Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
etimologikoa
Etim. Para su origen en un lat. *manuca (no manica ), v. FLV 1974, 189.
sense-1
1.
(gral. (-e AN-ulz y B); SP; mau- Lcc, Lar, H (V, G) );
mahunga (BN-mix; Arch
VocGr
, Dv , H );
mahunka (Urt IV 467);
mainka (R );
mahanka (S; H );
mahoka ;
mahonga ;
mouka (Ae )
Ref.:
A (mauka, mahanka, mainka, mahunga ) ;
A Aezk 296;
Lrq (mahanka ) ;
Iz Ulz ;
Izeta BHizt2 (mauke ) .
Manga.
"--Aita, zer ekarri? --Besoa mahankan, ezin utziz han (S, pop.)"
A .
"Ator unek mauke llagurrek tu "
Izeta BHizt2 .
Atera eben rabel bat bere maukarean .
Lazarraga 1146r.
Mahokaberik egizu .
"Sans manches" .
Volt 266.
Athorra bat ona, bertze bat mahunkak eskas .
(1751).
SenperEus
151.
Liburu hori [...] bethi beso mahunken barnean ibiltzen zuen .
Prop 1876-77, 76.
Tornuz egoki egiñak diruriten besoak, zeñaren itxurak duen egiaz mauka estuaren [...] antza .
Otag EE
1882c, 578.
Bere besoetako mahongak altxaturik ukondoetaraino .
Elsb Fram 148.
Eskutur maukiagaz ezpanak igortzi .
Ag Kr 49.
Idun-mauketan lerro gorriak .
Ag G 93.
Eror-erazi zian godaleta sotena mahankalat .
Const 18.
Etxeko eun zuri-garbizko mauka zabal, gorontz urdiñ-arre .
Mok 16.
Kolkoan eta mauketan .
Or Tormes 77.
Beti irritsuki, maukak goratzen ditu okondoraño .
TP Kattalin 180.
Mainka luzeago ezik besoa .
(R)
'La manga más larga que el brazo' .
A EY III 108.
Mahungak ukondoraino bildurik .
Lf Murtuts 52.
Eguberri berri, nik atorra berri; maukarik ez, ajolik ez .
EZBB I 87.
sense-2
2.
Colador.
Kidari itsuak, eltxobáten pasátzeko maunka billa, ta bitárteo irésten kamélloak .
LE Urt 86v.
sense-3
3.
"Mahunga (BN-mix), remanga para pescar"
A .
azpisarrera-1
MAHUKA-HAS
(mahungahas L, BN, S, Sal, R; maukas B; maunkas B). Ref.: A Morf 12 LL; Izeta BHizt 590 y 593. "En mangas de camisa. Maukas gan ginen " Izeta BHizt . "Denbora ederrakin denak maunkas " Ib. 593.
azpisarrerakoSense-1.1
"Athorra-mahunkas, (S), athorra-mahunkahas (L-ain), en mangas de camisa"
A .
Hara direnean, emaiten dira biak athorra-mahungahas edo gerriraino buluzirik .
HU Zez 22.
Eta, athorra-mahunkas, bulhar batzu gaitzak athorra hartarik beltz beltza ageri .
Barb Sup 148.
Sukaldera zoan Piarres, atorra-maunkas, noiz-eta ere ateratzen baitzaio erridau baten azpitik gizon bat.
PGarm GH
1933, 322.
Bai, ikustekoa zen egiazki, Borda-ttipiko nausia, atorra-mahunga-has, buru-has, sarde luze bat eskuan.
Lf Murtuts 8.
azpisarrera-2
MAHUKA-HASTE
(Precedido de ator(ra) ). Acción de poners en mangas de camisa.
Athor mokhastea aiphatu ginuen, bainan ez ginen hortaratu, frango fresko baitzen barne hartan .
GH 1959, 309.
azpisarrera-3
MAHUKA-HASTU
(Precedido de atorra ). Ponerse en mangas de camisa.
Athorra mokhasturik, mahain-muthurrean jarri zen.
Larz GH
1959, 82.
azpisarrera-4
MAHUKADUN .
"Alicula, haur jáka mahunkadúna " Urt I 488.
azpisarrera-5
MAHUKA ESEKI
(H; maukeseki Lar). "Manga perdida" Lar.
azpisarrera-6
MAHUKAK GOITITU (L-ain, B );
MAHUKAK GOITU (AN-5vill ).
Ref.: A; Gte Erd 21. Remangarse.
azpisarrera-7
MAHUKAK GORA EGIN .
Remangarse.
Maukak gora egiñak, / besuak agerian.
Yanzi 139.
azpisarrera-8
MAHUKAK JASO (G-to ap. A ).
Remangarse.
azpisarrera-9
MAHUKA-LARGO (BN-baig ap. A ).
Laxo, indulgente.
Haritchabalet, beste apezak oro bezala arauz, mahanka largo zen bekatore txipien eretzeko .
Const 29.
azpisarrera-10
MAHUKA-LAXO
(Aq 853 (AN) A). Indulgente. "Absolvederas" Aq.
azpisarrera-11
MAHUKAN IZAN .
"Norbait mahungan izatea (L), avoir quelqu'un dans sa manche" H.
azpisarrera-12
MAHUKA HUTSEAN
(maukutsean V, G, AN ap. A; Zam Man 56; mankutsian AN-ulz ap. Iz Ulz ). En mangas de camisa.
Jatorritik dute oitura, txamarrak janzi bage bizkarretik zinzilika dituztela, mauka-utsean plazan egotekoa .
Izt C 253s.
Io ta ke ari dirade maukutsean arnaska .
Zait BGold 10.
Otsailien gizona mauko utsean ikustea baño obe, otsoa arditan ikustea .
(AN-araq).
Satr CEEN
1969, 76.
Jostaketarik gogokoena makutsean jarri ta lasterka ibiltzea genduan.
AZink 42.
azpisarrerakoSense-12.1
(Con adj.).
Emakumiak beren kamisa edo txaramela mauka loi utsian .
msOñ 194v.
azpiadiera-1.1
Makuts txurian ikusitzen zan / Belabi mendigain dana. AZink 45.
azpisarrera-13
MAHUKA HUTSETAN .
En mangas de camisa .
Ama buru soilla, aita erdi itxua eta maukautsetan .
DicM (ed. 1877) 70.
azpisarrera-14
MAHUKA HUTSIK
(V, G; maukutsik V, G, B; Zam Man 56; maunkutsik B; makutsik AN-larr, B). Ref.: A (mahuka, maukutsik ); Asp Leiz (makutsik ); Izeta BHizt 590 y 593. En mangas de camisa. "Zu maunkutsik ibiltzen zara " Izeta BHizt .
Sagardo asi-berria maukutsik (jakea erantzirik) edan nai luketela .
A Ibaiz
11-5-1902, 1.
Gizon [...] bi zetozen enparantzara, makutxik .
Ag G 97.
Makutsik eta dituen apainduriak soñean ipiñita .
Ib. 248.
Ikusiko dituk tokan jokatzen, maukutsik .
A Ardi 40.
Maukutsik eta lepokorik gabe .
JAIraz Bizia 64.
Makutsik leio aldera egiten du .
NEtx LBB 107.
v. tbn. Lab EEguna 108 (makutsik ). Anab Poli 56 (maukutsik ).
azpisarrera-15
MAHUKA-ZABAL
(V, G, B ap. A; Aq 853 (G); mainka- R ap. A). Indulgente. "Absolvederas" Aq.