(
L, BN, S; SP,
Urt I 224,
Lar,
VP
78v,
VocBN
,
Gèze,
Dv,
H),
adoradu (
Lcc)
Ref.:
Lh;
Lrq
.
Adorar.
"A sólo Dios hemos de adorar, [...] Jainkoa bakarrik adoratu bear degu
"
Lar (s.v. adorar).
v. gurtu, jauretsi.
Tr. De uso gral., tanto al Norte como al Sur, hasta finales del s. XIX (aunque no se documenta, por ej., en autores como Arana, Apaolaza, Soroa, Alzaga, Mocoroa, Elizanburu o Hiriart-Urruty). A partir de entonces disminuye notablemente su empleo en todos los dialectos. Para el part. de futuro, además del más gral.
adoratuko , hay
adoraturen en Leiçarraga (
Ins D 3r), Larreguy (II 109),
Xarlem (638) y
CatS (39). En
DFrec hay 2 ejs.
Ador'ezak Iangoiko bat.
E 47.
Eriden zezaten haurtxoa bere ama Mariarekin, eta ahozpez adora zezaten hura.
Lç Mt 2, 11 (He, TB, Dv, Ur, Samper, Hual, Echn, SalabBN, Ip, HeH, Leon, IBe adoratu; Ol agur egin, Or gur egin, Ker, IBk, BiblE gurtu).
Urrez edo zilharrez eginikako figurak Iainkotzat hartzen eta adoratzen baitituzte.
Mat 109.
Kristoren kurutzeak / Bizkaian lekua, / lenaengo izandu da / an adoratua.
CancVizc 369.
Iongoiko bat onhets ezak eta adora debotki.
EZ Man I 12.
Joan bear dut deseoreki Iaunau adoratzeko.
Ber Trat 27r.
Haserretu ziren [...] idoloak adoratzen zituztenen kontra.
Ax 276 (V 365).
Adoretan dot odol prezioso gure Iauneena.
Cap 131.
Krutze santua adoratzen dezunean.
OA 14s.
Lizenzia iguzu Birjina santea / adoradu daigun zeure infantea.
Acto 399.
Umeek, zer nahi atsekabe eta damu duketen aita ametarik, adoratu behar dute probidentziaren zuhurtzia.
Lg I 223.
Gurutzea adoratzean nola esaten dezu?
Mb IArg I 18.
Admirau eta adorau Jangoikoaen grandezak.
Oe 52 (27 adoradu
).
Dügün pausa elizan / eta adora bertan / Españako patrua / St Jacques elizan.
Xarlem 1196.
Jagi ta berala, adoradu belauniko iru bider Trinidade edo Irutasun txito Santua.
Añ
LoraS
120.
Andre dena Maria adoratzea egiazko idolatria bat liteke.
Dh 261.
Bide-lagun arturik / Zeruko argiya, / guazen adoratzera / aur jaio berriya.
Echag 64.
Adoratutzen zuten / oiek iguzkia, / ta, onetzaz gañera, / berriz illargia.
It Fab 229.
Juan ziran tenplotik / Jauna adoratuta, / amabi urteko Jesus / birian galduta.
Xe 159.
Nik adoratzen dudan Jainkoa da egiazko Jainkoa.
Jnn SBi 173.
Arratsaldean adoretako / Iaun baltz ardantegikoa.
Azc PB 76s.
Eta Jesusen Biotz Donetiya bere adorau edo gurtu bear dogu?
Itz Azald 82.
(s. XX)
Jauna agurtu edo adora dezakegu.
Inza Azalp 120 (78 adoratu edo agurtu).
Sorgin guziek, berriz, lurreraino kurturik, adoratu zuten beren Nausia.
Barb Leg 134.
Aurra [...] aozpez yauretsi (adoratu) zuten.
Ir YKBiz 25.
Eta Israelitek adoratu zuten aratxe hura.
Zerb IxtS 39.
Gurutze apala, / gurutze zitala, / barneraino adoratua ta / zeruraino madarikatua.
Azurm HitzB 52.
Sakramendu Sainduaren adoratzerat joiateko.
Ardoy SFran 58.
Artzainak ziren atera, / aingeruekin batera, / Eguberri goiz aldera, / Jesusen adoratzera.
Xa Odol 99.
Ondarroako aste santuko oitura bat santuak adoratzeaesaten jakona izaten zan [...]. Erri guztia banan-banan euren aurretik igaroten zan, aurrean euken bandejetan txori-txiki edo txori-andi bana jaurtiaz.
Etxabu Kontu 87.
Urtero adoratu nahi genuke Gabon-gauean, artzaiek inoiz aska gainean adoratu zuten bezalaxe.
MEIG I 79.
v. tbn. (Sólo para autores del s. XX): CatJauf 58. CatUlz 12. Ox 20. Or Tormes 47. Lf Murtuts 53. Arti MaldanB 229. NEtx LBB 288. Lasa Poem 79.
(P. ext.).
Ainbesteraño nago / enamoratuta, [...] adoratuko zaitut, / agindu zazu ta.
Bil 98.
Argi eder horrek merezi luke / Ederki adoratzia.
Bordel 68 (ref. a una joven).
Pello, etzaitezela / geiegi estutu, / mingaiñ ederrarekin / mundua adoratu, / ezpañak dantzatu, / burua kantsatu, / gauza onak gustatu.
AzpPr 129.
Adoratzen zütügü / oh! lili xarmanta! / Orok maite zütügü / Andere pollita!
Xikito 13.
Azpeitian dirade / jokatzekoak aurten, / zazpi torero eta / bost napar zezen; / danbolin, esku-dantza, / musika ta jolasa, / adoratzeko plaza / denbora pasa.
Tx B 195.
Dama gazte bat adoratzeko / artutzen dut enpeñua.
Tx B I 121.
Emen geienak egiten dute / basarria adoratu [...] lendabiziko bear ginuzke / baserriyak mejoratu.
Uzt Auspoa
43, 118.
[Martzela] maitatu ez ezik, adoratu ere egiten zuala.
Berron Kijote 139.
Abesti bat kantatu Franco adoratuz.
AZink 93.
v. tbn. Insausti 349.
(Con complemento con suf. -tzat y, menos frec., -tzako
).
Bihotz baten izateaz / Errege zare aithortzen / eta mundu ttipi batez / Jongoikotzat adoratzen.
Gç 79.
Hura Ienkotzat bezala, / Bat bederak adora.
Arg DevB 52.
Aginduko du, ezagutu ta adoratu dezeela Jainkotzat.
AA III 476 (v. tbn. 470).
Non dira zuk Jainkotzat adoratu dituzun munduko gauz oriek?
Ib. 575.
Jaungoiko paltso asko, [...] Jaungoikotzat adoreetan zitubeenena.
fB Olg 141.
Eztaigula Jauna bera baño besterik adoradu Jaungoikotzat.
Astar II 45.
Bakhus, arnoaren eta deboxkerien jainkotzat paganoen denboran ezagutua eta adoratua.
Gy 102n.
Jerusalengo Elizan ipiñi eta Jainkotzat adoratu zezaten.
Lard 537 (v. tbn. 508).
An dijoaz beren Jaun eta Jaungoikotzako adoratzera ta agur egittera.
Inza Azalp 48.