Merezi izan aditza dela eta, ontzat ematen ditut honelakoak: Mikelek saria merezi du. Sanferminetara joatea merezi du. Donostiako Parte Zaharrera joatea merezi du.

Baina beste perpaus hau (Euskaltzaindiaren 31. arauan esaten denaren kontra doana) ontzat eman al daiteke?: Arestian aipatutakoak (hau da), Donostiako Parte Zaharrera joateak, merezi du.

Zuzenak al dira harritzen naiz horrela izatea, harritzen naiz horrela izateaz, harritzen nau horrela izateak esaldiak? Eta harritzen zait horrela izatea zuzena da?

Ondorengo adibideon artean, zein da zuzena?

a) Ez kezkatu, emakume!

b) Ez kezkatu, emakumea!

c) Zuk, irakurle, ondo dakizu...

d) Zuk, irakurlea, ondo dakizu...

e) Eta zuk, azeri, zer egingo duzu mahatsa ikusita?

f) Eta zuk, azeria, zer egingo duzu mahatsa ikusita?

Zenbat? galdetzean, nola deklinatu behar da?: Zenbat balio du hiru litro urak / hiru litro urek / hiru litrok ur?

Ariketak besterik ez dut egin ala Ariketak besterik ez ditut egin? Biak dira zuzenak? Lau gizon besterik ez ditut ikusi. Zuk esan zenituenak besterik ez nituen entzun.

Besterikek egin dezake komunztadura pluralean, ala singularra baino ez du onartzen?

Lau gizon ikusi ditut, besterik ez.

Zuk esan zenituenak entzun nituen, besterik ez.

Hona hemen zenbait zalantza:

a) Erdia adierazteko, bi modu aipatzen dira oro har, sei t´erdiak (Hegoaldean), seiak eta erdiak (Iparraldean). Laburpenean, ostera, Hegoaldeko forma baino ez da ageri.

b) Ordu bat eta erdiak ala ordu bat eta erdia?

c) Orduen adibideetan ez dira agertzen honelako kasuak: 13,45tan (?).

d) Nola idatzi: 12.10 ala 12:10?

Ordua nola esan delako arauak (35. araua) erakusten du arazo bat komunztadurarena dela; baina gero ez du aipatu ere egiten. Arazoa konkretuki gertatzen da ordu bataren kasuan, adibidez: ordu bata eta hamar da/dira, ordu bat eta erdiak dira/da? Zein hobetsi behar da kasu bakoitzean?

Esaldi koordinatuetan, eta erabiltzen denean, zeinekin komunztatu behar da subjektua, bi esaldietako aditzen erregimena ezberdina bada. Esate baterako:

Jon etorri eta afaldu du ala Jonek etorri eta afaldu du?

Jon afaldu eta joan egin zen ala Jonek afaldu eta joan egin zen?

Komunztadura emendiozko perpaus juntatuetan; hauxe dator [EGLU IV:49] liburukian: "Emendiozko juntadurak aditza plural-komunztadura hartzera behartzen duela esan daiteke oro har".

Hala ere, salbuespen batzuk egiten dira, horien artean izen-sintagma abstraktuak juntatzen dituzten perpausak [EGLU IV:53].

Abstraktuak soilik? Bazkaria geuk egingo dugu, zuek ogia eta ardoa ekarri behar duzue esaldia zuzena al da? Deskribapenetan, adibidez: Serafin hartza... ugaztuna, 16 cm inguru luzeko gorputza eta 20 cm-ko isats orakorra duena. Horrelakoetan, singularra nahiz plurala erabil al daiteke?

Ondorengo aukera hauek guztiak zilegi al dira?

Axularrek, nafar idazle fina, iragarri zuen…

Axular, nafar idazle finak, iragarri zuen…

Axularrek, nafar idazle finak, iragarri zuen…

Axular nafar idazle finak iragarri zuen…

Denak zilegi badira, batasunerako zein hobetsi behar da?

Eta hurrengo adibide honetan?

Nire lagunak, zuek ezagutzen duzuenak...

Nire lagunak, zuek ezagutzen duzuena...