Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bekaizti.
    tradizioa
    Tr. Documentado sobre todo en la tradición septentrional; al Sur, el primer testimonio es de principios del siglo XX.
    sense-1
    1. (SP (-tzt-), Lar, Añ, VocCB , H (-tzt-), VocB ; -kh- S; Ht VocGr, Arch VocGr , VocBN , Gèze, VocCB , Dv, H); bekaixti (Casve); bekaxti (-kh- S) Ref.: A; Lrq (bekhaxti).
     Envidioso. "Envieux, jaloux" SP. "Envieux" Ht VocGr 353. "Jaloux, bielosa, bekhaiztia" Ib. 372. "Envidioso" Lar y Añ. "Jaloux, jalouse" Arch VocGr. "Envieux" VocBN. "Envidiosa" VocB. "Envidioso" A. "Jaloux de nature (disposition naturelle et permanente à être jaloux)" Lrq. "Envier, [...] bekaixti izan" Casve. v. bekaizkor, bekaitz.
    Ezaizela handi nahi, / Ez eta are bekhaixti. EZ Eliç 112. Bekaiztiak, bertzetan eztena dakusa, berartan dena eztakusa, zeren ditu bihurri begiak. "L'envieux". O Pr 492. Bekhaitztiak, ozar errabiatuak bezala, orroz eta saingaz egonen dire bere doloreak ezin iasanez. "Invidiosi". SP Imit I 24, 3 (Ch bekhaiztiak). Gutiziaz betherik zarete eta ez duzue desiratzen duzuena. Heriotzeak egiten ditutzue eta bekhaizti zarete eta ezin ardiets dezakezue nahi zinduketena. "Occiditis et zelatis". He Iac 4, 2 (TB, Dv bekhaizti; Lç inbidioso zarete eta bekhaitz). Ala etzait zilhegi nahi dudana egitea? ala zeren naizen ni on zare zu bekhaizti? "Oculus tuus nequam est?". He Mt 20, 15 (IBk bekaizti; Dv zure begia gaixto da). Yudu bekaxtiek kondenatu zuten Yaun doni Petri izaterat azotatua. Lg II 316. Debrua da bekhaizgoaren ithurria ta bekhaiztiaren nausia. Dh 186. Xori haizen bekhaitztia! / Ixil hobe huke atxiki mihia. "Oiseau jaloux". Gy 226. Bekhaizti eta mukhaileretan, lana bertzen argi hiltzetan. "Les envieux sont les éteignoirs qui étouffent la lumière des autres". Hb GH 1928, 398. Luzia agindua zen / pagano printze bati. / Entzunik utzia dela, / printze hori bekhaizti, / Luziaren odolez du / ezpata gogo busti. Zby RIEV 1908, 420. Anima bekaiztia: iñoren ona ezin du ikusi. Ag G 332. Hura bederen bekhaizti zela, gauza segura. Barb Sup 101. Zinez ederrak zituen Irigoinek eman hortzak! [...]. Badut uste auzoak bekhaizti zituen. Ib. 101. Beti izan dira bekaxti eta salazaliak: gardak ari zirelarik Athoron Garai-ko etxolaren ikertzen, berria heltü zen haien beharrietara bost kontrebandist igaran zirela Zalthondoko ibarra gora. Const 31. Gaixtoa onarentzat / zoin den bekaiztia / jakiteko, aski da / ongi behatzea. Etcham 209. Bizi giren mendean bekaizti guti zuketen, segur, saindu-geiaren aitamen aberastasunek. JE Ber 58. Ala ire begia gaiztoa (bekaiztia) al duk ni ona naizelako? (Mt 20, 15). Ir YKBiz 354s. Zuen zorionak pozten nau ni, ez naiz gizon bekaiztia. Xa Odol 345. Bekaizti izan bear al duzu zuk ni eskuzabala naizelako? IBk Mt 20, 15. Heguyk eta batez ere Hirigoytik, baita Etxeberrik berak ere, maizegi darabilte ahotan bekaiztien eztena, hori guziori topos hutsetan geldi dadin. MEIG IV 119.
    azpiadiera-1.1
    (Con compl. en instr.).
    Lagünaren graziez bekaizti izaitia. CatLan 118. Dohatsua hura, bekhaizti niz haren zorionaz. Prop 1884, 169. Bazkari onaren ondotik, eta musikan, eta arrosa lilizko uhar goxoa gainera hartuz baizik ezin bazitazken joka gure arbasoak, ez niz den gutienik hetaz bekaizti. JE Bur 93s. Orotan bekaizti dire gure Eskuara ederraz. Barb Sup VII. Gure amodioaz bekaizti direneri ez dik kasurik egin behar. JEtchep 65. Eta zitak üdüritzen / herri dela berhezia, / Bere izatiaz dena / bethi danik bekhaixtia. 'Jaloux de sa personnalité'. Casve SGrazi 126. Bekaizti zituen [Josep-ek] anaiak, bainan aitak gogoan zaukan gauza hori. Bibl Gen 37, 111 (Ker ikusi-eziña eutsoen).
    azpiadiera-1.2
    (Con compl. en dat.).
    Ez ginintzeien hargatik bekaizti. JE Bur 96. Eta medikuari berari zeren gatik ginuke aihertzeko? Zendako litzaizkioke lagunak bekaizti? JE Ber 88. Musika ere berak egiten badaki, eta hortan bekaizti nitzaio, Xuberoako "izarra" den horri. Xa Odol 51.
    azpiadiera-1.3
    Con compl. en gen.). "Ez naiz iñoren bekaizti (B)" A Apend.
    Sardiant hori zure gradoaren bekaizti dela! JEtchep 91.
    sense-2
    2. "Enojoso, enoiutia, aserretia, bekaiztia, kejatia. Item. enoiutsua, aserretsua" Lar.
    sense-3
    3. (Arch VocFab, VocCB; -kh- Arch VocGr, H); bekaisti (-kh- H).
    Avariento. "Bekhaizti, avare" Arch VocGr . "En el dial. sul. se ve trad. comúnmente por 'avaro'" VocCB . "Avare, chiche, qui est regardant. v. zekhena, zikhoitza" H. "Avare [...], bekhaixti" Lh Eusk 1919-1920 (II), 80.
    Gizon bekhaiztiak / Gogoan zuen izan / Oilloak sabelian / Urhe zenda zonbait zuela. Arch Fab 175. Zure iduriala nortaz niz minzatzen, / Arrathoin bekaiztiaz baniz aiphatzen? Ib. 213.
    azpiadiera-3.1
    bekaixti ( -kh- S-saug ap. Lh; H).
    "(Fig.) (noix) qui donne difficilement son contenu ou (pêche) son noyau" H. "Pheska bekhaixtia, pêche mâle" Ib.
    sense-4
    4. Ingrato.
    Haren ungi egin guzien despit, ez dut harenzat izatu bihotz bekhaisti bat baizen. Mih 112. Zoatza, bekaiztia zia. / Sekulan ene aztaparriala, / Othoi, erort etzitiela. "Vous êtes une ingrate". Arch Fab 145.
    sense-5
    5. Suspicaz, desconfiado. "(BN) soupçonneux" Dv.
    azpisarrera-1
    BEKAIZTIZ. De envidia, con envidia. v. BEKAITZEZ.
    Aziendek behar dute tokia nasai, ez dezaten elkharri minik egin, eta ez ditezen ithoka jaten hari, bata bertzearen bekhaiztiz. Dv Lab 217s. Ah! zer pafadak arthiki beharrak dituen, sarri, bere adixkideak bekhaiztiz kirrikan daudelarik! Barb Sup 65.
    azpisarrerakoSense-1.1
    (Bekaiztiaz).
    Cain, Adamen seme batek, bekhaiztiaz hil zuen bere anaia, Abel Justua. CatJauf 23.

    bekaizti

    bekaizti
    << bekain 0 / 0 bekaiztu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper