Tr. Hay mille en los vizcaínos Enbeita (79), Kirikiño, Akesolo y Bilbao (IpuiB 165), y en un ej. de N. Etxaniz (seguramente por razones de rima), en todos, salvo en Akesolo, junto a milla. Hay milia en Voltoire y millia en Chourio (III 5, 4) y UskLiB. En DFrec hay 349 ejs. de mila y 145, meridionales, de milla.
etimologikoa
Etim. De lat. milia.
sense-1
1.
(gral.; Lcc, VocBN , Gèze, Dv, H; -ll- Volt 96, SP, Mic 8r, Urt I 126, Ht VocGr , Lar, Añ, H);
mile (AN-erro, B, -ll- V, G-azp-nav, AN-larr-ulz-olza; -ll- Zam Voc);
miliaRef.:
Bon-Ond 154; A; Lrq; Iz Ulz (mílle), ArOñ (mílla); Echaide Nav 370; Etxba Eib y Elexp Berg (milla); EAEL 182. Mil. (Se incluyen tbn. los ejs. de mila precedido de numeral). "Por mil dicen mila" TNum 298. "Por 1700 mila eta zazpieun o amazaspieun" Ib. 298. "Mílle izer, mil estrellas" Iz Ulz. "Infanteriako milla soldadurekin (G-goi, BN-arb)" Gte Erd 221. v. anei. Tr. De uso gral.
Mila urte igarota / ura bere bidean.
Beot
66.
Mila gizon gaixtorik da emazte batendako. E 123.
Prometatzen draukunean ezen gure eta gure generazionearen Iainko izanen dela, bai milla generazionetarano. LçIns B, 1r.
Mila lekutan zulatua. Lazarraga (B), 1154vb.
Nola egin liteke hamar milia eskutu kobratzeko?Volt 195s.
Batek milla balio eta millak bat ere ez. RIs 13.
Bat milaren, eta ez mila baten. Bela 5.
Hamar milla gelditzen ziren bakharrik. Lg I 211.
An arkitzen ziran iru mill gizon ta andre bezala. MbIArg I 360.
Bost millak joan ondoan. Ib. 252.
Dabidek amar milla ill ditu. Gco II 69.
Munduaren asieratik lenengo bi milla eta bost eun urtean etzan izan letraz ezarritako lege eta aginterik. AA II 40.
Mila-milium dohatsuk. Dh 184.
Egia horren süstengütan, millia bizi balinbanütü, oro eman nitzakezü. UskLiB 105.
Bearko dirala berreun ta iru milla, larogei ta lau erreal. IztC 84.
Igoko zebala amabi milla dukatera. Ib. 118 (57 berrogei milla dukatetaraño).
Hiru mila dizipulu bildu baitzizaizkon gutienerat. HbEgia 67.
Sei millaren lekuan berreun milla eskatu baziñuz ere ez giñan ikaratuko eta tori sei millak. UrruzUrz 17.
Erosi zinituztenaz geroz bi urtherik barnean orduan inprimarazi nituen bi milak. JnnSBi V.
Zazpi mille arabar. Enb 32.
Zer dozak niretzat zortzi mille, naiz amar mille ogerleko. KkAb II 125.
Mila duroan saldu nai du. ABarGoi 32.
Mila dukat neban isil poltsea. Balad 45.
Esaten da 13 milla pezetan saldu dala. Munita 65.
Gaurko prezioan amar mille peseta dire. AkesIpiñ 24.
Ongi ordaindua da / bederatzi millan. UztSas 236.
Hamar mila kilo aldian.Etchebarne 93.
Oraindik milla erreal bazeuzkeat nik.BBarand 151.
Enaz gogoratzen bakotxeko zenbata: millatik bi millara.Gerrika 131.
Zazpi mila duro zor dizkidazu. MIH 387.
Mila durotan. MEIG IV 58.
azpiadiera-1.1
(Formando parte de un adnom.). Gehién balio zuena zen sei milla drakmatako. LçDecl ã 6v.
Bi milla urteko bizitza. CbEg II 90.
Milla berreun berrogei ta sei oñeko bidea. IztC 88.
Lau mila urthetako populu berbera. HbEsk 25.
Mila liberako billeta. HbEgia 20.
Ni balin banintz premu zenbeit etxetako / edo etxeko seme mila luisetako. ChantP 222.
Sei milla errealeko papera. UrruzUrz 18.
Bakotxak bortz ehun edo mila liberako batez. HUZez 45.
Lau milla duroko dotia. MocDamu 22.
Hanitz mila liberakoren tratua. JEBur 173.
Milla dukatekoa. AgG 37.
Mila dollarreko txartel hura. AArdi 29.
Milla laurlekokua. KkAb I 110.
Orduko tratuetan zerbeit zen gero zazpi mila liberakoa. Ox 200.
Lau milla duroko burruntziak. AlzBurr 41.
Amar milla pesetako zakela. LdiIL 106.
Iru milla urtetako krakak estalia. JAIrazBizia 18.
Ogeita iru milla duroko "libra txokolatea". Munita 70.
Sartu milla pezetakoa sakelean. NEtxLBB 73.
Bi mila hitzeko hiztegi berria. Ugalde(inMEIG IX 53).
Mille pezetako multa.Gerrika 88.
v. tbn.
EusJok 157. Mde Pr 292. Erkiag BatB 3. Arti Tobera 262.
azpiadiera-1.2
(Postpuesto al sustantivo). Atsekabe milla zaizkitzu yautsiren. Gy 319.
Ointxo politak, gerriya mia, / graziya milla petxuan. Bil 37.
Estraperloko kajoitik bota / peseta pare bat mille. NEtxLBB 369.
azpiadiera-1.3
Anaié, badakusak zenbat milla diraden iudu sinhetsi dutenak. LçAct 21, 20 (He, TB, Dv zenbat mila; Ol zeinbeste milla).
Anbat milla pena baituzu / enegatikan hautatu. Gç 105.
Gerla batez ikusten düzü / zunbat milla hiltzen den. Xarlem 810.
Doi doia arkituko dira ainbeste millaren artean eun salbatuko diranak. AA III 284.
Inguruban dagoz ainbat milla millinoe aingeru. Astar II 206.
Ez al dakizu oinbeste milla dirala kaliak?OrQA 84.
Zenbait mila [mintzatzaile] Ring-eko eskualdean. MdePr 239.
Zonbat mila ditutzu salbatu?ArdoySFran 355.
azpiadiera-1.4
(Precedido de numeral más bat).Aproximadamente (...) mil."Bost bat milla jende bazen (AN-5vill)"Gte Erd 44 s.v.inguru. Cf. MILA BAT (c). Amar bat milla gizon, / gañera ontzi asko.Echag 23.
Ozta ibilli dituzte lauen bat milla kana. Bil 163.
Ehun eta berrogoita hamar etxe aurdikiak; hogoi bat mila bederen aurdiki beharko direnak.HUZez 16.
Ala ere Nevadako Whitney mendia aundiago, bost bat milla zerren metro) baititu . AArdi 2.
Ustez deanez eun bat milla / izango ziran urrian.TxB I 167.
Lau bat milla inguru aldatu badira, zortzi urte ezkero asi bear da bakantzen.Munita 61.
Ogei-bat milla kristau bizi ziran. AnabAprika 43.
Amar bat milla duro / gutxi gora-bera. UztSas 236.
Amasei bat milla metroko sailla. Insausti 129.
v. tbn. Aran SIgn 200. EusJok I 84. And AUzta 92. Olerti 1961, 32.
azpiadiera-1.5
(Ref. al año). Mila eta seiehun eta amasei garrenean. MRos 11.1v.
Milla sei ehun eta berrogoi eta bigarrenean. ES 99.
Mila zazpi ehun eta hogoi eta hamabian. CatLav A, 4v (V 5).
Mila zazpi ehun lauetan hogoi eta hemezortzian. JesBih 390.
Milla zazpieun ogei ta zortzigarreneraño egon zana. IztC 501.
Mila sei ehun eta berroita hamekan. HbEsk 119.
Mila zortzi ehun hemeretzian. ChantP 262.
Milla zortzi eunekin / laroi ta amairuban. Ud 125.
Urtharrilaren laua zelarik, eta mila bortz ehun eta hogoi eta zortzia. JnnSBi 83.
Mila bostehün eta hirur hogei eta bederatzian. IpHil 201.
Milla eta zortzireun eta larogei ta amabigarrenian. AlzSTFer 126.
Milla ta bederatziregun da / berrogei ta amairuan. UztSas 161.
Milla bedratzireun da batean / jaio zan zorionean. FEtxeb 82.
Mila bederatzirehun inguruan gauzak franko aldatzen dira. MEIG IV 67.
Hori mila zortzirehun inguruko kontua da. Ib. 68.
sense-2
2.(Con valor enfático)."(De buena) voluntad, milla amorez"Lar, Añ.
"Txiki, mill-apur egin, dejar en mil pedazos, hacer añicos. Txiki, mill-apur eginda utzi du nexkak plater-pilla"GketxLoiola.
"Milla alde egon ez, alde handirik egon ez. Presidente bata izan, bestia izan, eztago milla alde"ElexpBerg(s.v. alde).
Tr. De uso gral.
Amoretan plazer baten mila dira dolore. E 87.
Mila bider.Lazarraga 1138r.
Hil zuten pobre bat eta milia gaiski egin zuten oihan baten aldean. Volt 148.
Milla bozkariorekin / amak errezibitu. EZNoel 79.
Milla bekhatu, malizia eta enganamendu. Ax 164 (V 111).
Zeren lurrak, ehun milla millaren ere, eduki ahal dezakeien artho bihi kontu baino, urthe gehiago egonen baitira. Ib. 604 (V 388).
San Luisek, Santa Monikak eta bertze ehun millak zure deia dute. SPPhil 69.
Mila artifizio, mila inbenzione, mila finezia gure inganatzeko. TtOnsa 168.
Milla pena tut sofritzen. Gç 217.
Benturosoa milla bider ni. Acto 5.
Halakoak egiten tu eta obretan atheratzen millia gauza. "Multa".Ch III 5, 4 (SP hainitz gauza, Mst hanitx, Ol asko).
Sal ispillu urreztatuz ta beste mill edergarriz apaindua. MbIArg I 376.
Mill neke ta tormenturekin. Ib. 360.
Bein, birretan, iru bider eta milla bider. Zuzaeta 49.
Bihotza mila xagrinez bethea. Brtc 119.
Infernuko etsaiak egiten dute alegina milla aldetara berenganatzeko anima. MgCC 212.
Milla pena ta naigabe. Ib. 147.
Erakutsi zeñion besteari bekatua, onek beste biri, biak lauri, lauak ogeiri ta ogeiak millari. AA III 562.
Jose, Jakoren semiak, Mardokeok, Jonatasek ta millak alan. fBIc II 278.
Nai batek bakarrik enzun daijala, nai millak enzun daijela. Astar II 214.
Ezartzen du arima mila gaitzen irrixkutan. Jaur 133.
Mila plazerreki, / ilhiak deitziegü emanen hümeki. Etch 350 (v. tbn. mila plazereki en PierKat 46).
Ofizio bat ongi / bear da ikasi, / ez milla ofizio / eta millak gaizki. ItFab 108.
Ez, Jauna, ez, lehenago hil mil aldiz. DvLEd 78.
Horra, horra! diote mila botzek. Laph 220.
Saiatu ondorean bada santuak milla arte ta modu. AranSIgn 71.
Holako mila gur eta solas eder, hitz legun, irri zuri eta pereku...HUZez 99.
Balenbadaki milla puska egin bear dutela arren korputza. (Larrainzar, 1905). FLV 1988, 272.
Milla bidar astunagoa. AgKr 76.
Milla urtean segitu duten / fueroak kendu dituzte. TxB I 51.
Kondatuko dautzuet / mila plazerrekin. Etcham 168.
Milla biarreztan eta zorigaisto ekarri be badakijez egitten. Otx 111.
Milla gauzaz mintzatuz. OrQA 140.
Ez. Milla bider ez!MAtxGazt 46.
Zeru sapaian milla / txulo sortu dira. NEtxLBB 281.
Milla agonixa barik ori ezingo neukianetik bete. EtxbaIbilt 487.
Egunsentiak izaten ditu / milla alako alderdi. UztSas 322.
Ematen dizkidazu / milla estuasun. UztLEG I 235.
Bejondaiola milla bider. BerronKijote 176.
Gaurko gazteengatik milla aitzaki badezute. TxGarmBordaB 69.
Aspaldiko jokoak, jokotriak eta mila segeretu baititutzu zuhaurenetarik etorriak.LarreArtzainE 131.
Aipatuko ez ditudan beste mila arrazoi eta aitzakia. MIH 279.
Behin, birritan eta mila bider esan eta egiaztatu dutenaren kontra jokatzea. MEIG IV 99.
azpiadiera-2.1
[Eskoletxe] bat aski zen tokian, biga ezarri; ttipi bat mila zitakelarik atherbe gaitza eginarazi, erdia hutsik egonen bazen ere. JEBur 47.
azpiadiera-2.2
(mila eta mila). Zure ahalaz pitzkitzu milla eta milla desir zure bihotzetik. SPPhil 139.
Milla eta milla herio / lehen ditut sofrituko. Gç 104.
Era berean, bada, ta mill ta mill aldiz izugarriagoan agertuko zaio Jangoikoa. MbIArg I 145.
Itxasoetan erdi itoak / egon diraden jendeak, / salbatu ditu milla ta milla / Gurutze Santu gureak. Echag 217.
Gaitza egingo du berriz, / naiz bere itza eman dezala / milla eta milla aldiz. ItFab 141.
Milla eta milla gauza eta gorainzi esateko agindu zion. ArrGB 125.
Izan zituan bidean milla eta milla estrapuzu. Apaol 56.
Mila eta mila yende handi. ElsbFram 117.
Milla eta milla bidar izan zan egiaztua eta ziurtaua. ItzAzald 71.
Milla ta milla txalo. Etxde(inMujPAm 17).
Milla ta milla daukozuz andrak bata baño bestia obiaguak. Otx 22.
Milla ta milla toki geiago. TxillLet 115.
Beste mila eta milaren ondoan. MEIG I 178.
v. tbn.
Milla: Aran SIgn 15. Ag Kr 86. Or Aitork 342.
azpiadiera-2.2.1
(mila eta milaka)."Milla ta millaka bei dauzka (G-azp-goi, AN-gip, BN-arb)"GteErd 221.
Ori egiztatzearren milla ta millaka aldiz nere bizia emango nuke. ArgiDL 44.
Gutariko bakoitzak mila eta milaka zio badauzka gaiztagin bihurtzeko. MdePr 156.
azpiadiera-2.3
(Con términos normalmente incontables). Zuzenian eztute / mila prudentzia. Bordel 154.
Izandu diyotegu / milla errespeto. Bil 34.
Loteriakin ez da / milla segurantzi. UztSas 275.
Emen basuak ditu / milla edertasun. Ib. 154.
sense-3
3.(Uso sust.).Cf. infra MILA BAT. Milla askotatik bat apenas salbauko dala. JJMgBasEsc 83.
Amar eun justuak / izate'itu millak. TxB II 225.
Amalau milla zionate. Milla asko dirala bai, oinbeste ez badira ere. OrQA 84.
azpiadiera-3.1
S. Inaziok, Santa Teresak [...] beste milla ta milla askogaz batera egiaztuko dabe nik diñodan gauza au. AñEL2 3.
azpisarrera-1
JESUS MILA BIDER.
v. Jesus.
azpisarrera-2
MILA ALDIZ MILA.
v. MILA BIDER MILA.
azpisarrera-3
MILA ARRAIETAN;
MILA ARRAIOETAN(Interj.). Milla arraiuetan, / oraingo aldiyan / goitik biar iaugu / Europa guztiyan. Afrika 76.
Eztakit zetarako bidaltzen zaitugun ikastolara, milla arraietan!Altuna 57.
Auxe da otza, milla arraietan!Ib. 89.
azpisarrera-4
MILA ARRAIO;
MILA ARRAIOA;
MILA ARRAIA(Interj.). Eskuan bandera ta / biotzian sua / guazen, guazen, mutillak, / milla arraiua. Afrika 62.
Milla arraioa! Ez ikaratu!ABAmaE 371.
Milla arraia! --Orixe da gizonaren suertia!UrruzUrz 88.
Nor milla arraio ixan ete da niri emendik diru biribil polit ederrak ostu daustazana?KkAb I 101.
Milla arraio! aopetu zuan Mateok. NEtxAntz 147.
MILA BANA(AN-egüés-ilzarb, mille AN-olza ap. Bon-Ond 164). Distributivo de mila. v. milana. Milla bana dukat beste guztientzat. EchtaJos 273.
Matias eta Urtxupi / Beruetakoak, / mille bana errial / jokatutakoak. EusJok 74.
azpisarrerakoSense-5.1
Urtean bost milla bana lauerleko irabazten dabezala. EguzkGizAuz 147.
azpisarrera-6
MILA BAT.
azpisarrerakoSense-6.1
a)Un millar (ref. a una gran cantidad). "Millar, mil, milla, milla bat" Lar y Añ. Neure biotzeko pozik andijenagaz ikusi dot, zelan zabaldu dirian milla bat liburu Naparroa, Gipuzkoa, ta Bizkaijan. MgCO III.
Lenengoa fedea, / bigarrena esperantza, / irugarrengo orrek badu / milla bat mudantza. PE 17.
Nik gura dot gerreau laster amaitzea, / Eta milla bat bala goisetan artzea. ABAmaE 254.
Milla bat keiña, betzigo ta irain alkarri esaten nekatu ziranean. AgAL 33.
Engañatzeko badaki nola / eman milla bat kolore. Auspoa 97, 83.
Euskal Errian dogu / milla bat sesio. FEtxeb 149.
Horra Ibarreko Mixel Garikoitzen beila, mila bat beilari ez-baian biltzen dituena. LarreArtzainE 302.
Milla bat bertso ta gertakari / liburuan dituzute. Insausti 11.
azpisarrerakoSense-6.2
b)Mil.
ta zuk, ene diruzain orrek, emon oneri milla bat dukat. "Mille scudi".Otx 65.
azpiadiera-2.1
Jesu-Kristo illda geroko urte baten milla bat ta berreun milla goseak ta ezpatak ill zituenean [...] Jerusalengo errian. MgCC 252.
Milla bat zortzi eun / eta ogei urte, / zortzi geiagorekin / aurten dira bete. Echag 96.
Mila bat zortzi ehun eta / Lauetan hogoiean. ElzbPo 198.
azpisarrerakoSense-6.3
c)Aproximadamente mil.
Harako han, mila bat bergetan bezala, etxe multxo bat, haizti eder baten hegian. ElzbPAd 57.
Berorrek milla bat errealegaz jantziko banindu, nik potin barria eukiko neuke. AgKr 148.
--Zenbateragiñoko irabazijak ixan legiz ak? --Milla bat dukat, geien-geien be. Otx 75.
Milla bat ardi dauzkat aurrian. Auspoa 77-78, 265.
[Kotxe] onegaz milla bat kilometro egin da gero. Gerrika 166.
azpisarrera-7
MILA BIDER MILA;
MILA ALDIZ MILA.
Mil veces mil, un millón. Aldi onetan il ziran Jerusalenen milla bider milla ta eun milla persona. Ub 111s.
Su ta gar, otos-otuan, / milla aldiz milla, / jakezanean gure mutillak / sartu erdira. ABAmaE 45.
Bein baño geiagotan egondu ziran an lurrean guzien aurrean milloi bat pezeta biño geiago, milla bider milla pezeta biño geiago. Goñi 64.
azpisarrera-8
MILA DEABRU;
MILA DEABRUA;
MILA DEMONIO. (Usado como interj.).Mil demonios.
Heben diat Ferragüs, / gerrier famatia, / eginen beitügü arrabaje, / bi milla Debria. Xarlem 262.
Aiei, mila debria, / eta zer da hauk, arren, / ene gereinuak eztiala / puntzela bat edirenen. AstLas 39.
Eta ni bezelako gizon batek bidia galdu? Milla demoniño!SorGabon 53.
Oi mila debrua! / Nungo presondegian othe naiz sartua?ElzbPo 209.
Milla deabru! (Oñakin lurra joaz). --Ai, Jaungoikuak guarda!!SorAuOst 91.
Baña, Koxmek atzera egiten badu, milla deabru! Koxme bera moja sartuaziko det. AlzBurr 24s.
Milla deabru! Nor izan ote duk urde kiskil ori?EtxdeJJ 46.
Edozein andrek egin lezakeena [...] Eta harek ezin! Mila demonio beltz!ArtiIpuin 79.
Zer milla demonio pasatzen da emen?NEtxLBB 180.
azpisarrerakoSense-8.1
Milla demoniozko / bare adarduna, / nola tratatu dezu / nere babarruna?TxB 29.
Zer milla demoñiotako ezer konpreni nai du Kuski orrek. LabSuEm 173.
azpisarrera-9
MILA-ERDI.
"Mil-erdi, demi-mille" Dv.
azpisarrera-10
MILA ESKER.
v. esker.
azpisarrera-11
MILA KOLONIUA;
MILA KOLONIARUE.
"Son muy corrientes en Guipúzcoa las locuciones milla demoniua! milla demonariue! y otras similares que podrían señalarse en diversos puntos de Euskalerria, las cuales se atenúan, con frecuencia, en milla koloniua! y milla koloniarue!" Urq RIEV 1920, 111.
azpisarrera-12
MILA MARABILLETARA.
v. marabilla.
azpisarrera-13
MILA MILETAN.
azpisarrerakoSense-13.1
a)Mil veces, muchas veces.
Milla-milletan utzi izan baititut atsegin eternalak.HePhil 63.
azpisarrerakoSense-13.2
b)(Con comparativo).Mil veces (más).
Jangoikoari guk, aldiritarrak bere errege andi orri baño mill milletan geiago zor diogu. MbIArg I 382.
Izen orrek baño mill milletan ta ezin konta al diña milloietan ere geiago balio badu. Ib. 336.
azpisarrera-14
MILA SORGIN;
MILA SORGINA.
azpisarrerakoSense-14.1
a)(Interj.). Mila sorgina! / Errege baldin banitz zer erregina!ElzbPo 191.
Zer mila sorgin; ez irabaziko? Nork daki hori?HUAurp 60.
Balinba ohartuko ahal zen, zer mila sorgin!BarbSup 103.
Zer mila sorgin!JEBer 41.
azpisarrerakoSense-14.2
a)(Adj.). Gizon zoro milasorgin horiek zer ari othe zauzkigu?GAlm 1932, 58 (ap. DRA).
azpisarrera-15
MILATAN (-ll- c. sg. A; -ll- SP);
MILETAN (-ll- B ap. A)
Tr. Documentado en textos septentrionales, alto-navarros y en algunos guipuzcoanos. Hay también un ej. de Erkiaga (Arran 152 milletan ). En los textos septentrionales y alto-navarros mil(l)etan es la forma más frecuente; emplean mil(l)atan Leiçarraga, Materre, Haramburu (405), Axular, Pouvreau y el alto-navarro J. Elizalde, además de todos los suletinos. a) Mil veces, muchas veces. v. ASKOTAN.
Bati anbat ematen dio / millari nola millatan. Elizalde 157s.
Ungi ethorri, ungi ethorri, dioskete milletan. EZMan I 87.
Baiña ai, ai, ai eta millatan ai. Ax 172 (V 116).
Zinetan eta millatan errazu itxekiko derauezula zure erresoluzionei. SPPhil 536 (He 544 milletan).
Deabruak behin, mundiak eta haragiak gero milatan, arima gaixoari eztu emaiten bakerik. TtOnsa 168.
Miñak milletan doblaturik, / milletan naute transitzen. Gç 203.
Milatan lehen hil, eziz gogo theiürik ükhen. Bp II 99.
Ez da Sirian zazpitan ta nai badut milletan ere garbitzeko Jordango ura bezain ur egoki bat?MbIArg I 319.
Miletan barkhatu darozkit hanbat bekhatu handi. Brtc 197.
Miletan duk hori mezetan entzun. Iraultza 24.
Miletan dohatsu ni. Dh 182s.
Damu dut, miletan erranen darotzut, Jauna. DvLEd 106 (Cb Eg II 55 milla bider).
Gogotik emanen zuen bizia miletan. JnnSBi 162.
Aski handi beiziratekian haren milatan hilerazteko. IpHil 170.
Milla bider asitako eskutitza ta beste millatan puskatutakoa. JAIrazBizia 88.
Millatan il nindekean. TxillLet 134 (44 milletan).
Arrazoin du, miletan arrazoin. ArdoySFran 19.
Taberna baten aurrean / nintzalarik amesti, / bulkoak arrapatan / miletan zaizkit jauzi. LasaPoem 85.
Miletan frogatu dugun bezala.LarreArtzainE 271.
Mila aldiz goratua izan denez gero lehen zeruraino eta beste milatan beheratua gero infernuraino. MEIG VII 52.
v. tbn.
Miletan: Bordel 74. Hb Egia 112. Lap 51 (V 28). Arb Igand 144. Milletan: Arg DevB 142. Lg I 195. Mih 9.
azpisarrerakoSense-15.1
"Cuento de cuentos, amarmillatan eun milla" Lar.
azpisarrerakoSense-15.2
b)(Con comparativo).Mil veces (más).
v. ASKOZ. Gure zorraren pagatzeko asko, eta are millatan gehiago ere badela. Mat 217s.
Nerorrek dakidan eta erran ahal dezakedan baiño milletan dohakabeagoa eta mezprezagarriagoa. Ch III 3, 6.
Platon filosofoak dio holako haurrak milatan axeriak ta otsoak beno nekezago diradiala mantsotzen. Egiat 262.
Zu miletan ederrago. ElzbPo 186.
Frantsesaren ikas-arazteaz baino miletan orroitago dire bretonaren eta erlisionearen [...] gal-arazteaz.HUZez 123s.
Miletan hobe ixilik egoitea. ArbIgand 132.
Miletan nahiago dutela beren emaztea alarguntzen ikusi baino... berak alhargundu. ZerbMetsiko 345.
Hiltzea ere hobe zuen miletan. BarbSup 4.
Oartuago bear ginuke miletan erraneri itzeri baiño. FIr 160.
Giputz, bizkaitar eta nafarrak baino milatan hegoialdetarrago. MdePr 55.
Eremu bat miletan zabalagoa. ArdoySFran 27.
v. tbn.
Miletan: CatLan 164. Dh 190. Bordel 41. Laph 17. Jnn SBi 50. JE Bur 195. Ox 65. Milletan: Lg I 348. Mih 78.
azpiadiera-2.1
Thenplü bat eginen derat / Arabiaren erdian, / Metsekua <-exe-> beno millatan / trionfanzia handian. "Mille fois plus triomphant".Xarlem 1150.
azpiadiera-2.2
(Con ere). Berriz bekhatutara bihurzekotz hobeago baita millatan ere errezibitu gabe egoitea. Harb 156s.
Juan den urtean miletan ere / obekiago bainintzan. XaEzinB 113.
azpisarrera-16
MILATAN ETA MILATAN.
azpisarrerakoSense-16.1
a)Mil y una veces, muchas veces.
Lauda bedi millatan eta millatan. SPImit III 49, 7 (Ch ehun milla presunez).
Plazer hain arin eta desplazergarri hekin gatik millatan eta millatan neurri eta mugagabeko plazer hek utzitut. SPPhil 60 (He 63 milla-milletan).
azpisarrerakoSense-16.2
b)(Con comparativo). Ezen badakit neure soberaniak gatik gehiago millatan eta millatan ere merezi dudala. Harb 247.
Milletan ta milletan ta ezin esan al diña milletan gaistoagoa. MbIArg I 143.
Geiena ikasi zutenak baño milletan ta milletan geiago balio duen jakinza. Ib. 308.
azpiadiera-2.1
Aingeru guziak egin dezakeena ta milletan ta bukanzik bageko milletan geiago ta geiago ere. MbIArg I 153.
azpisarrera-17
MILATAN MILA.
Millón. "Millón, cuento, mil veces mil, milloia, millatan milla" Lar. Eta zen haién kontua hamar millatan hamar milla eta millatan milla. LçApoc 5, 11 (He millaka eta millionka, TB miliunka, Ip mila miliuka, Ol amarreun milloika ta amarreun millaka).
Zigor berarekin aitz bat golpatzen bazuen, erakarzen zion milletan mill egartik bear zuten ura ta geiago. MbIArg I 353.
Baziran israeldarrak milletan mill ta agitz geiago. Ib. 269.
Millatan milla edo milloi bat eta bosteun milla lagun barrunen baziran. Lard 541.
azpisarrera-18
MILATIK;
MILATATIK;
MILETARIK(Seguido de numeral). De mil. Millatatik bat ta ez geiago kondenatu bear baliz ere. CbEg II 134.
Ez naiz arritzen ni / onak ez irtetea / millatatikan bi. ItFab 173.
Miletarikan batek / etzuen sinisten. Bordel 117.
Orain dakit millatik bat ez dala illten, / medikuak esana danean egiten. ABAmaE 250.
Zenbat denporan biziko gera munduan? Larogei urteian? A ez! Larogei urtian millatik bat edo beste bizitzen dira. AgSerm 213.
Ainbeste aziyo egingo lukenak / millatatik bat ez dia. EusJok II 158.