Euskararen Gramatika

30.6.3.2.1. Sarrera

Ondoren ikusiko ditugun -tzen, -tzera edo -tzeko perpaus osagarriak ez bezala (mugatzailerik gabeko forma finkoak baitira), hemen aztertuko ditugunak determinatzailedunak dira: -tzetik (azalean mugatzailerik ez duena, etxetik postposizio sintagman bezalaxe), -tzean, -tzearekin/-tzeagaz, -tzeaz, -tzeari, -tzeak.

Joskerari dagokionez, bi ezaugarrik bereizten ditu determinatzailedun perpausok determinatzaile gabekoetatik: a) badute nolabaiteko izen-joskera aldagarria, oso murritza izanik ere: isilik egote (temati) hori; aurreko puntuan jardun dugu horretaz (bai eta beste berezitasun aipagarri batzuez ere, hala nola perpaus jokatuekiko erlazioaz edo -tzerik aldaeraz); eta b) badute aditz izenezkoaren aldaera burutu markatu bat, partizipiozkoa: isilik egon izana [egona], aurrerago aztertuko duguna (§ 30.6.3.6).

Dagokion postposizio sintagmak hartzen duen lekuaren parekoa beteko du sintaxian ondoren aztertuko dugun perpaus jokatugabe horietako bakoitzak. Horregatik ez dira berdinak testuinguru semantikoak eta, neurri batean, predikatu gobernatzaileak. Hau da, etorri edo erori predikatuek onartzen dute nondik postposizio sintagma, baina ez aberastu aditzak; molde berean -TZETIK ETORRI/ERORI, baina + -TZETIK ABERASTU: etxetik etorri / zaldi gainetik erori / *etxetik aberastu; laguna bisitatzetik etorri / *erori / *aberastu.