OEH - Bilaketa

2974 emaitza odol bilaketarentzat

Sarrera buruan (129)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 bazkatu.
tradizioa
Tr. Pouvreau y Xarlem usan baskatu, TB pazkatu (alternando con bazk- ) y Ducq phazkatu; hallamos además un ej. de mazkatu, de un bersolari de Oiartzun.
sense-1
1. (G, L, AN, B, S; SP, Urt I 483, Ht VocGr 395, 398, Lar, VocS , , Lecl, VocBN , VocCB , Dv, H, A DBols), baskatu, pazkatu, mazkatu Ref.: A; Lrq /baska/; Gte Erd 46.
(Aux. trans.). Alimentar; apacentar. "Paître" SP, Ht VocGr 395, VocS. "Alere, bazkatu, [...] bazka eman " Urt I 483. "Pâturer" Ht VocGr 398. "Alimentar" , "apacentar", "cebar", "criar, nutrir" Lar. "(Dar de) comer, (c.) janaritu, jaten emon; al ganado (G, AN) bazkatu " . "Paître, repaître" Lecl. "Paître, faire manger, donner à manger, avoir fait manger" VocBN . "Donner la pâture, et par extension nourrir" Dv. "Nourrir, donner de la pâture" H. "Pastar, hacer alimentar" A. "Pacer" A DBols. " Bazka [...] 2.º faire paître; [...] 4.º donner la pâture" Lrq. " Zakurrak ezurrekin bazkatzen ditugu (AN-gip-5vill) [...] egunero bazkatzen dugu zakurra (B)" Gte Erd 46. v. 1 alatu (2), bazka izan. Tr. En la tradición septentrional es usual desde Leiçarraga; al Sur, en el s. XVIII sólo se encuentran ejs. de Mendiburu y Lizarraga de Elcano, pero desde principios del s. XIX es corrientemente empleado por los autores guipuzcoanos. En el s. XX su uso aumenta entre los meridionales, e incluso se encuentra algún ej. vizcaíno. En DFrec hay 3 ejs.
Iauna, noiz ikhusi augu goserik, eta bazkatu augu: edo egarririk eta edatera eman drauagu? Mt 25, 37 (Dv eman izan darotzugu jatera). Ezen hura dela ogi zelestiala bizitze eternalekotzát, gure arimén hatzeko eta bazkatzeko. Ins B, 4v. Eta urdeak bazkatzen zituztenék ihes egin zezaten. Mc 5, 14 (TB pazkatzen). Bazkatuko nauzula zeure Sagaramendu saindu hunetzaz. Mat 257. Hartzaz gaituzu, Iaun ona, / kreaturak bazkatzen, / zeure odol sakratuaz / halaber edaraten. EZ Noel 123. Zeure doktriñaz zinduen / bazkatzen arthaldea. Ib. 150. Bazka nazazu bada bianda saindu hunez. Harb 280. Ardi artaldeak bezala tropelaka, eta parzelaka ifernuan egonen dira, herioak bazkatukoitu, herioa izanen da heken bazka, eta bai hek ere herioaren. Ax 592 (V 381). O andre loriakoa, / Zeruez goragokoa: / Nork baitzaitu kreatu / Ugatzaz duzu bazkatu. Hm 103. Baska nazazu, Iauna, nigarrezko ogiz, eta neurriz indazu nigar edatera. SP Imit I 21, 6. Hobekiago Zeruak / Bazkatuko duela. Arg DevB 132. Graziazko Ianhariaz / Zeren nauzun bazkatu. Ib. 203. Gose direnen bazkatzia. Tt Arima 91. Haren artha dibinoa / Zure arthak du pagatu, / Zure ezne sakratuaz / Jesus baituzu bazkatu. 146. Denbora hartan, bazkatuko duzue idia belhar freskoz. Mong 589. Bazkatü ezpadük, hil. "Si non pavisti, occidiste" . Bp I 18.
( s. XVIII) Zori-gaitz bere buruen lausengatzen, eta bazkatzen dabiltzan Israelgo artzainentzat. "Vae pastoribus Israel, qui pascebant semetipsos" (Ez 34, 2). ES 149s (Dv alhatzen). Zeure ama [...], ain gozo bere bularrez bazkatu zinduena. Lar SermAzc 53. Goizean bazkaldu baiño lehen, zure arima bazkatu izan duzun bezala, Meditazionearen medioz, hala afaldu baiño lehenago hartu behar duzu neurrimendu ispiritual guti bat. He Phil 122. Eta eman digu neguan, udan ta noiznai ongi bazka gaitzaken otoitz-bidea ere. Mb IArg I 310. Aberatsaren gorphutz guriki haziak harrak bazkatzen zituen denbora berean. Lg II 189. Orduan ere Jesusek erran zion: bazka zatzu ene bildotsak. Ib. 294. Berás bere amarén / hume amatúak, / bere debozióko / esnes bazkatúak. LE Kop 61. Bazka-zkizu ene axúriak. LE Io 21, 15 (Lç, He, TB, EvS bazkatu; Dv, Leon alhatu, Ol, Or, IBe larratu). Nahi nau bazkatu, eta gizendu bere gorphutz sakratuaz. Brtc 229. Instant guziez kontserbatzen du, hazten eta bazkatzen du. Ib. 92.

( s. XIX) Bestela igorten ait / xixarien baskatzera. Xarlem 295. Zain gaitzazu eta bazka / Zure ontasunez goza / Gaitezken arteraino. Monho 138. Alaere berrogei urtez bazkatu zituan Jaunak, Zerutik bidaltzen ziela janari gozo bat, mana zeritzana. AA I 428. Ez det deretxarik galdu [griña makur] oek gura duena egiteko, oek bazkatzeko, ta nere Anima, ta beste askorenak galtzeko. AA III 276. Irakurtzak sor-arazten dituen sentimendu onez bihotza bazkatuz. Dh 55. Jainkoak bazkatzen ditu, hura ezagutzen eztuten sinhets-gabeak. Ib. 236. Non-nai beti, mendean / bizi dan jendeak, / bazkatutzen oi ditu / bere erregeak. It Fab 51. Belar omanea eta samurra eta irusta txuria edo gorria agitz dira onak bazkatzeko. "Para alimentar el ganado" . It Dial 82 (Ur ganaduben jatekotzat, Dv azienda bazketako, Ip bazkatako). Gazurarekin bazkatuko ditu guriro bost edo sei zerrikume beren amarekin. Izt C 170. Nolako larre gozo indartsuak ematen ez dituzte abere samalda andiak bazkatzeko? Ib. 38. Bazuela ahuntz bat, Yupiter haurrean / Bere errape urusaz bazkatu zuena. Gy 185. Karitatezko legea / Ezta alferrak bazkatzea. Ib. 4. Baña gure aita Moisesek ere berrogei urtean seieunda geiago milla lagun eremuan manarekin bazkatu zituen. Lard 401. Eta zuk, zure mahainera hartu, eta aingeruen ogiaz nauzu bazkatzen. Dv LEd 245. Belhar usaindu edo erdi ustelak, hobeak dira ongarrirako ezenetz azienda bazkatzeko. Dv Lab 119. Haren erakuspenek urruntzen dituzte gaizkiak, sorrarazten urrikiak, bazkatzen karitatezko suak. Hb Egia 103s. Bazka zitzu zere antxumeak artzañen etxolen ondoan. Echn Cant 1, 7. Nun etzuan kornadu edo pelat bat jantzitzeko jaiotzera zijoakion zortzigarren semea, ez ta ere beste zazpirak eta emaztea bazkatzeko. Zab Gabon 78. Bazka zatzu ene bildotsak. Lap 363 (V 166). [Ardi] guzien phazkatzeaz eta gidatzeaz kargatua da Jondoni Petri. Ducq 84. Eta Jinkoaren dohainez zerbützatzen haren loriatako, eta ez gure ürgülliaren bazkatzeko. Ip Hil 116. Han hatzemaiten dute jaun erretoraren sehia, etxe aitzinean, oiloen bazkatzen ari. HU Zez 130.

( s. XX) Kabalak, oiloetarik haste, noiz behar diren bazkatu eta nola. JE Bur 70. [Ardi] berririkan azi ez ta / lengo zarrak iltzen, / aurten bapo ari naiz / putriak mazkatzen. Auspoa 119, 39. Ez ahantz hala hala aziendaño horien, ez eta ere oiloño horien bazkatzea. Barb Sup 19. Betidanik izan dituzte eztabaiak bertze aldekoekin, Xubero eta Biarnesekin, azinden bazkatzeaz. Zub 53. Beiak bazkatzen ari nindukela. TP Kattalin 182. Ta une aretan basuan zan, auntzak bazkatzeko juanda. Otx 106. Bazka dezagun bein-betirako gogo euskeltzalea egiaren ogiz eta ardoz. Ldi IL 52. Sari orrek gertu aurrena, ta bazkatu gero egin bear duala iñoizko gure egunkaria. Ib. 105. Bazka itzazu nere axuriak. Ir YKBiz 538. Beiak bazkatzen, belar-gordetzen. Or Eus 237. Mandoak bazka, zorroak gertu, / axuri begira dago. Ib. 238. Egunaz ondo bazkatu biar / ardi, bildotx eta auntzak. Yanzi 126. Soa bazkatzen eta asetzen zuen aita besoetakoak hainbat edertasunez. Mde HaurB 99. Begiak higuinez bazkatzen zituen andre gazteari begira bere larrugorrian. Ib. 37. Nork igarri dizaioke nere biotz usteldua bazkatzen duen belzkeriari? Txill Let 89. Haur batzuek maite zuten gatu horien bazkatzea. JEtchep 35. Eguzkia ieiki ala edota izarrek gaua dakartenean bazkatuko dituzu abere taldeak. Ibiñ Virgil 97. Enarak ez du bein egindako kabirik iñoiz aldatzen: / urtero beti kabi aretan umeak ditu bazkatzen. NEtx LBB 327. Denek dugu bakea gure mingainean, / nahiz herra bazkatu bihotzen barnean. Xa Odol 250. Hamarretarik batto behar dut / otso zar hau bazkatzeko. Mattin ( in Xa EzinB 93 ). Guadiana biur-zalearen soro zabaletan beren aziendak bazkatu oi dituztenak. Berron Kijote 199. Beharko dituk hango behiak eta ardiak bazkatu eta mendian alatu. Etchebarne 25. Abere asko alkarren urre, / ondo ezin leizke bazka. AZink 37. Bazkatzerat eta edanarazterat joan behar baitzuen etxeko norbaitek. Larre ArtzainE 37. Bazka ditzagun begiak, ez liburuetan, inguruan dugun mundu urrikigabe honetan baizik. MIH 392.
azpiadiera-1.1
(Aux. intrans.). "Se nourrir, s'alimenter" H. " Pheskiza zoro batez bazkatzen nintzen, je me repaissais d'une folle espérance" Dv. "Pastar" A DBols.
Baina batbedera tentatzen da bere guthizia propriaz tiratzen eta bazkatzen denean. Iac 1, 14. Abiaduraz bolatzen gero [usoa] kanpoetara, / Libertaterekin nahi ianhariz bazkatzera. EZ Man I 129. Dabit bezala baskatzen da nigarrez gau eta egun. SP Phil 484. Zeren orduan milla zinetste falsoz baskatzen da. Ib. 232. Huntaz arimak bazkatzen / Dire bere gosean. Arg DevB 118. Edaran zatzue arthaldeak, eta goanaraz bazkatzera. Urt Gen 29, 7 (Dv alhatzera, Ur larrera). Zeren alferkeriak bere bazka gaztetasunean kausitzen baitu, han hazten, gurentzen eta bazkatzen da. ES 186. Bazka zaitezte klarki adituko dituzketzuen egiez. He (pról. del Nuevo Testamento). Nilo deritzan ango ibai batetik atera ziran guziak eta andik atera ta, asi ziran ur bazterreko belar ederrean ongi bazkatzen. Mb IArg I 392. Badakit herri huntako habitant batzuen azinda bazkatzen dela zuen mendietan. (Itxassou, 1807). RIEV 1934, 694. Ministro zaharren doktrinaz / Ez baitziren hauk gustatzen, / Mentaberriren katiximaz / Dire gozoki bazkatzen. Monho 40. Han bazen azinda belz mulzo handi bat mendi gainean bazkatzen zirenak. TB Lc 8, 32 (He, Brunet bazkatzen; Oteiza larretzen, Dv, Leon alhan, Ol, Or larratzean ). Hazinda belz mulzo handi bat pazkatzen hari zena. TB Mc 5, 11. Asto bat zebillen bein / bazkatzen larrean. It Fab 62. Lenago ikusiko / dirade oriñak / bazkatzen dabiltzala / airean ariñak. Ib. 182. Hoa! animale ladrea / Dakikela madarika! / Komunetik hadi bazka. Gy 186. Janari gozo onekin Israeltarrak, eremuan igarotako berrogei urteetan, bazkatzen ziran. Lard 75. Or non ditugun lurrak nekazaritzarako, ta zelaiak abereak bazkatu ditezen! Etxeg EE 1882c, 562. Bazan inguru artan zerri-saldo aundi bat, mendian bazkatzen. Ir YKBiz 190. Utzi ardiak joaten / Aloñan-gora Aloñan-bera / naitara bazka ditezen. SMitx Aranz 28. Oi bezela ardiak bazkatzera eraman zitun. Etxde JJ 249. Irakurri-ala zure euskal-zaletasuna bazka ta goza dedintzat. Gazt MusIx 8. Ene idiak lasa bazka ditezke nunnai. Ibiñ Virgil 31. Ontsa bazkatuko da [ardia] . Larre ArtzainE 34. Hor bazkatu ziren 'Asociación Euskara' eta Revista Euskara zirelakoak. MEIG VI 77.
sense-2
2. (Lar, A, BeraLzM).
"Regir, gobernatu, erondu, erondetu, bazkatu, agindu " Lar. "Gobernar" A, que cita a Liz(arraga), sin duda error por Leiz(arraga).
Hireganik, ilkhiren duk Israel ene populua bazkaturen duen gobernadorea. "Qui paîtra" . Mt 2, 6 (TB bazkatuko; He gobernatuko, Dv populuari hotsemanen dioena).
sense-3
3. (Aux. trans.). Comer, alimentarse de.
Erleak aren azia bazkatzen baldin badute, kutsu garratza ematen diote eztiari. Ibiñ Virgil 61n. Larre onetako ardiak / ez au bazkatu nai [dirigiéndose a la hierba] . NEtx LBB 252.
bazkatu
<< bazkari 0 / 0 bazter >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper