OEH - Bilaketa

218 emaitza hutsik bilaketarentzat

Sarrera buruan (21)


Sarrera osoan (197)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
idatzi.
tradizioa
Tr. Idatzi tiene su origen en las formas eratsi e iraatsi, variantes de erantsi empleadas por Moguel. En 1894 se recoge la forma iraatsi convirtiéndola en iratsi (cf. Maitetxea Bizkaitarra 1894, n.º 11 (ap. NeolAG ): "Irestaldi, irastaldi -k esan gure dau erderaz 'escrito', datorrelako iretsi, iratsi 'escribir' aittuten emoten dabenetik"). Arana Goiri, a su vez, propone la forma iratzi (AG 442), que se extiende pronto en la prensa nacionalista. Más tarde el propio Arana crea idatzi sobre iratzi, especializando cada uno de los términos (AG 2088): "Idatzi = eskribidu . Len niñuan iratzi-tik atarauta, au baño-axe obetzat esaten dot, iratzi-gaz esateko berezko ikurpena: gatxa oneri iratzi dautse orrek (1902)". Con todo, Arana emplea más iratzi que idatzi (v. Alt EEs 1913, 78). Fieles a Moguel, utilizan iratsi Azkue (junto con idatsi ) y Ormetxe entre otros. Se encuentra iratzi en Zamarripa, algún texto de Ezale, en Kirikiño (1905) y Echeita. Hacia 1920 se generaliza la forma idatzi . Hallamos las formas sintéticas didatz en un texto meridional de Eskual 12-11-1915, 2, didatzi en Lauaxeta (BBa 18) y bidatz en Olabide (Iob 31, 35). En DFrec hay 620 ejs. de idatzi, 7 de ellos septentrionales.
sense-1
1. (Bera), iratsi (A DBols), iratzi , idatsi (A DBols), iretsi , eratsi (A, que cita Mg PAb 63), iraatsi (A, que cita Mg PAb 82), idazi (Lf ap. Lh).
(Vb.). Escribir. "Escribir, iratsi (neol. Mg), por extensión de iratsi 'adherir, pegar'. AG lo modificó en idatzi. [...] Es inadmisible el empeño de desterrar el fonema ts [...] y reemplazarlo con tz" A DBols. "Idatzi, zerari... eskribitzeari esaten ziotek" Ldi IL 17. "Inglesez dago idatzita (V-gip, G-azp)" Gte Erd 165 (el testimonio no es seguro para idatzita, que es usado en la pregunta). Cf. Lh: "Le peuple n'emploie guère ce verbe et ses composés". v. eskribitu, izkiriatu; cf. erantsi.
Artu egizu lumia, ta daukazun ur baltz orregaz eratsi eiguzu zapi zuri orretan. Mg PAb 63. Lumiaz iraastiaz euskera izenak. Ib. 82. [Aita Kardaberazek] "Euskeraren berri onak" izena daben liburutxuban imini edo iraatsi zituban [berba] oneek. Mg CO VII. Umetan ondo ikestiek irekurten, iresten eta beste ikestegiko gauzek. Maitetxea Bizkaitarra 1894, n.º 11 (ap. NeolAG). Egutegi bizkattarra [...] bizkattar batek iratzija (1897). AG 983. Eskribidu edo irazteko (1898). Ib. 1498. Idazten ala irakurtzen (1902). Ib. 2088. Onelako itzak irasten (iskribatzen). A EEs 1908, 44 (Ardi 31 y Ezale 1897, 1a iratsi; Ardi VI y EEs 1920, 13 idatsi; A EEs 1916, 112 idatzi). Txartel-emona idatziko dabe. ForuAB 131. Euzkeraz idatzi (eskribatu). Anab EEs 1919, 63 (v. tbn. Poli 138). Egia idaz. Lf GH 1923, 184. Idatzi edo eskribitu zien. Inza Azalp 88. Euzkeraz [...] idatzi. Enb 38. Astia gogotik badaukat eta luzaro idatzi nezaizuket. Anab Usauri 106. Maitasun izkiz idatzi. Laux BBa 64. Paperean idazten (eskribatzen). Ir YKBiz 12n. Zuen legean idatzirik dago. Ib. 321. Arzabal-idatziak, idazkunak [...] illobiak. JMB ELG 99s. Lassallek ez eban askorik idatzi baña etorri ederreko izlaria zan. Eguzk GizAuz 66. Ikusi ez paneza ere, ez al nezakio idatzi beintzat? TAg Uzt 194. Kartak euskeraz eskribitzeko edo idazteko. NEtx Nola 6. Garbi idatzi, bai esakeraz, bai itzez. Etxde AlosT 9s. Euskara idatziaren batasuna. Mde Pr 43. Darwinek idatzi zuen. Vill Jaink 53. Liburu asko idatzi dabezala. Alzola Atalak 75. Pertsu idatziek. Xa Odol 65. Eskuz idatzitako liburua. Etxabu Kontu 150. Orain bertso batzuk gogoratzen zaizkit eta emen idatziko ditut. BAyerbe 76. Amak daut eni aldiz lehenik euskaraz idatzi. Larre ArtzainE 116. Euskaraz usuago idatzi balu. MEIG VI 60.
v. tbn. Ayerb EEs 1915, 280. Ormetxe EEs 1917, 97. ArgiDL 59. Altuna 76. Mok 7. Muj PAm 12. Alz Txib 87. Kk Ab II 80. FIr 155. Zub 18. Lab EEguna 68. JE Ber 66. EA OlBe 5. Or BM 90. ABar Goi 59. SMitx Aranz 168. Bilbao IpuiB 10. Zerb Azk 93. JAIraz Bizia 119. Munita 13. Akes Ipiñ 17. Txill Let 62. Osk Kurl 26. SM Zirik 7. Arti Ipuin 37. Erkiag BatB 149. Zait Plat 82. BEnb NereA 195. Larz Iru 9. MAtx Gazt 11. Ibiñ Virgil 25. Etxba Ibilt 453. Uzt Sas 17. Lasa Poem 77. Azurm HitzB 36. Berron Kijote 83. Ataño TxanKan 81. Onaind STeresa Gerrika 126. Albeniz 12.
Iratsi: Ezale 1898, 237b y 1899, 173b. El Correo Vasco 1899 n.º 64 (ap. NeolAG). Ormetxe EEs 1912, 83. Iratzi: Zam Ezale 1898, 260b. Ezale 1898, 28b. Kk Euzkadi 1905, 197 (ap. NeolAG). Eusk 1919-20 (I), 40. Echta Jos 5.
"Iratzi (imprimir, escribir)" Arriand Euzk 1931, 577 (ap. NeolAG; transcripción del borrador o primera versión manuscrita de la Clasificación del Verbo Bizkaino de AG;
v. tbn. Arriand Euzk 1931, 641 (ap. NeolAG)).
sense-2
(Part. en función de adj.). Escrito, que está por escrito; literario.
Izkera idatzia bai-baiditake izkera illa. Ldi IL 63. Badakite pertsu idatziek, nahi hainbat denbora hartzen ahal delakotz hortako, hutsik gabeak izan behar luketela. Xa Odol 75. [Batasunak] euskara idatzia duenez gero oinarri. MIH 109. Egunoroko hizkuntza idatzi arruntean. MEIG VI 129. Lekukotasunak gehienbat lekukotasun idatziak dira, paperetan daudenak. MEIG IV 55.
sense-3
2. (Sust.). Escrito. " Idatzi sainduetan irakurtzen dugu (Eskual), nous lisons dans les saintes Écritures" Lh. Cf. eskuidatzi.
Euskerazko iratsia irakurten deutsazunean. Ezale 1898, 237b. Aldundi oni idatzijok bidaldu bagijoez. ForuAG 149. Idatzi oetako batek, zortzireun bat urte baditu. Etxeg ( in Muj PAm 21 ). Jauregik iru idatzi egin dizkik. ABar Goi 71 (v. tbn. 67). Idatzi ok irakurtea. Or Aitork 40 (v. tbn. 220, 25s.). Idatzi Deunetan ere [...] agertu du. MAtx Gazt 40. Izparringi ta liburutako / bertso eta idatziak. Olea 40. Xalbadorren idatzietan. Larre ( in Xa Odol 20 ). Sekulan ene kantu lan hontan, hitzetan ta idatzitan / ez det [...] agertu amodioa baizikan. Xa Odol 270. Ez, arren, aantzipenean ustu aren idatziak. Berron Kijote 150. Kresala idatzitik ataratakoa [antzezlana]. Etxabu Kontu 49. Lilluragarri yakuz aren idatziak oro. Onaind STeresa 116. Nire idatziak txarto badoiaz / guztiz naiz errubakoa. FEtxeb 12. Idatzi labur ontan jarriko ditut. Zendoia 173. Barojaren esanak entzutea eta Barojaren idatziak irakurtzea berdintsu izan da beti. MEIG III 146.
azpisarrera-1
IDATZI LAUEZKO. Escrito en prosa.
Idatzi-lauzko yardunetan. Markiegi ( in Ldi IL 7 (9 idatzi lauezko ) ).
azpisarrera-2
IDATZIZ. "Por escrito" ForuAB 149.
Euren lurrok zenbat balijo daben idatziz esan dagijela. ForuAB 149. Itzez, idatziz [...] / euzkera darabilzuna. Enb 125. Idatziz aitortzen dizut. Or Aitork 238 (v. tbn. 221, 240 y 246). Buruan zekarzkin zenbait zortziko [...] idatziz artu. Gazt MusIx 167. [Olerkiak] ondu zitun [...] ez idatziz emateko [...], kantetarako baizik. Ib. 167 (166 idatziz eman). [Gertaerak] idatziz ipintea. Alzola Atalak 101. Teresa Deuna, itzez eta idatziz, nun-naiko izkuntzetan izan da goratua. Onaind STeresa 11. Idatziz adierazteko hizkuntza bat behar dugu. MEIG IX 53.
azpisarrera-3
IDATZIZKO. Escrito, que está por escrito.
Itzezko eta idatzizko azterketa jasan bearko du eskaleak. EAEg 23-4-1937, 1552. Idatzizkoaren tradizioa. (In MEIG IX 76 ). Agur ta erdi, lagun, / zugan naiz zorretan, / idatzizko bertsoen / sail polit orretan. Zendoia 11.
azpisarrera-4
IDAZTEKE. Sin escribir.
Orregatik gelditzen omen gera gutxi edo batere idazteke. SMitx Unam XXII.
azpisarrera-5
IDAZTEKO MAKINA. Máquina de escribir.
Erabilliko dituan idazteko-makinak eta idazkola-gaiei iraun-eraztea. EAEg 4-4-1937, 1431.
idatzi
<< hutsalki 0 / 0 1 iduri >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper