Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 alta.
    tradizioa
    Tr. Documentado en Goyhetche y autores septentrionales no suletinos desde finales del s. XIX, sobre todo bajo-navarros. Zubiri emplea la forma altaa; lo encontramos con aspiración inicial en LuzKant (139). En DFrec hay 15 ejs., excepto uno, todos septentrionales.
    sense-1
    1. (L, BN, R ap. A ; Dv (BN), H), altaa. (Conjunción continuativa, con significado equivalente, en muchos de los ejs., a 'pues' con valor continuativo). "Or, eh bien" Dv. "Nik, alta, jan noke taloa, pues yo ya comería talo" A.
    Ez baita erretor onaren marka hoberik, erier jarraikitzea baino. Alta hala zen hura. HU Aurp 118. Heintsu bera dute gure mintzaiari beltzuriz daudenen erraiteko guziek. Alta bada zenbeit! Ib. 201. Bigarren liburuak [...] erakusten dauku aski garbiki: etsai izigarriarekilako gudu beltzean, ez bide da izan gure herritarrak bezalakorik [...] beldurrik gabeko gemen iraunkorraz. Alta, liburu beraren arabera, emazteen eskukaldia eta burua etziren ttipiagoak izan. JE Ber 100. --Nahiagoko bainuen bertze bat izan bazina! --Alta, nik ere, hala hala! Barb Sup 182. Lorik ez dut egin batere, gau huntan. Ohean ez nindagoken. Jo eskuin, jo ezker, nihun ez onik! Alta kukusoak harrotuxeak nituen, lastaira azpiz goiti emanik goizean! Ib. 18. Ez duzea ikusi? Altaa, leku ederretarik da seurki. Zub 119. [Kozeinertsak] platen, gustuz apaintzen / ez baitu parerik. / Alta serbitzariak / dabantal xuritan / Zoin gurbilki ez gaitu / zerbitzaren plantan! Etcham 155. --Ez ote duzu izan zure familian konkorrik edo erromatismadunik? --Zaude. Aitaren aldetik, ez dut uste: pilotari famatua izan da bere denboran. Alta ama ere, zaharrek ziotenaz, kurritzale lehena. Lf Murtuts 39. Kongregazionekoez bertzalde baditun zonbait oraino: Burguko bi ahizpak. Etxegoineko Graxi, [...] Eta François Dumay --Alta Melani, jandarmek ez ahantzia, ez dugu guk ere ahantzi behar. Paulina ere hor dun bai. Ib. 44. Peio eta Mayik etzituzten sekulan sinesten amaren erranak. Alta hamarna urte zituzten doi-doia. Eta ordukotz beren burutarat ari nahi. JEtchep 15. Egia erran, beste leku frangotan ere egin zitzaken: Jatsun [...]. Alta etzuen Iruñek ere ukatuko bere Erregearen eta bere Erreginaren adixkidea eta kontseilari hautuzkoa! "Or donc". Ardoy SFran 60. Beraz, ez naiz gure arrazan ni lehena pertsutarako gogoa izan dutana. Aita zena ere, alta, kantari gaitza ginuen. Xa Odol 32. Alta ez ditut ez denbora hartako ni iduri ikasle batzu hemen ahanztekoak. Larre ArtzainE 119.
    v. tbn. Etchebarne 82.
    azpiadiera-1.1
    (ba, alta).
    --Neholere ez nezake laket lur kixkaldu itsusi hautan. --Ba, altaa, [...] Californian ere berdintsu omen dituk, eta ea ez denetz han egiten sos ederrik. Zub 109s. Zeait mundutik yakiteko yautsi behar diauk hunano. --Ba, altaa, hemen ere berri gutisko, Pettan. Ihizi solasik bezik eztuk orai. Ib. 74s.
    azpiadiera-1.2
    (Sal, R ap. A ; VocBN ).
    "Conj. de regret ou de menace. Alta nahi zindien, or donc vous vouliez. Alta dolutuko zauk, or donc tu t'en repentiras" VocBN. "Pues. Alta doluturen zaik (R), te aseguro que te ha de pesar. Alta, no, zalaparta bat jotzen daunat, ezpadun egiten lan kori (Sal), pues, tú, te daré una bofetada si no haces ese trabajo" A.
    sense-2
    2. (BN-baig ap. Satr VocP; H, Lf Gram 93).
    Sin embargo. "Alta eztugu nihori egiten gaizkirik, cependant nous ne faisons de mal à personne (chant. pop.)" H. "Alta, pourtant" Lf Gram 93. "Halta (conjunción adversativa). Halta, etzuxun hala! pues, no era así (BN-baig)" Satr VocP. v. 1 aleta, areta, ata. .
    Egun ere badugu xedea xehekiago aipatzeko harek egin lan tzarretarik zenbeit. Alta ez da, ez eder, ez laket [...] hartaz gaizki mintzatzea. HU Aurp 63. Ixiltasunean iretsi ditu ardurenik egungo egunean gure erlijioneari buruz egiten dituzten jazarkunde izengabeak! Alta bazuken zertaz mintza! Ib. 70. Hitz-eman eta hitz atxiki; alta ez errexki, hastean. HU Zez 37. Artzain guti, artzainik bat ere ez, bere baitharik artzain on bilhakatu denik: [...]. Alta ez dira tontoak! JE Bur 192. Egun guziez eskolatik lekora, [...] han nintzan ene adineko bertze mutikoxka batzuekin. Alta ez baitezpada esker ona egiten zaungulakotz Agerrek! Gizon kexua zen, [...] elhe gutirekilakoa. Ib. 58. Behin ere ez zen mera edo alkate izendatua izan Migel Pocodinero. Alta heldu nahia zen, xarpa pollit hartara! Barb Sup 37. Edariez oraino ez dut deus erranik, / Alta sei, zazpi trago baditut edanik! Ox 158. Ez ginitikan ez, ordian ibiltzen, hik orai ditukan zapata eder horiek. Altaa, segur nuk ba orai ere ibil itekela goxoago eskalapoin eta galtza motxekin. Zub 66. Bai, lo gaude, dohakabeak; alta nork daki gure zangoen azpian nolako leize izigarriak alha diren, oro sufre eta su. Lf Murtuts 13. Aldera uzten dut, oraingoz, Jakintza ezkutua, hots, Magu, Kabalista eta horrelakoen metafisikaren jarduna; alta ziur nago egia zerbait bil dezakegula metafisika hortan. Mde Pr 342. Salaberri ikusi izan dutela Azkainen, [...] eta Harispe Getariakoari nausitzen. Alta pario gehienak Harispen alde omen ziren ba! Zerb Azk 115. Etzuen estakururik pentsatu muntaren ez erosteko. Hitza hitz. Alta haren moltsak etzuen holako beharrik. JEtchep 28. Iduritzen zitzaion oraino bizirik ikusten zuela hantxet [ardia]. Alta egia izan behar dik, hila duk ardi hura. Luisek erranez geroz. Ib. 55. Zer den ahatik bizia! Duela sei urthe, barne huntan berean ginen, jin berriak, hiru eskualdun gazte hein bertsukoak. Nola biziak elgarretarik urrundu gituen! Alta, sei urthe, ez dira ba mende bat. Larz Iru 112. Etzira orduan bezain goxoa, / ez orduan bezain legun! / Alta apezak ere predikuz / aski esplikatu zauzun. Xa ( in Mattin 98). Beraz zeruan ez dala diozu / nik behar dudan lekua, / alta etzen ba izugarria / nik ein dudan bekatua. Mattin 131. Hameka urtetan deus guti egin dezake batek etxean, den borondate hoberenarekin ere. Alta, nahiko nintzan orduan gizon bat izan. Xa Odol 29. Joan zen beraz... eta etzuten hil. Alta egia ederrik entzun zuten! "Pourtant ils en entendirent, des vérités!". Ardoy SFran 194 (v. tbn. 181).
    azpisarrera-1
    ALTA BADA. a) (Conjunción continuativa).
    Mintzatzen nitzaien / segur printzeeri. / Alta bada: errege bati, / Bethi asea denari, [...] Egizkok asti-onean / Hik hire kondaira ederrak. / Baiña hoietaz miruak, / burla egiñen baizen eztik. / Sabel gose denak / eztik beharririk. Gy 232. Bihar goiza gabe, herri guziak balakike; alta bada holakoak eta halakoak jakinez geroz zer atzeman dudan, ez diagu bakerik, ez bizi onik. HU Zez 55. Mongongo Dasanzaren jakitatea ez denetz laburxkoa, ni beldur. Altabada ez du eskuara ere milakoa. Egunaria 18-4-1962 (ap. DRA).
    b) Sin embargo. "Alta (BN), id. alta bada, or, or donc. Iatekorik eztugu: alta bada gose gituzu, nous n'avons pas de quoi manger; or, cependant, nous avons faim" H. "Alta bada, et pourtant" Lf Gram 393.
    [Haur heiek] barne ona zuten eta larru ederra. Alta bada pereku eta maina guti zuten etxean, beharrez kanpo. Lanik aski bazitzaioten burrasoei beren ume pizkorren haztea eta heztea. HU Zez 70 (v. tbn. 159). Hots, aldez edo moldez, nehor gutik egin dioke ihes Platoni. Alta bada haren ahozko erakespenetik ez zaiku limarrik gelditu. Lf in Zait Plat XIV. Juan zauku, Jaun Noblia, gure erretor goxo eta maitea. Altaba uste ginuen sekulakotz gurea zela. Herr 1-3-1962 (ap. DRA). Deneri ohore zitzaien josteta hortan baltsatzea. Alta bada bertsu-alde luzeak bazituen gogoz ikasteko antzerkilari bakotxak. Lf in Casve SGrazi 9.

    alta

    alta
    << alfer 0 / 0 altxatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper