OEH - Bilaketa
91 emaitza damutu bilaketarentzat
Sarrera buruan (2)
Sarrera osoan (89)
- agudo
- amagai
- arin
- arlo
- askatasun
- astinaldi
- atergabe
- atsedentza
- 1 atze
- aurre
- 1 ba-
- balakatu
- batere
- bedeinkazio
- behar
- behin
- berehala
- bero
- berorika
- berotasun
- bestelan
- bider
- bihar
- biharamun
- bihotz
- birao
- birritan
- bisita
- damu
- deabru
- deungaro
- dolutu
- duin
- 1 erruki
- ez
- ezetsi
- ezetz
- fornikazio
- gaitz
- gaizki
- 1 garbatu
- gizalege
- gogor-hitzegite
- guzti
- hainbeste
- halako
- hamaikatxo
- 1 handizki
- haragikeria
- hats
- inozente
- iraun
- izu
- 1 jakin
- jatura
- kalteti
- 1 kontu
- lasaitasun
- lastimagarri
- laztanka
- lehen
- lotsatu
- maitasun
- mari
- modu
- 1 ondo
- 2 ondo
- ordezkatu
- orduko
- orpo
- oso
- plantatu
- postura
- pronto
- soinu
- susmurtu
- tema
- txarto
- txikitu
- 1 txoro
- umilde
- umildu
- 1 upa
- urrikimendu
- 1 urrikitu
- zenbat
- zigor
- zin egin
- zirtzil
goiburua
zin egin.
sense-1
1.
(L, BN, S, R; SP (s.v. zin), Ht VocGr 377, Lar, Gèze 337, Dv, H),
zingin (BN),
sin egin (Dv, s.v. sin
),
zinein ( VocBN
)
Ref.:
A (zin egin, zingin);
Lrq 218
.
Jurar. "Gainekoaz zin egitea, jurer par le trop haut" SP. "Jurar" Lar. "Jurar falso, gezurrez zinegin" Ib. "Jurer, affirmer par sement" VocBN. "Jurer, prêter serment" Dv. "Affirmer par serment" Ib. (s.v. zin). "Faire serment, jurer" H (s.v. zin). "Jurar, afirmar bajo juramento" A. Tr. Documentado al Norte desde finales del s. XVI y al Sur desde finales del s. XIX. En la tradición septentrional su uso disminuye considerablemente durante el s. XX. La forma general es zin egin. Hay zingin en Oihenart (junto al gral. zin egin ). Axular y algunos autores modernos del s. XX (Iraizoz, Etxaide, Zaitegi, Txillardegi (Let 38), Gaztelu) emplean formas sintéticas.
Zin egin ukan dut neure hirán, baldin sekulan sarthuren badirade ene reposean. Lç He 3, 11 (Dv, TB, Ol, BiblE zin egin; He juramentu egin, Ker zin au egin ). Zin edo iuramentu egitea nola baita Iainkoa gure erranaren lekhuko ekhartzea. Mat 110. Hargatik bada egin dut ziñ eta iuramentu. EZ Eliç 235. Dagizun orduan iuramentu, dagizun zin, ekhar dezazun zeure erranaren lekhuko Iainkoa, gezurra ezin derrakeiena. Ax 251 (V 168). Eztu nehork zer zingiten ari, egia laket etzaionari. O Pr 167 (Po 3 zin egin). Gure aita Abrahani / zin eginik hunela: / gure salbatzera zeror, / ethorriko zinela. Hm 105. Bere haserrean hekin kontra zin egin zuen, sekulan etzirela sartuko haren errepausuan. SP Phil 150 (He 152 juramentu egin). Bathetüko hitzemanak berritü arzara zin egin Jinkoatan sinheste oso bat dükegüla. Bp II 132. Zin egin diena obligatia dea bere zinaren konplitzera? CatLan 86. Zin egin umen zuen / gehiago ezutela atzamanen. Arch Fab 77. Zin egin zuen noiz edo noiz mendekatuko zitzaiola. Laph 177. Aztua izango ote dute aiñ otsandiro ziñegin zutena? EE 1881b, 86. Badakizu Basurtoko Sanchok zinegin duela nere arrazari eta izenari gorroto eriotzkorra. Otag EE 1882c, 581. Batzarrera zijoazen gizon guztiak egin zezaiotela zin edo juramentu Jaungoikoari [...] Gipuzkoaren onari begiratuko ziotela. Ag Serm 429.
( s. XX) Zer da zin edo juramentu egitea? CatJauf 78. Euskaldunen legeak ziñ egiten (jurando). Ayerb EEs 1915, 292. Alperrik zin egitea zer da? KIkG 51. Apezek behar zien zin egin lege hura untsa hartzen ziela. Const 24. Ziñ egiñen unan, Mirei, ostilika zabaldu zela sapaiean. Or Mi 13. Nabarreko erregeek gainean zin egiten ohi zuten zilar-estalgiarekilako liburu handia. JE Ber 15. Zin egin eban arrain guztijak itsutu egingo zittuzala. Otx 137. Aldareaz zin dagienak, zin dagi artaz ta artan bizi danaz. Ir YKBiz 401. Bakoitzak erriak emandako eskubideak erakutsi ta zin (yuramentu) egin bear izaten zuen. A Y 1934, 6. Etsaia hurbiltzerat utziko ginuen baino lehen oro hilen ginela zin eginik elgarri. Zerb Gerlan 27. Zin dagitzut! onuntz etortzeko itxaso zabal eta ontziz igaro-eziña dute. Zait Sof 125. Zin dagizut Etxahuniako oiñordekotza lenago galduko dutala zeu utzi baiño. Etxde JJ 61. Zin egin zuen etzuela bere bizarrik kenduko. Arti Ipuin 48. Zin egin deutsat bera bakarrik laztan izango dotala. Gand Elorri 87. Lenengo eretiaz balaiuko dala, zin egin deutsa bere buruari. Erkiag BatB 160. Itxas-zora-kantuz dagitzuet zin. Onaind ( in Gazt MusIx 207 ). Nafarrako errege bezala noren eskuetan zin egin zuen? Ardoy SFran 47. Bildutako guziak zin egin bai-zuten, an esandakorik beiñere iñori ez aitatzeko. NEtx LBB 61. Arturik duan zaldun-legeagatik zin egiten badit, besterik gabe joaten utziko diot. Berron Kijote 61. Pedro biraoka ta zin egiten asi zan. Ker Mc 14, 71 (Ol zin egiten, Or ziñ eginka; HeH zinka). Bere jokabidea zelan izan zan ziur jakiteko, zin egitera deitu jakola. Etxabu Kontu 160. Gertatua ixilik edukiko dezutela zin egiten badidazute. Ataño TxanKan 53. Elkartasunean sartzeko zin egin behar dute, galesez mintzatuko direla nonahi. MIH 185.
v. tbn. Harb 166. AstLas 14. Monho 30. Xarlem 53. Dh 145. Gy 24 (ziñ). Hb Esk 106. Ip Mt 14, 7. CatS 45. Jnn SBi 91. HU Zez 56. Azc PB 142. EEs 1916, 52 (ziñ). KIkV 64. Barb Sup 30. Zub 54. Goen Y 1934, 99. Laux AB 98. Leon Mc 6, 26. Mde Pr 105. Ugalde Iltz 60 (ziñ). Vill Jaink 26. Izeta DirG 41. Lab SuEm 195. Azurm HitzB 46. AZink 37.
Jurar. "Gainekoaz zin egitea, jurer par le trop haut" SP. "Jurar" Lar. "Jurar falso, gezurrez zinegin" Ib. "Jurer, affirmer par sement" VocBN. "Jurer, prêter serment" Dv. "Affirmer par serment" Ib. (s.v. zin). "Faire serment, jurer" H (s.v. zin). "Jurar, afirmar bajo juramento" A. Tr. Documentado al Norte desde finales del s. XVI y al Sur desde finales del s. XIX. En la tradición septentrional su uso disminuye considerablemente durante el s. XX. La forma general es zin egin. Hay zingin en Oihenart (junto al gral. zin egin ). Axular y algunos autores modernos del s. XX (Iraizoz, Etxaide, Zaitegi, Txillardegi (Let 38), Gaztelu) emplean formas sintéticas.
Zin egin ukan dut neure hirán, baldin sekulan sarthuren badirade ene reposean. Lç He 3, 11 (Dv, TB, Ol, BiblE zin egin; He juramentu egin, Ker zin au egin ). Zin edo iuramentu egitea nola baita Iainkoa gure erranaren lekhuko ekhartzea. Mat 110. Hargatik bada egin dut ziñ eta iuramentu. EZ Eliç 235. Dagizun orduan iuramentu, dagizun zin, ekhar dezazun zeure erranaren lekhuko Iainkoa, gezurra ezin derrakeiena. Ax 251 (V 168). Eztu nehork zer zingiten ari, egia laket etzaionari. O Pr 167 (Po 3 zin egin). Gure aita Abrahani / zin eginik hunela: / gure salbatzera zeror, / ethorriko zinela. Hm 105. Bere haserrean hekin kontra zin egin zuen, sekulan etzirela sartuko haren errepausuan. SP Phil 150 (He 152 juramentu egin). Bathetüko hitzemanak berritü arzara zin egin Jinkoatan sinheste oso bat dükegüla. Bp II 132. Zin egin diena obligatia dea bere zinaren konplitzera? CatLan 86. Zin egin umen zuen / gehiago ezutela atzamanen. Arch Fab 77. Zin egin zuen noiz edo noiz mendekatuko zitzaiola. Laph 177. Aztua izango ote dute aiñ otsandiro ziñegin zutena? EE 1881b, 86. Badakizu Basurtoko Sanchok zinegin duela nere arrazari eta izenari gorroto eriotzkorra. Otag EE 1882c, 581. Batzarrera zijoazen gizon guztiak egin zezaiotela zin edo juramentu Jaungoikoari [...] Gipuzkoaren onari begiratuko ziotela. Ag Serm 429.
( s. XX) Zer da zin edo juramentu egitea? CatJauf 78. Euskaldunen legeak ziñ egiten (jurando). Ayerb EEs 1915, 292. Alperrik zin egitea zer da? KIkG 51. Apezek behar zien zin egin lege hura untsa hartzen ziela. Const 24. Ziñ egiñen unan, Mirei, ostilika zabaldu zela sapaiean. Or Mi 13. Nabarreko erregeek gainean zin egiten ohi zuten zilar-estalgiarekilako liburu handia. JE Ber 15. Zin egin eban arrain guztijak itsutu egingo zittuzala. Otx 137. Aldareaz zin dagienak, zin dagi artaz ta artan bizi danaz. Ir YKBiz 401. Bakoitzak erriak emandako eskubideak erakutsi ta zin (yuramentu) egin bear izaten zuen. A Y 1934, 6. Etsaia hurbiltzerat utziko ginuen baino lehen oro hilen ginela zin eginik elgarri. Zerb Gerlan 27. Zin dagitzut! onuntz etortzeko itxaso zabal eta ontziz igaro-eziña dute. Zait Sof 125. Zin dagizut Etxahuniako oiñordekotza lenago galduko dutala zeu utzi baiño. Etxde JJ 61. Zin egin zuen etzuela bere bizarrik kenduko. Arti Ipuin 48. Zin egin deutsat bera bakarrik laztan izango dotala. Gand Elorri 87. Lenengo eretiaz balaiuko dala, zin egin deutsa bere buruari. Erkiag BatB 160. Itxas-zora-kantuz dagitzuet zin. Onaind ( in Gazt MusIx 207 ). Nafarrako errege bezala noren eskuetan zin egin zuen? Ardoy SFran 47. Bildutako guziak zin egin bai-zuten, an esandakorik beiñere iñori ez aitatzeko. NEtx LBB 61. Arturik duan zaldun-legeagatik zin egiten badit, besterik gabe joaten utziko diot. Berron Kijote 61. Pedro biraoka ta zin egiten asi zan. Ker Mc 14, 71 (Ol zin egiten, Or ziñ eginka; HeH zinka). Bere jokabidea zelan izan zan ziur jakiteko, zin egitera deitu jakola. Etxabu Kontu 160. Gertatua ixilik edukiko dezutela zin egiten badidazute. Ataño TxanKan 53. Elkartasunean sartzeko zin egin behar dute, galesez mintzatuko direla nonahi. MIH 185.
v. tbn. Harb 166. AstLas 14. Monho 30. Xarlem 53. Dh 145. Gy 24 (ziñ). Hb Esk 106. Ip Mt 14, 7. CatS 45. Jnn SBi 91. HU Zez 56. Azc PB 142. EEs 1916, 52 (ziñ). KIkV 64. Barb Sup 30. Zub 54. Goen Y 1934, 99. Laux AB 98. Leon Mc 6, 26. Mde Pr 105. Ugalde Iltz 60 (ziñ). Vill Jaink 26. Izeta DirG 41. Lab SuEm 195. Azurm HitzB 46. AZink 37.
azpiadiera-1.1
(Con determinantes).
Arnegurik, zinik edo iuramenturik banoki eta premia gabe eztagigula. Mat 7. Haren izenaz ez ziñik egin banoki. EZ Man I 12 (v. tbn. el mismo ej. en Ub 171). Arinki zin bat egin duela orhoitzen bada [...]. Harb 435. Badakit zina egin behar dela ezin bestez. Bp I 89. Juramenturik zuk eztuzu, ez zinik eginen banoki. CatLav 112. (V 62) Nik erraiten derautzuet ez zinik batere egiteaz. TB Mt 5, 34. Juramenturik zuk ez duzu, ez zinik eginen banoki. CatLuz 6. Maitatuko zuelako ziñik sekula ez egin arren, txit biotx biguñeko ama bat. EE 1882c, 478. Egizu nik galdetu darotzudan zina edo juramentua. Jnn SBi 159. Inoiz ez egiteko beragaitik zinik alper bidegabeko ta guzurrezkorik. Azc PB 22. Errespeturik edo beharrik gabe egin zinak. CatJauf 78. Haritchabaletek egin zien zina Santa Graziako plazan. Const 24. Aramaioko ibaiean egin izan zun ziña: misioetarako asmoan zan. Or SCruz 125. Mattasun zin asko egiñik edan eustan zato gustija. Laux AB 55. Ez egin gezurrezko ziñik (yuramenturik). Ir YKBiz 123. Amaika bider damutu zitzaion berotasun txoro batean egindako ziña. Etxde JJ 67. Otoitzturen zaitugu, egiten dut zina, orai arte bezala hemendik aintzina. Mattin 53. Nik ene malurrean egiten dut zina, beiratuko naizela hemendik aintzina. Xa Odol 136. Onela egindako ziña [...], ezezkoan utziko diat. Berron Kijote 118. Aserre bizitan, zin au egin neban: Ez, ez dira nire atsedenean sartuko. Ker He 3, 11 (Lç zin egin ). Zin ori ez egiteagaitik, iges egin ebala. Etxabu Kontu 160.
Arnegurik, zinik edo iuramenturik banoki eta premia gabe eztagigula. Mat 7. Haren izenaz ez ziñik egin banoki. EZ Man I 12 (v. tbn. el mismo ej. en Ub 171). Arinki zin bat egin duela orhoitzen bada [...]. Harb 435. Badakit zina egin behar dela ezin bestez. Bp I 89. Juramenturik zuk eztuzu, ez zinik eginen banoki. CatLav 112. (V 62) Nik erraiten derautzuet ez zinik batere egiteaz. TB Mt 5, 34. Juramenturik zuk ez duzu, ez zinik eginen banoki. CatLuz 6. Maitatuko zuelako ziñik sekula ez egin arren, txit biotx biguñeko ama bat. EE 1882c, 478. Egizu nik galdetu darotzudan zina edo juramentua. Jnn SBi 159. Inoiz ez egiteko beragaitik zinik alper bidegabeko ta guzurrezkorik. Azc PB 22. Errespeturik edo beharrik gabe egin zinak. CatJauf 78. Haritchabaletek egin zien zina Santa Graziako plazan. Const 24. Aramaioko ibaiean egin izan zun ziña: misioetarako asmoan zan. Or SCruz 125. Mattasun zin asko egiñik edan eustan zato gustija. Laux AB 55. Ez egin gezurrezko ziñik (yuramenturik). Ir YKBiz 123. Amaika bider damutu zitzaion berotasun txoro batean egindako ziña. Etxde JJ 67. Otoitzturen zaitugu, egiten dut zina, orai arte bezala hemendik aintzina. Mattin 53. Nik ene malurrean egiten dut zina, beiratuko naizela hemendik aintzina. Xa Odol 136. Onela egindako ziña [...], ezezkoan utziko diat. Berron Kijote 118. Aserre bizitan, zin au egin neban: Ez, ez dira nire atsedenean sartuko. Ker He 3, 11 (Lç zin egin ). Zin ori ez egiteagaitik, iges egin ebala. Etxabu Kontu 160.
sense-2
2.
(Part. en función de adj.). ""Jurado, zinegiña" Lar. Zin egina [...], qui a juré, assermenté, juré" H (s.v. zin).
Xismatiko baitire zin eginak, / hain aintzina dire xismatiko / zin eginen ondotik dabiltzanak. Iraultza 24. Apez zin eginak eta bestiak, oro bardin ezari zütien. Const 25 (ref. a los que juraron la constitución civil del clero).
Xismatiko baitire zin eginak, / hain aintzina dire xismatiko / zin eginen ondotik dabiltzanak. Iraultza 24. Apez zin eginak eta bestiak, oro bardin ezari zütien. Const 25 (ref. a los que juraron la constitución civil del clero).
azpiadiera-2.1
(Part. en función de sust.).
Auzitegi aurrean, zin-egiñak, juraduak, noski, errudun aitortu naute. NEtx LBB 117.
Auzitegi aurrean, zin-egiñak, juraduak, noski, errudun aitortu naute. NEtx LBB 117.
sense-3
3.
(Sust.).
Juramento.
Biltzarkidatu oi ziran anziñaeran kantauritar guztiak auziai zegozkioten lanbide-etan beren zinegin edo juramentuak betetzera. Izt C 270.
Biltzarkidatu oi ziran anziñaeran kantauritar guztiak auziai zegozkioten lanbide-etan beren zinegin edo juramentuak betetzera. Izt C 270.
zin egin
-
zin egin....
-
1. (L, BN, S, R; SP (s.v. zin), Ht VocGr...
-
(Con determinantes). Arnegurik, zinik ed...
-
2. (Part. en función de adj.). ""Jurado...
-
(Part. en función de sust.). Auzitegi a...
-
3. (Sust.). Juramento. Biltzarkidatu oi ...
<< zigor 0 / 0 zirtzil >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
