Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bekain.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde finales del s. XIX, es más frecuente en la tradición meridional. En DFrec hay 3 ejs.
    etimologikoa
    Etim. De beg(i) + gain.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN-araq-egüés-ulz-gip, B, L, BN-lab-baig, Ae; Aq 213, VocB , Zam Voc ; -kh- VocBN , Dv, H), bekaina (V-gip), bekan (V-oroz), bekane (V-m), bekein (-kh- H), betagain (G, AN), begigain. Ref.: Bon-Ond 139; VocPir 222; A (bekain, bekan, bekane, betagain); Iz UrrAnz (bekáiña), ArOñ (békaiñ), To , Ulz (bekañeko); Satr VocP ; Elexp Berg.
    Ceja. "Ceja, beteraztuna, bekaiña (AN)" Aq 213 (en la ed. de Fita, que sigue Azkue, aparece bekoiña, sin duda error de lectura). "Sourcil" VocBN. "Bekhain (contraction de begi-gain) sourcil" Dv A. "Bekañ, cejas" VocB. "Gizon orrek bekanak ule urdiñez beterik daukaz" A. "Bekan, ceja. En (G) es bekain" Zam Voc. "Bekaiñia, la ceja" Iz ArOñ. "Bekañeko illak, las cejas" Iz Ulz. "Ceja" Satr VocP. "'Ceja'-ri bekaiñeko betule deitzen dio Don.-k eta 'pestaña'-ri begiko betule edo betule soilik" Elexp Berg.
    v. bepuru.
    Gizonaren itxurarik eztu, bekañik eta betillerik eztauka, arpegi dana puslatu zaio, ura ta zorna dario. Ag G 345s. Kokotxa luxe, bekain edo bepuruak beltz, matrailak gerezi gorria bezaiñ argi ta guri. Lh Yol 15. Kopeta gora; buru bekhainetako ile biloak gaztainkara; begiak gris. Ox 192. Barcelonan bi ortz autsi zizkan / eta Parisen bekaiña. MendaroTx 429. Egin dek arrituarena, baña ez taiuz: gezurra oi-eztekena ezagun... Bekañei eragin, bekokia zimurtu... Alperrik; beribilletik yexteko... Ldi IL 42. Ontan, ezkerretik birunda bukatuz, jo nau bekaiñean. "Me ha pegado en la ceja". Or Poem 522. Lurrean zerraldo utzi zun bekain bat idekita odol-jario kupidagarrian. Etxde JJ 30. Ille beltz eta kixkur antxa narotsu azitzen zitzaion buru kalparran eta bekañak ere beltz eta trinkoak zitun. Ib. 67. Bekain aundiak, sudurra berriz mallatuta. Anab Poli 46. Muthiko beltxiño bat zen, larrua legun. Begi beltzak, bekain beltzak, muxtatx beltzak. JEtchep 98. Oro nardatzen dituzuna, nere txirula gorroto duzuna, baita nere bekain illetsua, bizar luzea eta auntzak ere. Ibiñ Virgil 55. Zazpigarren egunean bere ile guziak moztuko ditu, buruko, bizarreko eta bekainetakoak. Bibl Lev 14, 9 (Ur bepuruak, Dv bephuruak, Ker bekaiñekoak). Begigain eta betoskolak, gorrizka ta illunak, luze ta pizkat uztaituak. Onaind STeresa 12 (v. tbn. bekain en la misma pág.).
    sense-2
    2. (V-gip, G-nav), bekai (V-gip), (G-nav). Ref.: Iz ArOñ, Als. Entrecejo; frente. "Békaiñ, bekáiña, la sobreceja" Iz ArOñ. "Frente. Bekain guziya" Iz Als. Sg. Satr VocP en AN-araq y BN-baig bekain significa tbn. "aspecto serio"; se refiere probablemente a su uso con adj., como en bekain ilun, etc. Cf. BEKAIN-BELTZ, BEKAIN-ILUN.
    Etzarate bada gaur muxinduko, ez duzute bekain gaizto yarriko, nik itzen bat edo beste berritu bear ba dut. Or LEItz 33. Bekaina zimurtzearekin, dardarazten du yainkosa aizuna ta erortzen da zutondotik. Or Mi 133. Ikusi nuanean / nik zure bekaiña, / iruditu zitzaidan / gauaren kamaiña. "Tu sobrecejo". Or Eus 55. Konseju onari gaizki erantzun / illun jarririk bekaiña. MendaroTx 155. Ortaz belztu dirade / askoren bekañak. Yanzi 210. Ate aurrean duzu Ismene, [...], negar-malkoak zara-zara yarioan: bekaiña odeitxo batek gandutu ta matrail ederrak, odola bezin gorrixkak bustita dakartzi. 'Una nube sobre sus cejas'. Zait Sof 176. I ta ni orren bakarrik utziko baginduzkete, ez al litzaiguke bekaña illunduko? Anab Poli 19. Au den ardo bikaña! / Edan zagun nai aña, / naiz argitu bekaña. NEtx LBB 364. Marmarrean, bekaina zimur, ilea latz, aurpegia beltz, badirudi norbaitek iraindua dela edo zerbait higuin duela. MEIG IX 107.
    azpiadiera-2.1
    (Pl.).
    Opizialak bekain ikaragarriak jarri zituan. Anab Poli 57.
    sense-3
    3. "Bekaiña (V-m-ger), catarata del ojo" A.
    sense-4
    4. begigain ( VP 7v).
    Párpado. v. betazal.
    Nerau neronengandik atertu nai ez nun; / baiña ba dator loa, bekaiñetan astun. "Haciendo sentir su pesantez en mis párpados". Or Poem 535. Bekaiñetan illuna ta ezpaiñetan nagia, / burua goibel, erori, milla bulkoz nâsia. "Oscuridad en los párpados". Ib. 540.
    sense-5
    5. begigain ( VP 11v).
    "Begigañak, pestañas" VP .
    sense-6
    6. Cima.
    Lasterbide aldapatsu baten bekaiñetik ura ialki-arazten du. 'Supercilio cliuoso'. Ibiñ Virgil 72.
    azpisarrera-1
    BEKAINA IDEKI. Abrir la ceja, hacer sangrar la ceja.
    Petrala, zitala ez bestena! Bekaiña osorik ideki diok. Etxde JJ 30.
    azpisarrera-2
    BEKAIN-HARRO.
    Irten gera. Zakurra zoraturik dabil / oin-muturretan dantzan, gorputza txoratil, / isats-zut, bekain-arro, begiak biribil. "Con las cejas levantadas". Or Poem 532.
    azpisarrera-3
    BEKAIN-ARTE. Entrecejo.
    Irugarren egunerako, bigundu zitun zerbait Malentxok bekainarteko zimurrak. TAg Uzt 57.
    azpisarrera-4
    BEKAIN-BELTZ. Ceñudo.
    Karratza beti latza, eta asarrea bekain beltza. (AN-larr). Inza NaEsZarr 452.
    azpisarrera-5
    BEKAIN-HEZUR. Ceja, borde superior de la órbita.
    Bekokia atzerantz zapaldua zuan eta bekañ-ezurrak berriz oso irtenak. JMB ELG 18.
    azpisarrera-6
    BEKAIN-ILE. Pelo de la ceja.
    Bekan-uleak dira ostarkuak / eta aren bien azpian / dagoz erreten zaldun gazteak / mitxeletak lez argian. Azc PB 122.
    azpisarrera-7
    BEKAIN-ILUN. "Bekainilun, persona seria, poco grata. Gizon bekainilun ta susie" Izeta BHizt2.
    azpisarrera-8
    BEKAIN-LERRO. Línea de las cejas.
    Gogai-eltze aundixkoa atxe-samarretik ille orraztuz ebakia, bekain-lerroa aldero-antxa, itsusi aurpegiz, elez eder. Ldi IL 23.
    azpisarrera-9
    BEKAIN-ONDO. "Bekan ondo, sien (AN)" DRA, que cita a Bon.
    azpisarrera-10
    BI BEKAINEN ARTEAN.
    Bi bekaiñen artean, zerbait ba zebillan. "Algo revolvía él entre ceja y ceja". Or Eus 284.

    bekain

    bekain
    << beilari 0 / 0 bekaizti >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper