Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    baztertu.
    sense-1
    1. (SP, H); baztartu (V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
     Marginar, postergar, dejar de lado; abandonar; despreciar. "Baztertzea: baztertu nau, à l'écart [sic]" SP. "Dédaigner, mépriser. Badagoke bazterturik, il peut rester à l'écart (Izt C). Gizonik baztertubena, billoxena, l'homme le plus méprisé, le plus nu (Astar)" H. "Partiduan baztartuta dauke" Elexp Berg. v. bazterreratu, bazterretsi, BAZTERRERA UTZI. Tr. Documentado desde Mendiburu; se emplea más al Sur.
    Libru on bat eskuan artu ta irakurzen asi horduko uzten du baztertua ta bere tokian, ta ez du ark dion gauz onik egiten. Mb IArg I 81. Arros edo klabelin luzaro eskuan erabilliz galdu baten gisan baztertzen dituzte ta uzten deusezetako. Ib. 164. Kendu biar dira erderati premina baga iraatsi jakozan berbaak; batu euskera izen baztertu ta zokonduta dagozanak, ta imini biar da garbituta. Mg PAb 196. Liburu zaarrak austu ta baztertuta eukiko ditubalako. Ib. 46. Diru berdiñean saltzen daudenean, baztertu ta saldu ezinda gelditzen diran sagar miñ ta motelak. VMg XII. Laster igarriko dio adartxoetan dagoala fruta; ta oni oratu bear zaiola, adartxoa baztertuta. Ib. XII. Eurak [umiak] dira ni baztartuta, sobrauta naukeenak. fB Ic I app., 8. Gipuzkoatarrak jatorriz dituzten doai ta griña maitagarriak ez lirake egongo dauden bezin baztertuak, baldin ezagutuko balirake ondo. Izt C 217. Itsumendu ezin ahantzizkoa! / Salbatzeko izan naiz kreatu / Egiteko guzien gainekoa, / Nola bada nik zaitut baztertu! CantIzp 1820 (ap. DRA ). Pobretegietan pobrerik beartsuenaren eran, baztertua, purrustatua ta utziya. 'Menospreciado y abatido'. Aran SIgn 111.
    ( s. XX) Ezta naikoa [euskerea] basterturik eukitea, enzun bere ez gura izatea; ill da lurperatu egin bear da gañera? Ag Kr 96. Ille beltz eder eta mardula / artuko luke baleuka, / baztartutzeko beti-betiko / oraiñ daraman peluka. Urruz Zer 75. Euskera geroago eta bastertuago geratzen zan. Etxeg EEs 1916, 116. Aiztu ta bastertuta euken Andoni deun ta jakintsua. Belaus Andoni 9. Agota oriek gure aldetik baztertzeagatik. Lh Yol 31. Ez nazazu Jauna baztertu nere pekatuengatik. ArgiDL 55. Garbi jolastu... baztarturik or atzerri-jolas zikiñak. Enb 110. [Izengoitiak] geren deun-izen ederrak baztartzeraño. Anab Usauri 98 (ib. 26 baztertu). Bizitze goxoa iragaiterat, aitzurra sekulakotz bazterturik. Zub 49. Aren agindu ttikitxoren bat baztertu ta baztertzen irakatsi dukena, zeru-yaurerrian txikitxo izango da. Ol Mt 5, 19 (IBk baztertu; Arriand kendu, Ker ausi). Errez-zale ustel aiek olerki errezak bereala baztertu zituten. Ldi IL 110s. Iraskunean sartu nai dutenen eskeak, azkatasun osoz onetsi edo baztertu ditzake Goi-Batzordeak. "Rechazar". EAEg 31-5-1937, 1730. Euskera mordolloa baztartu bearra diagu: baña euskera errikoia eztiagu utzi bearrik. NEtx Nola 24. Zer esango ditek debarrak, gu, erriko nagusienak, Gipuzkoako aundikienak bazterturik ikustean? Etxde AlosT 74. Alare badazagut ezin zaitudala baztertu. Or Aitork 248. Ta emozioa baztertu ondoren, ukatu egiten du urrenik bere ajola. Txill Let 131. Andrakilla, similiki ta kopinak baztartuaz, gizon baten, mutil baten irudia barru-barrura sartu. Erkiag Arran 60. Sua egiteko toki askotan / baztartu dute egurra. Olea Auspoa 39, 139. Auzitan erabili oi diran itzaldiak eta itzak baztertu egiten ditu. Zait Plat 86. Kausa urbillei ajola guztia eman eta Jainkoa baztertu. Vill Jaink 32. Aien sistema politikoetan banakoa, ale bakarra edo individuoa erabat gelditzen da baztertua, orobatasunari eskeiñia. Ib. 173. Musikari kaxkarra litzake Bach baztertu ta arbuiatuz [...] Schönberg baten dodekafoni urratuan murgilduko litzakena. Ibiñ Virgil 25. Abesti zaarrak ez ditugu baztartu nai. NEtx LBB 293. Seme baztartuak jaso bearko ditu ama ta ugazarreba, iñolaz ere. Ib. 71. Baztertu dugulakotz zure maitasuna, / desegin da betiko gure batasuna. Xa Odol 207. Beti laguna izan zaitut nik / ta etzaitut nai baztartu. Uzt Noiz 133. Lan ori baztartu da / urtetik urtera, / laiarekin ez leike / juan apartera. Uzt Sas 97. Torralbako neskak, Lopek baztertu-ta uzten zuala ikusiaz, orduan bai benetan maite izan zuan. Berron Kijote 222. Estatuto orrentzat ez egoan tokirik, eta baztartu egin zan. Etxabu Kontu 67. Eta sendatu nai badu, alkoola baztertu. Ostolaiz 167. Bizikleta zarrak baztertu eta Vespa edo Lambretta sartu. Gerrika 153. Eta holakoa gure herri-maitasuna, nehor baztertuko ez zuena. Larre ArtzainE 205. Jantzi berriak [...] ekarriak omen dira [...], eta lengo xarrak baztartu. Insausti 103. Ezin bazter eta arbuia dezakegu zor diegun hizkuntzaren lantzea. MIH 115.
    azpiadiera-1.1
    Exceptuar, dejar aparte.
    Beharriz eta entzutez, Benveniste baztertuz gero, ez naiz inoren ikasle izan. MIH 369.
    sense-2
    2. (S; Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H); baztartu (V-gip, G-azp) Ref.: Lrq (/bastert/); Elexp Berg (baztartu).
     Apartar(se), alejar(se). "Écarter, éloigner" Arch VocGr . "S'écarter, écarté" VocBN . "Écarter, retirer, égarer" Gèze. "Écarter, s'écarter du lieu où l'on est; mettre, se mettre par côté" Dv. "Se mettre de côté, s'écarter. Bazter zaite, rangez-vous, écartez-vous" H. "S'égarer. Ardi baztertua, brebis égarée" Ib. "(Trans.), écarter, mettre de côté" Ib. "Détourner. Aurpegia eztu baztertzen, il ne détourne pas la face (Mb)" H. "1.º écarter; 2.º s'écarter" Lrq. "Baztartu zaitte puxkat autua pasau deiñ" Elexp Berg. "Baztartu adi, kotxe bat zetorrek eta, hazte a un lado" (G-azp, comunicación personal) Tr. Documentado a ambos lados del Pirineo (algo más al Norte), desde mediados del s. XVIII.
    Utzi zuen Jangoikoak zen guzia ezkabiz ta lepraz betea ta bere aide ta beste jendarte guzitik baztertua. Mb IArg I 215. Erri onetara urbilze berean arkitu zuen bidetik baztertua zegon itsu eskelle bat. Ib. 219. Ausarte egiazkoa konzentziaren xüxengoan dagoela ta hartarik baztertzen dena gizon apürra dela. Egiat 257. Ekharriko düie Jaun Direktorrari respektü handi bat [...]. Zonbait bazter baledi hari zor dianetik, elüke kargürik haboro Konfrarian. Mercy 37. Gaiztoak-gandik aldegin, ta baztertu, ta bakartasunean bizi. Ub 120. Zergatik baztertu ez, ni ikusita? Zergatik egon ez aiz geldi bazter batean ni igaro artean? VMg 46. Haina hek atheratzen ditu mundupetik eta baztertzen Jaunak, beretzat kontsekratzeko manera berezi batez. MarIl 116. Bai, Yauna, baztertu naiz ustekabetan. Gy 32. Eta Jesusi, baztertu zanean, isillik galdetu zioten, ea aiek sendatu eziña zertan zegoan. Lard 408. Mariak zazpi egun egin zituen legenarrez josia, eta beragatik baztertua. Ib. 89. Baztertzera noha lurreko zorokerietarik, zuri jarraikitzeko zure Seme Jaunaren Pasione erdiragarriko bidean. Dv LEd 280. Eta Lisbonarat Iruñen gaindi juan beharra zela. Guziek uste zuten sor lekhuaren eta ama xaharraren ikhusterat baztertuko zela. Laph 194. Aski nuen begithartearen ungi gordetzea, jende handiek hemen bethi ulien baztertzeko eskuetan daukaten oihal puska batekin. Prop 1880b, 67. Ez nituen beraz begiak baztertu leihor maite hartarik nun ez zen itzali azken mendi bizkarra. Ib. 1884,120. Gure lehen burasoak baztertu zirenean zeruko bidetik. Jnn SBi 1. Ordu berean, bazterturik hobia hesten zuen harria, aingeru bat eman zen jarririk haren gainean. Ib. 31. Guziek baztertzen duten burua, haren ez ikusteko. Ib. 4. Frantziaren nahasmendu edo erreboluzione handiak, are gehiago jendeak hoztu zituzten, komunionetik baztertu eta Jesusen ganik urrundu. Arb Igand 109. Gure eginbide hertsienetik baztertzea. Ib. 58. Bi hiltzailek athe gibeleko khutxa baztertzen dute. Ib. 78. Baztertu zituzten laparrak eta ostoak; lurra altxatu zuten, eltzea inguruan agertu. HU Zez 58. Bena Jesüs Kristek gütü / Gizontzez arra erosi, / Eta gaitzetik baztertü, / Ez günilarik merexi. UNLilia 13.
    ( s. XX) Bada an arroka aundi bat, mendietatik baztertua. Goñi 21. Igaiten da, sartzeko aldiaren goait zaudenak besoez baztertuz. JE Bur 191. Baztertzen zeiezte auzoak, ez deiete gehiago irabazpiderik emaiten. Ib. 105. Bixintxoren urhats guzieri jarraikiz zehe batez baztertu gabe. Zerb Ipuinak 664. Hurrats batez, zehe batez elgarren ganik baztertu ezpaitziren ephe luze hartan guzian. Barb Sup 184. Gizon pizkorra ere baitzen, hari behako bat egin eta, baztertzen zitzaizkon denak ixil ixila. Ib. 45. Ipar-axiak ego-alderantz / Baztertu dituz odei lodijak. Enb 60. Halako ingurua, eta hain eztiki, egin izan behar balin badute gure otoek Errobiatik baztertuz. JE Ber 10. Eriak behatzen diote sagar pulliteri, eta, berehala, bi eskuez baztertzen ditu, sekulan baino ilhunago bera dagola. "[Il] les écarte de ses deux mains". Barb Leg 136. "Euskaldun Bat"i erantzun-bearrak nenkarrela, gogotik etzendun baztertu bear. Ldi IL 113. Gezurrezko profetak, gezurrezko maisu ta irakasleak etortzen zaizkigu batzuetan, gu zeru-bidetik baztertzeko. Ir YKBiz 138n. Beste batzuk jabetzea bera baño ondasun andien jabetzeak dakarren almen eta indar larregia, gizartetik baztertu nai dabela dirudi. Eguzk GizAuz 44. Hirur dizipulu hartu zituen, heiekin baztertu eta Olibetako baratzean sartu. Zerb IxtS 88. Ohora zazu bethi eta bethi Jainkoa eta egiozu othoitz etzaitzan utz zure bidetik baztertzerat. Ib. 61. Aingeru bat zerutik jautsi eta hil-harria bazterturik, haren gainean jarri. Ib. 91. Burugabe ta aolkuetarako geldotzar ziñez izango naizela zugandik baztertzen banaiz. Zait Sof 76. Erdi hontarik / ezin dugu ihes egin, / halarik ere / baztertzen gira minekin. Or Poem 515. Aralarra goaz, eta oiñak ez dira bidetik baztartuko. Or QA 141. Ziur zegon Piarresek etzula arnas lasairik izango Xalbat bizidunen artetik baztertu arte. Etxde JJ 120. Eta atezaina baztertu baita, gizona makurtzen da atetik zeihar barnearen ikustekotz. Mde Pr 102. Beste kulturen influentza onuragarriaren eragitetik baztertua egon ez denik. Ib. 205. Lotsatzen da ta beregandik baztartzen Iaungoikoari eltzeko. Or Aitork 244. Bego zazpi egunez kaparditik alde bazterturik. Ol Num 12, 14. Biar dator Miren: ezin au burutik baztertu. Txill Let 59. Iduri zitzaion bada Platoni bizi-modu horrek baztertuko zituela buruzagiak intres eta amodio berezietarik, ez baitzuten gehiago gogoan izanen herriaren ona baizik. Lf (in Zait Plat XVIII). Maitek ez baitzuen asmatzen ahal holako gizon on bat zerutik baztertua izan zadien, eta bazuen fidantzia Jainkoaren graziek behar zena egin zutela. JEtchep 59. Ez nakien hea burua baztertu behar nuenetz. Ib. 112. Badiat uste ahatik, hire haurreko katiximatik, pixka bat baztertua hizen! Larz Iru 110. Horra zertako hiritik zen baztertu, hogoita hamar egunez lotzeko bere Aita Iñigoren "Ezerzitzio Izpiritualeri". Ardoy SFran 116. Jarraik ditela, baztertu gabe, zuek iragan bidean. Xa Odol 212. Osabak [zulotik] anka baztartuta. JAzpiroz 139. Lantzian bein baztertzen ginduezan [guardiak], eta ordu bat edo bi geldi. Gerrika 100. Han berean egon behar ginuen, urrunegi baztertu gabe. Larre ArtzainE 87. Ez zela sekula Orixe bide nagusitik baztertu ez errebelatu bilaketa luze horretan. MIH 293. Euskalkiak are gehiago elkarrengandik bazter ez daitezen. Ib. 351. Gipuzkera eta bizkaiera elkarrengandik baztertuegiak agertzea. MEIG III 46.
    azpiadiera-2.1
    (G, S ap. A ; Lar, Añ, A DBols); baztartu (V-gip ap. Elexp Berg ); bastertu (Zam Voc).
    Retirar(se) (a). "Arrinconar, zokoratu, txokoratu, baztertu, bazterreratu" Lar. "Arrinconarse, los mismos con las terminaciones del neutro" Ib. "Retirarse" A. "Arrinconarse", "retirarse" A DBols. "Arrinconar" Zam Voc, Elexp Berg. v. zokoratu; bildu, bakartu. Tr. Documentado desde Mendiburu; es relativamente poco usado al Norte.
    Nitan zure bihotza, ihurat baztertü gabe, ezpadüzü ezarten. Mst III 35, 1. Bazterzen ditu goiztar Errege berak eta isilik esaten die Herodesek doazela Belengo errira. Mb IArg I 160. Adirazi zion Espiritu Santuak Jesus berari baztertu zedilla, San Juan zegoan mendi artako eremu batera. Ub 76. Mendietara, ta basoetara baztertzen ziranai. Ib. 46s. Bastertu edo erretiretan da basamortu ikaragarri batera. Astar II 247s. Jaun Doni Petri thunbatik atheratu bezen laster Jaun Doni Joanirekin, baztertu zen bakharrik, iragaiten ziren gauza guziak gogoan erabiltzeko. Jaur 161. Arkitzen dira arkaitztarte oetara bazterturik arras ezkutuan. Izt C 214. Eta lotarik aholkü ükhenik, baztertü zen Galileako gaintietarat. Ip Mt 2, 22 (Ol baztertu; Lç retira zedin, HeH aldaratu zen, Dv bildu zen, Ur alde egin zuen, Echn, SalabBN, Hual erretiratu zen). Bada, Jesusek aditurik, preso hartu zutela Joanes, baztertu zen Galileara. Dv Mt 4, 12. Konpañiakoak Erroman zedukaten kapilla batera baztertu, eta bere biotzeko biguntasunaren indarrez urtzen an oi zegoen. Arr May 173. Estalpe txar batera baztertu bearra du. Ib. 113. Eziñ lurrera baztertu al izan ziran, eta txalupatxoa irauli eta biak urtan arkitu ziran. Ib. 34 (cf. infra (3) ).
    ( s. XX) Ta beste batzuek baztertu zuten ostera azkenengo aizkolarien zingo ta mugetaraño. Ag G 127. Baztartu zan mendira ta otoitzean igaro edo pasatu zuan gau guzia. Inza Azalp 124. Areei leku iztearren orma-ondora baztertu nintzan. Or Tormes 87. Ene lagunak oro badoazi, muthilari eskupekoaren emaiteko baztertu ondoan, igan eskaleretik jaustera. JE Ber 64. Euren gelatan bastertu ziran eta egun askotan egon ziran naigabez okitturik. Otx 183. Yesusek berri ori yakin zuenean ta Yoan baitegian sartu zutela ikasi zuenean, Galileara baztertu zan, Atsak eragiñik. Ir YKBiz 67. Ta etxean baztertuta bizitzia. ABar Goi 46. Neguz, ostera, nerau nire artegira baztertzen nintzan. Zait Sof 89. Agindu ezazu, beraz, zure abere ta landan diran guziak aterpera baztertzeko. Ol Ex 9, 19 (Ker baztartu; Urt biribillkatu, Ur, Dv bildu). Igesi egin ez zezan, ormaren kontra baztartu zuten. Ugalde Iltz 40. Emengo oianetara baztertu zan Orpheu, bere emazte Euridike galdu ondorengo atsekabe gorria negartzera. Ibiñ Virgil 50. Durengoko mendietara baztartu egin ei-zan penitentzia egiten. Alzola Atalak 36. Uda guztian or bizi gera / mendietan baztartuta. Olea 33. Abeto aundi baten ondora baztertuta zeudela. BasoM 136. San Jose komentura baztertu da Teresa. Onaind STeresa 94.
    azpiadiera-2.2
    Perderse.
    Ezin erakutsi ükhen zitizien, zeren eta ezpeitzen jagoiti izan, edo eta bestela baztertü edo galdü beitziren. Mercy 10.
    azpiadiera-2.3
    (Part. en función de adj.). "Toki baztertuak, lieux écartés, éloignés des habitations. Xoko baztertu batean, (Gy), en un coin isolé" Dv.
    Xoko baztertu batean / Batzen dire ustekabean. "En un coin détourné". Gy 181. Theresarekin jartzen zen mahai baztertu batean. Mde HaurB 61.
    azpiadiera-2.3.1
    Retirado (de la sociedad).
    Iñoiz baizen goiztarrago, elizarakoago, bastertuago egin zan. Ag Kr 75.
    sense-3
    3. (Lar); bastertu (Lar).
    "Encostarse, acercarse a la costa, kostaratu, kostaldetu, baztertu" Lar. "Orillarse, arrimarse a las orillas, bastertu, ubaztertu" Ib.
    Ontziak baztertu, morroiak bialdu, eta zuten guzi-guzia utzita, Jesusi jarraitu zitzaiozkan. Lard 387. Urak txirla ain politik / eztu iñoiz baztartu. NEtx LBB 362.
    sense-4
    4. (V-m); baztartu (V-gip).
    "Arrimar la pelota a la pared izquierda (V-m)" A Apend. "Ori ori Hilario, atzera ta baztartu!" Elexp Berg.
    sense-5
    5. Ahorrar. v. BAZTERRERA EMAN (b) .
    Ez adila beraz eni pleini, dirurik ez baduk baztertzen. Larz Iru 82.
    azpisarrera-1
    BAZTERTUXE.
    (Aprox. de baztertu, part. en función de adj.). Apartardo, marginado.
    Gertakari horrek, nik uste, nabari behar luke izan, baita baztertuxe dagoen Euskal herrian ere. MIH 375. Segura, Goierriko herri ederra, baztertuxe gelditua genuen aspalditxoan, lehengo handitasunaren azterrenak agirian bazeuzkan ere. MEIG I 99.
    azpisarrera-2
    BAZTERTZEKO.
    Prescindible, despreciable.
    Askatasun ori urte orretan lortu izan bagendu, baztertzekuak izango ete ziran askatasun orri da bere bidiari begira emon diran pausu guztiak? Gerrika 276. Ez beza inork pentsa gaurko zenbaiten asmoak erabat baztertzekoak direla derizkiodanik. MIH 234. Gipuzkoako (ez Gipuzkoa osoko, ez hurrik eman ere) hitano bitxia (natxegok, etc.), noski, zeharo baztertzekoa litzake. MIH 113. Eta zati horien artean ez da baztertzekoa liburuak daraman hitzaurre luze gatz-pipertua. MEIG III 93.
    azpisarrera-3
    EZIN BAZTERTUZKO.
    Imprescindible.
    Gerokoekin ari bagara, berriz, euskara dago beti lekuko, ezin-baztertuzko lekuko. MIH 144s. Egiteko aspergarri xamarra, batetik, eta ezin-baztertuzkoa, bestetik. MEIG I 178.

    baztertu

    baztertu
    << bazter 0 / 0 bederatzi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper