Harremana

    OEH - Bilaketa

    218 emaitza hutsik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (21)


    Sarrera osoan (197)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 erru.
    tradizioa
    Tr. Usado por los vizcaínos ya desde Refranes y Sentencias ; entre los guipuzcoanos lo encontramos en el s. XVIII en Cardaberaz, creciendo su uso a partir de mediados del s. XIX y especialmente desde principios del XX. En DFrec hay 59 ejs., meridionales.
    etimologikoa
    Etim. Préstamo románico; cf. cast. yerro.
    sense-1
    (V, G-azp, AN-gip; Lar, Añ, Dv, H) Ref.: A; Etxba Eib; Gte Erd 9, 206.
     Culpa. "Decimos comúnmente kulpia, con todo el sabor teológico de la raíz y sus derivados, cuando se trata de esta acepción" Etxba Eib. v. hoben.
    Zuri nazanean [zure graziak] munduan errurik / eztet ez izango neure parerik. Miserere 333. Lapurrak ta gomonzalleak erru bat. "El ladrón y el acomodador una culpa". RS 496. Iauna, enea da errua. Cap 20. Enea da erru guztia. Arz 62. Zuk ere orretan errua badezu. Cb Eg III 369s. Nekezaliak eurak daukee erru ez txikarra. Mg PAb 193. Gurasueen gañian izango da aren erru ta kontuba. JJMg BasEsc 4. Bere erru baga aztu jakolako. Astar II 221. Gurasuak ez oi dabee erru gitxi gauza onetan. fB Ic III 363. Beren erru, kontuez eta utsegiteak barkatzea. Aran SIgn 110. Erru bagarik kaiolan nago ni. AB AmaE 316. Garbitegian euren erruak garbituten. Itz Azald 44.
    ( s. XX) Zuaitzak eztu errurik izan ta nik bai, erruak eta utsuneak. Ag G 213. Medel betiko galtzen bazan, nork errua (culpa)? A Ardi 124. Berak daukaz erru guztijak. Kk Ab I 15. Zoritxarrez, erru andiz, prantziskotarren Jeneral nagusitzat Anai Elias autu eben; gizon arro ta agertu-zalea zan ori. Belaus Andoni 17. Uste bakotan egin beban be / Astuana zan errua. Enb 167. Diru madarikatubak daukoz erru guztijak. Otx 76. Uste ori artua eztegu gere erru. Ldi IL 60. Onek ezeukan erru andirik; baña sarri jazo oi dan lez, ardien erruak bildotsak ordaindu bear. Eguzk GizAuz 17. Bereiztasunik egingo ez balu bidegabekeri aztun baten errua leporatuko luke [Jaurlaritzak]. EAEg 10-12-1936, 508. Beragarri guziak billatzen saiatu zan ezkontza-nahasleen errua gutxiesteko. Etxde JJ 176. Bere gaiztakeriaren erru osoa. Mde Pr 181. Erru guztiak inglesenak zirela. Arti Ipuin 47. Ez daukozu errurik. Gand Elorri 38. Nola nai duzu izadiak erruduna, erruduna denez, atzemaitea, eta onen ta aren errua neurtzea. Vill Jaink 104. Ezetariko erru bagarik. Erkiag BatB 58. Erru aundirik etzutenak an / gelditu ziran illotzak. Uzt Sas 125. Gure gizonaren errua ez baiño, arako egille zakur arena izango da. Berron Kijote 112. Zuek dituzute erru guziak! Ataño TxanKan 108. Gure errua baldin badegu / aitortu: Ni pekatari. MMant 117. Nonbait ostondu agertu barik / erru duena benetan. Ayesta 89. Gehi dezagun ez dela berez hizkuntza amutsik, horrelako hutsik ageri baldin badu, zorrotz zezaketen adina zorroztu ez dutenena dela soil-soilik errua. MIH 213.
    v. tbn. CrIc 29. Añ LoraS 82. Zav Fab RIEV 1907, 96. CatLlo 64. CatBus 40. Ur MarIl 19. Arr GB 91. Azc PB 311. Echta Jos 229. KIkV 100. KIkG 76. Inza Azalp 117. Or Tormes 17. FIr 155. Lab EEguna 92. Lek EunD 40. ABar Goi 28. EA OlBe 80. SMitx Aranz 146. Bilbao IpuiB 168. BEnb NereA 84. Basarri 72. Osk Kurl 42.
    azpiadiera-1.1
    Pecado, falta; delito.
    Munduaren lege orretatik sortzen dira erru asko ta arimarentzat kalte andiak. Ag Serm 125s. Baiña zer oben edo errugatikan zerabillen onela Jesus? Ib. 352. Ogasun itzur-erazleen lege-auste eta erruak zigortu. "Delitos y faltas". EAEg 21-1-1937, 859 (tbn. con el sdo. de 'falta' ib. 22-5-1937, 1688). Erru oneri ezartzen dion nekea. "Delito". Ib. 23-5-1937, 1695.
    azpisarrera-1
    ERRUA BOTA; ERRUAK BOTA. Echar la culpa.
    Zeure otztasunari, nagitasunari, zeure buruari errua bota egiozu ta ez besteri. Añ GGero 315. Ni erretzen banaiz, bota nere pekatuari errua. Bv AsL 217. Ez diot Mireni errua botako. Txill Let 81. Ez orren arin erruak bota gizajuori. Bilbao IpuiB 77. Ez bota errua lapiko aberats oparo eder eta handiari. Osk Kurl 31. Gure zoritxarrari edo gaizki jokatzeari botatzen diogu errua. Vill Jaink 77. Danok alkarri erru botaten. FEtxeb 98.
    azpisarrera-2
    ERRUA EGIN. Echar la culpa.
    Osaba-illobak alkar-artu zuten errua Xalbati egiteko. Etxde JJ 133.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Erru egin).
    Naiz ta erri osoak Usoari erru egin. Etxde AlosT 64s. Jolasean edo alkarrekin zebiltzala izaten zittuzten asarre ta liskar guztien erru Usoari egiten zioten. Ib. 25.
    azpisarrera-3
    ERRUA EGOTZI. Echar la culpa.
    Ez bada egotzi errua munduari. Añ LoraS 173. Sugeari errua egotzirik. Lard 4. Pekatuan hiltzen banaziz nori egotzi nizaioke erru edo kulpa. Arr May 44. Gere oi-ezari, gaiaren zallari ta abarreri errua egotzi izan diegunean. Ldi IL 91. Dorronsoroko morroiari egozten zion gertatzen zanaren errua. TAg Uzt 162. Yagole bakoitzak beste yagoleari egozten zion errua. Zait Sof 168. Etzaiok bati bakarrik egotzi bear errua. Etxde JJ 114. Neba txikiak erru guztia berari egotzi eutson. Onaind STeresa 22. Gizon bati, urkatzaileari, erru guztia egoztea. MIH 321.
    azpisarrera-4
    ERRUA EMAN. Echar la culpa.
    Danoi atsegin izaten iaku / iñoi errua emotia. BEnb NereA 151. Denboraren joan-etorri gaiztoari errua ematen nion. Berron Kijote 107.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Erru eman).
    Onela bada sugegorriari pozoia daukala-ta erru eman eziñ litzaioken bezelaxe. Berron Kijote 160.
    azpisarrera-5
    ERRUA EZARRI. Echar la culpa.
    Errua ezarten deutsala aen majestaden probidenziari. Cap 92. Zeure dongaro egiñen erruba ezarri bestiai konfesinuan. Mg CO 177. Ez dogu besteri zer errurik ezarri. Añ GGero 357. Bada bat austen dabenari, guztien erruba ezarriko jako. fB Ic I 20. Parkatu daideela Bizkaiko Kura Jaun askok bada eurei ezarten deutseet onetan erru andija. JJMg BasEsc VII. Zeuben pekatuben erruba Jaungoikuari ezartia. Astar II 105. Nori ezarriko deutsat errua? Ur MarIl 35. Martiñi errurik ezarriko zioten bildurrez. Ag G 232.
    azpisarrera-6
    ERRUAGATIK (Tras gen.). Por culpa (de).
    Neure erruagaiti, neure erruagaiti, neure errua andiagaiti. Bet 12 (tbn. en VJ 15). Ustel batzuen erruagaitik / Daukuz [gure legeak] Gaztelan gordeak. Enb 62.
    azpisarrera-7
    ERRU EGIN. v. ERRUA EGIN.
    azpisarrera-8
    ERRU EMAN. v. ERRUA EMAN.
    azpisarrera-9
    ERRU-GAI.
    Bitartekotza orrek agirian ezarri diran erru-gaiak baliatu egingo lituke. "Los elementos delictivos". EAEg 20-12-1936, 598. Lege-ausletzat joko dira, erru-gaia 5.000 laurlekoz goikoa bada. "Efectos prohibidos". Ib. 20-12-1936, 597.
    azpisarrera-10
    ERRU-LAGUN. Cómplice.
    Errementaria, suaren jabe eta erru-lagun bihurtzen zaio [burniari] . MEIG IX 118. (en colab. con NEtx)
    azpisarrera-11
    ERRU-NEKE. Penalización.
    Len jarrita zeuden erru-nekeak (kastiguak) aldatu egin dira arau oetan. (1918). ForuAG 247.
    azpisarrera-12
    ERRUZ (Tras gen.). Por culpa (de).
    Meza enzun eztaben bere erruz. Cap 95. Faltetan bada noberen erruz. Urqz 20. Biotz guztiaz eskatu Birjiñeari, iñor galdu eztidilla zure erruz ta galbidez. Añ EL1 38. Geure erruz bada, ekarri dogu / Eriotzako unera. AB AmaE 5. Odol preziotsu au kristau askorentzat alperrik ixurtzeaz gañera, beren erruz infernu gogorragoa izateko bide izango zitzaiela ikustea. Arr May 130. Gero, beren erruz okertzen badira, zuk eztezu zer erantzunik izango. Ag G 48. Nere erruz, nere erruz, nere erru aundiz. ArgiDL 38. Mendiak, adiskide otxana baita ori beti, aspaldian neronen erruz elkar-ikusi-gabeak giñan-arren, berebiziko begitarte ona egin zidan. Ldi IL 29. Eleizearen magalpetik aurrez urrundu dira, ugazaben erruz be ez gitxi. Eguzk GizAuz 156. Nahaspil onen erruz, joera jakin bat nabari zaigu. Vill Jaink 31. Bere erruz diru guzia galdu zualarik. NEtx LBB 72. Gaztetan ikusia / gerra bat etortzen, / langabezian erruz / orixe da sortzen. Ayesta 75. Bazirala asko sufritzen zutenak lagunaren erruz. BBarand 175. Ez idazleen erruz. MIH 89.
    v. tbn. Cb CatV 88. Oe 134. Mg CO 40. fB Ic I 68. JJMg BasEsc 19. Astar II 90. Ur MarIl 111. Itz Azald 41. KIKV 38. KIkG 24. Inza Azalp 116. Enb 49. Alz Ram 124. Otx 67. Ir YKBiz 219. Zait Sof 189. Etxde AlosT 8. Mde Pr 150. Ugalde Iltz 52. MAtx Gazt 5. Ataño TxanKan 23. Onaind STeresa 95.
    azpisarrerakoSense-12.1
    (Erruaz).
    Orrein erruaz emen il dira / ama askoren semeak. Ayesta 110.
    azpisarrera-13
    ERRUZKO (Tras gen., adnom. de erruz).
    Nik egin ditut beintzat neure erruzkuak eta neure erruz eztiranak. Gerrika 166.

    erru

    erru
    << erran 0 / 0 1 esku >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper