Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bainu.
    tradizioa
    Tr. Las formas con m- son de uso general en los dialectos septentrionales; en la tradición meridional se encuentra ma(i)ñu en J. B. Aguirre, Lardizabal y Urruzuno. Bañu se documenta ya en Cardaberaz y Echagaray; a partir de finales del s. XIX todos los autores meridionales emplean bañu. En DFrec hay tres ejemplos meridionales de bainu y uno septentrional de mainu.
    sense-1
    1. (V-gip; -añu- Lar, Añ); baño (Lcc, Urt); baino; mainu (V-m, B; H; maiñu Lar; mañü S; Gèze; -ainh- L, BN; SP, Dv, H; -aiñh- Ht VocGr; -añh- H); maino (-añ- Urt; -ainh- VocBN, H) Ref.: A (mainu); Lrq (mañu); Etxba Eib; Elexp Berg.
     Baño, acción de bañarse. "Balineum, mañoa, bañoa" Urt III 248. "Baño, acto de lavarse" Lar. "Bathaioko mainhutik ilkhi bezain sarri" H.
    Konfesioa zeruko lixiba, edo Jesu Kristoren odol preziosoaren bañu sagradu bat da. Cb Eg III 231s. Mainhu sakratu bat utzi daroku, eta han Jesu-Kristoren odol preziatuaz gure arimako notha guzietarik xahutzen gaitu. Brtc 158. Laugarren egunian / bañuban sarturik / zortzi egunian osorik / bapere jan bagarik. DurPl 99. Bakarrik, eta (leku artan usatzen zan bezala) urean sarturik maiñuan zegoan garaiean. AA III 332. Ezin yasana niri kausitzea yende, / Biarritzat bildua mainhoen axkide. Hb Esk 25. Gaitz guziek ez behar mainho itsasoko. Ib. 97. Hur mañiak, bai eta ere alphorezkoak ezinago hun dira hanitxetan. Ip Dial 79 (Dv mainhu bustiak eta mainhu idorrak; It, Ur bustialdi(j)ak). Beste ainbeste gertatzen zait udaran bañubekin. Sor Bar 27. Bañu batek beziñ ongi / Zituen txit guritzen. AB AmaE 394. Non lekuan lekuan bañuen etxea / Osasunaz jartzeko gaixo dan tristea? Ib. 411. Marat itsusia, hil zuen bere mainhuan, puñal ukhaldi batez, neskatxa batek. Elsb Fram 126. Nik uste det, bañuak baña asto naturalen esniak ederkiyago artuko dutela. Iraola 56. Ez, ez; ez gaitezen jarri [suzko] bañu aietarako arriskuan. Urruz Zer 71. Uda aldian bañorat / nai dute agertu. Yanzi 221. Karetxak beltzatzen direnean, ur beroaren baiñoak edo zapia busti ta ondo beratu. Ostolaiz 94.
    sense-2
    2. Baño, lugar de baños.
    Zoaz, garbi zaite Siloeko mainhoan. He Io 9, 7 (Lç ikhuzgarri, LE balsa, HeH ikhuztegi, Dv mainhatoki, Ol, Ker urtegi, Leon ur-aska, BiblE ur-putzu). Uda aldian bañorat / nai dute agertu. Yanzi 221.
    azpiadiera-2.1
    "(Au pluriel) établissement de bains. Miarrizko mañuak, les bains de Biarritz" H. "Mainhuetara ioan da, il est allé aux bains" Ib.
    Etzara gomutetan beiñ Donostiara / Joan egin nintzala ni bañuetara? AB AmaE 228. Amabost edo ogei bat egunerako bañuetara biraldu zuten. Goñi 76. Izandu zen bañuetan leku batean eta bestean. Ib. 56.
    azpiadiera-2.2
    Cuarto de baño.
    Bañura al zuaz? Iraola 15. Ez zazula bañu-kontu ortaz ardurarik izan, Biedermann jauna. Kartzelan ere, ba dakizu?, kartzelan ere ez genduen bañurik izaten. Lab SuEm 194. Au, lo egiten degun gela. Bestea, ara komedorea. Emen komona ta bañua. TxGarm BordaB 115. Radio, telebista ta baiñu, / telefonoa're martxan. Insausti 254.
    azpisarrera-1
    BAINUA HARTU (V-gip; mainhu H). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Bañarse. "Mainhu bat hartzea, prendre un bain" H. "Debara juan dira bañua artzera" Etxba Eib.
    Ontzi burniz josiak / bañubak artzeko. Echag 144. Xerria azienda beroa da, ez duzu neguan ikhusiko lohian etzana; udan bai ordean; mainhuak hartzen ditu. Dv Lab 280. Kanpotik zaparrarak / maiz dira sartutzen, / gu uda eta negu / bañubak artutzen. Arrantz 27. Ik egin bear dek iru egunean ankaetatik artu oerakuan bañuak mostazarekiñ. Sor Bar 56s. Egun batzuk irago bañuak artuten. AB AmaE 232. Behin nere nagusi maitea joan zen mainhuak hartzen ziren etxe baterat. Jnn SBi 154. Mainhuaren hartzera zohalarik. Ib. 155. Ur pixka bat edan ta bañu batzuek artuta, ordu batetik bestera oso sendatua gelditu zen. Goñi 56. Donostiyan itxasoko bañuak artu eta zijuan Santoñara. Iraola 65. Bañuak artzera etorri diran andizkiak. Urruz Zer 27. Ezkerreko ankaz nago / erreuma antzera, / Zaldibarrera nua / bañua artzera. Tx B 149. Itsas-mainu baten hartzeko, ene lagunek nahi dute egin legartzarako itzuli bat bederen. JE Ber 86. Baiño au al den beroena artu bear du. Ostolaiz 155. Baiñua artu dabenak. Gerrika 253.
    azpisarrera-2
    BAINUA EMAN. "Mainhu bat ematea, faire prendre un bain" H.
    Zeña zetorren iturritik sulla bat urekiñ; sartu zion Porroti burutik bera sulla, eta eman zion mañu ederra. Urruz Urz 30. Baiñu beroa emateko eta manta jartzeko. Egin genduan eta beia bereala sendatu zan. BAyerbe 101. Behar zazko fite fitea egunean hiru aldiz mainuak eman. Etchebarne 58. Biurrikadaren bat egiten badu, idortzi ur beroarekin ta baiñoak eman. Ostolaiz 25.
    azpisarrera-3
    BAINU-HARTZAILE. Bañista.
    An beerenian lañua, kia ta suzko itxasua, eta an bañu-artzalle asko. Urruz Zer 70.
    azpisarrera-4
    BAINU-ETXE. Balneario. "Mainhu etxe, maison ou établissement de bains" Dv.
    Uda-aldian leku askotako jendeak eta batez ere aundizko asko izaten da iri artan [Lurdes-en], bañu-etxe sonatu asko inguruan dituelako. Goñi 22. Eta ala esan omen zuan Zestuako bañu-etxeko jerenteak, Don Pakok, Martiñengatik. Uzt Sas 340.
    azpisarrera-5
    BAINU-GELA. Cuarto de baño.
    Nola-nai, konfiantza osoan nere bañu-gelaz balia ziñezkete. Lab SuEm 194. Gela eta gañerakuetan, zazpi bañu-gela, saloi aundi bat ogei metro luze eta zazpi zabal. Gerrika 289.
    azpisarrera-6
    BAINU IDOR. "Mainhu idor, fumigation, bain de vapeur" Dv.
    Askotan mainhu bustiak eta mainhu idorrak ere hainitz on dira. "Les bains sont tres bons eta les fumigations aussi". Dv Dial 79 (It lurriñak, Ur lurrunak). Ez da itsas-hegian eta mendiko ihintzetan ibilki eta bizi direnetan erromatismoa baino gaitz hedatuagorik. Maino idorrak manatzen zituen erromaniarekin. Zerb Azk 88.
    azpisarrera-7
    BAINU-JANTZI. Traje de baño.
    Bañu jantziz an ibili ziran Donostiako Kontxan balebiz legez. Gerrika 253.
    azpisarrera-8
    BAINUKO GALTZA. Traje de baño.
    Bañuko galtzak eta elastiku txar bat soiñean artu. AZink 161.
    azpisarrera-9
    BAINU-TOKI. Baño, lugar de baños; lavadero. "Baño, el sitio, bañutokia" Lar. v. bainatoki.
    Beraz bada Jerusalemen, ardien merkhatuan, mainhu toki bat hebrauaz deithua Bethseda. TB Io 5, 2 (Lç ikhuzgarri, He garbilekhu, Ol, Arriand, Ker urtegi, IBk, IBe uraska).
    azpisarrera-10
    BAINUZKO. "Mainhuzko, qui consiste en bains" Dv.

    bainu

    bainu
    << baino 0 / 0 bait- >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper