalterm 1 (hamamelis); sorgin-ipuin : AB38 1; sorgin-iratze : LurE, Euskalterm 2 (helecho hembra, atiriácea); sorgin irudi : AB38 1; sorgin-karratu (cf. infra); sorgin koba : AB38 2; sorgin-kontu : DFrec 1; sorgin-korro : Euskalterm 1 (corro de brujas); sorgin-oilo : LurE; sorgin-orratz (cf. infra).

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiko hustuketetan sorgin- osaerakook: a) astalar (Dipxacus fullonum) fitxarenean: sorgin-orratz : X. Irigarai; sorgin-orrazi : M. Aizpurua; eta arkamelu belhar: Zerb Landare; astagardu: LMuj DGT; astakardu: G. Larrañaga LandareJak, X. Kintana Hizt80; astakarlo: Font Quer PlantMed, Azkue DVEF; astalar (eta astalahar): Polunin Flores de Europa, Guía PlantMed, G. Larrañaga LandareJak, Azkue DVEF, PMuj DCV, Gordailu IkastHiztegia; astapalo: PMuj DCV; astrakal: Font Quer PlantMed, Azkue DVEF; gardu garratz: PMuj DCV; kardaberatxa: Font Quer PlantMed; kardantx-beltza (eta -tz, kardantx-belza): Carreras y Gandi GGPVN, Lcq; kardantx-zuria (eta kardantxa-zuriya): Carreras y Gandi GGPVN, Lcq; kardentxa: G. Larrañaga LandareJak; larra-kardu: Bouda-Baum, PMuj DCV; otso-lar: PMuj DCV; txarrantxa belar: G. Larrañaga LandareJak; b) banpiro (Desmodontidae) fitxarenean: sorgin-txori : PMuj DCV; eta banpiro: X. Kintana Hizt80, Saioka 4/NaturA; gau-txori: PMuj DCV; odol-edale: PMuj DCV; odol edale-txori: M. Ariztia Abereen mundua; odol-xurgari: PMuj DCV; odol-zale: PMuj DCV; c) burduntzi (Odonata) fitxarenean: sorgin-orratz : Azkue DVEF, PMuj DCV; eta burduntzi: EHArauemailea, PMuj DCV, SGarm LKond; burruntzi: Mendiak I, Zendoia-Sakana Animali mundua, PMuj DCV, J. Setien Txorien GH, M. Iturbe Xomorroen mundua, EHArauemailea, Nire lehen hitzak, M. Ariztia Abereen mundua, Gordailu IkastHiztegia; idoi-euli: Euzko Gogoa 1956-IX-X; libelula: J. Apalategi Animalien BizIzk; loi-euli: Euzko Gogoa 1956-IX-X; llerezna: Azkue DVEF, PMuj DCV; mari-burduntzi: Azkue DVEF, PMuj DCV; mariorratz: Azkue DVEF; orratz: Lh DBF, PMuj DCV; d) eguzki-lore luze (Carlina acaulis) fitxarenean: sorgin-kontra : Font Quer PlantMed; astalar: Font Quer PlantMed; basalar (eta basa-lar): G. Larrañaga LandareJak, Polunin Flores de Europa, Guía PlantMed; basa-kardabera: Lcq, Guinea Vizcaya; eguzki-lore: Mendiak I, X. Irigarai; illargi-lora: Font Quer PlantMed; karda-lora: Font Quer PlantMed; kardos: JIr OnomBot; otarraska: Font Quer PlantMed; e) erratz (Ruscus aculeatus) fitxarenean: sorgin orrazi : B. Mujika, X. Irigarai; eta arkatz: Bähr Plantas; basa isets: Bähr Plantas; basarrayana: Carreras y Gandi GGPVN, Lcq; belarri-belar: Polunin Flores de Europa, NZ, PMuj DCV; erkalatz: X. Irigarai, G. Larrañaga LandareJak, Azkue DVEF; erratz: NZ, M. Aizpurua Arbaiun, Azkue DVEF, M. Aizpurua, Font Quer PlantMed, Bähr Plantas; errezlatz: Bähr Plantas; goyerratz: Bähr Plantas; itxuski latz: Bähr Plantas; tajo: AEK Sendabelarrak; f) erregetxo (Regulus) fitxarenean: sorgin-txori : PMuj DCV; eta errege-txopita: Azkue DVEF, Lh DBF; errege-txori: Azkue DVEF; errege-txupit: Azkue DVEF; errepitita: PMuj DCV; erritirrite: PMuj DCV; larrepetita: PMuj DCV; ñartxa-txori: PMuj DCV; txapetxa: PMuj DCV; txori-errege: PMuj DCV; g) erregetxo bekainzuri (Regulus ignicapillus) fitxarenean: sorgintxori : Azkue DVEF; eta txepetxa: Labayru Zoología bizcaína, Eguren Pájaros; erberatzalle: Puente Amestoy Aves; erregetxo: Saioka 4/NaturA, Gordailu IkastHiztegia, M. Ariztia Abereen mundua; erregetxo bekainzuri: Galarza Gure hegaztiak, Perez Ollo Navarra; erregetxo kaskagorri (eta -kaxkagorri): Ag Kr-3 Itxas-iztegia, NekIr; erregetxori: Puente Amestoy Aves; kaskagorri: PMuj DCV; kaskogorri: Puente Amestoy Aves; pertxa: Puente Amestoy Aves; h) gardu (Carduus + Cirsium+ Cynara+ Cnicus) fitxarenean: sorginorrazi : Bähr Plantas; eta astalar: Azkue DVEF; astokardu: Azkue DVEF; belar beltz: Bähr Plantas; gardabera: Azkue DVEF; gardubera: Azkue DVEF; gardugarrate: Azkue DVEF; garduguri: Azkue DVEF; gardulatz: Azkue DVEF; karlotx: Bouda-Baum; i) gerri-txori arrunt (Certhia brachydactyla) fitxarenean: sorgin(-)txoria : PGarm Aves, Dass-Eliss Oiseaux; eta arrastaka: PGarm Aves; garrapo: PGarm Aves; gerri-txori arrunt: Galarza Gure hegaztiak, Perez Ollo Navarra; gerri-txori illun: Mendiak I, Ag Kr-3 Itxas-iztegia, Noval Avifauna; igan-txori: Euzko Gogoa 1956-IX-X; katanarra: A. Galarza; kortika(-)txori: PGarm Aves, Labayru Zoología bizcaína; untz-txori: Euzko Gogoa 1956-IX-X; j) hontza zuri (Tyto alba) fitxarenean: sorgin-txori (eta -xori): Euzko Gogoa 1956-IX-X, PMuj DCV; eta xori-sorgin : PMuj DCV; basollarra: Arzdi Aves; gabontz: PMuj DCV; gaubele: PMuj DCV; gau-ontza: Labayru Zoología bizcaína; hontz (eta -a): X. Kintana Hizt80, Gordailu IkastHiztegia, EHArauemailea; hontz zuri (eta hontza-z., ontza zuri): Saioka 4/NaturA, Galarza Gure hegaztiak, PMuj DCV; kaaka: PMuj DCV; mauma: PMuj DCV; mendu ollarra: Arzdi Aves; ontz (eta -a): Ag Kr-3 Itxas-iztegia, PMuj DCV, Mendiak I, Labayru Zoología bizcaína, Noval Avifauna, Azkue DVEF, Mendiak II, J. Setien Txorien GH, M. Iturbe Xomorroen mundua, M. Ariztia Abereen mundua, PMuj DCV; untz (eta -a): PMuj DCV; k) ihi (Juncus) fitxarenean: sorgin-kilo : PMuj DCV; eta maltzo: PMuj DCV; marmarro: PMuj DCV; txunku: PMuj DCV; zi (eta zii): PMuj DCV; zipor: PMuj DCV; zume: PMuj DCV; l) Ik. intsusa beltz (Sambucus nigra) fitxarenean: sorgin-matsak : Font Quer PlantMed(eta sauku, sauka, sakute, sabukitze, sarets, plausta, plausta arr, txotxika, txikutxa, intxu, intu, akaramailu, akamailu, akamelu, akamallu, saliparda, ziorri, ziorr, zaminka, san juan lili); eta eltsusa: Bouda-Baum; insusi: Fz. Margarita Plantas; intsusa (eta -tx-): Fz. Margarita Plantas, AEK Sendabelarrak, Guinea Vizcaya, G. Larrañaga LandareJak, Ortiz del Portillo, Carreras y Gandi GGPVN, Lcq, Font Quer PlantMed; linsusa: Fz. Margarita Plantas; lintsusa: Bouda-Baum, Font Quer PlantMed; trikutxa: Arzdi PlantR; txori-matsa: M. Aizpurua; ziarri: AEK Sendabelarrak; m) lezka hostoestu (Typha angustifolia) fitxarenean: sorginkilo : X. Kintana Hizt80; eta artiria: Irigaray Landareak, Carreras y Gandi GGPVN; ezpata: X. Kintana Hizt80; ezpata()belarra: G. Larrañaga LandareJak, X. Kintana Hizt80, LMuj DGT; lezka: Polunin Flores de Europa; ur()ezpata: Gordailu IkastHiztegia; zintabelar: Gordailu IkastHiztegia; n) marisorgin (Mantis religiosa) fitxarenean: sorgin orratz : Zendoia-Sakana Animali mundua; eta mantangorri: Mendiak I; mante-mamuts: Lf in Zait Plat; mantis: M. Ariztia Abereen mundua; mantis erlijioso: Zendoia-Sakana Animali mundua; marisorgin: Saioka 6/NaturA, X. Kintana Hizt80, K. Altonaga Arthropoda; orratz-ferde: T-L LFB; txirrina-pantika: X. Kintana Hizt80, Azkue DVEF; ñ) mozolo (arrunt) (Athene noctua) fitxarenean: sorgin-txori : PMuj DCV; eta xori-sorgin : PMuj DCV; adiaka: PMuj DCV; gau-xori: PMuj DCV; kaeka: PMuj DCV; o) pikondo (Ficus carica) fitxarenean: sorgin-piko : Font Quer PlantMed; eta basa-pikotze: Font Quer PlantMed; biku: Gordailu IkastHiztegia, Txill EBatua, X. Kintana Hizt80, PMuj DCV; fikoa: Lcq; pikoa: Lcq; piko-arra (eta pikoar): Lcq, Font Quer PlantMed; pikondo (eta piko-ondo): X. Irigarai, G. Larrañaga LandareJak, PMuj DCV, Polunin Arboles y arbustos, Polunin Flores de Europa; pikotzea: Lcq; uztapiko: Font Quer PlantMed; p) piku (Fixus carica) fitxarenean: sorgin-piko : Azkue DVEF; eta biku: Gordailu IkastHiztegia, Txill EBatua, X. Kintana Hizt80, LMuj DGT, EHArauemailea; fiko (eta -u): PMuj DCV, Lcc Landare-izenak; iko: PMuj DCV; piko (eta p(h)iko, piku): Txill EBatua, EHArauemailea, X. Kintana Hizt80, PMuj DCV, Dv Lab, Bouda-Baum; r) saguzar (Chiroptera) fitxarenean: sorgin-txori : PMuj DCV; eta gau-bearritsu: PMuj DCV; gau-inare: PMuj DCV; gau-txori: PMuj DCV; illun-txori: PMuj DCV; inere: PMuj DCV; inere-sagu: PMuj DCV; mainari: PMuj DCV; sagu-arratoi: PMuj DCV; saguzar: PMuj DCV; s) sorgin-baratxuri (Allium vineale) fitxarenean: sorgin-baratxuri : Lcq, Guinea Vizcaya, Carreras y Gandi GGPVN; eta berakatza: Ortiz del Portillo; t) sorgin-iratze (Athyrium filix-femina) fitxarenean: sorgin iratze : X. Irigarai; eta garo eme: Carreras y Gandi GGPVN; garoa: Mapa de vegetación de Alava, Carreras y Gandi GGPVN; garoiska: Mapa de vegetación de Alava; ira-ema: G. Larrañaga LandareJak; iratze(-)eme (eta i.-heme): Carreras y Gandi GGPVN, UZEI Izendegia, X. Irigarai, Lcq; jatze: Bouda-Baum; zuhain-jatze: Bouda-Baum; u) txikori-belar (Taraxacum officinale) fitxarenean: sorgin-belar (eta sorginbelar): Font Quer PlantMed, G. Larrañaga LandareJak, Bouda-Baum, Guía PlantMed, Polunin Flores de Europa, Loidi, PMuj DCV, LMuj DGT; eta aitani bilho-xuri: Bouda-Baum; atxikoria-salbaje: JIr OnomBot; esnie bedar: Ortiz del Portillo; galkidea: Lcq, Font Quer PlantMed, Fz. Margarita Plantas, Guinea Vizcaya; gardabera: X. Kintana Hizt80; lumabelar: X. Kintana Hizt80; matapadre: JIr OnomBot; txikio belar: Bähr Plantas; txikori erbiya: Ortiz del Portillo; txikori orikatxa: G. Larrañaga LandareJak, Bouda-Baum, PMuj DCV; txikoria belar (eta xikori b.): M. Aizpurua, X. Irigarai, Nire lehen hitzak; zapalore: Euzko Gogoa 1952-IX-X; x) tximeleta fitxarenean: sorgin-mandatari : Azkue DVEF, Muj Mariposa; sorgin(-)oilo : Azkue DVEF, Muj Mariposa; eta marisorgin : MItziar Txoriak, Muj Mariposa; inguma: MItziar Txoriak, Txill EBatua, It Dial / Ur Dial / Dv Dial / Ip Dial, Bähr Bichos, Euzko Gogoa 1956-IX-X, Muj Mariposa; jainkoa'ren mandataria: Muj Mariposa, Bähr Bichos; jainkoa'ren oiloa: Muj Mariposa; jinkoilo: Muj Mariposa; makara: Muj Mariposa; maripanpalona: Muj Mariposa; mitxeleta: Muj Mariposa, Verite Landaren mundua; mitxerreta: J. Apalategi Animalien BizIzk; mitxilote: Muj Mariposa; mitxirrika: Muj Mariposa, Bähr Bichos, M. Iturbe Xomorroen mundua, Azkue DVEF; mixirikote: Muj Mariposa; pinpirin: Txill EBatua, Muj Mariposa; tximeleta (eta ximeleta): MItziar Txoriak, Mendiak I, Saioka 6/NaturA, EHArauemailea, Txill EBatua, Bähr Bichos, A EY I, J. Aldazabal Animalia pozointsuak, Zendoia-Sakana Animali mundua, X. Kintana Hizt80, LMuj DGT, K. Altonaga Arthropoda, Txurruka Ornogabeak, Gordailu IkastHiztegia; txinbeleta: MItziar Txoriak; txitxipapa: Muj Mariposa; z) zingira-hontza (Asio flammeus) fitxarenean: sorgin txori : PGarm Aves; eta gayontza: PGarm Aves; gogontza: Arzdi Aves; kaheka: PGarm Aves; ontza: Arzdi Aves, PGarm Aves; untza: Arzdi Aves, PGarm Aves; zingira-hontz (eta zingir-ontza, zingirontza): Perez Ollo Navarra, Ag Kr-3 Itxas-iztegia, Noval Avifauna, PMuj DCV, LMuj DGT.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sorgin-afari : ElhHizt (AS; cena de medianoche), HaizeG BF (AS; réveillon), DRA (eta -apari), PMuj DVC (eta -apari); sorgin-askari : DRA, PMuj DVC; sorgin-baratxuri : EuskHizt (AS; 1934), EskolaHE (-tz-; AS), DRA, PMuj DVC (eta -berakatz); sorgin-belar : EuskHizt (AS; 1955; bedar *1965), ElhHizt (AS; belladona; diente de león), EskolaHE (AS), Lur EF/FE (AS; pissenlit), Lh DBF (-lh-; stramonium), DRA (eta -bedar), PMuj DVC (eta bedar); sorgin-bitxi : DRA (mariposa), PMuj DVC; sorgin-dantza : ElhHizt (AS; nombre dado a un baile popular del carnaval guipuzcoano), DRA; sorgin-egur : DRA, PMuj DVC; sorgin-ehiza : ElhHizt (AS; caza de brujas); sorgin-garo : EuskHizt (AS; *1968), EskolaHE (AS); sorgin-gosari : ElhHizt (AS; refrigerio que se toma poco después de media noche), Lh DBF (réveillon, repas de la nuit), DRA, PMuj DVC; sorgin-gurpil : ElhHizt (AS; círculo vicioso); sorgin-guraize : ElhHizt (AS; especie de plantógrafo empleado por algunos personajes del carnaval), DRA (-goaiziak: tijeras de brujas); sorgin-haize : HiruMila (sorginaize), ElhHizt (AS; remolino de viento), DRA (-aize; eta -ñ), PMuj DVC (-aize eta sorginaide); sorgin-ira : EuskHizt (AS; *1905), EskolaHE (AS), DRA, PMuj DVC; sorgin-irakin : DRA, PMuj DVC; sorgin-iratze : EskolaHE (AS); sorgin-kilo : HiruMila (sorginkilo: Bot. espadaña, junco), Lh DBF (sorginkhilo: jonc, litt. quenouille des sorcières), DRA (-kh-), PMuj DVC; sorgin-luma : DRA, PMuj DVC; sorgin-mandatari : DRA (mariposa), PMuj DVC (eta -mandari); sorgin-oilo : EuskHizt (AS), EskolaHE (AS), Lh DBF (sorginoilo: 1 papillon; 2 semence d'une plante appelée pissenlit), DRA, PMuj DVC; sorgin-orratz eta sorgin-orraze (cf. infra); sorgin-piko : DRA, PMuj DVC; sorgin-pitxi : DRA, PMuj DVC; sorgin-txori : HiruMila (sorgintxori: Zool. trepatroncos), Casve EF (sorgintxori: grimpereau), HaizeG BF (AS; chouette), Lh DBF (eta -xori: 1 chouette; 2 grimpereau), DRA (sorgintxori eta sorgin-xori), PMuj DVC (eta sorgin-xori) // DRA: sorgin-ames, sorgin-argi, sorgin-ari, sorgin-atxiki (marca o toque de bruja), sorgin-egun, sorgin-erdera, sorgin-itxuski, sorgin-joko, sorgin-kontu, sorgin-lore, sorgin-marasma, sorgin-marra, sorgin-opil, sorgin-ote, sorgin-sardina, sorgin-soinu, sorgin-solas, sorgin-toki, sorgin-zimiko // PMuj DVC: sorgin-anoki, sorgin-arri, sorgin-batzar, sorgin-etxe, sorgin-iduneko, sorgin-ilarra, sorgin-itzak, sorgin-izkera, sorgin-kalte, sorgin-krisailu, sorgin-maltzak, sorgin-margo, sorginume // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: sorgin(-)afari, sorgin(-)baratxuri Allium vineale,sorgin(-)belar Atropa belladona,sorgin(-)dantza, sorgin(-)ehiza, sorgin(-)haize, sorgin(-)iratze Athyrium filix-femina, sorgin(-)oilo'tximeleta', sorgin(-)orratz Libellula, sorgin(-)orrazi Cardus crispus.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E210: "Hitz horren aspisarrerak biltzekotan, badira beste batzuk ere, oso adierazgarri direnak; berbarako [...]sorgin(-)txori [...]sorgin(-)gurpil [...] Horiek zerrendaratzea egoki izan daiteke" (1999-07-20).

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: sorgin(-)gurpil, sorgin(-)txori .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

sorgin-baratxuri, sorgin-belar, sorgin-garo / sorgin-ira / sorgin-iratze, sorgin-oilo, sorgin-orratz.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: sorgin-baratxuri : Allium vineale.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Allium vineale.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-baratxuri.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

Allium vineale

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Atropa belladona.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-belar.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

Atropa belladona, etab.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. oh. s.u. sorgin.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

egokia iruditzen zaio lantaldeari, eta onartzekoa, gurpil zoro parekoarekin batera (bina agerraldi dituzte EEBSn: Luis M. Bandres, A. Luku; X. Amuriza, X. Kintana).

Sinonimoa(k)

gurpil zoro.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gurpil.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

Athyrium filix-femina.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'tximeleta'.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-oilo.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

tximeleta.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. oh. s.u. sorgin.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-txori.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Adiera mugatzeko zailtasunak

lantaldeak ezin erabaki dezake Certhia sp. den ala Certhia brachydactyla.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sorgin-orratz IE 3: Mde Po 2 ("sorgin-orratz botz, lerdenek miresten zuten sarraskia", "sorgin-orratz botz, lerdenek etzuten orhoit berhilkia"), Zerb Azk (metahizkuntzazko erabileran: "Ez dire Azkainekoak hitz hauk: sorgin-oiloa, sorgin-baratxuria, sorgin-orratza, eta bertze batzu!"); sorgin-orraze G 1: Or Eus ("Eztena argi-izpi biur baledi, sorgin-orraze ederrena"); sorgin-orraztoki G 1: Or Eus ("Ikus bide-diote sorgin-orraztoki").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sorginorratz EB 2: Saioka/1 ("Mendian zomorro asko egoten da / Batzu harrapatuko ditugu / tximeletak / kilkirrak / apoak / matxinsaltoak / sorginorratzak / marigorringoak"), L. Azurmendi ("Sorginorratz hegal-urdinak, / haizearen jostailuak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sorgin-orratz : AB38 5 (sorginorratz; 4 caballito del diablo; 1 libélula), HiztEn (AS), LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiko hustuketetan sorgin-orrazi/orratz-en lekukotasunak: a) astalar (Dipxacus fullonum) fitxarenean: sorgin-orratz : X. Irigarai; sorgin-orrazi : M. Aizpurua; b) burduntzi (Odonata) fitxarenean: sorgin-orratz : Azkue DVEF, PMuj DCV; c) erratz (Ruscus aculeatus) fitxarenean: sorgin orrazi : B. Mujika, X. Irigarai; d) gardu (Carduus + Cirsium+ Cynara+ Cnicus) fitxarenean: sorginorrazi : Bähr Plantas; e) marisorgin (Mantis religiosa) fitxarenean: sorgin orratz : Zendoia-Sakana Animali mundua.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sorgin-orratz : EuskHizt (AS; *1905. 1946), HiruMila (sorginorratz: Zool. caballito del diablo), ElhHizt (AS; Zool. ik. burduntzi), EskolaHE (AS), Casve EF (sorginorratz: libellule), DRA, PMuj DVC (eta -orratzak); sorgin-orraze : DRA, PMuj DVC (eta -orratze).

Euskaltzaindiaren Arauak

Libellula.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. -orratz dagokion, ala -orrazi.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orratz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sorgin sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

1 Libellula; 2 Carduus crispus.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Cardus crispus.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpena zuzenduz: Carduus.

Euskaltzaindiaren Arauak

sorgindu, sorgin(du), sorgintzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

sorgin, sorgin(du), sorgintzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

suge-sorgintzailea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu sorg(h)o formarik aurkitu; ik. ap. DRA a) 'lugar de nacimiento': Mazeris, GH 1931 ("Bai bena oroek dakigünaz, biarnesek büria gogor... eta berheziki ezkunt-errabiak, beren sorgoaz dien menüx aidia bothiztenago"); b) 'sorgo, zahina': Prop 1898 ("Orduan eraman ninduten etxola batetarat eta sorgho erre eta burra asukrestatua eskaini zauzkidaten").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sorgo : AB38 1, HiztEn (Bot.), Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: basarto; sorgo: Sorghum bicolor. / sorgo : NekHizt (ik. basarto), UZEI Izendegia, Gizartea 7/Geografia 1978, E. Zurutuza Aberegintza.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sorgo : ElhHizt (Bot.), HiruMila (Bot.), DRA // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. basarto.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

basartoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

'sor eta gor dagoena'.

Euskaltzaindiaren Arauak

sorgortu, sorgor(tu), sorgortzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

sorgortu, sorgor(tu), sorgortzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu gure corpusean. Ik. OEH argitaratuan sorgune : JE GH 1926 ("Gure jaidura askoren sorgune eta alhapidea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sorgune (eta ur-sorgune) 4: Gorbea ("Ur-sorguneetako alderdiari inguru eginez"), A. Prego ("Neolitizazioaren sorguneak"), I. Laka ("Sir William Jones-ek [...] adierazi zuen lehen aldiz [...] gotikoak [hau da, germanikoa] eta keltak ere, sorgune berbera izan zutela"), M. Amas ("Jainkoirudi faltsuen eralekua eta sorgunea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sorgune : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sorgune : ElhHizt (nacimiento, origen, lugar de nacimiento), HiruMila - DRA (nacimiento, origen) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Ongi eratua da

ongi eratua da, eta onartzekoa, lantaldearen ustez, sorleku arautuaren ondoan.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.