OEH - Bilaketa

2974 emaitza odol bilaketarentzat

Sarrera buruan (129)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bekaiztu.
tradizioa
Tr. Propio de la tradición septentrional (tbn. aparece en Echenique). Desde finales del s. XVIII lo emplean algunos autores meridionales.
sense-1
1. (Dv).
Sospechar, ponerse suspicaz. "(BN), concevoir des soupçons" Dv. " Herri guzia bekhaizten hasia da gu maixko elkarrekin ikhusteaz (BN), tout le village commence à concevoir des soupçons en nous voyant assez souvent ensemble" Ib.
Amorioak, othoi, parti gitezen; / jendiak diradela hasi bekhaitzen. E 197.
sense-2
2. (G-to ap. A; SP (-tzt-), Lar, VocS, VocCB; -kh- H).
Enfadarse, enojarse. " Bekaitztea, regarder de mauvais œil" SP. "(Tener) aversión, aversar, bekaiztu " , "enojar", "indignar(se)" Lar. "Offenser" VocS . "Mirar con malos ojos, con envidia; enojar, irritar, exacerbar. Sin. ekaiztu, aserratu, sumindu " VocCB . ( Dv) "Regarder de mauvais œil, faire mauvaise mine, avoir de l'aversion" H. "(G-to), enfadarse, dejar amistad" A.
Eta hura enzunik berze hamarrak bekhaitz zitezen bi anaiez. "Les dix autres [...] fûrent mal contents". Lç Mt 20, 24 (TB, Echn bekaiztu; He hasarratu, Dv, Ip gaitzitu ziren, IBk haserre jarri). Bekhaitzten gaizko zeren ezterauzkigun eman nahi, ez othe du arrazoin geiago damu izaiteko zeren edeki nahi diotzagun? SP Phil 383 (He 387 gaitzitzen). Bekaizturik ta aserraturik zerraiten, Faraonengandik iges egiteko. Ub 25. Zergatik bada oek bekaitzen ziran argana? Ib. 85. Auñemendi guztia sutan dago, gorrotozko sutan. Erri guztiak bekaizturik (indignado) aurkituten dira. Ag AL 123.
azpiadiera-2.1
(Dv (que cita a Otag)) .
(Con aux. trans.).
Zure arpegiren edertasuna / Ikusi zuten begiak, / Zeri diote begiratuko / Bekaizten baditu danak? "Qué mirarán los ojos [...] que no les sea enojoso?" . Otag CancB 269.
sense-3
3. (G, B, L, S, Sal, R ap. A; SP (-tzt-), Lar, Añ, VocCB, VocB; -kh- Dv, H), bekaxtu. (Con aux. intrans.).
Envidiar, estar envidioso. "Envier, être jaloux. Bekaitztu natzaio " SP. " Bizi denari bekhaitztu, hillez ahantzi, envie du vivant, oubliance des morts; envidia del vivo, de los muertos olvido" Ib. "Envidiar" Lar y Añ, VocB y A. "Jalouser, envier. Bertzeren onaz bekhaizten da, il se rend jaloux du bien d'autrui. Bekhaizten natzaitzu zure zorionaz, j'envie votre bonheur" Dv. "Jalouser quelqu'un" H. " Norbaiti bekhaiztea, envier quelqu'un" Ib. Tr. Usado desde principios del s. XVII por autores septentrionales (no lo hallamos en suletinos), desde principios del XIX tbn. lo emplean algunos pocos meridionales. Con complemento en dativo aparece en Etcheberri de Ziburu, Pouvreau, Chourio, Haraneder, Larreguy, Duvoisin y Bibl; con compl. en instrumental en Etcheberri de Ziburu, Duvosin, Zerbitzari y Bibl. Los autores meridionales y Oxobi lo usan con aux. trans. (aunque cf. infra el ej. de Guerrico, con el sdo. de 'quejarse').
Sarako euskara hunetzaz kontent eztenak ezkiriba beza bertze euskara hobeago batez eta hobekiago, ez naiz ni hargatik bekhaiztuko eta ez inbidios izanen. Mat XVI. Handitu eta iuduak / zitzaizkitzun bekhaiztu, / inbidiaz ziñituzten / gurutzera altxatu. EZ Noel 142. Obra handi hautzaz ziren / farisauak bekhaizten, / zeren berek ezpaitzuten / halakorik egiten. Ib. 90. Bekhaiztu naiz zeren batzuek diren ni bezanbat. EZ Eliç 159. Hunetzaz kontent ezpazara, egizu zuk zeure moldera, [...]. Zeren ez naiz ni hargatik bekhaiztuko, eta ez muturturik gaitzez iarriko. Ax 19 (V 10). Han guziek, nork hobeki eta bekhaitztu gabe kantatzen tuzte Kreatzaillearen laudorioak. SP Phil 59s. Gutiago izan duenak eztu tristeziarik ez damurik hartu behar, etzaio bera baino aberatsagorik bekhaitztu behar. "Neque ditiori invidere" . SP Imit III 22, 3. Eztuzu beraz zer bekhaiztu zeren eginbide hunetan eskuak sarthu tudan, ezen parada etzaitzu behin-ere faltatuko zerbaiten egiteko. ES 194s. Etzaio nihori bekhaizten, ezen ez du bere baitan ematen bere kontentamendua. Ch I 15, 3 (SP eztio nihori ekhartzen inbidiarik). Dohaiñ gutiago errezibitu duenak eztu behar tristatu, eta etzaio behar gehiago errezibitu duenari bekhaiztu. Ch III 22, 3. Han hari dire zeiñek hobeki, eta elkarri bekhaiztu gabe Kreatzallearen laudorioak publikatzen. He Phil 62. Jonathas Saulen semea, [...], etzitzaion batere bekaxtu Daviti, zenbat baitzen ere arrotza, [...]; aitzitik ekharri zioen Daviti ezin erran bezanbat amudio. Lg I 280. Bekaxtu behar zaizko bada zure lagunaren onari zehorrek kalterik ez duzun denboran? Lg II 197. Yudas, apostolu traidorea, bekaxtu zitzaion Mariari. Ib. 218. Nahi bada Kaskoina bekhaitz dadiela. Hb Esk 79. Hiritan bere ustez gaina duen yaunak / Bekhaizteko lituzke gizon Eskaldunak: / Ez badute urrea hark bezala metan, / Odol garbiagoa daukate zainetan. Ib. 187. Palestindarrek, hortaz bekhaizturik, lurrez bethe eta tapatu zituzten [...] putzu guziak. "Invidentis ei" . Dv Gen 26, º4s (Bibl hartaz bekaiztu baitziren ). Bekhaiztu zen Adam eta Ebaren zorionaz eta deliberatu zuen gal-arazi behar ziotela. Zerb IxtS 9. Dabid gazteak orotarik ukhan zituen laudorioek etzioten atseginik egin Sauli: bekhaiztu zen. Ib. 54. Rahel bekaiztu zitzaion bere ahizpari. Bibl Gen 30, 1 (Dv bekhaiztu zitzaioen ).
azpiadiera-3.1
(Con aux. trans.).
Izan bedi aita bat bere semeen atsegiñaz pozkarritzen dana bezalakoa, eta ez bere menpekoen pozkida bekaitztutzen duen bidagea edo tiranoa bezalakoa. "Envidioso del contento" . Izt D 159. Dohatsu beharrean orai zireztenak / Gaizki bekhaiztu gabe ausarki dutenak. Ox 70. Ta, nere biotzondoan, ez al dut nik Mikel bekaizten? [...]. Ontan al datza, ausaz, Mikelganako nere inbidia ezkutua? Txill Let 86. Nola bekaizten nion hau hirugarren pilotuari! Hunelako leiho batetik olatuak itsaso erdian ikustearren, [...], edozer emanen nuke. Osk Kurl 131.
sense-4
4. + bekaistu. (Con aux. intrans.). Volverse avaro, ponerse avaro. "Être avare envers quelqu'un" H.
Burasoak zitzaizkitzun / sarri hasi bekhaizten, / hek nekez bilduak laster / zintuela banatzen. EZ Noel 171. Jesusek bere ontasunak frankiarekin ematen darozkitzu, eta zu bethi hari bekaisten zaizko. Mih 49s (Harriet traduce "et vous lui êtes toujours avare"). Huzkur edo lazoak, etsituz arima, / Min aitzea badela bertze erresuma; / Bekhaizten ere heiek Elizei uzteko; / Ez dute mihi baizen kontra mintzatzeko. Hb Esk 197s. Idiak eritzean, zenbeitek egiten, / Buraso gaizkitzean, zaitena bekhaizten. Ib. 207.
azpiadiera-4.1
(Con aux. trans.).Guardar para sí.
Olhaberrietako zen Berddes yenerala, / Eztuena bekhaizten gudutan odola. Hb Esk 99.
azpiadiera-4.2
(Con aux. trans. tripersonal).Ahorrar (algo a alguien), escatimar.
Etzen nihoren ferekatzaile, etziotzaten bekhaiztu azpikoei zigorrada eta lege hertsiak. Hb Egia 6. Sinheste gabe handienek atzematen diotzate Elizari alderdi onak; ez diote bekhaizten haren ifernua bere etsaiei, ez kobesioa ohointza egin diotenei. Ib. 142. Ez diotzate bekhaiztuko thu eta beharrondokoak, gaxtaginekin emanen dute. Ib. 47.
sense-5
5. Quejarse.
Aztu ziran bada [ejiptoarrak] Josek egin zizten mesede guztiz andiaz, eta nola Israeldarrak zijoazen geitzen, bekaiztu zitzaien Faraoni. Gco I 112.
bekaiztu
<< bekaizti 0 / 0 bekatoros >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper