(V-gip; Urt I 88, ArchVocGr, Chaho, Gèze, VocCB, Dv)
Ref.:
EtxbaEib;
ElexpBerg. Hábil, diestro."Accuratus"Urt I 88.
"Hábil, diestro, inteligente, experto"VocCB..
"Gizon abilla bere ofiziuan"Etxba Eib..
"Hábil. Mutiko ori oso abilla da eskulanetan"Elexp Berg..
v. trebe. Tr. Documentado desde Dechepare, es más frecuente en autores populares. En DFrec hay 8 ejs.
Zeren baskoak baitira abil, animos eta jentil. E 5.
Eskual-herriko gazten izpiritu habilak eta adimendu haltoak. ES 177.
Egundaino ezbaita izan hain pintore habilik. Ib. 91.
Konseilu galdeginez gizon abilei. CatLav 317 (V 157).
Ezen mundu huntako haurrak habillago dire bere egitekoen erabiltzan, ezen ez argiko haurrak. HeLc 16, 8.
Bitarteo guziok bekatu egiteko entregu, habill. LEUrt 275 (ms. 97v bekátu itekó entrégu).
Ezi naturalezak emaiten deragun etortzaz moldetsu, eta abil gituzu. AR 21.
Arrogatzaile abillak. Monho 64.
Baldin bada abilla, / buru batek balio / dituela milla. ItFab 100s.
Abilla baldin bazera / Orain zaude premian. IztD 171.
Abill, eijer, espiritüs dena da üsin handius. Etch 578.
Gizon abila. Bordel 167.
Hala dabilena, / Etsaiaren esklabo / Munduko abilena. Ib. 39.
Bena abill denak hai ukenen, / Abill nuk arren ni izanen. ArchFab 167.
Haiñ abill hintzelakoa! Gy 222.
Ain da abilla arotz, zurgin edo artista au, non bein ekustearekin beste gabe ikasi du ezkillak egiten. ZabGabon 106n.
Gu tontuak bagiña / oiek beti abill. Xe 400.
Ez zuan hargatik eskola guzian haur bakhar bat ni bezain abila zenik arbolen gainerat igateko. ElzbPAd 36.
Enekian ziñanik zu orren abilla. ABAmaE 405.
Ez neguen abilla, / korputza debilla. AzpPr 50.
Tripulazio guzia / zan guztiz abilla. Arrantz 15.
( s. XX)Mazantini da primer espada, gutzizko toriadore abilla. AgKr 118.
I aiz mutil abilla / bakarrik mingañez. Enb 161.
Lanpide ezaguturik gabeko gizon bat, abila eta ernea, bainan bandila. Zub 21.
Karga jasotzen abilla. EusJok 45.
Edozein lanetako abila eta ikasia. FIr 131.
Guziak zirelarik beren ustez abil. Ox 154.
Ez duk erraten ain abille aizela?TPKattalin 192.
Guzien gaindik euskalduna da / pelote basque-n abilla. OrEus 419.
Abila da axeria, emazte amorosa abilago.ZerbGH 1936, 114.
Gaitzeko gizon habila dugu herriko mirikua!LfMurtuts 39.
Mutil gaxtea zen berau, baiñan abilla benetan. EtxdeJJ 205.
Bideak azkar pasatzeko bai / bizkorrak eta abillak. Basarri 94.
Mendian sortu leiken / piztik abillana. Auspoa 39, 81.
Oldartzen zitzaizkonak hanbat gizon abil, / zendu denean denak eman zaizko umil. XaOdol 194.
Kontrabandixtak gabaz lanian / izaten dira abillak. UztSas 178.
Izigarriko mediku habila zen eritasun horiendako. Etchebarne 140.
Batean bezain trebe eta abil dela bestean. MIH 394n.
Hitz toreatzaile abilak zezen toreatzaile zenari eskeintzen dion gorazarrea. MEIG II 92.
v. tbn. Dh 62. Ud 67. Elsb Fram 141. Zby RIEV 1908, 766. Azc PB 348. Etcham 134. Tx B 111. EA OlBe 46. Balad 204.
azpiadiera-1.1
(No ref. a personas). Eskuara habila, anzatsua eta zuhurra dela berboen propietatetan ere. ES 90.
Mekanika abill bat laster dute egiña / airetan goateko gure pelegriña. Gy 256.
Inkarnazionek izan balitu besoak eta eskuak hain azkar nola baitzuen mihia abil!ElzbPAd 59.
Xuriko xakhur abila. ZbyRIEV 1909, 104.
Memori argiya du, / abilla mingaña. AzpPr 113.
Jakinduriya aundiya zuen, / entendimentu abilla. TxB II 113.
Txarri abillagorik ezin lei billatu. Enb 184.
Harek haatik ezker hobea eta eskuina ere abila.LarreArtzainE 119.
Zer zor zioten ontziek Etxeberriri eta honen esku abilari. MEIG IV 78.
azpisarrera-1
ABIL-USTE.
Pretendida habilidad. Eta beren eskola eta abil-uste guziarekin hari egin zioten gerlan ez zuten irabazi ahalkeriarik eta jendeen irririk baizen. ZbyPel 79.
azpisarrera-2
ABIL-USTEKO.
Considerado como hábil. Abill usteko ori / tonto gertatu zan. EusJok II 23.
azpisarrera-3
ABILXEAGO.
Un poco más hábil. Estranjerua au baño abiltxeago / beti da lenago ikusi, / bada korrika, bada beste askotan / jokatuta irabazi. EusJok II 148.