(BN, S ap. A ; Ht VocGr 362; -th- SP, Urt, VocBN , Dv, Gèze), portizki.
Con fuerza, firmeza; violentamente, cruelmente. "Fortement" SP, Ht VocGr y VocBN. "Acerbe" Urt I 94. Tr. Bort(h)i(t)zki se documenta en la literatura septentrional de todas las épocas, desde Dechepare hasta nuestros días, y al Sur en Iturriaga y en autores cultos de la segunda mitad del s. XX. Se encuentra portizki en textos guipuzcoanos del s. XIX, desde Moguel, y en algún autor de principios del XX. La forma <bortesquy> de Voltoire es seguramente errata. En DFrec hay 14 ejs. de bortizki, 7 de ellos septentrionales.
Nola gauden mundu huneki hain borthizki iosirik. E 25. Manatzen du ifernuia andi eta bortizki / han direnak igor'itzan luzamendu gaberik. Ib. 51. Borthitzki azotatu zutenean. Mat 190. Bortizkiago tentatzen. Ber Doc 160v. Zeure eskuñeko oiña soldaduek gurutzean bortitzki itzatu zeratzutenean. Harb 303s. Eztezazula permeti / Tenta gaiten borthizki. EZ Eliç 109. Izotz egiten ari da bortizki <-tes->. Volt 165. Ozentki eta bortitzki deitzen. Ax 102 (V 69). Lekortarrak iaiki dira, / Ene kontra bortizki. Hm 116. Desirek maiz irazekitzen zaituzte eta bortitzki ertxatzen. SP Imit III 11, 1. Ederki eta bortizki uniturik eta orapilaturik. Tt Onsa 149. Soldadoek ezin borthizkiago odola isur erazi zerien azote khaldiz. Bp II 48. Egiteko huni borthizki jarraiki izatu izan zaizkonak. ES 384. Ez nauzu aski borthizki eta aski prudenki oraiño maitatzen. Ch III 6, 1. Jesu-Kristoren maximak finka eta iskiriba detzala borthizki gure bihotzean. CatLav 405. (V 194) Orduan Herodes, ikusirik magoak hartaz trufatu zirela, hasarratu zen borthizki. He Mt 2, 16 (Echn gogorki, IBk biziro, IBe biziki). Gizonak desiratzen dian gaiza zunbait, ardüra bere goguan borthizki erabilten dizü. Mst III 39, 2. Bada hari ziran biotzez Jangoikoari otoitz eta otoitz, eta armaz ta eskuz ezin bortitzkiago. Mb IArg I 385. Erreportxatu zioen bortitzki Kaini bere gaizkia. Lg I 26. Ene arimak borthitzki desiratzen du zure gorphutzaren errezibitzea. Brtc 69. Azkarki die maite ta borthizki hügün. Egiat 218. Erretzen tu arima damnatuak / Gorputzak bezain bortizki. Monho 120.
( s. XIX.) Portizki kastigatuak. Mg CC 253. Hain borthizki zuen desiratzen justizia hura. Jaur 381. Erokeri andia / oi dek, nerekiko, / akulloa jotzea / bortizki ostiko. It Fab 92. Minzatzen hiza bai zinzinzki? / Galthatzen deio ilhaintsak borthizki. Arch Fab 217. Eraso izan zion etsaiari portizki. Izt C 478. Etxe ondoetan hazten diren ardiek lurrak borthizki ontzen dituzte. Dv Lab 273. Indarren medioz / Ziren baliatzen; / Bortizki ari ziren / Gurian manatzen. Bordel 150. Heien hutsik xumeenak borthizki larderiatzen eta gaztigatzen zituen. Laph 232. Aita Amen borthizki exortatzia bere haurren, egin ahal oroz, instrüitzera. CatS IX. Gozoro ta portizki. Aran SIgn 12. Irurogei ta bederatzi egunez peleatu ziran portizki. Zab Gabon 94. Portitzki erasotzen. Arr EE 1885b, 473. Beldurrez nagusia borthizki asaldatuko zen. Elzb PAd 75. Bere burua zuen bakharrik ekhartzen borthizki eta idorki. Jnn SBi 55. Debria zen / Borthizki phenatü. UNLilia 16.
( s. XX.) Beren sinismenean portizki zirauten. J.M. Tolosa EEs 1913, 177. Hor zaituztegu, haur tzarrak, / Borthizki hezi beharrak! Ox 59. Süperiürra bortizki mintzatü zen. Const 22. Norbait ausartzen bazen trufatzerat, bortizki mendekatzen zen. Zub 111. "Ez dezagun gehiago beha gizon horri!" --daut egiten bortizki. JE Ber 71. Gu zuzenaren alde ari gira, borthizki ari izanik ere. Lf Murtuts 49. Ausartzen zen orduan laztantzera, musukatzera, geroago eta bortizkiago, geroago eta sakonkiago. Mde HaurB 63. Berritz guduari lotzerat zoalarik egundaino bezin bortizki. Zerb Azk 61. Dirdai egin zenidan begi auletara, nigan bortizki erraiñutuz. "Vehementer". Or Aitork 170. Gutxitan nabaitu dut olerkiaren ziztada zugazti aietan bezin bortizki. Txill Let 116. Bortizki asaldatzen eta sumintzen da. Vill Jaink 110. Bortizki nekatu baiziren. Izeta DirG 49. Ihes egin nahirik, borthizki tiratu, eta ukabilkada gogor bat eman zion arpegian. Osk Kurl 30. Pariseko ixtudiantez hain bortizki mintzo zen batean. "Violemment". Ardoy SFran 300. Borthizki deiat erraiten. 'Avec fermeté'. Casve SGrazi 94. Hizkuntza eta literatura elkarrekin bortizki kateatuak agertzen zaizkigula euskararen kondairan barrena. MEIG VI 48. Ezin uka adierazi nahi dutena argiro eta bortizki adierazten dutenik. MEIG III 111.
v. tbn. Arg DevB 175. StJul 104. Xarlem 1382. AstLas 25. Arb Igand 69. Barb Leg 149.