OEH - Bilaketa

2974 emaitza odol bilaketarentzat

Sarrera buruan (129)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 arrai.
tradizioa
Tr. Propio de la tradición labortana y bajo-navarra (con inclusión de Oihenart); se documenta desde principios del s. XVII. Al Sur lo hallamos en Larramendi y en algunos autores del s. XX.
sense-1
1. (V-oroz, G, L, BN, S ap. A ; SP, Lar, VocBN , Dv, H).
Afable, acogedor, favorable; bienhumorado, risueño. " Arraya, gai, joyeux" SP. "Afable" , "apacible" Lar. "Agrado [...], begitarte arraia " Ib. "À figure joyeuse, agréable" VocBN . "Gai [...], joyeux" Dv. "Joyeux, riant, affable" H. En AxN se explica solhasturi (339) por arrai. v. 1 alai.
Arren errezibi zazu arrai begitarteaz, / Gauza xipi eskañia, ona borondateaz. EZ Man I 7. Arren partia dan seme sainduaren bisaia / Othoi diezakiguzu erakutsi arraia. EZ Man II 29. Bere bidean eta tokian dagoenean [...], orduan da alegera, arrai, aise, kontent eta bere gogara. Ax 422 (V 273). Bekhaturik gabe denean, arrai, klar eta libre edireiten du bere burua. Ib. 452 (V 295). Hitz onaz, errepuesta emeaz, begitarte alegeraz, salutantzia arraiaz. Ib. 294 (V 196). Lepo' arrai miratzeko, / Goxo besarkatzeko, / Bolhar' ask' ilhunbean / Argi zerbitzatzeko. O Po 27. Nol' arrai miratzea / Baitu, eme mintzatzea. Ib. 31. O bizitze debota, zein eder, zein ezti, zein arrai, zein gozo zaren! SP Phil 527. O zein Iaun handi errezibitzen duen, zein arrotz maite etxeratzen duen, zein lagun arrai hartzen. SP Imit IV 3, 4. Amudioa da agudoa, lasterra, garbia, bihotzbera, arraia, alegera. SP Imit III 5, 7. Alegrianza doatsua, biltzarre arraia, konpainia amolsua. Ib. 47,2. Ekartzen bazait ere liburu saindurik, eskiribu ederrik edo kanta eta kopla arraik. SP Imit II 9, 6. Erraiteko maneran garaziatsua eta arraia da, eta errefinetan aberatsa. ES 191. Zure presenziaren argiak konsola nazakeen arteraiño eta zure begitarte arraiak libertatean eman nazan arteraiño. Ch III 21, 4. Lur onari darraio jende bat arraia. BertsZB 116. Nahi izan zuen egorri bere etxerat, begitarte arrai bat egin zion ondoan. Lg I 305. Yakitea botheretsu bezain arrai agertzen dela gure behar guzietan! Lg II 103. Izan zaite kanpoz [...] aphal, modest, arrai bethi umorez berdiña. Mih 36. Izan zaite [...] mundu guziarenzat arraia. Ib. 66. Juje adoragarriak egiten dioen hartze arraiak osoki animatzen du. Dh 133. Gizon gazten aitzinean alegeregi ta arraiegi agertzen bada [neskatxa] . Ib. 73. Saindu iragan gehienak alai eta arrai izatu direla. Gy VIII. Debozino alaia eta emaille arraia dituela meneratzen. Ib. IX. Bethi bekhoa arrai. Ib. IX. Bata arrai zen eta goxo, / Bertzea harro eta khexo. Ib. 219. Serresen daramate bizi arraiena. Hb Esk 234. Mahometek agintzen zioten parabisu bat, emazte arrai eta ederrenez bethea. Hb Egia 82. Bada hor izpiritu aphaindu batentzat bazka arrai eta eztirik! Ib. 154. Haren baithan oro maite zituen, haren begi ernea, haren kopeta arraia. Laph 2. Xoratua atxikitzen du bere solhas maithagarriez, bere atheraldi arrai eta izpiritutsuez. Ib. 208. Guziak gatik ez zaizkigu soberarik ilhuntzen; arrai daudez aitzitik, Jainkoaren gomendioan. Prop 1896, 15.
( s. XX) Barneko janiza kexua axalerat barreatzen zeie, zainak ematurik jartzen eta begitartea arrai. JE Bur 164. Arrai iduri dute hil-herriek berek, egunaren argiak gainditzen dituelakotz. Ib. 162. Halako elhe arraiak egiten zituen behari ala jokazaleekin. Ib. 137. Ezpalinbazen aski hortakotzat, araberako kantu arrai batek bazaithorzkan Pelloren gogogaizduriak. EEs 1913, 165. Itsuak sastreari: --To, errak egia / atzo bezala dukan arrai aurpegia, / ala tristerik agon doluan yarria. (B). A CPV 922. Mañex Artzainak dauka / arrai arpegia: / Ez du nahi fededun / izan alegia. Etcham 77. Nagusi martzala! itz arraiak dituzu --esan genion-- erregeak ongi artuko ditu. Or Mi 10. Begira non dedan, atarpean zai, / gorputza sotila, betartea arrai. Ldi BB 122. Atsegiña dezagun guk billa bestetan: / atso arrai orien ipui ta kantetan. Or Eus 115. Dantzan, begiak arrai, / Aitu zira gau guzian. Iratz 19. Bihotz-gogoak hoin hartsu, behakoa hoin arrai. Ib. 146. Mendi harrokak bezein tematsu, tirainak bezein zaluak, / Argi hasteko hedoi gorriak bezein arrai ta kartsuak. Ib. 176. Oriei zor diezue zuen aitaren lengo begi arraiak dakuzutenez ikustea. Zait Sof 98. An agertzen zitzaidan garbitasunaren dedu ederra, arrai, [...] ni artzeko ta besarkatzeko besoak zabalduz. Or Aitork 206. Izkera arraia, bizkorra, bizi-bizia ta biurri-antzekoa dabe. Vill ( in Bilbao IpuiB 6 ). Zeugan jostatzen dabe / artaldeak, deslai, / --ames-edur-oreiñak-- / epel, zuri, arrai. 'Risueños' . Gand Elorri 64. Beti bezala sartzen zen, begitartea alegera, solasean hasten begia arrai eta goxo. Ardoy SFran 186. Gauzen alderdi beltz eta illunari elduko zion beti, arraiari baiño areago. Alzola Atalak 115s. Etorkizuna, ezta dudarik, guztiz arrai eta begitarte oneko agiri da Jainkoaren ideiarentzat. Lasa Poem 36. Atzo ere zinuen arrai aurpegia, / eman dautzuten arte suiet berria; / harek zaitu ezarri galdurik irria. Xa Odol 167. Erakasle gazte, arrai eta omore oneko harek. Larre ArtzainE 118.
sense-2
2. (L, BN ap. A ; Dv, H).
Brillante, radiante, luminoso. "Clair, illuminé" Dv. "Rayonnant" H. "Brillante" A.
Iguzkian hark daduka, / Bere arrai egoitza: / Ohetik esposa legez, / Heldu zaitzu bozboza. Hm 44 (tal vez podría tratarse de 2 arrai). Arratseko bezpea arraiak biharamuneko goiza ilhun egitea du. SP Imit I 20, 7. Egun bethi arraia, bethi segura eta nihoiz ere bertzetara aldatzen ganbiatzen eztena! SP Imit III 48, 1. Behinik behin bere [herri hunen] paraia eta situazino arraia eta arinaren kariaz. ES 156. Oraindaño sortu diran argiak izan dira argi au edo ori, argi bata edo bestea, argi illunago edo arraiago, argi gutxi edo iori. Lar SAgust 4. Salinan gaindi sartzen arrai Bitorian, / Mila herri duena bixtak agerian. Hb Esk 84. Ez othe dire loreak hastean bezain eder, [...], ilhargia ezti, izarrak bizi, egunak arrai? Hb Egia 41. Gudaroztearen aurrean eraso bat egiteko asmoz zijoala gurutz arraia (resplandeciente) agertu zitzaion zerualdean. J.M. Tolosa EEs 1913, 209. Haurreko toki argiak, goiz arraiaketa oro. Iratz 71. Loaldi etengabea, / egun arrai, garbi bat nai dut nik. Gazt MusIx 77. Nola Jupiter on guziz / beteak bere tximist / arraiaz zoardi daukan ortzi. "Serena el cielo con su rayo amado". Ib. 109.
azpisarrera-1
ARRAIRIK (Estar, etc.) alegre, de buen humor.
Beren zazpi eskualdetarik Baxenabarreko herri gozo hartara bilduak arraiik [sic], bipilik, bihotzez agian bethierekotz eskualdun. JE Bur 151.
arrai
<< 1 aro 0 / 0 arraildu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper