1.
(AN, L, BN, S, R; SP, Lar, Lecl, Añ (V), Dv (BN), H (s.v. agorra); agorrila S; Arch VocGr (det.), Gèze (agorila));
aorril (BN-occ);
aburrilRef.:
Bon; VocPir 25; A; EI 315; Lrq /agoRíla/; ContR 515 y 529; Echaide Nav 62. Agosto."Agorrilla, août"SP.
"Août. Agor hil, mois sec. [...] Agorrileko, qui est d'août"Dv.
v. abuztu. Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales. Al Sur se encuentra, además de en los roncaleses, en Cardaberaz, Ezale, Mendaro Txirristaka, T. Agirre, Erkiaga (Arran 181) y Alzola (Atalak 104); cf. tbn. infra(2) los ejs. ambiguos de Echagaray, Arrese Beitia, Goñi, JBDei , EusJok y Salaverria. Hay ejs. no ambiguos de agorrila, con-a constitutiva, en Etchart (5.2r agorrillako ), Oihenart (agorrilan ), en Mercy (agorrilako ), en Arbelbide (Igand 7 agorrilako ), en una balada suletina recogida en ChantP (316 agorrilan ), en Oxobi (agorrilan ) en Mirande (Pr 37 agorrilan ) y en Larre (agorrila hasteanArtzainE 59). En DFrec hay 7 ejs. de agorril. Agorrilla. LçCal a, 6v.
Rochellan Agorrilaren 22, 1571. LçAdv * 7r.
Agorrilaren emeritzugarrenean. MRos 11.1v.
Illhabetheen izenak dire zein bere lerroan: Urtharilla, Otsailla, [...], Abustua edo agorilla. EZEliç XXIV (v. tbn. Noel 20).
Sentona agorrilan bidez bahoa, uk eureki ekitakoa. "Vieillard si tu voyages en août, aies avec toi ton parasol".OPr 669.
Maulen agorrilaren 23gerrenian 1668gerren urthian. TtArima XXI.
Salbü Üztaila, Agorrila, Ürrieta hilabetetan. Bp I 25.
Urteko illen erdiak izen bana, besteak biña [...] 8. Agorrilla, Abustua, Abostoa. CbEBO 47.
Agorrilako lehen astian. Mercy 37.
Hartu zuen bertze untzi batek, eta Jarafat ereman Agorrilaren azkeneko. Buruilaren lauan Jerusalem zen. Laph 61.
Agorrilaren bosta zen, bero handia. IpHil 101.
Agorril edo Agostuko Andra Marietarako. Ezale 1897, 189a.
Agorril-buruil gau izarretara. HUAurp 207.
Vidankoze 1904ko agorrilaren 6a.Mdg 141.
Agorrileko iguzki bat, sua zariona. JEBur 161.
Agorrilan ardura / Bero gogorrak ari. Ox 90.
Ilabete hunen (Agorrillan) amabostian da aipu haundiko gertakari horren urte betetzea, eskualdunek Karlomaneri eman zakoten zafraldiarena. Zub 29.
Agorrillaren seigarrenian / orra izendatu eguna, / bere [Elkanoren] imajinari egitera / erreberentzia bana.MendaroTx 356.
Agorrillaren zazpian. FIr 134.
Agor-illean gaituk. Au eguzkiaren kiskalbearra! Jo dezagun gari-lastoa zuztar-ondotik.TAgGaGo 94.
Agorrilak ontzen, buruilak biltzen, bigek oro antolatzen. ZerbGH 1936, 115.
Heldu den uztailean eta agorrilean bi hilabete elgarrekin pasatuko ditugu.Etchebarne 129.
v. tbn. UskLiB 8. Elsb Fram 96. Eskual 17-5-1912 (ap. DRA). Ardoy SFran 113. Alzola Atalak 104.Aburril:. HerVal 164.
sense-2
2.
(V-gip, AN-gip; Dv(G, s.v. agor))
Ref.:
Etxba Eib;EI 316. Septiembre."Agorrillian errezen agorrak eitten dira, en setiembre es cuando es más fácil agotar el cauce del río"Etxba Eib..
v. agor (II, 3). Epaillatik asi, eta Agor-illa bitarteko sei illabeteetan. IztC 78.
Etorri zan bein San Migeletan. [...] Agorrillaren arratsalde batean jetxi zan. AgG 110.
Kristau-erromeri au egiñgo da aurtengo Agorrillaren zortzian. AntEE 1884b, 40.
Agorrillean eman dizkioten jakien balioa.EAEg 19-12-1936, 588.
Erenegun igande, Agorrilaren (septiembre) ogeigarrena. MotxoganeHerr 1-10-1959 (ap. DRA).
Dagonillaren beroak [...] pasa dira. [...] Agorr]a[illa: illetan zoragarriena. Udatarrak joaten asi dira. TxillLet 48.
Udarak eman ditu onenak, / etorri da Agorrilla. UztSas 65.
Agorrillaren zortzian oi da / Ama Birjiñan eguna. Ib. 57.
Kantuz hastera doha / Ahetzetik Mattin / Agorrilain zortzian, / igandearekin. Mattin 50 (ref. al día de la Virgen).
Urte artako agorrillean, Santa Gurutz egunean, erre baizan. AZink 23.
v. tbn. Zab Gabon 109 (agor-ill). Salav 55. (Ejs. ambiguos en cuanto al significado): Echag 212. AB AmaE 184. Goñi 116. JBDei 1919, 312. EusJok II 64.
azpisarrera-1
AGORRIL-ARAN.
"Agorril-ahan (BN), ciruelas del mes de agosto" A.
azpisarrera-2
AGORRILEKO ANDREDENA MARIA.
Virgen de Agosto. v. ANDREDENA MARIA AGORRILEKO. Herriko besta bigarren egunean, --hauk Agorrileko Andredena Mariz izaiten dira beti. XaOdol 35.
Berriz ere urte muga orhoitgarria zuen Frantsesek: agorrileko Andredena Mari!"Nôtre-Dame d'août".ArdoySFran 212s.
Bestaberri ala Agorrileko Andredena Maria beharbada, edo beste bat.LarreArtzainE 81.