Etim. Para su origen en un lat. *manuca (no manica), v. FLV 1974, 189.
1.
(gral. (-e AN-ulz y B); SP; mau- Lcc, Lar, H (V, G)),
mahunga (BN-mix; Arch VocGr, Dv, H),
mahunka (Urt IV 467),
mainka (R),
mahanka (S; H),
mahoka,
mahonga,
mouka (Ae)
Ref.:
A (mauka, mahanka, mainka, mahunga);
A Aezk 296;
Lrq (mahanka);
Iz Ulz;
Izeta BHizt2 (mauke)
.
Manga.
"
--Aita, zer ekarri? --Besoa mahankan, ezin utziz han (S, pop.)"
A.
"
Ator unek mauke llagurrek tu
"
Izeta BHizt2.
Mahokaberik egizu.
"Sans manches"
.
Volt 266.
Athorra bat ona, bertze bat mahunkak eskas.
(1751).
SenperEus
151.
Liburu hori [...] bethi beso mahunken barnean ibiltzen zuen.
Prop 1876-77, 76.
Tornuz egoki egiñak diruriten besoak, zeñaren itxurak duen egiaz mauka estuaren [...] antza.
Otag EE
1882c, 578.
Bere besoetako mahongak altxaturik ukondoetaraino.
Elsb Fram 148.
Eskutur maukiagaz ezpanak igortzi.
Ag Kr 49.
Idun-mauketan lerro gorriak.
Ag G 93.
Eror-erazi zian godaleta sotena mahankalat.
Const 18.
Etxeko eun zuri-garbizko mauka zabal, gorontz urdiñ-arre.
Mok 16.
Kolkoan eta mauketan.
Or Tormes 77.
Beti irritsuki, maukak goratzen ditu okondoraño.
TP Kattalin 180.
Mainka luzeago ezik besoa.
(R)
'La manga más larga que el brazo'
.
A EY III 108.
Mahungak ukondoraino bildurik.
Lf Murtuts 52.
Eguberri berri, nik atorra berri; maukarik ez, ajolik ez.
EZBB I 87.
2.
Funda.
Atera eben rabel bat bere maukarean.
Lazarraga A, 1146r.
3.
Colador.
Kidari itsuak, eltxobáten pasátzeko maunka billa, ta bitárteo irésten kamélloak.
LE Urt 86v.
4.
"
Mahunga (BN-mix), remanga para pescar"
A.
MAHUKA-HAS
(mahungahas L, BN, S, Sal, R; maukas B; maunkas B). Ref.: A Morf 12 LL; Izeta BHizt 590 y 593. "En mangas de camisa. Maukas gan ginen" Izeta BHizt. "Denbora ederrakin denak maunkas" Ib. 593.
"
Athorra-mahunkas, (S), athorra-mahunkahas (L-ain), en mangas de camisa"
A.
Hara direnean, emaiten dira biak athorra-mahungahas edo gerriraino buluzirik.
HU Zez 22.
Eta, athorra-mahunkas, bulhar batzu gaitzak athorra hartarik beltz beltza ageri.
Barb Sup 148.
Sukaldera zoan Piarres, atorra-maunkas, noiz-eta ere ateratzen baitzaio erridau baten azpitik gizon bat.
PGarm GH
1933, 322.
Bai, ikustekoa zen egiazki, Borda-ttipiko nausia, atorra-mahunga-has, buru-has, sarde luze bat eskuan.
Lf Murtuts 8.
MAHUKA-HASTE
(Precedido de ator(ra)). Acción de poners en mangas de camisa.
Athor mokhastea aiphatu ginuen, bainan ez ginen hortaratu, frango fresko baitzen barne hartan.
GH 1959, 309.
MAHUKA-HASTU
(Precedido de atorra). Ponerse en mangas de camisa.
Athorra mokhasturik, mahain-muthurrean jarri zen.
Larz GH
1959, 82.
MAHUKADUN.
"Alicula, haur jáka mahunkadúna" Urt I 488.
MAHUKA ESEKI
(H; maukeseki Lar). "Manga perdida" Lar.
MAHUKAK GOITITU (L-ain, B),
MAHUKAK GOITU (AN-5vill).
Ref.: A; Gte Erd 21. Remangarse.
MAHUKAK GORA EGIN.
Remangarse.
Maukak gora egiñak, / besuak agerian.
Yanzi 139.
MAHUKAK JASO (G-to ap. A).
Remangarse.
MAHUKA-LARGO (BN-baig ap. A).
Laxo, indulgente.
Haritchabalet, beste apezak oro bezala arauz, mahanka largo zen bekatore txipien eretzeko.
Const 29.
MAHUKA-LAXO
(Aq 853 (AN) A). Indulgente. "Absolvederas" Aq.
MAHUKAN IZAN.
"Norbait mahungan izatea (L), avoir quelqu'un dans sa manche" H.
MAHUKA HUTSEAN
(maukutsean V, G, AN ap. A; Zam Man 56; mankutsian AN-ulz ap. Iz Ulz). En mangas de camisa.
Jatorritik dute oitura, txamarrak janzi bage bizkarretik zinzilika dituztela, mauka-utsean plazan egotekoa.
Izt C 253s.
Io ta ke ari dirade maukutsean arnaska.
Zait BGold 10.
Otsailien gizona mauko utsean ikustea baño obe, otsoa arditan ikustea.
(AN-araq).
Satr CEEN
1969, 76.
Jostaketarik gogokoena makutsean jarri ta lasterka ibiltzea genduan.
AZink 42.
(Con adj.).
Emakumiak beren kamisa edo txaramela mauka loi utsian.
msOñ 194v.
Makuts txurian ikusitzen zan / Belabi mendigain dana. AZink 45.
MAHUKA HUTSETAN.
En mangas de camisa.
Ama buru soilla, aita erdi itxua eta maukautsetan.
DicM (ed. 1877) 70.
MAHUKA HUTSIK
(V, G; maukutsik V, G, B; Zam Man 56; maunkutsik B; makutsik AN-larr, B). Ref.: A (mahuka, maukutsik); Asp Leiz (makutsik); Izeta BHizt 590 y 593. En mangas de camisa. "Zu maunkutsik ibiltzen zara" Izeta BHizt.
Sagardo asi-berria maukutsik (jakea erantzirik) edan nai luketela.
A Ibaiz
11-5-1902, 1.
Gizon [...] bi zetozen enparantzara, makutxik.
Ag G 97.
Makutsik eta dituen apainduriak soñean ipiñita.
Ib. 248.
Ikusiko dituk tokan jokatzen, maukutsik.
A Ardi 40.
Maukutsik eta lepokorik gabe.
JAIraz Bizia 64.
Makutsik leio aldera egiten du.
NEtx LBB 107.
v. tbn. Lab EEguna 108 (makutsik). Anab Poli 56 (maukutsik).
MAHUKA-ZABAL
(V, G, B ap. A; Aq 853 (G); mainka- R ap. A). Indulgente. "Absolvederas" Aq.