1.
(BN-arb, S; belzatuG, B, L, S, R; VocBN, Dv(BN), H, T-L)
Ref.:
A(belzatu);
Lrq;
GteErd 199. Ennegrecer(se); oscurecer(se). "Belzatu, noircir" VocBN. "Rendre noir" Lrq. "Noircir" T-L s.v. noir. "Eguzkiak ez nau beltzatzen (BN-arb)" Gte Erd 199. v. belztu; cf. gorribeltzatu. Hala nola suiak igaraiten den lekhu orotan señale uzten baitu egoiten den denboraren arabera, eta erratzen eztitien gauzak beltzatzen berere baititu. AR 362.
Khedarrez eta inkhatzez arropak, zamaia, begithartia eta beste tresna güziak beltzatürik. J.B. MazérisGH 1933, 303. Kurrinka hori hauteman orduko Joanesek ohetik jauzi egiten du eta kanporat joaiten. Aspaldian ikasia zuen kurrinka horrek zer erran nahi zuen... Zerua beltzatzen ari da. JEtchep 48.
Emaiten du geihenik bere indarra landarearen gorputzari (azotak) zango eta ostoeri, edertzen eta beltzatzen dituela. GatxitegiLaborantza 23.
Etxera alletu nintzela alako figurakin, eguzkiakin beltzatua.Auspoa 77-78, 28. Kez beltzaturik ere ez izan axola, / sukaldeko solasen guardian dagola. XaOdol 21.
Beltzatutzeko ez daukan beintzat / ondartzâ joan bearrik. MMant 162.
Biri-belarra sekatzean beltzatu egingo da. Ostolaiz 158.
Arto hura aurten indarrean, beltzatzen hasia kolorean azken euri erauntsia horiekin. LarreArtzainE 65.
sense-2
2.
(L, BN-baig ap. A
; H(BN), T-L; -lz-Foix). Difamar, calumniar."Diffamer, norbaiten belzatzia"Foix.
"Calomnier"T-L s.v.noir. Errazue nitaz Jaunaren eta haren Kristoren aitzinean, heian hartu dudanez nihoren idia edo astoa; heian nihor beltzatu dudan. "Si quempiam calumniatus sum".Dv1 Sam 12, 3. Arroek ez nazate beltzatu. "Non calumnientur mihi superbi".OrAitork 301.
Bethi ari girade, batzu bertzen kontra. / Elgar ezin beltzatuz edo nundik tronpa. EtchamHerr 28-1-1960, 4.
Ondikotz etsaiak jadanik etzauden lo, eta gezurrez beltzatu zuten Iñaki. ArdoySFran 137.
sense-3
3.Entristecer(se), ensombrecer(se). Itsuskeri orrek oso beltzaturik utzi yun Naparroa. Ez al din au ipernu beltza?OrQA 85.
azpisarrera-1
BELTXATU (S, Sal).
Ref.: A; Lrq. Ennegrecer. "Ennegrecer, teñir de negro. Beltxatu dun (Sal), se ha teñido" A. Guziak lumaz larmendu bear banitu, orrialderik geienak beltxatu bearko nituke. OrQA 174.
Kaxa beltxatu bat urrea balio zuena. LarreArtzainE 111.