OEH - Bilaketa

2974 emaitza odol bilaketarentzat

Sarrera buruan (129)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
apezpiku.
etimologikoa
Etim. Por cruce entre ipizpiku (préstamo tardío, del latín medieval) y aphez.
sense-1
(G, AN, L, BN, S ap. A ; SP, Ht VocGr 357, Lar; -phez- Arch VocGr, Dv, H), apezkupu (-phez- Gèze, H), apezpuku (H), apezpiko, apaizpiku (Lar DVC 165), apaizpiko, apeztiku (Dv).
Obispo. v. gotzain, ipizpiku. Tr. Documentado, ya desde Dechepare, en autores septentrionales (los suletinos emplean la forma aphezküpü ). A finales del s. XVIII comienzan a usarlo algunos autores meridionales --Ubillos, Lizarraga de Elcano, Aguirre de Asteasu (que normalmente emplea Obispo o Apaiz Nagusi ), Iztueta, A.M. de Zabala, Antia, D. Agirre, Iturzaeta etc.--, y en el s. XX se hace relativamente frecuente tbn. al Sur, aunque se emplea más el neol. gotzai(n) . La var. mas extendida ez ap(h)ezpiku, tbn. entre los meridionales, aunque hay apaiz piko en Aguirre de Asteasu, apezpiko en Arana, Iturzaeta y D. Aguirre, y apaizpiku en alguna ocasión en Orixe. Los suletinos emplean aphezküpü. En DFrec hay 99 ejs. de apezpiku, 41 de ellos meridionales.
Apezek ez apezpikuk ezetare aita sainduk / absolbatzen halakoren ezein bothererik eztu. E 45. Iondone Laurendi bere Apezpiku Sainduarekin garaitu zaio munduari. SP Imit II 9, 2. Zergatik Jaun Apezküpiak konfirmatiari emaiten derio maxelan eskükhaldi bat? Bp I 65. Hek dire Jaun Aphezpikuak, zeinak Ispiritu Sainduaz ezarriak baitire Elizaren gobernatzeko. CatLav 54. (V 35) O Jaun aphezküpü gisa oroz uhuratü izatia merexi düzüna. Mst VIII. Aphezküpiaren eskien zütan gañen phausatziaz. Mst IV 5, 2. Aphezak aplikatzen dü erien sensü güzien gañian Aphezpikiak hartako benedikatü dien Oliua. CatLan 155. Besta prinzipaletako haitatüren dien egünian Aphezküpiaren baimentiareki. Mercy 6s. Aphezpiku, eta Kofesor guziak, hunentzat othoitz egizue. Brtc 260. Oraindañoko Apezpiku ta Eleiz-arzaiak Apostoluen ondorengoak dirala. Ub 147. Apezpikuak edo Obispoak baizik, ezin eman ditzake bestek Konfirmazioko ta Ordengo Sakramentuak. Ib. 217. Lazaro arraphiztiak / aphezküpü kargia hartü, / Martak aldiz emaztiak / seroratzera aholkatü. CantS 4187. Sofritzen die Romako / kristi martirek / eta orano gehiago / hanko aphez eta aphezküpiek. Xarlem 1252.
( s. XIX) Mentaberrik irakasten du / Jesu Kristok ez bezala, / Apezpiku ez Aita Saindu / Beharrik ez ginukela. Monho 36. [Eritásun luzeé exénplu] S. Goar zázpi úrtes, Jangoikoagánik erdetxizuén heritasunaréki ez izateagátik Apezpiku. LE Ong 68r. Ezkontzeko itzak emanik daudenak elkarrekin itzegiten egotea Baionako Apaiz Pikoaren mendeko Elizetan Apaiz Pikoak bakarrik barkatzen duan bekatua da. AA II 85. Jesus-Kristo baithan Philipesen diren saindu guziei, aphezpikuei eta diakrei. TB Phil 1, 1. Aphezpikuaren benedizioneaz. CatLuz 23. Zer diotegun zor gure Jaun Aphezpikuei, zeinak baitire san Leon gure Apostoluaren ondokoak. Jaur 393. Hirur jaun izan tüzü aita elizako, / bat aphezküpü eta biga arxebixko. Etch 568. Zeñetan zintzoro gordeak arkitzen diraden, oraindik, beraren alaja aberats anitz Apezpiku izan zanekoak paper guztiakin. Izt C 485. Aphezek bothereak aphezpikuetarik dituzte, nola aphezpikuek Aita-Saindua ganik. Hb Egia 107. Haren gainean aphezpiku ezarri baitzaituzte Izpiritu sainduak. Dv Act 20, 28 (Lç Ipizpiku). Goa-ko jaun aphezpikuaren bikario jenerala. Laph 201. Diego Mariano Apezpikoak. Aran SIgn I. Krismo Saintia da olibaren oliua balzamuareki nahasirik, zuin Aphezküpiak konsekratzen baitü Ostegün Saintian. CatS 115. Baimena eskaturik zeukan apezpiku jaunari, meza kanpoan emateko. Zab Gabon 105. Bitoriako Apezpiku edo Obispo Jauna buru duela. Ant EE 1884b, 40. Apezpiku saindua eta haren bi diakreak preso altxatuak zirela. Jnn SBi 143. Jaun Aphezküpia bere kalunjekin. Ip Hil 193. Eliza da fededunen bilkuia, haren buruzagi diren Aita Sainduaz eta Aphezpikuez gobernatua. Lap 322 (V 147). Fraiden eta seroren ondotik, apezen eta apezpikuen aldi izanen dela. HU Zez 180. Apezpikoaren iakituri ta donetasuna etziran naikoa. Ag AL 78. Baldin Aita Santua eta Apezpikoak edo Obispoak badira gizonak, zergaitik obediu bear jake eurai? Itz Azald 113.

( s. XX) Apezpiko edo Abade-artzaiñ izatera eldu zan gero. Ag Kr 98. Iruñan dauka Gotzai edo Apezpikuak bere egoitz-etxea. Bera EEs 1915, 213. Aphezpiku baten patxadarekin. Barb Sup 90. Jaun aphezküpiak izendatü zian Haritxabalet Santa Graziako bikari. Const 23. Aren ondoan zagon eserita Masimin apezpikua. Or Mi 129. Lehenikan Orriagako abadea izana zen, ordian Elizako kargu haundia, Apezpikuaren ondokoa. Zub 45. Tursko apezpikuari zuzendutako "Gomendiozko Kartan". Aitzol ( in Ldi UO 3 ). Elizaz Baionarrak ziran Giputzak Iruñako Apezpikuaren agindu ta magalpean yarri zituen Aita Santuak. A Y 1934, 7. Xinan apezpiku hil den Jean Larregain senpertarraren osaba. Zerb Azk 77. Monikak Apezpikuaren debekua ongi artzen du. Or Aitork 127 (121 apaizpiku). Dalmaziako apezpiku batek apez ordenatu zituen Iñaki, Frantses, eta oraino apez etziren lagunak. Ardoy SFran 133. Saint Pierre jaun apezpiku zena. Xa Odol 89. Apezpiku eskualduna, / bihotz handiko gizon zuzen bat. Xa EzinB 42. Jaun erretorak ekar-arazi zuen jaun apezpikua obraren benedikatzeko. Etchebarne 105. Xuberotarren dantza ederrak hil-zorian daude, apezpiku berri baten hobe beharrezko ahaleginak direla medio. MEIG I 233.

v. tbn. EE 1884a, 301. Ag Ioan 91. JE Bur 183. A Ardi 89. Etcham 79. Lf Murtuts 3. Mde Pr 255. Mattin 80. Larre ArtzainE 327. Aphezpiku: EZ Noel 174. In Arg DevB III. In Ch 1. Revol 129. JesBih 457. MarIl 127. Elsb Fram 103. Zby RIEV 1908, 607. Arb Igand 126. CatJauf 66. Osk Kurl 38. Aphezkupu: Tt Arima 120. FPrS 18. UskLiB 89. Mustafa 33 (ap. DRA).
azpiadiera-1.1
"Grekozko hitzak episkopos eta diakonos dira; hitz hauek geroztik gotzain edo apezpiku edo diakono bilakatuko dira; baian garai hartan ez zuten oraindik gaur egun duten zentzu teknikorik" BiblE Phil 1, 1n.
Mengoa da bada aphezpikua izan dadin erratekorik gabekoa, behin baizen ezkondua izan ez dena, sobrea, prudenta. He 1 Tim 3, 2 ( TB, Dv aphezpikua; Ol, IBk Gotzaia, BiblE zuzendaria ).
azpiadiera-1.2
(Como primer miembro de comp.).
Sartu zen Askubean, aphezpiku lana, / piramidek bezenbat iraunen duena. Hb Esk 102. Zioten ere ordukotzat Aita Sainduarekin eta bere apezpiku lagun gehienekin hitz-hartua zela, nola mintza. HU Aurp 54.
azpisarrera-1
APEZPIKU EGIN. Hacerse obispo.
Egin zen aphez eta aphezpiku. Hb Egia 61. Gero haren semia Oloronko aphezküpü egin beitzian. Ip Hil 166.
azpisarrera-2
APEZPIKU-HERRI. "Diocèse, aphezküperria" Foix.
Ezariz geroz (legia), aphezküperri aphezgai haboroenik emaiten zutienak eskasten hasirik dira. DRA. (sin ref. alguna)
azpisarrera-3
APEZPIKU-KADIRA. Sillón, trono de obispo.
Handik zen Sasiondo higan Baionarat, / Aphezpiku kadiran biziz argitzerat. Hb Esk 98.
azpisarrera-4
APEZPIKU LAGUNTZAILE (Lar Dv). "(Obispo de) anillo, apeztiku, ipiztiku laguntzallea" Lar.
azpisarrera-5
APEZPIKU LEHEN (Obispo) primado.
Toledoko Apezpiku-nagusi izendatu eta Espaiñiako Apezpiku lehen. "Primat d'Espagne" . Ardoy SFran 20.
azpisarrera-6
APEZPIKU NAGUSI. Arzobispo.
Ta oen arteko bat izandu zan On Francisco Mendozakoa, geroagoan Burgosko Arzobispo edo Apezpiku-nagusi eta Eliza Ama Santako Kardenal izan zana. Aran SIgn 61. Toledoko apezpiku nausiaren gomendio bat. Ardoy SFran 100.
apezpiku
<< apen 0 / 0 apezpikutegi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper