1.
(V, G-to; Mic 7r, VP 91r, Lar, Añ(V), H(V, G), ZamVoc),
urkemendiRef.:
A;
IzArOñ;
EtxbaEib
. Patíbulo de la horca."Horca de delincuentes"Lar.
"Horca, patíbulo"Añ.
Esango baziño urkamendira bear duanari barkatzen zaiola eriotza. MgCC 147.
Urkamendirako karzelan daguanari. MgCO 217.
Arentzat prestaturik zeukan urkamendian [...] urkatua izan zan. Gco II 52.
Urkamendi batera balijuaz legez. Astar II 131.
Utzirik bere bizia urkamendian. IztC 504.
Urkamendira zeramatela. Lard 51.
Bestea itxeki zuen urkamendian, asmatzallearen egia agertzeko. UrGen 40, 22 (Dv, Ol habe; Urt urkharazi zuen).
Eraman nazazu urkamendiko arriaren gañera. BvAsL 109.
An etzan urkamendirik / zutik ilteko bizirik. AzcPB 213.
( s. XX)Ezegixala salatu, bestelan urkamendira biar ebela-ta. Kk Ab I 26. Gizon bat ilteko epaipean Lisboan egoala ta urkamendira bidaltzeko zori aundi ta arriskoan. Belaus Andoni 13. Batek baño geiagok bizia eman bear izan zun urkamendian. Ldi IL 170. Urkamendiko eser-lekua / sermoi-alki biurturik. Or Eus 121. Gizona, errugabea dala be, urkamendira bialdu al izango leuke. Eguzk GizAuz 97s. Jaunmendi-goian jarria zeukan / kondeak urkamendia. SMitx Aranz 68. Urkamendian bear lukete aspaldi ontan. Etxde AlosT 44. Bere etsai amorratuari urkamendiko herio lotsagarria paira eraztekotz. Mde Pr 188. Polik, urkamendira bezela, lengo tokira eraman zuan txalupa. Anab Poli 32. Urkamendira eroan eban alkateak Kukubeltxu. Bilbao IpuiB 157. Prestu ez guztieri odolarekin eta urkamendiarekin burrukan eginen zaie. Arti Tobera 265. Hau da urkamendiko / haxearen hotza (V-arr). Balad 219. Urkamendia edo gillotina gutxietsirik, gizonak laurdenkatzen zituzten. MIH 321. En DFrec hay 2 ejs. v. tbn. Zuzaeta 52. Añ MisE 208 (EL1 184 urkemendi). AA I 538. fB Ic I 124. Ag G 64. Inza Azalp 68. Otx 87. NEtx Antz 45. And AUzta 56. Azurm HitzB 33.
azpiadiera-1.1
Garrote. Aurrean det urkamendia! Borreroa an dabil, burnia nere lepoan sartu nairik. NEtxLBB 117s.
azpiadiera-1.2
Cruz. Emonik zeure zanetako odol guztija, galdu dagizula bizitzia urkamendi baten erijotzarik lotsagarrijenagaz. Astar II 43.
Urkamendian iltzen zituztenai ematen zieten mirra. Lard 459.
azpiadiera-1.3
Suplicio, en gral. (tbn. fig.)."
Jesukristoren denboran, kurutzia zan lapurrendako urkamendixa
"Etxba Eib. .
Zer da nik entzun dorana? Zer urkamendi aittu dotena ainbesten aurrian? EtxbaIbilt 487.
sense-2
2.
(V-gip ap. Elexp Berg; H). "Ahorcamiento [...]. --Gaur e, baakizu gaur ero biar ze funziño ero ze ikusmira daon Bergaan? --Zer dao ba? --Urkamendixa. --Ene, urkamendixa dao?
"Elexp Berg. .
azpisarrera-1
URKAMENDIPEAN.
Bajo pena de horca. Indotarrai Zumarragagana urreratzea urkamendipean debekatu eutsien. GMantLEItz 64.