1.
(V, G).
Ref.:
A;
ElexpBerg;
ZestErret. Torpe."Torpe. Oso ibillera baldarra dauka orrek"Elexp Berg. "Ondo baldarra aiz pelotan" Ib. Cf. VocNav: "Baldarro, -rra, flojo de salud o de fuerzas. Torpe desmañado (Cuenca, Montaña)". Zarra ta baldarra dago, bañan aberatsa. SorGabon 47.
Janariak nolabaitekoak, aideak oso ezjakiñak, aitona agure baldarra, amona atso parregarria. AgG 223.
Dantzari-talde, Baco'tiarrak, / nâspil zoroan zuti-baldarrak, / esku goituan ontzia ardo.... "Tambaleándose sobre los pies".LdiBB 115.
Arian barrena ibiltzeko ere, lakatza ta baldarra degu, noski, mintzoa. LdiIL 39.
Ez zitekela gero ere, idazle-leen-urrats baldarrak eman-bearraren nekeagatik, luma-paperak bertan bera utzi. Markiegi(inLdiIL 9).
Langille baldar, zorrozle makal / indarretan dagoela... / Langille baiño zein astoago / zirudik dema dutela. "Trabajadores desmañados".OrEus 305.
Or, berriz, Iztar-nagi, beso asto-kako / --ikazkin baldarren bat sortuko orrendako--. "También habrá para ella algún carbonero desmañado".Ib. 19.
Ba-dira ederretsi ditudan neskatxak. Baña eder-iritzitik, aien baietzera, alde aundia dago. Oso baldarra naiz maitasun-gaietan. TAgUzt 283.
Nai dezuna egizazu, Agerre; ezpaitago arloa esku baldarretan...Ib. 288.
Galeperrak ego-ukaldi baldarrez eraiki zun egaldia. Ib. 84.
Zuaitzaren adiskide ta etsaiai zuzendutako lerro baldar batzuek. Munita 15.
Bela-Beltz baldarregi ta kankalluegi zan Otxandaren axarikeriak ikasteko. EtxdeAlosT 62.
Lan eiteko be ez eizian, gorputza ain baldarra, iarra ta indar gutxikoa zuten [sic] da. (V-gip). GandEusk 1956, 220.
Lumarik trebeena baldar eta kamots utsa izango litzake, egiazki, erdibitu nauen ikusketa azaltzerakoan. TxillLet 38.
Tiratzen asi eta / baldar onek irrixt, / erbia pasa zaio / anka tartetik prixt.Olea 191.
Zartzaroaren oinatz baldarrak jo dik etxeko atea. NEtxLBB 265.
Baldarrak bagiñan ere, ez genizkion elkarri anka-muturrak zapaltzen.Zendoia 44.
Bere lehen liburuaren zai nengoen, bada, harzaz zerbait esateko nik dakidan buztin prosazko hizkuntza baldar bakar honetan.MEIG III 79.
azpiadiera-1.1
(Uso pred.). Bi xalanten arteko maitakeriak azken-mugaratzen ari zirala oartu zanean, anka egin zun baldar xamar. EtxdeJJ 113.
2.
(V-m-gip).
Ref.:
A; Etxba Eib. . Dejado, flojo, descuidado."Baldarra enoanbaiñoan ibilten da (V-m), el haragán suele andar en 'no voy, si voy'"A.
"Desordenado, descuidado, flojo. Gizonak, baldarra urten detsa eta bizimodu argala daroye"Etxba Eib. Cf. VocNav: "Baldarra, desastrado, desgarbado, zafio (Cuenca, V. De Odieta)". v. baldan..
Tr. Documentado exclusivamente en autores meridionales; los primeros ejemplos recogidos son de finales del s. XIX (pero cf. baldartu (uso sust.) en Lardizabal). En DFrec hay 9 ejs.
Euskera ez da baldarren eta beartsuen izkera. LEItz 9.
Ze estatura-modua dedan / bialduko'izut tarjeta, / oso aundiyak biarko ditut [prakak] / baldar-baldarra naiz eta. TxB II 189.
Ernegatuta bezala nago / zu bezelako gizonez, / baldarragorik ez det billatu / ni akordatzen naizenez. Tx(inImazAuspoa 24, 152).
--Baldarra zera, baldarra; nik begiratuko ez banizu, ez dakit nik zer pinta aterako ziñaken. AlzBern 53.
Gure arreba ez dun itxusi baldarra, baño, i, Mirei, zenbat ederragoa!OrMi 19.
--Baña musian eta prantzesez beste bat ez bezelakua dek ordia. --Ezertan ere ez, arraioz jositako ume baldar, kaskall ori. AlzBurr 35.
Baiña amaika ez-jakin, amaika ardurabako, baldar, diru-ereintzaille, gangar, ordi eta alper dago bazterretan ain zuzen, arrantzale ez diranak, eta arean bere, arrain-usain bageak!ErkiagArran 115.
Zer onik egingo eutsan Garbiñeri baserritar baldar-ezjakin arek?BilbaoIpuiB 227.
Antisteneren ikasle baldarren artean nabarmenago ageri ziran Platonen ikasleok. ZaitPlat 21.
Ikasle baldar ta piper-zaleak ezi ta mendu nairik. ErkiagBatB 18.
Gorrotozko asmoak, odol-eske dagozan begiak eta iskillu zorrotz ala tirogilleak, gogo baldarren agindura...Ib. 134.
azpiadiera-2.1
(Uso pred.). Bestea burutzik zijoan ta irugarrena berriz lodi bat da baldar jantzia, zaragi puztua zirudian. LabEEguna 88.
Baten tokatu ziñan / Lazkao-Txikikin, / eta etziñan jardun / baldar eta zikin. Insausti 33.
azpiadiera-2.2
(V, G ap. A). (Referido a cosas).Tosco, basto, vulgar."Destartalado"A.
Oial barri ederrakaz euren gorputza apaindurik daroenen biotzean legez bizi da txapel zar koipez da ezkata edo eskamaz betetakoaren azpian da soñeko baldar arabakinduakaz estaldurik. AgKr 80.
Oraindikan mingaña / dauka indarrian, / kantatutzen du guztiz / boza ederrian, / gu orren aurrian / erdi bildurrian / puntu baldarrian / itxura txarrian. AzpPr 105.
Pankorbo zeritzaion erri zakar batean egon zan berea lenbizi, gero Santa Olallan. Alderdi artako erriak baldar ta txiroak ziran geienak. AgG 113.
Obi utxija idoro dozu / aran itunean: / sasi zorrotzak eta bedarrak / illobi baldar ixen gabean. LauxBBa 84.
Euskal-erriko apaizentzat, urtetan urtetan dotrina zar trakets ta baldar ori erakustea lotsa aundi bat izan dala. LabEEguna 107.
Garai onetako ezurrezko arrankaziak ikusi besterik ez dago. Oso baldarrak dira, eta gañera ez len bezela biribillak, lau-ertzdunak baizik. JMBELG 56.
Astuna zan, agian, Txantxikoren ontzia ta Getarin zanik zarpailenetakoa ta baldarrenetakoa. TAgUzt 135.
Eliza oso itsusi ta baldar zegoela?FLab(inMunita 7).
Logela baldar aretan egonik, ez dago beintzat etxe bage. ErkiagBatB 122.
Soineko purtzil eta jantzi baldarrak. Ib. 79.
Omen daude prolema / demografikuak / [...] Bai esaera baldar / eta sasikuak. Olea 263.
sense-3
3.
(BN-baig). "Contrahecho"Satr VocP. .
Nere animalia / da berez naparra, / ez dedizkiot dala / oso baldarra; / gorputz egokia du, / ederra bularra. Noe 55.
Baldarra zan [mandoa], baiñan indar asko zuana.BBarand 139.
azpiadiera-3.1
Feo. Dantzara neska politengana joaten nauk ni beti, kalabaza emanda ere, zenbait baldarrek baietz esatea aiña meritu badik ederrak ezetz esateak eta. Insausti 24.
sense-4
4."(G-to), cosa ladeada"A.
"Baldar dago (G-to), está a punto de caerse"Ib.
sense-5
5.Pesado. Amar gizonak indartsuak baiña / alperrik saiatu ziren, / arri baldarra jaso dutenak / al dakizute nor diren?MendaroTx 331.