1.beharrondo (SP(sin trad.));
beharrundo. Oído. Sapar-ondok behar-ondo. "Derrière le buisson il y a souvent quelque oreille (qui écoute ce qu'on croit dire en secret)".OPr 404 (en la vers. de Saug 112 behar undo).
Zein da azken larrian Eleizako otoitzaren murmurra bere belarrondoan aitu nai eztuan gizona?AgSerm 331.
Kantari zarra isildutzean / Oso samurrik nenguan; / Kantua daukat gaurdaiño ere / Ementxen, belarronduan. AgEzale 1897, 186.
sense-2
2.(V, G, AN ap. A; VP 7r), belarondo (Lar), beharrondo (BN, S ap. Lh), belarriondo, begarriondo. Zona de la cara junto a la oreja; carrillo, mejilla."Mejilla"VP.
"Abofetear, masallean, belarondoan, bearriz aldean jo, bufetatu"Lar.
"Joue, mâchoire"Lh.
v. ahutz, masail, matrail. Sistiriña dariozu / ukondoetatik, / txapelaren atala / belarri ondotik. ZavFab,
RIEV 1909, 37.
Pauko kuntrolür jaunak zer lana egin zin, / Eihartxeri bilhutaik lothü zeionin! / Berak ere pelüka, bertan lürrian zin, / Bi beharronduetan Eihartxe ilhagin!Etch 272.
Jaun ihiztaria goizetan ernerik / Ixil dago kaiolan kokorikaturik, / Harma behar-ondoan, begiak argirik, / Othe denez airean ihizi-lerrorik. ArbIgand 8.
Gaztaiña margoko ule ugari eder, kopeta-aldean da belarrondoetan, berez, egokitasun andiagaz kiskurtua. AgAL 11.
Bere ortz ustelak erakutsiaz belarrondotik belarrondorañoko aoa irekitzen zuanean, izutu egiten zan edonor. AgG 170.
Buruko zapia askatu, belarrondoko illetxoak beatzakin jaso ta lotu zuan ostera zapi ori. Ib. 53s.
Basaurdeari belar-ondoan segakada ikeragarria emon eutson eta belarria, azkorakadeagaz sezpala lez, lurrera yausi zan sartadeagaz bat. LarrakEEs 1927, 92.
Atrapetan dau bertan, asten yako auska, / Belarrondua jarri eutsan berotuta. Enb 163.
Bearra duenak begarri-ondoan atz. (B). AEY III 103.
Eskale maltzurraren erantzuna entzunik, belarriondoari azka ekiten diote baserritarrak. TAgUzt 240.
Belarrondoko otzak astindu bear ziozkat. Ib. 46.
Belarri ondoan sartu zioten bala gure gudarietako bati. AZink 91.
azpiadiera-2.1
Iru urte t'erdi pasatu ditut / Eibarren bertan serbitzen, / orduko ere ondo nekien / belarrondoa garbitzen [= 'ser espabilado'].Tx B III 41.
azpiadiera-2.2
(B), beharriondo. Zona cercana a la oreja."Belarri ondoan paratu zuen (B), [...] montra [...] beharriaren ondoan ezarri zuen (BN-arb)"GteErd 166.
Cf. infra BELARRONDORA. Han berean, nere beharri ondoan, mehatxu batean bezala, boz bera entzun nuen hirugarren aldikotz. BarbLeg 149.
Liztorra bezela dabilkio zerbait belarriondoan. TAgUzt 26.
sense-3
3.Sopapo.v. belarrondoko. Yuanes haundiak, hori entzun eta ximixta bezala badoa arrotzaren ganat, eta kondatzen ez diren paso, beharrondo, ukamilo ukaldi eta ostiko [...] emaiten dazko. Zub 107.
Partidu oni [...] beste belarriondua emon eutsan. Gerrika 281.
azpisarrera-1
BELARRONDORA(Decir, etc.) al oído. v. BELARRIRA. Arrast ixiotuaz joan jakon Indianoa, ta itxasgizonari esaeutsan belarrondora, euskeraz. AgKr 101.
Huts egiteak nehor ezin du ohora, [...] / holakorik ez erran beharri ondora. XaOdol 255.