Azpisarrerak (sarrerak) (129)
aiherkunde.
1. (L, B, BN; SP, Lar, Lecl, Izt 17v, VocBN , Hb, Dv, H, VocB), aiherkunte (Gèze, Hb (S)), aiharkunde (Lander ap. DRA), aiharkunte (S). Ref.: A (aierkunde, aiharkünte); Izeta BHizt2 .
Odio, rencor, aversión; deseo de venganza. "Appétit de vengeance" SP. "Aversion" Lecl. "2.º Venganza; 3.º rencor. Aierkundean zagon (B), estaba ardiendo de venganza (odio). Aierkundez bidea hetsi dio (Lc), de venganza le ha cerrado el camino" A. "Aiharkünte (S), deseo mezclado de temor" Ib. "Aiharkunde, deseo vehemente de hacer daño, animosidad (AN, L; Lander)" DRA. v. aiherkune.
Tr. Documentado en textos septentrionales y en A. Irigaray. Hay también un ej. de Eguzkitza (v. infra (2)). En DFrec hay dos ejs.
Eta zerere aiherkunde ahal bailukeite gure kontrasték gure kontra. Ins F, 7v. Elkhargana erakusten dute aiherkundea. EZ Man I 54. O gaixto eta trunpador, aiherkundez bethea! Ib. 55. Ingurutik khasa zazu spiritu herrosa, / Deskarga eztiezadan aiherkunde hirosa. EZ Man II 37. Faltari bai, baiña faltaren iabeari herrarik eta aiherkunderik eduki gabe. Ax 278 (V 186). Errozu aierkunde eta mesprezio saindu batekin: Oha; aparta adi, Suge madarikatua. He Gudu 139 (cf. He Ephes 4, 31 aiherkunde ). Sentitzen dituen aierkundeak eta mesprezioak heldu zaizkola bere malezia propialetik. Ib. 230. Asekeria, alferkeria, kolera, aiherkundea eta zikhinkeria. " L'envie" . Arch Gram 25. Eta othoitzean iartzen zaretenean, baldin zerbait aiherkunde baduzue norbaitentzat, barkha diozozue. HeH Mc 11, 25 (Lç deus baduzue nehoren kontra, He baldin deusik nihoren kontra baduzue, Dv norbaiten kontra balinbaduzue zerbait ). Bakea zuen maite, etzen behar aiherkunderik etsaientzat ere. Hb Egia 83. Ifernuko izpiritu gaixtoek badute aiherkunde edo malezia handia giristino guzientzat. Jnn SBi 126. Mariaren eretzeko bethi orok ükhen die debrüzko aiherkünte bat. Ip Hil 164. Aiherkunderik gabe, nahi baduzu gero harekin adixkide bizi, erlisioneak erakasten duen bezala, biba zu! HU Zez 86s. Sainduek ez dezakete ukan aiherkunderik. JE Bur 72. Zalekeri edo aierkunde guziak alde bat gelditzen direla. (Quijote IX). AIr RIEV 1928, 604. Eta aiherkunde gabekoa zela ere ikusten dugu. Mde Pr 175. Badira mementoak, Jana-Mari, eginbideari behatu behar baita, aiherkundeak beregisa utziz. Larz Senper 124. Aiherkunde bat hartua baitut / emazte hoien gainian. Mattin 89. Neholako aiherkunderik gabe behar dut hau erakutsi. Larre ArtzainE 117.
v. tbn. Elsb Fram 58. Ardoy SFran 289.
(Como segundo miembro de compuestos).
Arrotz horren gogoan beharrez barnatu / edo zure burua nahiz enganatu, / herri aiherkundea duzu zu ganatu. Xa Odol 242.
2. (G ap. A ; SP).
Deseo, inclinación. "Envie de faire quelque chose" SP. "Inclinación" A.
Berzen gauzetarat, ez utz aiherkundea. Harb 9. Emaztetarik begiratu nahi duenak, begiratu behar du halaber emaztei behatzetik, behintzat bai, aiherkunde gaixtoz, eta handik kilikatzen dela sentitzen duelarik beha egoitetik. Ax 393 (V 256).
Inclinación, acción de inclinar.
Gaur egunean ere kiñakada deritzaioten irudiaren makurtze edo aierkundea, antxe naza-muturrean egin oi da. Eguzk RIEV 1927, 430n.
3. Suposición, sospecha. " Aiherkünte hütsak dira, ez besterik (S)" Gte Erd 276 (junto a ustekeria, sospetxa, susmo, etc., de otras zonas).
4. (Adj.). " Aiherkundea <ay->, herrosa" SP.
AIHERKUNDEZKO. "Qui est de vindication, de haine. Ez da horren ahoan aiherkundezko solasik baizen, il n'y a dans sa bouche que des paroles de haine. Aiherkundezko gutizia (M. Har), désir de vengeance" Dv.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper