Harremana

    OEH - Bilaketa

    2973 emaitza odol bilaketarentzat

    Sarrera buruan (129)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 atso.
    sense-1
    1. (gral.; Madar 108r, Mic, SP, Urt, VP 1r, Lar, Añ, Arch VocGr , Dv, H, Lh); atzo (V-gip) Ref.: A (atso); VocPir 151; BU Arano ; Iz ArOñ (átzo), To , Ulz; EAEL 48; Etxba Eib ; Elexp Berg.
    Mujer anciana, vieja. "Atsoa, vieille femme" Urt Gram 12. "Anus, emazte zaharra, emazahárra, atsóa" Urt I 156. "Vieja, mujer" Lar, Añ. "Vieille sorcière" Lh. "Átzo, atzúa, (la) vieja casada o excasada" Iz ArOñ. "La mujer casada anciana" Iz To. "Atsua, vieja" Etxba Eib. Cf. IC I 674: "Achotegi, vocablo vascongado, 'lugar de viejas'". La supuesta var. aso, que Azkue toma de Aizkibel, parece deberse a una conjetura etimológica; v. Aizk: "Aso, senectud, vejez. // Parientes antepasados. Gurasoak, gure asoak 'nuestros antepasados, los padres'". Tr. Documentado desde Leiçarraga. En DFrec hay 13 ejs.
    Baina iraizkik fable profanoak eta atsoenak irudiak. Lç 1 Tim 4, 7 (Ker, IBe, Bibl atso-ipuin, Ol, IBk atso-ipui; He atso kontu). Atso asea gosa gogor. "Vieja harta contra la hambre recia". RS 356. Triskan badabil atsoa auts asko erigi daroa. Ib. 79. Atsoak, albiste neuri indazu, / zegaiti deutsudan negu gustiko / zer esan ifini sugaterako. EgiaK 90. Peru xauna deretxan bategas [...] eta atso bategas. Mic 12r. Atsoa lehia duna hiltzera? oha atzerrira bizitzera. "Vieille te tarde-il de mourir?". O Pr 61. Atsoen errana da. Ib. 373. Gauza hau atso batek Thales Milesiarrari Greziako zazpi zuhurrenetarik lehenbizikoari sothilki eta ederki eman zioen aditzera. ES 170. Albanei ni or egon / joateko paseatzera / atso ura eztegu erango / bakarrik joan bear gara. Gamiz 205. Predikariaren hitzak aditzen ditu atso berritsuarenak adi litzaken gisan. Mb IArg I 81. Atsoek errepusta jaun erretorari. Iraultza 74. [Deabruak agindu zio] bein atso bati anitz diru emanen ziola turbatzen bazue bakea ezkondu batzuen ertean. (228). LE-Ir. Pakerik ematen ez nien atso gaixoai berriz ta berriz esateko alako ipuiak. VMg 10. Zeren irurogei urte ezkeroko atso guziak sorgiñ dira. AA II 222 (cf. ATSO SORGIN). Atsuak badira [...], azerija ollua jaaten baino pozagorik dagoz plaza baztar bateti edo bentana zulo bateti dantziari begira. fB Olg 69. Beste pekatu bat egin oi da guztiz sarri, eta da, ikusten danian atso argal, kaden edo erkinen bat, sinistutia sorgina dala. Astar II 40s. Atso bat ere melatu / saltsa huntan zauku sartu. Prot 70. Atso gaixoak uste zuten / Zirala zeruko lorian. Bordel 78. Gure goiko bizitzan / bizi zan atsoa. It Fab 112. Bersoetako iru ezarriko ditut emen, Probinzia onetako edozein atsok gaurko egunean ere kantatzen dituenak. Izt C 244. Atso batek bi neskato bazutien. Arch Fab 161. Zer diozue atsoaren atheraldiaz? Hb Egia 145. Makillaren babesean doi doia joan ziran agure eta atso guziak ere. Arr GB 121. Gure kuarto apurrak / laister ziran aitu, / Ataungo atsu orrek / zikiatu gaitu. Ud 103. Asi da atsua bere asberapenekin. Sor AuOst 95. Baita Aramaiok ondo zaiñduko / Dau Euskera Ama atsua; / Atsoa izan arren Euskera / Dalako garbi, gozua. AB AmaE 425. Agian azkenean atsoa unhaturik apazegatuko zelakoan. Elzb PAd 41. Pertzan ipurdia baño beltzago zan atso batek ate zirriztu batetikan atera zuan burua. Apaol 117. Beraz gure atsoa etzen gaixtoa. HU Zez 53. Atso bat mozkorragaz / iturri-ondoan / egon zan makurturik / gau bat osoan. Azc PB 107. Atso guztiek egozan aitearen-ka. A BGuzur 137.
    ( s. XX) Agertu zan atso bat Eladiri deiez. Echta Jos 149. Atsoak eta apaizak dira gaur agintari, baño egunen batean... Ag G 338. Eztakit nungo erritan il zala atso aberats bat. Kk Ab I 119. Nork othe daki ongi nor eta zer den atso tzar hori? Barb Sup 55. Atsoak ihes, larrez larre, / Zugarramurdin Akhelarre! Ox 114. Hemen hirietako neskatxak berak ez du hango atsoak bezenbat irin mateletan ezartzen. Zerb Metsiko 189. Leiotikan ujuka / ama ta bi atso. Tx B II 26. Atso abek bildurgarriak izaten dituk. Lab EEguna 84. Zenbait atso ta gixonen yardun txotxoloei begiratu-ezkero. Ldi IL 36. Giroz bete dezake atsoak estea. Or Eus 132. Ardua ta atsua. Laux AB 63. Atso gaixo ura, zarra, ergela, errena, ez sukaldezai ta ez ezer zan. JAIraz Bizia 58. Atsoari desplazer bat ematearren. Mde HaurB 14. Esan eutsen azkenean neskazar "letradu" biak atso gaizto zimelari. Erkiag Arran 144. Gaztelondoko bi atso. Etxde JJ 148. Burua makur, loteria-tirak eskuan, atso itsu gajoa. Txill Let 63. Azkazubiko atsoagaz edo egin ioan dantzan ala? Bilbao IpuiB 55. Atsoa labe zilorat hurbildu zen eta burua ziloan sartu. JEtchep 22. Ipuinak esaten ari diran atsoei bezala. Zait Plat 145. Lanjerosenak dira atso begi gorriak. Larz Senper 28. Atsoa kontu-hartzen ari da eta auzoan dena zabalduko du. MEIG IX 110.
    v. tbn. Cb EBO 28. Gy 77. JanEd I 69. Noe 62. PE 82. Urruz Zer 86. Mok 16. Alz Bern 79. Jaukol Biozk 69. Zub 37. Enb 178. MendaroTx 191. Otx 88. Lek EunD 51. TAg Uzt 171. BEnb NereA 262. SM Zirik 67. Arti Tobera 285. Anab Aprika 29. Osk Kurl 57. Mattin 86. Uzt Sas 188. Ataño TxanKan 156. Onaind STeresa 46. TxGarm BordaB 67. Etchebarne 64.
    azpiadiera-1.1
    "(Nada) vale, no vale; atso batek baño geiago eztau balio, atso bat ilteko ezta gauza (frase jocosa)" Añ.
    azpiadiera-1.2
    "(Sal), abuela (en su significación propia)" A.
    azpiadiera-1.3
    "En Eibar, el recién casado llama atsua a su esposa, con cariñosa ironía que aquélla acepta a gusto, y en correspondencia le dice aguria al esposo, con agrado del oído de éste" Etxba Eib. "Bere gustoko gauzia daroyat nere atsuari, gaur dalako urte bete ezkondu giñala" Ib. "Mujer o novia. Len plazan ikusi juat ire atsua" Elexp Berg. "Zaila da esatea zentzu maitakorra ala mespretxakorra duen; bigarrenetik gehiago, ziurrenik" Ib.
    Santatxo bat izan da Usola zurea; / Txarrerako ez eukan sekula griñarik, / Eta gure atsoak ez dauka besterik. AB AmaE 273. Jonpek eta atsuak / Eukien astokume gazte indartsu bat. Enb 177. Etxera eldu zanian bere atsuak esautson. Kk Ab II 149. Zenbat eta geiago aritu, errezago asmatu dezakezute, "makur"-pilla eder ori etxeratzen, "atsoari" pozaldi eder bat emanaz. Ldi IL 101. Arrainuan atsoa, etzegon gaizki! Gosari orri laguntzeko, zer bazkari-modu ez ote den egiten? Ataño TxanKan 157s.
    azpiadiera-1.3.1
    "La casada joven que no trae familia" Iz To.
    azpiadiera-1.4
    "Se dice cariñosamente por las niñas picoleras" Elexp Berg. .
    sense-2
    2. "2.º (V-m-gip), erizo disforme de la castaña [...] 4.º (G; Dv), pericarpio, envoltura de nuez verde" A (en Dv sólo encontramos atxo con este significado).
    sense-3
    3. "(G-to), el jugador que se queda sin cartas en el juego de 'la guerra'" A.
    sense-4
    4. As (en los naipes). "Moniko atsoa (= bateko urrea) (AN-gip)" Gte Erd 192.
    azpisarrera-1
    ATSOA ETA TUPINA. Personaje del carnaval de Valcarlos.
    Horiekin sahetsetan doazi atxo eta tupinak, yauntzarrak, metro bat eskuan, deneer izari hartzen, eta holako bertze yende irringarri, bai ta ere zaldizkoak soineko ederrekin. Zub 116. Afaria prestatzen asi bano lehen, larru eta gonakeri oiek kentzeko egiten zituzten "atxetatupinak". Satr (in LuzKant 24). Arnegin "atsoa ta tupina" deitu jokoa 1914-ean itzali zen [...]. Luzaiden ez dute galdua. Egunaria 16-10-1972 (ap. DRA ).
    azpisarrera-2
    ATSO-AGURE (atso-agura H). (Pl.). Ancianos, viejos. v. AGURE-ATSO.
    Zaarrak edo atso agura urte asko daukenak, guztiz nekez baño ibili ezin badira. Astar II 202. "Zer dok au?" diñoe erriko mutilak, / atso-agura ta umetxu sotilak. Zav Fab, RIEV 1909, 31. Sasoi artan gu zelan giñean gazteak, / Atso-agurai burla, egiten zaleak. AB AmaE 234. Baldin izango bada / bien bitartean / or daukazuz ugari / atso-agura artean. Azc PB 84. Atso-agura banakaren batzuk. A BGuzur 117. Atso-agure guztiai itandu jakuen. Ag Kr 29. Barre asko egitteko ereti ona egon zan atso-agura biaren jantzakaz. Echta Jos 89. Zarren mai luzean ogei ta sei bat atso-agure nabaritu nituen. A Ardi 64. Neskatx-mutillak zesto baten; / atso-agureak beste baten. JanEd II 52. Buruetako odol-uneak osatuteko gauzari onena zer izan zeitekean eztabaidan asi zirean atso-agura-mutillak. Kk Ab II 12. Atso-agure bi. Ib. 156. Herri honetako andre-gizon, neska-mutil eta atso-agure guztiek jakin bezate. Arti Tobera 264. Epel-aroa eltzen danean, txiroak eta landerrak zeru txiki baten pozkaria izaten dabe, atso-aguren antzera. Erkiag BatB 35. Atso-agurak ezjakiñak ta / gazteak estudiatuak. Ayesta 126. Beste eginkizunik ez izaki eta, hor aritzen dira atso-agureentzako erruki-etxeak eta umeentzako eskolak egiten. MIH 310.
    azpisarrera-3
    ATSO-AGURETU. Envejecer (con mención explícita de hombres y mujeres juntamente). v. aguretu, atsotu.
    Zer egingo ez geunke ez iños atso-aguratuteagatik. Añ LoraS 104. Txotxatu, sinpletu, atso-aguretu, lenbait len zartu, etxurabagetu ta ezainduko zareala. Añ MisE 107.
    azpisarrera-4
    ATSO-HAIZE. "Atsoáizia, el bochorno, el viento un poco fuerte" Iz Ulz.
    azpisarrera-5
    ATSO-BESTA (AN-5vill); ATXO-BESTA (AN-5vill). Ref.: A EY I 342; VocNav (achobesta). "Aur egin ta urrengo amabost inguruko yaiegunetan ama berria ikustera bere adiskide emakumeak yoaten dira, bezuza zerbait eramaten diotela: txokolatea, azukerrezauak, oiloren bat. [...] Ikustaldiak ere bere izenak ditu: atso-lor (G-azp), atso-lorreta (V-m, G-to), atso-besta (AN-5vill), [...]" A EY I 342. "Fiesta con que celebran la octava de un bautizo las comadres de un barrio" VocNav. v. ATSO-LOR.
    azpisarrera-6
    ATSO-ELE. "Affaniae, ezdeuskériak, elhe zahárrak, atsoelhéak" Urt I 375. v. ATSO-IPUIN.
    azpisarrera-7
    ATSO-GAZTAINA. a) "Atso-gaztaña (G), una clase de castañas. v. ortzopo" A.
    b) "Atsogaztaiñia, el erizo irregular de castaña que contiene más de tres granos, pero mal fomados (Urretxun)" Iz To.
    azpisarrera-8
    ATSO-GIZON.
    azpisarrerakoSense-8.1
    a) (Vc, G-to ap. A), ATSO-GIXON. "Maricón" A.
    Gure artean, C. N. T.-koengatik gaizki esaka askotan jarduten giñan, atso-gixonak zirala eta abar. AZink 152.
    azpisarrerakoSense-8.2
    b) "(V-ger), mujer hombruna" A.
    azpisarrera-9
    ATSO-IPUIN (atsoiphui H; atso-ipoin V-gip). Cuento de vieja. "Conte de vieille" H. "Atso-ipoñak, cuentos de viejas, supersticiones. Sorgiñ-ipoñak, atso-ipoñak sinistu ez biarrekuak" Etxba Eib. v. ATSO-KONTU.
    Idiren bat gaisotuten bada, ez inoz pensau begizkua dabela, bada begizko kontubok atso ipuinak dira. CrIc 54. Umeago nintzanean berriz enzun oi nituen, zoro zororik ta pozez erotuta, atso ipuiak. VMg X. Alegi tentelak eta atso-ipuin utsak, barriz, baztartu egizuz. Ker 1 Tim 4, 7 (IBe, Bibl atso-ipuin, Ol, IBk atso-ipui; He atso kontu).
    azpisarrera-10
    ATSO-IPUIN-ZALE. Aficionado a los cuentos de viejas.
    Au erraz gerta diteke, etxeetan gertatzen diran gauzak mirabeak kontatzen baditue auzoetan; eta era berean leku ematen bazate etxez etxe eta sukaldez sukalde ibilli oi diran zenbait atso-ipui zaleri. AA II 215.
    azpisarrera-11
    ATSO-KONTU.
    "Atso-kontua, fábula" VP 3v. "Cuento de viejas" Añ. v. ATSO-IPUIN.
    Arrozoin suerte hau iduritzen zait dela belearen elhea, eta funtsikgabeko atso kontua. ES 158. Elhe ergeletan ordean eta atso kontuetan ez zaitezela trika. He 1 Tim 4, 7 (Lç fable atsoenak iduriak). Ez sinistu atso kontu ta sorginkeriai. CrIc 54. Betiko negu ori bikaturik ere, / atso-kontuak errez igaro dezake. Or Eus 100.
    azpisarrera-12
    ATSO-LOR (AN-gip ap. A). "Visita a la recién parida" A. v. ATSO-BESTA.
    Auzoko andreak amaren sukaldean billera egiten ziteken. Gure aieka oetan etzioteken oso izen goxoa jarri: Atsolorra. Akelarre emango niokek nik. Ataño TxanKan 153. Kopaxka batzuk patar, [txokolate] ari bultzatzeko, eta noizbait bukatu uan gure atsolorra. Ib. 159.
    azpisarrera-13
    ATSO-LORRETA (V-m, G-to). Ref.: A; A EY I 342. "(G-to), visita a la recién parida" A (que cita tbn. a LE, pero no lo encontramos en éste). v. ATSO-BESTA.
    Atso lorreta, / gezur nasketa. Ayerb EEs 1916, 173.
    azpisarrerakoSense-13.1
    "(G-to), regalos que se hacen en esta ocasión" A.
    azpisarrera-14
    ATSO-MAKOR. "Atso-makor (L-ain), atso-morkots (G-to), cierta clase de castañas. v. otzorpo" A.
    azpisarrera-15
    ATSO-MOILO. "Atso-mollo (G-to), a la guerra, juego de cartas" A. Cf. supra (3).
    azpisarrera-16
    ATSO-MORKOTS. "Atso-makor (L-ain), atso-morkots (G-to), cierta clase de castañas. v. otzorpo" A.
    azpisarrera-17
    ATSO-OPIL. Visita a la recién parida. "Naparroako [erri] batzuetan atsopila" A Ezale 1897, 163b. v. ATSO-BESTA.
    azpisarrera-18
    ATSO-PALAKA. "Enredadora, chismosa (AN-ulz)" A Apend.
    azpisarrera-19
    ATSO SORGIN. Vieja bruja. "Hechicera. Atso-sorgiñ batek sinistu eraiñ zetsan, aberatsakin ezkonduko zala" Etxba Eib.
    Dantzau begie atso sorgiñak, / Tximur ziztriñak, / Akelarreko zelaian, / Gau lenean zeiñ amaian. AB AmaE 368. Akher zaharra goitikan, / Atso sorginak milikan, / Gazur edan, / Pikorrak jan! Ox 114.
    azpisarrerakoSense-19.1
    (Usado como insulto o expresión despectiva).
    Leenago inpreiñuko guztijak eruango lajauket atso sorgin au, nik, eskatu dabena, pagau baño. Mg PAb 74. Coruñako madritar batzuben etxian ari gindukan lanian; eta ura jende zekena! Atso sorgiñ alako bat, bi alaba makarrosakiñ. Alz STFer 122. Josetxogaz egoala deittu eutsan atso sorginak, zaindduten eban nundik eta nogaz ebillen, amari salatuteko. Echta Jos 150s. Atso sorgiñ madarikatua! Ag G 267. Atso sorgiñ au barrendik zerbait / egiten danian busti, / aiton iltzera abiatzen da / altzarrastalo ta guzti. (In Tx B III 34). "Añaniñoen atso zorgiña" / Esanda, danak arrika. Enb 167. Argalago? --zirikaz aitatu eban albotxutik beste atso sorgin batek-- Maitetasunak argaldu izango eban. Erkiag Arran 40s. Atso zorgin guzurtia! Ib. 144.
    azpisarrera-20
    ATSO-TTANTTA (B). "Vino dulce. Nere amatxik atso-ttantta maite du" Izeta BHizt2.
    azpisarrera-21
    ATSO ZAHAR. "Anus, [...], atsozahárra" Urt I 156. "Atsozar, atsozarra, [...] indartua" Elexp Berg.
    Atso zahar batzuek, ongi apaindurik, / plazala bildu dira, elgar aditurik. Iraultza 73. Eleisiak ez dau eragozten atso zaar bat mutil gazte bategaz ezkondutia. fB Ic III 335. Atso zahar batek errana dut. Hb Egia 144. Gezurtatuko ditut erriko atso zar berritxu guziak. Urruz Urz 60. Atso zahar bat... bi begi gorri izigarrirekin. Elzb PAd 40. Atso zar batek / bere atartean / esan artean. Azc PB 159. Atso zaharra senarrari aztaparka lotzen zaio. HU Zez 60. Jazoera-au, ikusi eban goiko zelaian egoan atso zar batek. Echta Jos 59. Aginagari atso zarraren oiukitxo au eten-arazi nion. A Ardi 97. Atso zar, sudur-konkor ta begi-gorritsu bat. Lh Yol 84. Atso zar orrek eztul aundi bi egin zituen lenbizi. Tx B I 33. Atso zar batek obligatu nau / bertso biz-pa-iru jartzia. Auspoa 97, 137. Atso zaar oni zitzi dario / okotz eta mokorretik. Or Eus 143. Atso zarrak berak izan oi dira gaiztoen olako batzarretan. TAg Uzt 293. Kattalin atso zahar madarikatu. Etxde JJ 109. Erriko atso zaarrak ain gozaro esan oi daben esakunez. Erkiag Arran 26. Etekiñaren arrazoi orrekin eztuzu eskuratuko. Izan ere, atso zaarren ipuia besterik ezta. Vill Jaink 87.
    azpisarrerakoSense-21.1
    Ur ondoan lokartua zegoken atso-zarzar bat dirudi yauregiak . Lh Yol 16.
    azpisarrerakoSense-21.2
    (Atso xahar; forma con palat. expresiva). v. ATXO XAHAR.
    Bazan ordea Santa Grazin atso xahar bat bere abotsa eder-etsitzen etzuna. Etxde JJ 22. Egun batez atso xahar kunkurrak erran zuen labea piztu behar zutela. JEtchep 21. Atso xahar batek. MEIG I 78.
    azpisarrera-22
    ATSO-ZAHARTU. Envejecer (la mujer).
    Ona bai abilidadez [andrea], / sasoikua ta edadez, / atso zartutakoa ez . Xe 277. Zure esku duzu, oñazetan orren luzaro izanik, ezkontza-oe gabe ta eztei-eresirik gabe atso zaartzea. Zait Sof 36.
    azpisarrera-23
    ATSO ZAHARTXO. Dim. de atso zahar.
    Eibarko atso zartxo bat [...] eruan eben Santa Agedako zoro-etxera. SM Zirik 21. Aita praillearen adi egozan Txomin Txikitik asi ta ango baztar atako atso zartxueraiño. Bilbao IpuiB 237.
    azpisarrera-24
    ATSO ZIMUR. Vieja arrugada, vieja decrépita.
    Neure ama, atso tximurra, / sorgin-landarea, / da apurtuten deustana / biotz koilarea. Azc PB 175s. Nai oean dagoala / ume lotiakaz / nai eskatzean egon / atso tximurragaz. Ib. 66. Min artuko zuan ba Zabaleko atso zimurrak. Ag G 45. Atso tximur arek legezko zana esan eban lez, arranegitarra zan, berta bertakoa izan bere, Berdara kalekoa. Erkiag Arran 42. Eta itzok argi ta zoli bein ta barriro esanik, kaleak kale iragan zituan atso ximur arek. Ib. 187. Atso zimurra aleena! Ataño TxanKan 198. Atso ximur ori! Ib. 128.
    azpisarrera-25
    ATXO.
    (Variante palatalizada con o sin valor expresivo, según los casos).
    azpisarrerakoSense-25.1
    a) (gral.; Dv). Ref.: A; Etxba Eib. "Atxo, dim. de atso 'vieille femme'" Dv. "Viejecita" A. Cf. atxotu en Laphitz y M. Elissamburu.
    Napoles ederra / fiestak egiten, / Portugalgo Atxoa / gorrotoz urtutzen. FProsp 57ss. Behin batez atxo batek jo zioen gure atheari: ahuletsia zen, lepraz estalia eta soinekorik gabe. Prop 1898, 115. Iriburuko atxuak ekartzen zizkidan ixillik antzarren arrautzak. Urruz Zer 29. Ea, berorika itz egiteko, atxoa zala uste ote nuen esan zidan. A Ardi 31. Atxo gaxoa! Egiñalak eginda ere, ezin astoa mogitu. Muj PAm 68. Zoazte hemendik, atxo demuntreak, edo garbitzen zaituztet biak! Barb Sup 47. Aurra, urak maldari errekaz doazko, / nigarrek naute egin ni ere ain atxo. Zby ( in FIr 156). Hiruetan hogoi ta hamabortz bat urthe eman zaioken atxo gurbil bat. JE Ber 30. Danbolin-en andreak komeri egiten / atxo guziak ditu parrez urrarazten. "Viejas". Or Eus 124. Mendeek jana [etxea], paretak zilo, / Atxoa baino ximelduago. Iratz 52. Arras ixtorio xaharretakoa zen atxo maitea. Zerb Azk 10. Egunean bi aldiz, gau ta arratsalde, zetorren Elizara, ez ipui zoro edo atxoen berriketa billa, baizik eta itzaldietan Zu entzutera. Or Aitork 116. Ezurretan zegon zakur zaunkalari bat atera zitzaion, eta arren zaunketara atxo tximel bat. JAIraz Bizia 82. Atxoa sukaldean bixkotxa gaien aphailatzen ari zen. JEtchep 21. Beharrak atxoa ere kurri-arazten lasterka. EZBB II 62.
    azpiadiera-1.1
    Errando egitekoan langilleai laister / danbolin-atxoak die erainen par eder. "Al representar la comedia llamada Fernando la mujer del Tamborilero Viejo provoca risotadas". Or Eus 63.
    azpiadiera-1.2
    "(G-to), mujer estéril" A.
    azpiadiera-1.3
    "Atxua, suavización de atsua, para aplicarlo a las niñas pequeñas. Atxuori, iru urte baño len, atsokerixaz beteta zagoz da" Etxba Eib.
    azpisarrerakoSense-25.2
    b) (Dv, A). "Cerneau" Dv. "Pericarpio de la nuez" A. Cf. supra (2).
    azpisarrerakoSense-25.3
    c) "El cuatro que sirve en el juego de bolos, laua, atxoa (G)" Aq 660 ( A). Cf. atxole.
    azpisarrerakoSense-25.4
    d) "Atxo, disfrazado en Carnaval. Atxo asko dire aurten" Asp Leiz. Cf. Inza NaEsZarr 728: "Atxoa, atxoa! zarra ta faltxoa! Ori oiu egiten diete mozorrotuei iñautetan, eta bai edanari-edo emanik bizi denari ere". Cf. 1 atsotu (2).
    azpisarrera-26
    ATXO-BALDARKA.
    Atxo-baldarka, gaiña atzeman du / ta, an apur bat eseririk, / ezkilla miña entzun duneko, / jeki duzu susperturik. "Ha ganado la cima con pie vacilante". Or Eus 228.
    azpisarrera-27
    ATXO-MAHAI. "La esclusa, atxomahaña" Giese MolinS 621.
    azpisarrera-28
    ATXO-SALTO. "(Gc), saltar a pies juntos" A.
    azpisarrera-29
    ATXO XAHAR. "Anicula, atxo xahárra, atso xahártxoa, atsotxoa" Urt II 100.
    Sorgin-zilo batean eta harat eroria, ikusten du atxo xahar bat --sorgina-- nihundik zilo hartarik ez baitzitaken athera. Barb Leg 136. Atxo xahar bat hurbiltzen zaiku. JE Ber 13. Ez dugu haatik deus frogarik horren finkatzeko, doidoia Sosiondoan ezagutu dugun atxo xahar baten errana baizik: arras ixtorio xaharretakoa zen atxo maitea... Zerb Azk 10. Bigarren amatxi gostu bat hartu baitiot nik atxo xahar on eta goxo horri. Larre ArtzainE 26.
    azpisarrera-30
    ATXO XAHARTXO. "Anicula, atxo xahárra, atso xahártxoa, atsotxoa" Urt II 100.
    azpisarrera-31
    SORGIN ATSO. Vieja bruja. v. ATSO SORGIN.
    Orduan sartu zan sorgiñ-atso sendalari bat. "Una vieja que ensalmaba". Or Tormes 59. Sorgiñ atsoak batzutan beso gorriok zerura yaso. 'L'enchanteresse'. Or Mi 80.

    atso

    atso
    << atsitu 0 / 0 1 atxiki >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper