OEH - Bilaketa

2974 emaitza odol bilaketarentzat

Sarrera buruan (129)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
arkakuso.
etimologikoa
Etim. De ardi (> art- ) + kukuso (cf. V ardi, or. kukuso, G-azp ardikuso ).
sense-1
(V-gip, G, AN; Lar, VP 3r, (G, AN), Hb, Dv (G), H), arkakusu (V-gip), arkakoso (G, AN-larr; VP ), arkukuso (H (G)), arkakotsu (V-gip), arkakutsu (G) Ref.: A; Bon-Ond 146; EAEL 103; Iz ArOñ (arkakusu), UrrAnz (arkakusua), To (arkakosua); Etxba Eib (arkakotzu); Satr VocP; Elexp Berg (arkakusu).
Pulga. " Arkakosoak bota, espulgarse" VP 42r. "Espulgadero, arkakusoen, ardien [...] garbitegia " Lar. "Espulgador, zorrien, arkakusoen &c eistaria, billatzallea, kentzallea " Ib. Cf. Mg PAb 182: "Arkakutsua, pulga = insecto ensuciador o cagador". v. kukuso, 2 ardi, ardikuso. Tr. Documentado en autores meridionales, principalmente guipuzcoanos, desde principios del s. XIX y en unos versos labortanos de finales del s. XVIII. Hay arkaku- en V. Moguel, J.C. Echeverria, Noe , Iraola, Azkue de Ardi, Alzaga, Mendaro Txirristaka (40), Orixe y Anduaga, con -kusu no ambiguo en los dos primeros; arkakoso en FrantzesB, Iturriaga, Noe (-sua det.), Txirrita (-sua det.), Orixe, J.A. Irazusta, N. Etxaniz, J.M. Arrizabalo (BasoM 98) y B. Barandiaran (98), y arkukuso en el texto labortano antes citado.
Zeruko gastigua laster zan agertu, / ingrato batek nola baitu merezitu, / arkukusoz makina bat zan bertan jatsi. BertsZB 153. Zer geiago esan diteke, zorri, arkakusu ta tximitxa zitalak ere badituzte izen azaldariak? VMg XV (unas líneas más abajo: "Arkakutsua, pulga, insecto ensuciador"). Arkakoso, tximutxak, / bata bezin beste, / nere odol txamarrak / txupatu dituzte. FrantzesB I 81. Baldiñ belarrian sartzen zaigun arkakusu bat, edo kalentura piska bat asko bada gau labur bat guri luzia, ta penagarria egiteko. Echve Dev 79. Salto egin ondoren / gonatika gora, / arkakoso gaiztoa / igo zan lepora. It Fab 114. Begira egondu gera / alegiñ guziyan: / arkakosuak iltzen / plazaren erdiyan. Noe 23. Arkakusuak iltzen / da guztiz ermia, / txakur bat garbitu du / guziya betia. Ib. 25. Arkakusua disimuluan arrapatuaz. Iraola 50. Gure atsoak gau ta egun / eztu besterik zer egin, / arkakusoak arrapatuta / ipur...ari atz egin. A Ardi 97. Arkakusuak dira / ganadu ariñak, / gure persegidore / mundura egiñak. Noe 120. Arkakusuk aurrian, / tximitxak atzian, / ixil etortzen dira / oiera sartzian. Ib. 120. Azienda arulak akakoso asko. (AN-olza) "Al perro flaco abundancia de pulgas" . Inza Eusk 1927, 153. Gaur ez da geldituko arkakusorik ere, pelota-tokira joan gabe. Alz Ram 83. Santa Cruz gizagajoa an zegoan ibaiean. Etzioten arkakosoak neke aundirik emango. Or SCruz 48 (QA 48 arkakuso). Bi makil oiek aski nitun nik / munduz mundu ibiltzeko, / irugarrena andregaiari / arkakosuak iltzeko. Tx B III 140. Auntz adar-motxa, txerri isats-motxa, arkakuso begi-bakarra. Or Eus 63n. An goien-goien laiñoa, / aren azpian otsoa... / arkakusoak itoko âl dik / etxe ontako atsoa. (Canc. pop. in Or Eus 143 ). Arkakusua eskuan arrapatu-ezkero, berriak laster etxera. (G-azp). A EY I 436. Gure atsoak gau ta egun, eztu besterik zer egin: / arkakusuak arrapatu ta atzealdeari atz egin. (G). A EY IV 80. Arkakosoak jausirik ez, astoak ostikorik ez, atxurrean ari zana izarditzeko bildurrik gabe. JAIraz Bizia 53. Gizonari arkakosoak, tximutxak eta gañerakoak batetik eta janari aulak bestetik irauten uzten bazioten ez zan galesti. Ib. 87. Satorra eta kirikixua / begira barrez itotzen / zorrixak eta arkakusoak / ipur saltoka jolasen. And AUzta 90. Iñoiz ikusi al dozu / Dantzetan arkakotsu, / imutxa gittarra joten, / zorrixa barrez itxotzen. Etxba Eib. E Bereala ateratzen zituzten labaiñak eta gizonaren biziak etzuan arkakoso batenak aiña balio. NEtx LBB 40.
azpiadiera-1.1
arkakuxu, arkakoxo . (Formas palatalizadas con valor expresivo).
Ta zu, berritsu, berritsu, berritsu. --Arkakuxu oni begira gero. --Ta zu, akulumendiya, alena. --Zure ama izango zan sorgiña, ez ni. Alz Bern 77. --Itxoizu pixka bat... Emakumeen leporako apaingarririk egokiena... --Arkakoxo-tantoak! NEtx LBB 204. Amaren bularretik / xurgatzen du goxo. / Martintxo! Martintxo! / gure arkakoxo. Ib. 303.
azpisarrera-1
ARKAKUSO-BELAR. "Arkakusu-bedarra, la menta de barrer la casa" Iz ArOñ. "Arkakosu-bedarra, Mentha rotundifolia" Ib.
azpisarrera-2
ARKAKUSO-JAN. Picadura de pulga.
Elkorriak izaten ditu arkakuso janaren antzeko gorritasun batzuek larru azalean. Aran-Bago ManMed 226.
arkakuso
<< aritu 0 / 0 arku >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper