Hizkuntza-zuzenbidea. Testu-bilduma euskaraz

7.2.20. Europako Parlamentuaren Ebazpena, 2020ko abenduaren 17koa, “Minority SafePack – Europako aniztasunaren aldeko milioi bat sinadura” Europako herri-ekimenari buruzkoa (2020/2846(RSP))[238]

Europako Parlamentuak,

— Ikusiz “Minority SafePack – Europako aniztasunaren aldeko milioi bat sinadura” Europako herri-ekimena (ECIXXXX),

—Ikusiz Europar Batasunaren Tratatua, eta bereziki haren 2. artikulua, 3. artikuluaren 3. apartatua eta 11. artikuluaren 4. artikulua,

— Ikusiz Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatua (EBFT), eta, bereziki, haren 19., 24., 53.1. artikulua, 63., 79.2 artikulua, 107.3 artikuluaren e) letra, 108.4 artikulua, 109., 118., 165.4 artikulua, 167.5 artikulua, 173.3. artikulua, 177., 178. eta 182.1 artikulua,

— Ikusiz Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2019/788 (EB) Erregelamendua, 2013ko abenduaren 17koa, Europako Herri-ekimenari buruzkoa[239],

— Ikusiz Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutuna (aurrerantzean, “Gutuna”) eta, bereziki, haren 10., 21., 22. eta 51. artikuluak,

— Ikusiz Europako Kontseiluaren 1993ko ekainaren 21eko eta 22ko ondorioak, zeinetan ezartzen baitira herrialde batek Europar Batasunari atxiki ahal izateko bete behar dituen betekizunak (Kopenhageko irizpideak),

— Ikusiz Eskubide Zibilen eta Politikoen Nazioarteko Itunaren 27. artikulua eta Eskubide Ekonomikoen, Sozialen eta Kulturalen Nazioarteko Ituna, biak Nazio Batuen Batzar Orokorrak 1966ko abenduaren 16an onetsiak,

— Ikusiz Europako Kontseiluaren Gutxiengo Nazionalak babesteko Esparru-konbentzioa eta Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutuna, bai eta haiei dagozkien jarraipen-organoen irizpenak,

— Ikusiz Europako Segurtasun eta Lankidetzako Erakundearen (ESLE) Kopenhageko Dokumentua, 1990ekoa, eta ikusiz gutxiengoen eskubideei buruzko jarraibide eta gomendio tematiko ugariak, zeinak argitaratu baitzituzten Gutxiengo Nazionaletarako ESLEko goi-komisarioak eta Instituzio Demokratikoen eta Giza Eskubideen ESLEko Bulegoak,

—Ikusiz Europako Parlamentuaren Ebazpena, 2018ko azaroaren 13koa, Europar Batasuneko Gutxiengoentzako Gutxieneko Arauei buruzkoa (2018/2036(INI))[240],

— Ikusiz 2018ko otsailaren 7ko Ebazpena, Batasuneko estatu kideetako gutxiengoen babesari eta diskriminaziorik ezari buruzkoa[241],

— Ikusiz 2018ko irailaren 11ko Ebazpena, Aro Digitaleko Hizkuntza-Berdintasunari buruzkoa[242],

— Ikusiz 2013ko irailaren 11ko Ebazpena, zeina baita desagertzeko arriskuan dauden Europako hizkuntzei eta Europar Batasuneko hizkuntza-aniztasunari buruzkoa[243],

— Ikusiz Kontseiluaren 2019ko maiatzaren 22ko Gomendioa, hizkuntzen irakaskuntzaren eta ikaskuntzaren ikuspegi orokorrari buruzkoa[244],

— Ikusiz Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren erabakiak eta jurisprudentzia, bereziki T-646/13 auzikoa (Minority SafePack — one million signatures for diversity in Europe/ Europako Batzordearen aurka), eta T-397/17 auzikoa (Errumania Europako Batzordearen aurka)[245],

— Ikusiz Batzordearen 2017/652 (EB) Erabakia, 2017ko martxoaren 29koa, “Minority SafePack — one million signatures for diversity in Europe” herri-ekimenaren proposamenari buruzkoa[246],

— Ikusiz 2020ko urriaren 15eko entzunaldi publikoa, “Minority SafePack” Europako herri-ekimenari buruzkoa, zeina antolatu baitzuten Kultura eta Hezkuntza Batzordeak, Askatasun Zibilen, Justiziaren eta Barne-gaien Batzordeak eta Eskaeren Batzordeak,

— Ikusiz “Minority SafePack” Europako herri-ekimenaren proposamena, betiere Batzordearengandik itxaroten diren legegintza-egintzei dagokienez, oinarri hartuta Europako herri-ekimena, zeina Batzordeari helarazi baitzaio sinadurak aurkeztu eta Parlamentuan entzunaldi publikoan aurkeztu ondoren,

– Ikusiz Barne-erregelamenduaren 222. artikuluaren 8. apartatua,

A. Kontuan hartuz ezen, EBTren 2. artikuluarekin bat etorriz, Batasunak oinarrizko balioak dituela gizakiaren duintasunaren errespetua, askatasuna, demokrazia, berdintasuna, zuzenbide-estatua eta giza eskubideen errespetua, gutxiengoetako pertsonen eskubideak ere barnean direla.

B. Kontuan hartuz ezen EBTren 3. artikuluko 3. apartatuak ezartzen duela Batasunaren helburuetako bat estatu kideen arteko ekonomia-, gizarte- eta lurralde-kohesioa eta elkartasuna sustatzea dela, bai eta haien kultura- eta hizkuntza-aniztasunaren aberastasuna errespetatzea, eta Europako kultura-ondarearen kontserbazioa eta garapena zaintzea ere;

C. Kontuan hartuz ezen Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren 6. artikuluak onartzen duela Batasunak eskumenak dituela ekintzak gauzatzeko kulturaren eta hezkuntzaren eremuetan estatu kideen ekintza lagundu, koordinatu edo osatze aldera; kontuan hartuz ezen Batzordeak aktiboki lagundu behar diela estatu kideei eremu politiko horietan, zeinak ere kezka berezi baitira gutxiengoetako pertsonentzat;

D. Kontuan hartuz ezen, EBFTren 10. artikuluarekin bat etorriz, Batasunak, bere politikak eta ekintzak zehaztu eta exekutatzean, arrazagatiko edo jatorri etnikoagatiko diskriminazio ororen aurka borrokatu behar duela, besteak beste;

E. Kontuan hartuz ezen Gutunaren 21. artikuluko 1. apartatuan debekatzen dela diskriminazio oro, eta bereziki hauek: sexua, arraza, kolorea, etnia- zein gizarte-jatorria, ezaugarri genetikoak, hizkuntza, erlijioa zein sinesmenak, iritzi politikoak zein beste edozein iritzi, gutxiengo nazional batekoa izatea, ondarea, jaiotza, desgaitasuna, adina nahiz sexu-orientazioa direla-eta egindako diskriminazioak.

F. Kontuan hartuz ezen Gutunaren 22. artikuluan xedatzen dela Batasunak kultura-, erlijio- eta hizkuntza-aniztasuna errespetatzen duela;

G. Kontuan hartuz ezen kultura-aniztasunarekiko errespetua jasota dagoela EBFTren 167. artikuluan;

H. Kontuan hartuz ezen Batasuneko herritarren % 8 inguru gutxiengo nazional bateko kide dela eta gutxi gorabehera % 10 hizkuntza erregional edo gutxitu batean mintzatzen dela; kontuan hartuz ezen pertsona horiek Batasunaren kultura-aberastasunaren funtsezko elementu direla beren hizkuntza eta kultura bakarren bitartez;

I. Kontuan hartuz ezen Europako gutxiengoaren kontzeptu orokorra hizkuntza juridiko eta akademikoaren termino-sorta zabal batek estaltzen duela; kontuan hartuz ezen sarritan gizarte-talde horiek modu askotara aipatzen direla, hala nola gutxiengo nazionalak, talde etnikoak, gutxiengo tradizionalak edo autoktonoak, nazionalitateak, erregio konstituzionaletako biztanleak, hizkuntza-gutxiengoak, hizkuntza gutxituetan mintzatzen diren taldeak, hizkuntza-taldeak, etab.; kontuan hartuz ezen, Europa osoan erabiltzen diren terminoak erabiltzeak dakarren zailtasuna saihesteko, Europako Kontseiluak “gutxiengo nazional” terminora jotzen duela Gutxiengo Nazionalak babesteko Esparru-konbentzioan, zeina baita Europako gutxiengoak babesteko nazioarteko araudirik zorrotzena oraindik ere; kontuan hartuz ezen “Minority SafePack” Europako herri-ekimenak “gutxiengo nazionalak eta hizkuntza-gutxiengoak” terminoak erabiltzen dituela gutxiengo horiei erreferentzia egiten dienean;

J. Kontuan hartuz ezen gutxiengo nazional eta linguistiko gehienek aurre egin behar diotela asimilazioa eta hizkuntzak galtzeko joera bizkortzeari, eta horrek berekin dakarrela Batasunaren barruan hizkuntza eta kultura pobretzea eta aniztasuna galtzea, eta aniztasun hori Batasunak babestu behar duela tratatuak direla-bide; kontuan hartuz ezen hezkuntza dela hizkuntza gutxituak biziberritzeko eta zaintzeko tresna nagusia;

K. Kontuan hartuz ezen arriskuan dauden munduko hizkuntzen Unesco Atlasean Batasuneko estatu kideetako 186 hizkuntza sartzen direla hizkuntza ahulen edo arriskuan dauden hizkuntzen kategorietan, bai eta beste hiru hizkuntza galdutako hizkuntzen kategorian;

L. Kontuan hartuz ezen “Minority SafePack” Europako herri-ekimena (aurrerantzean, “ekimena”) Batzordeari aurkeztu zitzaiola 2013ko uztailaren 15ean, eta bertan Batasunaren jarduketa bat eskatu zela gutxiengo nazionalei eta linguistikoei laguntzeko hamaika eremutan;

M. Kontuan hartuz ezen 2013ko irailaren 13an Batzordeak ez zuela uste izan ekimena erregistratzeko behar besteko oinarririk zegoenik; kontuan hartuz ezen ekimenaren antolatzaileek errekurtsoa jarri zutela Europar Batasuneko Justizia Auzitegian (EBJA), eta 2017ko otsailaren 3an EBJAren Auzitegi Nagusiak epaia eman zuela, zeinak Batzordearen erabakia deuseztatu baitzuen;

N. Kontuan hartuz ezen, Auzitegi Nagusiaren epaia betetzeko beharrezko neurriak hartzeko, Batzordeak ekimenaren onargarritasun juridikoa berrikusi zuela, eta, 2017/652 (EB) Erabakiaren bidez, hasierako hamaika eremuetatik bederatzitan erregistratu zuela;

O. Kontuan hartuz ezen, Europako Herri-ekimenari buruzko Erregelamenduaren 15. artikuluarekin bat etorriz, Batzordeak lege-onargarritasuna aztertzeko, ekimenaren funtsa aztertu behar dela sinadura-bilketa amaitu ondoren; kontuan hartuz ezen Batzordeak ekimenari buruzko ondorio juridiko eta politikoak aurkeztu dituela, Batasunaren tratatuetan oinarrituta;

P. Kontuan hartuz ezen, 2019ko irailaren 24ko epaian, T-391/17 auzian, Europar Batasuneko Auzitegi Nagusiak berretsi egin zuela Batzordeak Europako “Minority SafePack” herri-ekimena erregistratzeko hartutako erabakia;

Q. Kontuan hartuz ezen 2017ko apirilaren 3tik 2018ko apirilaren 3ra bitartean Batasunean 1.123.422 sinadura ziurtatu jaso zirela, eta gutxieneko atalase nazionala lortu zela hamaika estatu kidetan;

R. Kontuan hartuz ezen Europako herri-ekimena nazioz haraindiko demokrazia parte-hartzailearen lehenengo tresna dela munduan, eta Batasuneko instituzioekin zuzenean lankidetzan aritzeko aukera ematen diela herritarrei;

S. Kontuan hartuz ezen “Minority SafePack” Europako bosgarren herri-ekimena izan dela orain arte aurrera egiten, orain arte aurkeztu diren seietatik;

T. Kontuan hartuz ezen, 2019/788 (EB) Erregelamenduaren 14. artikuluarekin bat etorriz, Parlamentuak, entzunaldi publiko bat antolatu ondoren, Europako herri-ekimen bakoitzaren babes politikoa ebaluatu behar duela; kontuan hartuz ezen, haren Barne-erregelamenduaren 222. artikuluaren arabera, Parlamentuak 2020ko urriaren 15ean egin zuela entzunaldi publikoa;

1. Berresten du ezen babes irmoa ematen diola Europako herri-ekimenaren tresnari, eta haren ahalmena erabat aprobetxatzeko eskatzen duela; azpimarratzen du ezen Europako herri-ekimena aparteko abagunea dela herritarrek erabaki dezaten zein diren euren nahiak eta horiek artikula ditzaten, eta Batasunak neurriak har ditzala eska dezaten; nabarmentzen du ezinbestekoa dela herritarrek eurei doazkien prozesu politikoetan aktiboki parte har dezaten ahalbidetzea, eta ahalbidetze hori funtsezkoa dela Europa integratzeko proiektua herritarrengana hurbiltzeko;

2. Adierazten du ezen Europako Herri-ekimenari buruzko Erregelamendu berria 2020ko urtarrilaren 1ean jarri zela indarrean, eta funtsezkoa dela Europako eta nazioetako instituzioek ahal duten guztia egitea Batasuneko partaidetza-tresna hori berraktibatzea arrakastatsua izan dadin; nabarmentzen du ezen Batzordeak behar bezalako arreta eman behar diela Batasuneko 1,1 milioi herritarrek baino gehiagok “Minority SafePack” bitartez egindako eskaerei;

3. Gogoratzen du ezen gutxiengoetako pertsonen babesa Batasunaren funtsezko balio esplizitua dela, demokraziarekin, zuzenbide-estatuarekin eta giza eskubideen errespetuarekin batera, EBTren 2. artikuluan ezartzen den bezala;

4. Gogoratzen du ezen EBTren 3. artikuluko 3. apartatuak ezartzen duela Batasunak errespetatu behar duela bere kultura- eta hizkuntza-aniztasunaren aberastasuna, eta jagon behar duela Europako kultura-ondarearen kontserbazio eta garapena; azpimarratzen du ezen hizkuntza eta kultura gutxituak Batasunaren kulturaren eta ondarearen zati besterenezinak direla; azpimarratzen du ezen Batasunak estatu kideen jarduketak sustatu behar dituela, gutxiengoetako pertsonen eskubideak babesten direla bermatzeko;

5. Berriz ere deitzen dio Batzordeari[247], subsidiariotasun-printzipioarekin bat etorriz, Batasuneko gutxieneko arauen esparru erkide bat egin dezan, betiere gutxiengoetako pertsonen eskubideak babeste aldera; izan ere, arau horiek irmo ainguratuta egon behar dute esparru juridiko batean, zeinak Batasunean bermatuko baititu demokrazia, zuzenbide-estatua eta oinarrizko eskubideak;

6. Estatu kideei eskatzen die beharrezko neurri guztiak har ditzatela eta defenda ditzatela gutxiengoetako pertsonen eskubideak, eta berma dezatela eskubide horiek erabat errespetatzen direla;

7. Uste du ezen, hizkuntza ofizial bat baino gehiago duten erkidegoetan, hizkuntza-eskubideak errespetatu behar direla, talde baten eskubideak besteenekin alderatuta mugatu gabe, betiere ordena konstituzionalarekin eta estatu kide bakoitzaren legeriarekin bat etorriz; uste du ezen hizkuntza erregionalen sustapenak eta hizkuntza-komunitateen babesak pertsona guztien oinarrizko eskubideak errespetatu behar dituztela;

8. Uste du ezen Europar Batasunak Europa osoko eleaniztasunaren inguruko sentsibilizazioa egiten jarraitu behar duela bere programen bidez, eta eleaniztasunaren abantailak aktiboki sustatuz;

9. Gogoratzen du ezen ez dagoela Europar Batasuneko gutxiengo nazional eta linguistiko bateko pertsona baten definizio erkiderik; nabarmentzen du ezen gutxiengo guztiak babestu behar direla, definizioa edozein dela ere, eta nabarmentzen du ezen definizioak malgutasunez aplikatu behar direla, eta, aldi berean, subsidiariotasunaren, proportzionaltasunaren eta diskriminaziorik ezaren printzipioak errespetatu behar direla;

10. Lankidetza eskatzen du, zeina indartuko baita Europar Batasunaren eta Europako Kontseiluaren artean, betiere gutxiengo nazionalen eta linguistikoen eskubideak babesteari dagokionez; adierazten du ezen lankidetza horrek Europar Batasunari aukera emango liokeela Europako Kontseiluaren lorpenak eta esperientzia aprobetxatzeko, eta bide emango liokeela Europako Kontseiluari eraginkortasun handiagoz aplika ditzan Gutxiengo Nazionalak babesteko Esparru-konbentzioari buruz eta Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutunari buruz egindako gomendioak; estatu kideak adoretzen ditu Gutxiengo Nazionalak babesteko Esparru-konbentzioa eta Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutuna abian jartzera eta berronestera;

Europako herri-ekimenaren bederatzi proposamenak direla eta

11. Aitortzen du ezen gutxiengo nazionalak eta linguistikoak babesteko erantzukizuna batez ere estatu kideetako agintariei dagokiela; hala ere, adierazten du Batasunak funtsezko zeregina betetzen duela estatu kideetako agintariei ahalegin horretan laguntzeko orduan; adierazten du ezen bere estatu kideetako batzuk eredu egokiak direla zenbait erkidegoren errespetuzko eta harmoniazko bizikidetzaren arloan, bai eta hizkuntza eta kultura biziberritzeko politikei dagozkienez ere; estatu kideei eskatzen die elkarri truka diezazkiotela gutxiengoetako pertsonen eskubideen babes eta laguntzari buruzko jardunbiderik onenak, eta Batasunari eskatzen dio elkar-trukatze horiek erraztu ditzala;

12. Uste du ezen gutxiengo nazional eta linguistikoetako pertsonen aldeko kultura- eta hizkuntza-identitatea babesteko neurriek ekintza positiboa izan behar dutela xede, bai eta hezkuntzaren, kulturaren eta zerbitzu publikoen eremuetan ere;

13. Adierazten du ezen kezkatuta dagoela, arrazakeriak, xenofobiak edo intolerantziak eraginda, Europako gutxiengo nazional eta linguistikoetako pertsonen aurkako gorroto-delituek eta gorrotoa eragitearen delituek gora egin dutelako; Batzordeari eta estatu kideei eskatzen die kanpainak abian jar ditzatela gorrotoa eragitearen aurka, eta borrokan egin dezatela gutxiengo nazional eta linguistikoetako pertsona horien aurkako arrazakeriari eta xenofobiari aurre egiteko;

14. Aitortzen du ezen gutxiengo nazionalek eta linguistikoek ekarpena egin diotela Batasunaren kultura-ondareari, eta komunikabideek betetzen duten zeregina nabarmentzen du;

15. Adierazten du ezen hizkuntza-aniztasuna Europako kultura-aberastasunaren osagai baliotsua dela, eta aniztasun hori babestu egin behar dela, hizkuntza erregional eta gutxituak belaunaldi batetik bestera transmititu ahal dela bermatzeko; adierazten du ezen kezkatuta dagoela desagertzeko arriskuan dauden hizkuntza erregional eta gutxituengatik; azpimarratzen du ezen eremu horretan neurri gehiago hartu behar direla; beraz, Batzordeari eta estatu kideei eskatzen die Batasun osoan hizkuntzen ikaskuntza susta dezatela, hizkuntza gutxituen ikaskuntza barne; adierazten du ezen ekimenak eskatzen duela hizkuntza-aniztasunerako Europako zentro bat sor dezala Europako hizkuntzen aniztasun handia babesteko;

16. Europar Batasunari eta estatu kideei eskatzen die ezen kontuan har ditzatela gutxiengo nazionalen edo linguistikoen beharrizanak beren finantzaketa-programak diseinatzerakoan; uste du ezen eleaniztasuna eta kultura-aniztasuna babestea erregioetako garapenaren eta berrikuntzaren motorra dela, eta, beraz, uste du ezen Europako egitura- eta inbertsio-funtsek eta kohesio-funtsek hori izan behar dutela kontuan; uste du ezen kultura- eta hizkuntza-aniztasuna aztertzeko “Europa Horizontea”ren pentzudako finantzaketak eta horrek Batasuneko erregioen garapen ekonomikoan dituen ondorioek bide emango luketela gutxiengo nazional eta linguistikoentzako politika publikoak hobeto orientatzeko;

17. Hizkuntzak kulturan betetzen duen zeregina aitortzen du; adierazten du ezen kezkatuta dagoela hizkuntza erregional eta gutxituetako kultura-operadore aktiboek erronka gehigarri bati aurre egin ahal izan diezaioten, alegia, publiko zabal batengana heltzeko eta finantza- eta administrazio-baliabideak eskuratzeko; estatu kideei eskatzen die ezen kontuan izan dezatela erregioetako egoera, eta neurriak aurreikus ditzatela kultura-operadoreei laguntza emateko euren kulturaren askatasuna adierazten, edozein dela ere hizkuntzaren edo bestelako berezitasunak;

18. Uste du ezen Batasuneko herritar guztiek modua izan behar dutela kulturaz eta denbora-pasaz beren hizkuntzan gozatzeko; adierazten du ezen, sarritan, hizkuntza-gutxiengoak txikiegiak direla edo ez dutela laguntza instituzionalik beren komunikazio-zerbitzuen sistema orohartzailea sortzeko; Batzordeari eskatzen dio, ingurumari horretan, ebaluazio bat egin dezala eta neurri egokienak har ditzala komunikazio-zerbitzu horien garapena babesteko; ikusten du ezen, “Minority SafePack” ekimena Batzordeari 2013an aurkeztu zitzaionetik, legegileek funtsezko proposamenak egin dituztela egile-eskubideei eta ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzuei buruz; gogoan hartzen du Batzordeak berriki egindako jakinarazpena, zeina baita Blokeo Geografikoari buruzko Erregelamendua lehenengoz epe laburrean berrikusteari buruzkoa (COM(2020)0766), zeinean proposatzen baitu Batzordeak balantze zehatza 2022rako egitea, une horretan gauzatuko baitira erabat Erregelamenduaren ondorioak; pozik hartzen du Batzordearen plana, zeinaren helburua baita ikus-entzunezko edukiei buruz alde interesdunekin hitz egitea, hori dagoelako komunikabideei eta ikus-entzunezko sektoreari buruzko ekintza-planaren barruan; nabarmentzen du ezen beharra dagoela etorkizuneko erregelamenduetan hizkuntza gutxituei buruzko kezkak kontuan hartuko direla bermatzeko;

19. Adierazten du ezen Europar Batasunean aberrigabe asko gutxiengo nazional eta linguistikoetakoak direla; uste du ezen, estatu kideen subiranotasuna eta eskumenak behar bezala kontuan hartuta, neurri positiboak hartu ahal izango liratekeela eta hartzen ari direla horri buruz; adierazten du ezen herritartasuna ematea edo kentzea eskumen nazionala dela;

20. Adierazten du ezen “Minority SafePack – Europako aniztasunaren aldeko milioi bat sinadura” izeneko Europako herri-ekimena babesten duela; Batzordeari eskatzen dio ekimen horri bide eman diezaiola, eta egintza juridikoak proposa ditzala tratatuetan eta Europako Herri-ekimenari buruzko Erregelamenduan oinarrituta, eta subsidiariotasun- eta proportzionaltasun-printzipioarekin bat etorriz; adierazten du ezen Batzordeak erregistratutako ekimenak proposamen legegileak bederatzi eremutan egitea eskatzen duela, eta gogoratzen du ezen eskatzen duela proposamen bakoitza haren merezimenduen arabera egiaztatu eta ebaluatzeko;

21. Lehendakariari agintzen dio ebazpen hau Batzordeari, Kontseiluari, Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Agentziari, eta estatu kideetako gobernu eta parlamentuei helarazteko.