ring
iz. Boxeo borrokak eta beste zenbait borroka-kirol egiten diren egitura karratua, lurretik metro bat inguru goratua izan ohi dena eta lau aldeak hiru soka-lerroz itxiak izaten dituena. Sudur zapal hura ez zen ring baten gainean jasotako kolpe txar baten ondorioa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ring
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "ring h. laukia (boxeoan)".
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-ng.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ringgit
iz. Malaysiako diru unitatea.
rito
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, rito-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erritu].
Estekak-
HBO
Aztergaia: rito
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1996-05-29 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa s.u. errito.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
e. erritu.
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. errito.
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-/er-, -ito/-itu.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: ez da E letran ageri.
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): E letran sartu beharrekoa. / BAgiria (1999-09-24):
erritu beharko luke eta horrela onartu da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
riyal qatartar
iz. Qatarko diru unitatea.
riyal saudiarabiar
iz. Saudi Arabiako diru unitatea. Saudi Arabiako Fahd erregeak 10 milioi riyal saudiarabiar eman ditu, palestinarrei laguntzeko.
ro
iz. Alfabeto grekoko hamazazpigarren letra (ρ, Ρ).
robot
1 iz. Giza itxurako makina, higitzeko eta aritzeko gai dena. Robot baten moduan erreakzionatu zuen, arimarik gabe.
2 iz. Gizakiaren ordez eragiketa jakin batzuk egin ditzakeen mekanismo automatikoa. Da Vinci robotak hiru beso artikulatu ditu, medikuaren eskumuturrak egin ezingo lituzkeen mugimenduak egiten dituena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: robot
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Maileg |
1993-08-26 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-, -t.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
robotika
iz. Robotak diseinatzeko eta erabiltzeko tekniken eta azterketen multzoa. Valentziako Unibertsitateko Robotika Institutuko ikertzaileek errealitate birtualeko sistema sortu dute haur autisten komunikazio ahalmena hobetzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: robotika
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:34 |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: robótica.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rock
iz. Mus. Rock-and-rolla. Rock klasikoa bizirik eta osasuntsu dagoela erakutsi digu taldeak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rock
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "rock, rockzale, rocker († rockeroa),
rock-and-roll" / HitzIrud: "rocka = rock".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rockabilly
iz. Mus. 1950eko hamarkadan Ameriketako Estatu Batuetako hegoaldean sortu zen musika mota, rock-and-rollaren eta countryaren elementuak uztartzen dituena. 80ko hamarkadan, rockabillyaren berpizkundean. Rockabilly taldeak.
rock-and-roll
iz. XX. mendearen erdialdean sortu zen musika eta dantza mota, doinu bakunak eta erritmo oso markatuak dituena eta gitarra elektrikoarekin eta bateriarekin jotzen dena. Musikari ugari bildu zen Memphisko Sun estudioetan, rock-and-rollaren etxean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rock-and-roll
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Maileg |
1993-08-26 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "rock and roll nire
iritziz grafia hobea [da]" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rockzale
adj. Rockaren zalea dena. Ez naiz rockzale amorratua, baina gustatzen zait, bai.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rockzale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "rock, rockzale, rocker († rockeroa),
rock-and-roll".
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-zale.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rodastar
1 adj. Rodaskoa, Rodasi dagokiona.
2 iz. Rodasko herritarra.
rodeo
iz. Amerikako zenbait herrialdetako kirola, idisko baten edo zaldi hezigabe baten gainean zaltuts ibiltzean, bilurra trebetasunez erabiltzean eta beste zenbait kideko ariketa egitean datzana. Rodeo ikuskizunak. Zezenketetan ez bezala, rodeoetan ez dira zezenak hiltzen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rodeo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "rodeo. Cowboy-en abildade
erakustaldia".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rodio
iz. Kim. Metal zuria, platinoaren antzekoa, gogorra eta hauskorra (Rh; zenbaki atomikoa, 45).
Estekak-
HBO
Aztergaia: rodio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-05-14 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenen hiztegian: Rh.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
rodio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Elementu kimikoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): iz. Kim. markak gehitu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
roentgen
iz. Fis. X edo gamma izpiekiko esposizioaren unitatea, kilogramoko 2,58 x 10-4 coulomben baliokidea dena (R).
Estekak-
HBO
Aztergaia: roentgen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "roentgen. Erradioaktibitatea neurtzeko".
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
unitateak.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-05-29): Onartua
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-10-30): Onartua: roentgen iz. Fis. [izen
propiotikoen sailean berrikusia eta roentgen forman bakarrik
jasotzea erabakia: röntgen kendu, beraz.]
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rohingya
1 adj. Gaur egungo Myanmarko mendebaldean bizi den etnia batekoa, etnia horri dagokiona. Gogor eraso zien gobernuak rohingya ekintzaileei.
2 iz. Etnia horretako kidea. Myanmarren budistak nagusi dira, eta rohingyak baztertu egiten dituzte musulmanak direlako.
rokoko
1 iz. Frantzian, XVIII. mendean, Luis XV.a erregearen garaian garatu zen arte estiloa, apaingarri ugaritasuna ezaugarri duena eta izadia, mitologia, Ekialdeko artea, eta amodio gaiak inspirazio iturri nagusi dituena. Rokokoak barrokoaren duintasun harroa arindu zuen, nahiz eta, nagusiki eta batez ere, dekorazio estiloa izan. Rokoko estiloko erretaula nagusian Ama Birjinaren irudi bat ageri da.
2 adj. Rokoko estilokoa; estilo horri dagokiona. Arte rokokoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rokoko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2002-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, egokituz onartzekoa
nazioartekoa da; inguruko erdararik gehienetan -c-
darama, hizkuntza horietan normala denez; alemanak, aldiz,
-k-duna darabil, eta euskaraz ere horrela egokitua hobetsi
du lantaldeak.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
c/k.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rol
1 iz. Eginkizuna edo zeregina, batez ere gizartearekikoa. Emakume zintzoaren rola hartzen zuen beti. Sexuen arteko rol banaketa.
2 iz. Antzerki lan edo film batean, antzezle batek antzezten duen zatia. Atzoko emanaldian, M. J. Moreno sopranoak etekina atera zion Musetta kaskarinaren rolari.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rol
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
1996-05-29 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguaren aldean hobestekoa
Ik. zeregin, xede, etab.
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "ez dakit beharrezko den:
lan, egiteko, -rena egin. ("paper" ere baztertzekoa)"
(1996-08-20)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: beharrezkoa da?
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): dagoenean uztea erabaki da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ron
iz. Azukre kanaberaren zukua destilatuz egiten den edari bizia. Lehenbizi, edalontzia ur beroz betetzen zuen; gero, azukrea jarri ondoren, rona isurtzen zuen, tantaz tanta, limoi xerraren gainean. Ron upelak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ron
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ron bana agertu da OEH-EEBS corpusetan: G 1 (Alz
STFer); B 1 (Karmel 1971).
Erdaretako formak
es ron; fr rhum (GLU); en rum (Webster); de
Rum (Slaby-Grossmann); ca rom (GEC).
rhon : AB38 1; ron : HiztEnLurE,
Euskalterm 1; Elhuyar Hiztegia 1996; rum :
3000 Hiztegia 1996, Elhuyar Hiztegia 1966.
Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da
ik. erabilerak.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: dron proposatu
du.
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): ez da onartu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
roseautar
1 adj. Roseaukoa, Roseauri dagokiona.
2 iz. Roseauko herritarra.
rotabatore
iz. Nekazaritzako lanabes motorduna, lurra iraultzeko erabiltzen dena. Ik. golde.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rotabatore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
rotabatore 1, Gure Erria 1972 ("Erreminta
asko ez dabe bear: rotabatore txiki bat ta gasoliña motorraz
dabillen tramankulo bat, botikak egiteko").
rotabatore : Euskalterm 1 (rotavator) // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
rotabatore : HiruMila (rotavotor) // Ez
dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
errotaitzur : HiruMila (s.u. rotabator) //
Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve FE, HaizeG FB, T-L LFB, PMuj
DCV.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: (Oharra: Jatorriz marka komertziala da, baina euskaraz
izen arrunt gisa erabiltzen da gaur egun).
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
ahozkoan ezagun-erabilia da, Hegoaldean behintzat, testuetan
askorik ageri ez den arren; parekoa, Iparraldean,
motokultore gisakoa izan liteke.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: Marka komertziala
Rotabator da, oker ez banago, eta esan ere, esango nuke,
rotabatora (rotaatora, a luzearekin) erabiltzen dela,
ez rotabatorea. Hitzak, beraz ez al luke behar
rotabator? Bestalde, beste hainbatetan egin den eran, ez ote
egokiagoa izen euskaldunagoa hobestea, motoaitzur edo
antzekoren bat? (2010-01-05)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 / 2010-09-21)
Bere horretan onartu da lantaldeak proposatu duena, eta bere
soilean eskainiko da, geroko utziz motokultore bezalakoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rotrin
iz. Idazteko tresna punta-fina, tintaz kargatzen dena, marra oso zehatzak egiteko, bereziki marrazketa linealean, erabiltzen dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: rotrin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
rotring: Prestas: 6. gaia; 28 lek. (B 15 / G 13).
Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da
marka-izena da jatorrian, baina arrunt bihurtua; grafia egokituz
proposatuko da.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-n(g).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rottweiler
iz. Jatorriz Alemaniakoa den txakur arraza; arraza horretako txakurra, handia eta gihartsua, ilaje beltz sarria eta gorputz-adar luze marroixkak dituena. Garikoitzi bulldog bat eta rottweiler bat erosi genizkion bere gurasoen Landetako eta Lizarrako txaletak zain ziezazkien.
rousseautiar
1 adj. J. J. Rousseau filosofoarena edo haren doktrinarena, filosofo hari edo haren doktrinari dagokiona.
2 iz. J. J. Rousseauren teorien jarraitzailea.
royalty
iz. Patente edo jabetza bat erabiltzeagatik ordaindu behar den zenbatekoa. Ateratzen dugun ale bakoitza erregistratua geratzen denez, royaltyak ordaindu behar ditugu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: royalty
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Maileg |
1996-05-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-, -y: deklinabide-atzizkiak eransteko zailtasunak dituzte
-y amaitu maileguok: erabil ote daiteke orduan -i-
latinoa, royaltiak eta idatziz? Marratxoz bereiztea egokiago
dateke: royalty-ak, etab.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ruandar
1 adj. Ruandakoa, Ruandari dagokiona. Ruandar agintariak.
2 iz. Ruandako herritarra.
rubidio
iz. Kim. Metal zuria, biguna eta arina, 39 °C-tan urtzen dena (Rb; zenbaki atomikoa, 37).
Estekak-
HBO
Aztergaia: rubidio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-05-14 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
rubidio: Harluxet, LurE (ik. errubidio; taulan
Errubidioa).
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenen hiztegian: Rb.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
rubidio 7, ap. ZTC (ez dugu errubidio formakorik
aurkitu).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
rubidio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Elementu kimikoak
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): iz. Kim. markak gehitu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rugby
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, rugby-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. errugbi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: rugby
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
e. errugbi.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-, -y.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ruleta
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ruleta-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erruleta].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ruleta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
e. erruleta.
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. erruleta.
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-/er-.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: ez da E letran ageri.
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): E letran sartu beharrekoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
runba
1 iz. Mus. Kuban sorturiko dantza, jatorriz afrikarra; dantza horren musika.
2 iz. Mus. Dantza flamenko bizia, runbaren erritmoak eta musika flamenkoa nahastearen ondorioz sortua; dantza horren musika.
Estekak-
HBO
Aztergaia: runba
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "rumba, samba...".
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-mb- egiteko arrazoirik ez da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ruteniera
iz. Ekialdeko Europako zenbait herrialdetan mintzatzen den eslaviar hizkuntza.
rutenio
iz. Kim. Metal zuria, gogorra eta hauskorra, platinoarekin batean aurkitzen dena (Ru; zenbaki atomikoa, 44).
Estekak-
HBO
Aztergaia: rutenio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-05-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-05-14 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
rutenio: Harluxet, LurE (ik. errutenio; taulan
Rutenioa).
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenen hiztegian: Ru.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
rutenio 1, ap. ZTC (ez dugu errutenio formakorik
aurkitu); ez ditugu aurkitu ap. EPG.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
rutenio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.
Erdaretako formak
ik. Le Petit Robert: "ruthénium [...] du lat. médiév. Ruthenia
Russie, ce corps ayant été trouvé dans l'Oural".
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
r-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Elementu kimikoak eta Izen propiotikoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): iz. Kim. markak gehitu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
rutulera
iz. Dagestanen mintzatzen den hizkuntza.
s
1 Ik. ese.
2 segundo-ren nazioarteko sinboloa.
3 (Letra larriz). siemens-en nazioarteko sinboloa.
sabai
1 iz. Gela, eraikuntza edo barne batean, goialdearen barrualdea. Sabaiko argiontziak. Sabaitik zintzilik. Ahotsa sortu zen izakien buru gainean zegoen sabai gainetik.
2 iz. Ukuiluaren gaineko lastategi edo belartegia. Ik. mandio. Sabaiko lasto gainean etzanda. Sabaian lo egiten.
3 iz. Ahosabaia. Arraina jaten ari zela, hezur bat kokatu zitzaion sabaian.
sabai leiho, sabai-leiho iz. Sabaian edo teilatuan irekitzen den leihoa. Ik. argi-zulo.
sabai zulo, sabai-zulo iz. Sabaiko tranpa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabai
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-10-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa erantsiz: sabai-leiho, sabai-zulo .
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "Erabileremuak" (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabaiaurreko
adj./iz. Hizkl. Ahotsez mintzatuz, mihi punta edo gaina ahosabai gogorraren aurrealdera hurbilduz ebakitzen dena. Sudurkari sabaiaurrekoak. Sabaiaurrekoak eta horzkariak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabaiaurreko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Hizkl.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aurreko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabaikari
adj./iz. Hizkl. Ahotsez mintzatuz, mihia ahosabai gogorrera hurbilduz ebakitzen dena. Ik. busti2 2; palatal. Kontsonante sabaikariak. Sabaikarien idazkera euskaraz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabaikari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Hizkl.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabana
iz. Tropikoko eta Tropiko inguruko ordoki lehor eta zabala, belar handiak eta zuhaitz edo zuhaixka bakanak dituena. Iruditzen zitzaidan atsegin izango zuela Afrikako sabanan denboraldi bat egitea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabana
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[sartzea proposatzen dut]"
(1997-03-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabatiko
1 adj. Urteez mintzatuz, bereziki irakaskuntzan, atsedenerako edo ohiko eginkizunez bestelakoak egiteko hartzen dena. 1977an urte sabatikoa hartu zuen bere kontura ikertzeko.
2 adj. Urteez mintzatuz, juduek lurra atseden hartzen utzi behar zutena, sei urtean behin gertatzen zena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabatiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
a) ap. Lç jasoak dira 84 ager.: sabbath 8
(adib.: "Eta Sabbath azkenzean asteko lehen argitu behar zen
egunean, Maria Magdalena eta Maria berzea ethor zitezen
sepulkhrearen ikhustera", "Eta gertha zedin berze Sabbath batez-ere
hura sar baitzedin sinagogara, eta irakasten baitzuen");
sabbath egun 24 (adib.: "Diszipuluak Sabbath egunean
buruka idokiten ari", "Denbora hartan ioaiten zen Iesus ereinzetan
gaindi Sabbath egun batez: eta haren diszipuluak ziraden gose, eta
has zitezen buruka idokiten, eta iaten", "Edo eztuzue irakurri
Legean, nola Sabbath egunetan Sakrifikadorek tenplean Sabbath eguna
hausten duten, eta hogen-gabe diraden?"); sabbathgoa
1 (Heb 4,9: "Halakotz, gelditzen zaio sabbathgoa bat Iainkoaren
populuari" — He: "sabbatogo hura eta errepausu hura"; Bibl-17:
"sabato-atseden bat gelditzen da beraz Jainkoaren herriarentzat";
TB: pausu bat; Ur-Ol-Ker-ZugKer: atseden; BiblE-IBk: atseden-egun;
Olariaga: larunbat atseden bat; TesBer: pausu-egun bat);
sabbatho 51 ("Beraz sori da Sabbathoetan ungi
egitea", "Eta biharamunean, zein baita Sabbathoaren preparazione
ondoan, bil zitezen Sakrifikadore prinzipalak, eta Fariseuak
Pilatgana"); b) bestetakoak: sabat egün 1,
CatS ("Sabat egünaren hautxlia harrikaldüstatürik");
sabato 2, Bp II ("Zazpigarrena, zoin hartakoz deitzen
baitzen Sabatoa, edo pausüzkoa", "Astekal egünbaten Jinkoari
emaitia, zoin Sabatoaren lekhütan, apostoliek igantia egin baitie,
zoin baitzen asteko lehen egüna"); sabato egun 1, Tt
Arima ("Ebanjelio saindian ere irakhurtzen dugu gure Iaunak
eskusatu zutiala bere dizipuliak, zoiñek sabato egunian gosiak
obligaturik bertzeren elgian ogi burien trenkhatzen hasi baitziren
bizitzeko"); zabato 1, Arb Igand (markatua:
"haren eguna, Zabatoa, ahalik eta arthoski begira
zazue").
urte sabatiko 2: J. Dorronsoro ("Urte sabatiko bat
hartu nuen orduan, orain arte luzatu dena"); J.M. Iturralde ("...
urte sabatikoa hartuz Markusi laguntzen zion ibilaldi luze
horretan").
Beste (edozein) iturritako erabilerak
BiblE: urte sabatiko 3 (Lb 25,1 tit.:
"Lurrarentzat atseden-urtea — Urte sabatikoa" eta erref.; Ir 23,10
erref.); atseden-urte 5 (Lb 25,1 [tit.].4.5; 1 M
6,49; 2 Kro 36,21 — halab. Ol eta Ker); cf. Bibl-2:
sabato(ko) x (Lb 25,1-6: "Sabato urtea... lurrak
sabatoko geldi-aldia eginen du Jaunarentzat... sabatoa, pausua
izanen da lurrarentzat, sabatoa Jaunarentzat... pausuko urtea
izanen da lurrarentzat... Lurrak bere sabatoan emana janen duzue")
// Ur: "atsedeneko urtea" (Lb 25,5), "urte ura kanpokoentzat
larunbatekoa zalako" (1 M 6,49); Dv: "lurraren larunbateko urthea
(1 M 6,49)" // BiblE: xabat (Has 2,3 oh.:
"Zazpigarren egunean Jaunak lanari utzi (xabat) eta
atseden hartu zuen. Horren ondorioz, larunbata (xabat) atsedenari
atxikia egongo da Israelen"; Bibli hiztegia: "Larunbata
(Xabat). Zazpigarren eguna; atseden-eguna"; eta s.u. jaiak:
"Xabat edo Larunbata asteroko jaia zen") // TesBer:
sabato 30 ager. eta sabatokari 37 ager.
(ik. adib. Mt 12,1-12; Mk 2,23-27; Lk 6,1-9; Jn 5,1-18).
sabatiko : HiztEn (Sabbat-ari dagokiona);
urte sabatiko : HiztEn (AS); Euskalterm 1;
sabbat : HiztEn (juduen larunbata, haientzat
jai-eguna dena); LurE (edo sabbath : juduen
asteko atseden eguna...); Euskalterm 1 (juduen jai-eguna);
sabbat urte : LurE (AS) // Ez ditugu aurkitu
ap. DFrec, AB38, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
sabatiko : ElhHizt; HiruMila; urte
sabatiko : ElhHizt (adib.); sabbat :
HiruMila; EskolaHE (edo sabbath ) // Ez
ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
a) sabático/ sabbatique: larunbateko
: HaizeG FB, PMuj DCV; neskanegün- ,
neskanegüneko : Casve FE;
sabatiko : ElhHizt, HiruMila; año sabático:
urte sabatiko : ElhHizt; HiruMila; b)
sabbat: ebiakoitz : HaizeG FB;
larunbat : XarHizt (larunbata), HaizeG
FB; neskanegün : Casve FE (juif)
// Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta
EF/FE.
Erdaretako formak
fr (DLLF): sabático: sabbatique, du sabbat;
sabbat: sabbat; en (Collins): sabático:
sabbatical; it (S. Carbonell): sabático:
sabatico; año ∼ anno sabatico; de
(Langenscheidts): sabático: Sabbat...; descanso ∼
Sabbatruhe; semestre ∼ Forschungssemester.
Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak
EBBk hurrengorako utzia.
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "sabatiko".
Lantaldearen irizpideak
Baldintza minimoa betetzen duen ikusi behar da
Ik. nazioartekoa den.
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
urte sabatikoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabel
1 iz. Sabelaldea janarien digestio lekutzat hartua, urdailaren eta hesteen egoitza. Ik. tripa. Sabel betea, janariz eta edariz gainez egina. Hau esan eta joan zen bere gaztarekin; belea gelditu zen sabel hutsarekin. Eta sabela berotzeko katilu bete ardo. Sabelak jaten ez badu, zangoak flakatuko dira. Sabela kurrinkaz ari zait. Ardura gehiago ematen digu sabelak arimako gauzek baino. Ez du belarririk sabel goseak. Hiru egunez balearen sabelean egon zena. Gure sabelak, gure jabeak (esr. zah.).
2 iz. Emeengan, sabelaldea, haurrak edo umeak egiteko tokitzat hartua. Zure sabeleko fruitua. Zorionekoa zu sortu zinen sabela. Hemen gazteria amaren sabeletik dator ikasia.
3 iz. Giza enborraren aurrealdearen beheko zatia, bularretik beherakoa. Ik. tripa; abdomen. Eskua sabel gainean ipinirik. Sabelaren gainean herrestan. Sabela ireki zioten. Handia zuen sabela. || Abereengan, kideko zatia. Ardiak, muturra bat bestearen sabel azpira zeudela. Abere sabel-eroriak.
4 iz. Zerbaiten zati barne-hutsa edo hantua. Pegarraren sabela. Sabel handiko gitarra moduko bat. Itsasontzien sabela. Hormari sabela egin zaio (Ik. sabeldu).
5 iz. (Hedaduraz). Lurrak bere sabelean ezkutaturik dauzkan urre, zilar eta ondasun guztiak.
sabeleko min iz. Sabelean sentitzen den mina. Ik. tripako min. Sabeleko mina izango duzue hainbeste janda! Ospitalera eraman dut, sabeleko minez zegoelako.
sabel poltsa, sabel-poltsa iz. Martsupioa.
sabel sabai, sabel-sabai iz. Diafragma.
sabel zorro, sabel-zorro iz. Sabela, batez ere sabel handia. Begiratu haien lepo gorri mamitsuei eta sabel-zorro biribilei.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabel
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: sabel-poltsa, sabel-sabai .
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "Erabileremuak" (1993-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Azpisarrera erantsi:
sabel-orro edo sabel orro.
- Erabakia: (H2.2 / 2010-09-21)
Bere horretan onartu dira lantaldeak proposatu dituenak
(abisu-oharra soilduz aipatuko da); eta forma berririk ez da orain
erantsiko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelalde
iz. Abdomena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelalde
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-alde.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelaldi
iz. Erditze berean munduratzen diren umeen edo haurren multzoa. Ik. umealdi. Bikiak eta sabelaldi batekoak ziren Jakob eta Esau. Bi txakur gazte, ama batenak eta sabelaldi batekoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelaldi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aldi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelandi
adj. Sabela handia edo irtena duena. Ik. tripaundi. Gizon txiki, potxolo, sabelandi bat. Ibaian, ontzi zuri sabelandi bat, bi mastakoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelandi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak
-handi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeldarraio
1 iz. g.er. Sabelkoikeria.
2 adj. g.er. Sabelkoia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeldarraio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 iz. g.er. 'sabelkoikeria'. 2 izond. g.er.
'sabelkoia'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeldarraiotasun
iz. g.er. Sabelkoikeria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeldarraiotasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
sabelkoikeria.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeldu, sabel/sabeldu, sabeltzen
da/du ad. Horma edo kidekoez mintzatuz, sabela egin. Ik. bulartu. Horma sabeldu da. Sabaia eroria, paretak sabelduak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeldu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
sabeldu, sabel(du), sabeltzen. da/du ad.: horma
sabeldu da.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
sabeldu, sabel(du), sabeltzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeleratu, sabelera/sabeleratu, sabeleratzen
du ad. Sabelera eraman, jan. Gauza berorik egun osoetan sabeleratu ezinda.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeleratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
sabeleratu, sabelera, sabeleratzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
sabeleratu, sabelera, sabeleratzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeleri
iz. Ardien eta ahuntzen beherakoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeleri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Corpusetako ager. bakarra zerrenda batekoa da (Izt C:
"Sabeleria. Gorrentzia. Illurtua. Atzartekoa. Nafarreria");
bestetako lekukotasun bakarra sabeleri formakoa da
(LurE).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'ardien eta ahuntzen beherakoa'.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-eri(a) gaixotasun-izenetan.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelkeria
iz. Neurri gabe jaten duenaren bizioa. Ez bitez nagitu zuen bihotzak sabelkerian eta mozkorkerian.
sabelki
iz. Sabeleko okela. Ik. tripaki. Sabelki eta barrukiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'sabeleko okela'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelkide
1 adj. Ama berekoa.
2 adj. Sabelaldi berekoa. Arreba sabelkide Denuxi-ri. Etxean ditut bi senide, biak ene sabelkide.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelkide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-kide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelkoi
adj. Jan-edanean neurririk ez duena. Ik. tripazain; tripontzi. Gizon sabelkoi eta ardozalea.
sabelkoikeria
iz. Sabelkeria.
sabelmin
iz. Sabeleko mina. Idiaren sabelminak kentzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelmin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-min.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeloi
iz. Haur txikiek buruan izaten duten zahi gogorra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeloi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
haur txikiek buruan duten bilgor lehortua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelpe
1 iz. (Leku atzizkiekin, singularrean). Sabel azpia. Zoritxarreko erorikoa izan zuen, eta, ondorioz, heste guztiak atera zitzaizkion sabelpetik.
2 iz. Sabelaren azpiko edo beheko aldea, pubertaroan ilez estaltzen dena. Ik. pubis. Pubertarora iristearekin batera, zenbait aldaketa izango zituzten gure gorputzek, hala nola ileak haztea aurpegian, besapeetan edo sabelpean...
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelpe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
HitzIrud: "sabelpea = bajo vientre".
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-pe.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabeltara
iz. Ipar. g.er. Sabelaldia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabeltara
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tara.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
sabelaldia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabelzuri
adj. g.er. Itxuratia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabelzuri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak
-zuri.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
itxuratia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabi1
1 iz. Hosto eta ale irintsu jateko onak ematen dituen landarea, batzuetan apaingarri gisa ere erabiltzen dena (Amaranthus sp.).
2 iz. Landare horren lorea.
3 iz. Mulkoetan bilduriko ale biribil txiki eta irintsuak ematen dituen labore modukoa (Chenopodium sp.).
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabi 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sabi eta sobi forma bana jaso da
(biak Or Mi).
sobi forma behin ageri da, OEHko testuinguru
berean.
sabi : HiztEn, LurE, Euskalterm 11;
salbia : HiztEn; sobia : HiztEn ('ik.
salbia').
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: sabi : Amaranthus sp.;
sabi : Chenopodium sp.; sabi beltz :
Chenopodium polyspermum; sabi hostozuri : Chenopodium
album.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Amaranthus sp.
Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da
ik. sabi/sabo formen banaketa.
Forma arautuaren azalpenaz oharra
sabi 1 gisa aurkezteko eskatuz.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "Oker ez banago, landareak
dituen sustrai-multzoari, batez ere zuriak, meheak eta luzeak diren
sustrai-multzoari, deitzen zaio sabi. / Urrutitik jorratu
behar da tomatea, sabi handia edukitzen du eta bide luzean joaten
da eta, esan ohi da. / Hitz honi lotuta datozen landareak, bai
Amaranthus generokoak, bai Chenopodium-ekoak, landare
nahiko ezagunak dira, baratzetako belar gaizto arruntak baitira. Bi
motak ere sabi handikoak dira, eta zuztar mardulekoak, galtzen
zailak... Ez dakit horregatik ez ote zaien sabi deitzen,
sustraiengatik... / Chenopodiumgeneroko landarei
neskazahar-belar deitzen diegu Zarautzen"
(1997-04-16)
- [E302]: Lehen esandakoa errepikatzea
dagokit. (2010-01-05)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabi2
iz. g.er. Landare sortu berria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabi 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Chenopodium sp.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "Oker ez banago, landareak
dituen sustrai-multzoari, batez ere zuriak, meheak eta luzeak diren
sustrai-multzoari, deitzen zaio sabi. / Urrutitik jorratu
behar da tomatea, sabi handia edukitzen du eta bide luzean joaten
da eta, esan ohi da. / Hitz honi lotuta datozen landareak, bai
Amaranthus generokoak, bai Chenopodium-ekoak, landare
nahiko ezagunak dira, baratzetako belar gaizto arruntak baitira. Bi
motak ere sabi handikoak dira, eta zuztar mardulekoak, galtzen
zailak... Ez dakit horregatik ez ote zaien sabi deitzen,
sustraiengatik... / Chenopodiumgeneroko landarei
neskazahar-belar deitzen diegu Zarautzen"
(2010-01-05)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabinar
1 adj. Sabinakoa, Sabinari dagokiona.
2 iz. Sabinako herritarra.
sabindar
adj./iz. Sabino Aranaren jarraitzailea. Euskal idazle sabindarren multzoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabindar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-03-04 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH: sabindar izond. 3, MEIG (Bistan da,
adibidez, Lauaxeta sabindarrago zela ehun bider hizkerari bagazokio
Lizardi baino, Irakurri ote du inoiz Eleizalde bergararrak [...]
eta bergarar bezain sabindarrak, idatzi zuenik?, Ez naiz orain
hasiko euskal idazle sabindarren barka, "aranisten" multzoa
neurtzen).
sabindar (eta sabindiar 6, sabintiar 1) 12; izlag.
2, izond. 2: C. Jemein ("Sabindiar-batza"), H. Knörr ("sabindar
isuria"); K. Izagirre ("ideologia sabindarra"), E. Antxustegi
("ortodoxia sabindiarra"); J.M. Torrealdai (sabindarren
haserrea), Ibiñ (gaur beintzat sabindiarrak ezin daitekez
mintzatu, Zuk mespresatzen dituzun Olabide eta Sabindiarrak izan
ezpalira, tokitan legokean gaur gure aberri-izkuntza), K. Izagirre
(Sabindarrek, beraz, arazo larria zeukaten), cf. Etxde ("Sabin
baiño Sabindarragoak").
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Proposatua du lantaldeak bigarren itzulikoetan, kategoriak
aipatuz: "izond. eta iz."
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sable1
iz. Arma zuria, ezpataren antzekoa, zertxobait makotua eta, gehienetan, aho-bakarra. Sable ukaldia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sable 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
(arma mota).
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
arma.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sable2
iz. Ipar. Zah. Hondarra, harea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sable 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar.Zah. 'hondarra, harea'.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
hondarra, harea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: h. hondarra,
harea eranstea proposatu du.
- Erabakia: BAgiria
(1999-05-28): batzordearen iritzia ontzat emanaz, Ipar.
Zah. erantsiko zaio sarrerari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabotaje
iz. Gizarte- edo politika-liskarretan, helburu bat lortzeko presio bide gisa berariaz eragiten den kaltea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabotaje
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
-age amaierakorik ez da aurkitu.
EB dira sabotaia 2 (J. Azurmendi, Argia
89); sabotaje 2 (X. Iturpe, M. Irazgoiti).
sabotaia : AB38 1, LurE; sabotaje :
DFrec 1, AB38 1, HiztEn, Euskalterm 6; sabotatu eta
sabotatzaile : Euskalterm; saboteatu
eta saboteadore : HiztEn.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-aia/-aje.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E299]: ik. Manuel M. Ruiz
Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: euskarak irentsi badu forma
zergatik ez -aia?
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): -aje da araua eta -aia salbuespena.
Beraz, dagoen moduan onartu da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sabotatu, sabota, sabotatzen
du ad. Instalazio, zerbitzu, produktu edo kideko bati berariaz kalte egin, gizarte- edo politika-liskarretako presio bide gisa. Enpresa sabotatu nahi zenuela uste genuen.
sabuka
iz. g.er. Intsusa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sabuka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sabuko 1, EZ Eliç ("Geure organoak eman
gindituen dilindan, / ibaiaren bazterreko sabuko ferdeetan");
sauka (eta sauka osto) 2, Mong ("Hartarakotz
har zazue zenbait ahur osto sauka eta hek ungi irakit gantz guti
batekin batean"; "hartarakotz har zazue zeinbait ahur sauka osto
eta ungi hek xehatu direnian emozue urin hurtua, kataplasma egiteko
aski den bezala"); ik. ap. DRA sahuka 2: Almanaka
Berria 1885 ("Marranta, mintzoa erlats, gorputza gogor balinbada,
izerdiraztea on da, zenbeit tizana beroekin, hala nola: andura edo
sahuka lorearekin eginik"); Olzomendy GH 1930 ("Hola bagoazi
haitzez-haitz, phagoz-phago, sahukaz-sahuka, ni hatsankatuago eta
beroago, hura ene aitzinean, bethi eskapatuz");
sahukitze 1, A EY I ("Yondane Yoane egunean
sahukitze-ostoa biltzen dugu" — S).
sabuka : HiztEn (ik. intsusa), LurE // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegiko hustuketan: sabuka : Bouda-Baum,
Font Quer PlantMed; sabukitze : Font Quer
PlantMed; sauka : Font Quer PlantMed,
PMuj DVC; sauko : Guía PlantMed, Font
Quer PlantMed; sauku : Font Quer
PlantMed.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
sabuka : EuskHizt, ElhHizt (Bot.), EskolaHE
(Bot.), Lur EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA; sabuka-lore : HaizeG BF (sabuka
lore), Lh DBF; sabuka-ondo : PMuj
DVC; sabuka-ozpin : PMuj DVC;
sabuki : Casve EF (-ü-);
sabukitze : Casve EF (-ü-), PMuj
DVC(S); sabutze : Lh DBF, PMuj
DVC; sauka : HiruMila (ik. intsusa; ik.
andura), Lh DBF, DRA, PMuj DVC;
sauka-lili : Lh DBF; sauka-lore
: Lh DBF; sauka-ziri : Lh DBF, DRA,
PMuj DVC; saukitze : DRA; sauko
: DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: ik. intsusa /
LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
intsusa.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Falta. Etxeberri Ziburukoak
sabuco (Elizara, 273)'.
- Erabakia: BAgiria
(1999-06-24): 'hurrengo itzulirako uztea erabaki da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
saburdin
iz. Hondo hareatsuetan bizi den arraina, aurreko bizkar hegalean ezten pozoitsua duena (Trachinus vipera).
Estekak-
HBO
Aztergaia: saburdin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Trachinus vipera.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Trachinus vipera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sadiko
1 adj./iz. Besteei sufriaraziz edo besteak sufritzen ikusiz, atsegina, bereziki sexu atsegina, hartzen duena; gaiztoa, ankerra. Agure sadiko batek hila.
2 adj. Sadikoari dagokiona. Joera sadikoak. Atsegin sadikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sadiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sadismo
iz. Besteei sufriaraztean, atsegina, eta, bereziki, sexu-atsegina, hartzen duenaren jokaera. Sadismoa eta masokismoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sadismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sadomasokismo
iz. Besteei edo bere buruari sufriaraztean, atsegina, eta bereziki sexu-atsegina, hartzen duenaren jokaera. Gizon horrek badu iluntasunik, tartean sadomasokismorako zaletasuna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sadomasokismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-01-13 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sadomasokismo 1, J. Arretxe.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
sadomaso : U. Urrutikoetxea ("bondagea, sadomasoa,
euriak eta bestelako perbertsioak"); sadomasokismo :
J. Arretxe, Berria; sado-masokismo : Txiliku 3, P.
Xarriton.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Grafia lotu/bereiziak
Elkartuetako lehen osagaia forma berezikoa denean, marratxoaz
bereiziak proposatu dira leku-izenetan (ik. afro-amerikar
sarrerako oharra); elkartu jakin honi, berriz, psiko- edo
sozio- bezalakoen idazkera dagokio, lantaldearen ustez (hitz
bakarrean idatzi ohi dira hauek: cf. lehen itzuliko
psikolinguistika, soziolinguistika).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[sartzea proposatzen dut]"
(1997-03-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sadomasokista
1 adj./iz. Besteei edo bere buruari sufriaraztean, atsegina, eta bereziki sexu-atsegina, hartzen duena.
2 adj. Sadomasokismoarena, sadomasokismoari dagokiona. Haren bideo bat eman dute argitara, orgia sadomasokista bati buruzkoa. Harreman sadomasokista.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sadomasokista
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-01-13 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sadomasokista 1, I. Borda.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
sadomasokista : J. Arretxe, A. Epaltza 4, P.
Iturritegi; sado-masokista : Berria.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[sartzea proposatzen dut]"
(1997-03-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
saduzear
adj./iz. Antzinako juduen artean, arimaren hilezkortasuna eta gorputzaren piztuera ukatzen zutenen taldekoa. Fariseuen eta saduzearren irakatsiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: saduzear
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-03-04 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
BiblE: saduzear (16 + 9 aldiz).
saduzeu 13, Lç (adib.: Saduzeu batzu, Egun
hartan ethor zitezen harengana Saduzeua, Saduzeuak ixildu
zituela, Eta ethorririk Fariseuek eta Saduzeuek
, Ezen
Saduzeuek erraiten dute eztela resurrekzionerik, Fariseuen et
Saduzeuen altxagarritik, Fariseuen eta Saduzeuen doktrinatik,
Saduzeuen sekta); saduzeo 1, Lard (illen biztutzea
sinistu nai etzuten Saduzeo batzuekin batean aztoratu ziran).
saduzear iz. 4: J.C. Alonso (Kolaborazionistak:
dirua eta boterearekin harremanetan: herodearrak eta saduzearrak,
Saduzearrekin), Erlijioak munduan (Farisearrek onartua,
saduzearrek zalantzan ipintzen zuten), UZEI (Erromatarrek
Jerusalen birrintzean suntsitu zen saduzearren sekta);
sadukeotar 2, Ker ("Sadukeotarrak eta berbizkundea",
"berbizkunderik ez dala uste daben sadukeotar batzuk");
saduzeo 3, Vill (baina etsaiak ere bazituen:
fariseo, saduzeo etab., Juduen artean idazkari, fariseo, saduzeo
eta ikasienak ziruditenak erabaki zuten preso hartu behar zela,
Eta han zeuden apaiz, saduzeo, fariseo eta abarrek hala egin
zuten).
saduzeo: HiztEn; saduzear: LurE.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
saduzear : BiblE (16 iz.)
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
safari
1 iz. Afrikan, basapiztia larriak ehizatzeko egiten den espedizioa. Etxalde batean abereak zaintzen zituzten, eta Afrikako sabanan safarietan aritzen ziren.
2 iz. Batez ere Afrikako parke eta erreserba naturaletan basapiztiak ikusteko eta argazkiak ateratzeko egiten den espedizioa. Naturari begira gozatzen ez badugu, ez da zentzuzkoa safari bat aukeratzea: goizaldeko ordu txikietan jaiki beharko dugu maiz, lehoiak ikustera joateko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: safari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ik. EArauak 25.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
safiko
adj. Lesbikoa. Ipuinak harreman safiko bat kontatzen zuela iruditu zitzaidan, baina ez nengoen seguru.
saga
1 iz. Liter. Erdi Aroko eskandinaviar literaturako kontakizun historiko edo mitologikoa. Islandiako Erdi Aroko sagen itzulpenek piztu dute ikusminik handiena Frankfurteko Liburu Azokan.
2 iz. Liter. Familia baten belaunaldiz belaunaldiko historia kontatzen duen eleberria. Ez nituen nire familiako kontuak saga bat izango balitz bezala kontatu nahi.
3 iz. Pertsonaia jakin baten edo batzuen inguruan ardazten den eleberri, ipuin edo film saila. Oraingoan ere filma ez da iristen sagako lehen hiruren mailara. Fantasiazko sagako azken liburua euskaraz argitaratu dute aste honetan: Harry Potter eta Herioaren erlikiak.
sagailo
1 iz. Itsaskia, itsaso nahasia. Itsasoan sagailo handia dago.
2 (Predikatu-osagarri gisa). Itsasoa sagailo da, ezin atzeman dezakegu arrainik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagailo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-08-26 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'itsaskia; itsaso nahasia'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagar
1 iz. Sagarrondoaren fruitua, biribilkara, mami sendoa eta urtsua duena eta erdi-erdian hazi txikiak dauzkana. Bi sagar. Hiru sagar ale. Bost kilo sagar. Sagar gezak, garratzak, mikatzak. Sagarrik gorriena baino gorriagoa. Sagar umo eta gaztaina gozoak. Errezil sagarra, San Joan sagarra. Errege sagarrak konpotan. Sagar gordinak. Sagar errea eta ardo gorria.
2 iz. Sagarrondoa. Loretan da gure sagarra.
sagar arbola, sagar-arbola iz. Sagarrondoa. Inguruan ba omen zituen bost edo sei sagar arbola.
sagar landare, sagar-landare iz. Sagarrondo landare gazte eta txikia, birlandatzeko egokia dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: sagar-arbola, sagar-landare ; eta
adib. gisa: sagar erre.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagara
iz. Erl. Mezaren erdia, apaizak ogia eta ardoa Jesu Kristoren gorputz eta odol bihurtzen dituen eta altxatzen dituen unea. Sagarako denboran. Mezaren hasieratik Sagararaino. Sagara ondoan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagara
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
a) mezaren erdia adierako sagara forma 13
aldiz ageri da: B 1 (Añ EL), G 12 (AA 9, Or QA), IE 1
(Arb Igand); sagarako behin, G (Or
Eus); b) sagaratze orokorragoei dagozkienak dira:
sagara 2 (Mde Po; MEIG).
sagara-jai (MEIG); sagarakizun eta
sagarakunde bana (Or Aitork);
yauretxe-sagaratze G 1 (Ir YKBiz);
sagarazione ZuAm 2 (Bp); c)beste forma batzuk,
'sakramentu' adierakoak: sagaraki G 5 (Or
Aitork); sagaramendu IE 36 (Ax, Mat 35);
sagaratu 8: G 4 (Ir YKBiz, Azurm HitzB,
Ibiñ Virgil, Txill Let), IE-ZuAm 2 (Mde Pr;
Bp), EB 2 (MEIG).
a) mezaren erdia adierakoetan sagara 14
dira: G 3 (J. Gaztañaga, M. Amundarain, Elizbarrutietako
liturgia), IE 1 (E. Laxague), EB 9 (J.M. Lasagabaster,
Kristau ikasbidea 2, Filosofia saila, UZEI, D. Amundarain),
EgAs 1 (Azkue); sagara-aurre G 9 (Orixe 8, M.
Amundarain), EB 2 (D. Amundarain); sagara-otoitz EB 2
(D. Amundarain); sagaratu EB 1 (Elizbarrutietako
liturgia); sagaraldi G 1 (Orixe), EB 1 (J.M.
Lasagabaster); b) sagaratze orokorragoei dagozkienak dira:
apaiz-sagaraketa G 1 (B. Latiegi);
sagarapen EB 4 (UZEI). sagarapen-zentzu
EB 1 (UZEI); sagaratu 27: B 1 (X. Kaltzakorta), G 8
(J. Gaztañaga, M. Amundarain, J.M. San Sebastian, S. Aranbarri, S.
Zapirain; Orixe), EB 18 (I. Baztarrika, B. Muxika, J.M. Torrealdai,
P. Xarriton, UZEI, Oihenart taldea, Kirolak eta ikuskariak,
J. Lekuona, P. Agirrebaltzategi, L.M. Mujika, J.M. Barandiaran, X.
Odriozola, L. Haranburu-Altuna), EgAs 1 (Herria 1987);
sagaratze G 2 (A. Begiristain, Irakurgaiak), IE 1
(Otoizlari 1986) eta des-sagaratze EB 1 (J.M.
Torrealdai).
sagara : HiztEn-LurE; sagarako :
HiztEn; sagarakuntza : HiztEn;
sagarapen : HiztEn, Euskalterm 1;
sagaratu : DFrec 10, AB38 1, AB50 6, HiztEn-LurE,
Euskalterm 2; sagaratze : LurE.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Erl.
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
ikus zein bereizketa-banaketa dagozkien sagara / sagarapen /
sagaratze izenei.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagarapen
iz. Erl. Sagaratzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagarapen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
BiblE: sagarapen 30 aldiz ageri da.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Erl.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-pen/-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagaratu, sagara/sagaratu, sagaratzen
1 du ad. Erl. Apaizak mezatan ogia eta ardoa Jesu Kristoren gorputz eta odol bihurtzen dituzten hitzak esan.
2 du ad. Norbait edo zerbait sakratu egin edo sakratu dela adierazi. Jaunaren etxea garbitu eta berriro sagaratu zuten. Sagaratua ez den elizan. Jainkoak bere herriaren erregetzat sagaratu zaitu olio honen gantzuduraz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagaratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
sagaratu, sagara(tu), sagaratzen. du ad.
Erl.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
sagaratu, sagara(tu), sagaratzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagaratze
1 iz. Erl. Apaizak mezatan ogia eta ardoa Jesu Kristoren gorputz eta odol bihurtzen dituzten hitzak esatea. Ik. sagara. Ogiaren eta ardoaren sagaratzea.
2 iz. Norbait edo zerbait sakratu egitea edo sakratu dela adieraztea. Elizaren sagaratze jaia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagaratze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Erl.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze/-pen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagardi
iz. Sagastia. Mahasti, sagardi eta landak ere on dute ongailu hori.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagardi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sagast- formakoak 71 dira (B 12, G 58, EB 1);
sagard(o)i 28 (B 3, G 10, IE 15): sagasti 61:
B 6 (Mg PAb, Ur Dial, Enb, Ag Kr, Ag
AL); G 54 (It Dial, Izt C, Iraola, JanEd
II, Tx B I, Alz Burr, Ldi BB, TAg
Uzt 25, NEtx Antz, Ugalde Iltz, MAtx
Gazt, Salav; Or Mi: "urre-sagasti"); EB 1 (MEIG);
sagastialde G 1 (TAg Uzt);
sagasti-ondo G 1 (TAg Uzt);
sagastitxo B 2 (Ag Kr); sagazti
G 1 (A Ardi); sagastoi (+ -z-) B 4
(Alzola Atalak: "sagaztoi-kerizpe" 1);
sagastegi G 1 (Ag G); sagardi
25: B 3 (Laux AB, BEnb NereA); G 10 (Mb IArg,
Izt C, EusJok II, Jaukol Biozk, Tx B I,
Uzt Sas); IE 12 (Hb Esk, Dv, JE Ber, Barb
Leg); sagardoi IE-ZuAm 3 (Ip Dial,
Ox).
sagast- formakoak 25 dira(B-G-EB); sagard(o)i 4
(IE-EB); sagasti 24: B 1 (A. Zubikarai); G 5 (T.
Agirre, T. Iakakortexarena: "sagasti iabe" 1, "sagasti lili 1"; F.
Portu); EB 18 (Oihenart Taldea, Gipuzkoako Geografia,
Elhuyar, Sagardoa 10, B. Atxaga); sagazti G 1
(Azkue); sagardi 3: IE 1 (P. Etcheverry); EB 2 (J.M.
Satrustegi, S. Garmendia); sagardoi EB 1 (E.
Alkat).
sagardi : AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 1;
sagasti : AB38 8,AB50 1, HiztEn-LurE, Euskalterm 3;
sagastoi : LurE ("ik. sagasti").
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. sagasti.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
sagasti.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-di.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagardo
iz. Sagarren zukua hartzituz egiten den edari alkoholduna. Bi pitxer sagardo. Sagardoa egin. Sagardo motela (Ik. pitar). Sagardo-saltzaileak. Sagardo tratulariek nahi duten prezioa jartzeko. Bisigua sagardoarekin jan afaltzen.
sagardogile
iz. Sagardoa egiten duen pertsona. Gipuzkoako sagardogileen elkartea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagardogile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:30 |
2001-10-09 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gile.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagardogintza
iz. Sagardoa egitea; sagardogilearen jarduera edo lanbidea. Hirugarren eta laugarren belaunaldia ari dira orain sagardogintzan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagardogintza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-10-09 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona
-gintza osaerako librea.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[sartzea proposatzen dut]"
(1997-03-04)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Hiztegiak ekarri
beharrekoa. || 1- Maiztasun handikoa.
- Erabakia: (H2.2 / 2010-09-21)
Onartu egin da forma, eta bere soilean eskainiko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagardotegi
iz. Sagardoa egiten, saltzen eta edaten den etxea. Inurritzako sagardotegi batean bazkaldu ondoren.
sagardozale
adj. Sagardoaren oso zalea dena. Umore handiko gizona omen zen, gaztetan behintzat, eta sagardozale amorratua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagardozale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:005 |
2003-11-04 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-zale.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagarmin
iz. Sagarrondo txertatu gabea. Ik. makatz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagarmin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak
-min.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
sagarrondo landu gabea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagarroi
iz. Ipar. eta Naf. Kirikinoa. Ik. triku. Adin bateko gizona, ile eta bizar-gorrasta, sagarroiaren biloak bezain zail.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagarroi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. eta Naf.Erinaceus europaeus. Sin.
kirikino, triku.
Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa
kirikino, triku.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar. eta Naf.
Landare eta animalien taxonomi izena
Erinaceus europaeus.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagarrondo
iz. Arrosaren familiako zuhaitza, ez oso handia, lore zuri-arrosak dituena eta fruitutzat sagarrak ematen dituena (Malus sylvestris). Sagarrondo baten gerizpean hizketan. Uste genuen Gipuzkoa sagarrondoz landatua zela guztia. Sagarrondoak lorez zurituak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagarrondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: sagarrondo; sagarmin : Malus
sylvestris.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Malus sylvestris.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Izen teknikoa falta da:
Malus sylvestris.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-30): izen zientifikoa erantsi zaio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagartxori
iz. g.er. Amilotxa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagartxori
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sagartxori (+ sagartxori-kabi) 5, beti ap.
Or Mi (pimparrin / mésange bleu), adib.: "Sagartxori-kabia";
"Sagartxori urdiñ ederrak", "sagartxoriek Santi Yurgiz amar amabi
arraultze ta iñoiz amalau ere erruten ditiñate".
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Sektore jakin bateko informazioa
sagar-txori : PMuj DCV.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
sagartxori : Casve EF, HaizeG BF
(sagarxori), Lh DBF, DRA, PMuj DVC (BNS-
sagar-txori) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt,
HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-txori.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
amilotxa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagartze
iz. Sagarrondoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagartze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: +/ HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze/-ondo.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
sagarrondoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagasti
iz. Sagarrondoz landaturiko saila. Ik. sagardi. Sagasti ederrak eta handiak zituen. Sagasti jabeak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagasti
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau100 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. sagardi.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
sagardi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagitario
1 iz. (S larriz). Zodiakoko konstelazioa. Ik. sagittarius 1. Uztai antzeko izar-gerrikoa ageri baita hamabi izar mordorekin: Aharia, Zezena, Bikiak, Karramarroa, Lehoia, Birjina, Balantza, Eskorpioia, Sagitarioa, Kaprikornioa, Akuarioa eta Arrainak; han ikusten nuen guztia batean.
2 iz. Zodiakoa banatzen den hamabi zatietako bederatzigarrena, eguzkia Sagittarius konstelazioaren aurrean ikusten den aldiari (azaroaren 22tik abenduaren 22 artekoari) dagokiona; zati horri dagokion ikurra. Ik. sagittarius 2.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagittarius
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2005-10-05 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-08-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
sagittarius 1, Lç Cal ("Iguzkia Sagittariusean"),
saietizar Lar ("Sagitario, signo del zodiaco, saietizarra"),
zamari-gizon 1, Azc PB (Au da zamari-gizona, /
edur-mertakataria ona, / zeinen ilean / ilten direan / patari lau
oinekoak, / onduteko lapikoak) (se refiere al símbolo de
Sagitario; in Ur PoBasc 228 gudari gizon).
sagitarius 3: Baietz/2 ("Sagitarius
Azaroaren 23-tik Abenduaren 21-era. Ez haserretu lagunekin"),
Sirimiri/6 ("Sagitarius. Azaroaren 23tik Abenduaren 21era"),
U. Agirre (Sagitarius. azaroak 23 - abenduak 23);
sagittarius 1, Egunk 1996 ("Sagittarius.
azaroak 23 - abenduak 23"); sagitario 1,
EAEgut 1995 ("Eguzkia: 5,38'tik 19,52'ra - Illargia: 9,1'tik
20,30'ra - Ilgora: Sagitario'n 2'an").
Beste (edozein) iturritako erabilerak
Berria 2005-08-25: Aries / Taurus / Gemini / Cancer / Leo
/ Virgo / Libra / Scorpius / Sagitarius / Capricornus / Aquarius /
Piscis.
Saggitarius : HiztEn; sagitario :
AB38 2 (hauetan sagitario konstelazio);
Sagitario : LurE; Sagittarius :
Euskalterm // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Sagitarius : EskolaHE; Sagittarius :
ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Sektore jakin bateko informazioa
Berria 2005-08-25: Aries / Taurus / Gemini / Cancer / Leo
/ Virgo / Libra / Scorpius / Sagitarius / Capricornus / Aquarius /
Piscis.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
Sagitario: EPG: X. Iruretagoiena (adib.: Eskorpiotik
aurreratuz Sagitarion sartzen denean izterretara iritsiz, oraindik
ere bide motzagoa egiten du egun bakoitzean, Capricorniotik
Aquariora iraganez, luzatu egiten da eguna eta Sagitarion zegoenean
zuen neurri berarekin geratzen da); ZTC: Eduardo Artamendi (adib.:
Sagitario, Eskorpio eta Libraren gainetik), Arturo Elosegi (ni
sagitario naizenez); sagitarius: ZTC: Elias Untzueta (Sagitarius
konstelazioan), Jesus Arregi Bengoa (Sagitarius konstelazioan);
Saggitarius: ZTC: Iñaki Iñurrieta (Eguzkia Saggitariusen
dagoenean), Elhuyar (Saggitarius konstelazioaren norabidean);
Sagittarius: EPG: P. Zabala (SAGITTARIUSen dabil: izter eta zainak
dute ilargiaren eragina oraingoan) // ZTC: Elhuyar (Sagittarius
konstelazioan), Jesus Arregi Bengoa (adib.: Sagittarius
konstelazioan, azaroaren 22an Sagittariusen sartzen da, beso
kiribilak gure posiziotik 28.000 argi-urtera Sagittarius
konstelazioaren norabidean legokeen puntu baten ingurutik sortzen
zirela baieztatu zen), etab. // Ez dugu aurkitu gezilari formarik
zodiakoko zeinua adierazteko.
Erdaretako formak
es (RAE): Sagitario; fr (Larousse): Sagittaire;
en (Collins): Sagittarius; de (Langenscheidts):
Schütze.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
PUrib: "sagitarius/sagittarius/saggitarius".
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa
Onartzekoa da Sagittarius forma horoskopokoa aipatzeko
eta konstelazioa edo zodiakoko zeinua izendatzeko; ez dirudi
gezilari ordain posiblea aipatu behar denik, ez baita adiera
horretakorik aurkitu inongo testutan (ez OEH-EEBS eta ez EPG-ZTC
corpusetan).
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Zodiakoari dagozkionak batera berrikusiko dira.
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-us.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 / 2011-09-13)
Berrikusiko dira denak batera.
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-10-30): Onartua: sagitario iz. Sin.
sagittarius eta sagittarius iz. Sin.
sagitario
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagittarius
1 iz. (S larriz). Astron. Zodiakoko konstelazioa. Ik. sagitario 1. Sagittarius konstelazioa.
2 iz. Astron., Astrol. Zodiakoa banatzen den hamabi zatietako bederatzigarrena, eguzkia Sagittarius konstelazioaren aurrean ikusten den aldiari (azaroaren 22tik abenduaren 22 artekoari) dagokiona; zati horri dagokion ikurra. Ik. sagitario 2.
3 iz. Astrol. Aldi horretan jaiotako pertsona. Sagittarius: saiatu barkatzen zeure buruari, bizitzan egindako akatsengatik.
sagrario
iz. Heg. Katolikoen elizetan, ostia santua gordetzen den tabernakulua, horman, zutabe baten gainean edo aldare gainean egon ohi dena. Aldare nagusiaren parean sagrarioko kandela-argia ñirñirka ari zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagrario
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:32 |
2001-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Forma baten adiera(k)
(katolikoen artean) tabernakulua.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[sartzea proposatzen dut]"
(1997-03-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
sagu
1 iz. Ugaztun karraskaria, arratoiaren antzekoa, hura baino txikiagoa. Katua saguarekin bezala jostatzen. Aipatzea kasik bitxi zitekeen gauza batetik egiten zuen mendi bat, sagutik otsoa, eulitik arranoa. Sagu habiak. Sagu zuloan sartu zen. Sagu txakurra.
2 iz. Inform. Ordenagailuari hainbat agindu emateko erabiltzen den gailu biribil antzekoa. Pantaila uki daiteke, saguarekin klik egin ordez.
sagu-arte iz. Sagutegia.
sagu belar, sagu-belar iz. Errabia-belarra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: sagu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
s- letraz hasiak
(sagu,sagusar,sator) nagusi dira OEH eta EEBS
corpus bietan (226 eta 152 ager.) x- letraz (13 eta 23
ager.) eta z- letraz (3 / 0) hasien aldean; OEHko x-
guztiak G dira (eta 1 MEIG); EEBSko x-dunak EB 16, G 6 eta
EgAs 1 dira. Ik. beherago sator formari dagozkionak.
sagu (+ eratorri-konposatuak) 141 dira; xagu(txo)
formakoak 7: a1)sagu : B 40 (Zav Fab, Mg
PAb 7, Azc PB, A BeinB, Kk Ab II15, Or
Tormes, Otx, Erkiag Arran, Erkiag BatB, Bilbao
IpuiB 7); G 33 (VMg 17, It Fab, Ag G, EusJok,
Or Eus, Tx B II,TAg Uzt, Etxde JJ,
Berron Kijote); IE-Zu 31 (EZ Man I, O Pr, Tt
Onsa, LE Prog, Gy 12, Zby, HU Zez, JE
Ber, Ox 7, Zerb Azk,JEtchep); EB 5 (MEIG, Arti
MaldanB, Osk Kurl); xagu 5, G (Etxde
JJ, JAIraz Bizia, NEtx LBB, Vill
Jaink); a2)sagutto 1, Zu (Arch Fab);
sagutxo 5, G (VMg 4, Ibiñ Virgil);
sagutxu 3, B (Mg PAb, Bilbao IpuiB);
sagutei 5, B (Or Tormes);
saguzale 1, G (VMg); xagutxo 2: G 1
(Ugalde Iltz);EB 1 (MEIG); a3) elkarketako lehen
osagai gisa: sagubelar G 1 (Izt C); sagu
amets Zu 1 (Arch Fab); sagu arrapatzalle G 1
(VMg); sagu batzar B 1 (Azc PB); sagu eiz(e) G
1 (NEtx LBB); sagu irudi B 2 (Bilbao IpuiB);
sagu-ama IE 1 (Gy); sagu-duende B 1 (Bilbao
IpuiB); sagu-kabi G 1 (Or Eus);
sagu-kabi(a) G 1 (Mb IArg II);sagu-samalda G 1
(Lard); sagu-uzi G 1 (A Ardi); eta baso sagu G
1 (VMg); erri sagu G 1 (VMg); etxe sagu B 1 (Zav
Fab); G 1 (VMg); // saguzar (+ -s-,
-x-) s- hasiak 17 dira, B-G; x- hasiak 6, G:
sagusar B 2 (AB AmaE); saguxar G
2 (Izt C, Or Mi); sagu xar G 1 (NEtx
LBB); saguzar 10: B 5 (AB AmaE, Ag
AL, Ag Kr, Erkiag Arran); G 5 (VMg 3, TAg
Uzt, Anab Aprika); sagu-zar 2: B 1
(Bilbao IpuiB); G 1 (Urruz Zer);
xaguxar 6, G (Iraola, Or Poem, Etxde
AlosT, NEtx LBB, Zait Plat). Aldaera bi
darabiltzatenak: Etxde JJ, MEIG (sagu eta
xagu);NEtx LBB (sagu xar eta
xaguxar).
sagu (+ eratorri-konposatuak) 89 dira; xagu(txo)
x-dunak 18; a1)sagu 73: B 6 (E. Erkiaga, J.
Artaraz, A. Zubikarai, I. Zubiri, B. Aurre-Apraiz); G 7 (B.
Estornes Lasa, M. Ariztia); IE 4 (P. Larzabal, L. Dassance,
E.Salaberry); EB 56 (P. Narbaitz, J. Azurmendi, J.M. Goñi, J.
Altuna, Oinarri 2 6, Saioka 1, Saioka 4,
Saioka 6, G. Aulestia 8, Erdiko Zikloko euskararen
programakuntza, Noman, M. Azurmendi, M. Zarate, X. Gereño, X.
Mendiguren Bereziartu, R. Etxezarreta, Txiliku, I. Urbieta, J.M.
Irigoien 14, X. Kintana); sabu 1, IE (Gure
Herria); xagu 16: G 3 (Ayalde, N. Etxaniz, J.
Garmendia); EB 13 (Elhuyar, I. Aizpuru, J. Altuna, F. Etxeberria,
Zipristin, J. Etxaide, J.M. Mendizabal, Goiz-Argi);
a2)sagutxo 2, EB (K. Santisteban, Non daude
pandak?); xagutxo 2, EB (M. Lasa, J.M.
Mendizabal); a3)sagu- : sagu itsu 1 (L.
Dassance); sagu-itsu 1 (L. Dassance); sagu-eiza 1 (B.
Estornes Lasa); sagu-zulo 1 (I. Larrakoetxea);
sagusorgailu 5 (J.M. Irigoien); saguzulo 1 (I.
Larrakoetxea); satarte 1 (J.M. Irigoien); eta
basasagu 1 (UZEI); sagu gose 1 (M. Ugarte). //
saguzar moduko s-dunak 15 dira; xaguxar moduko
x-dunak 5: saguxar 2, EB (J. Altuna, S.
Aizarna); sagu-zar 2 (P.M. Urruzuno; Euzkadi);
saguzar 9: B 2 (S. Onaindia); G 1 (Jautarkol); EB 6
(Zipristin, I. Sarasola, X. Kintana, S. Aizarna);
saguzahar 2, EB (Saioka 1, Saioka 4);
xagu-xar 1 (L. Dorronsoro); xaguxar 2
(I. Zaitegi; El Día); xaguzar 1 (Uxola);
xagu zahar 1 (P. Aristi).
sagu :DFrec 4, AB38 26, AB50 4, HiztEn (eta
uzta-sagu), LurE, Euskalterm 5 (eta etxe-sagu 1,
ezti-sagu 1, landa-sagu 1, uzta-sagu 1);
sagu lepahori: HiztEn, Euskalterm 1; sagutegi
: LurE; sagutxo :AB38 3; sagu- :sagu
ihize: AB38 1; sagu-belar: LurE; sagu-belarri:
LurE; sagu-ehiztari: AB38 1; sagu-txakur: LurE;
sagu-zepo: AB50 2; saguarte: HiztEn;
saguhilkari: AB38 1; sagutxori: HiztEn;
xagu : AB38 10, AB50 4; sat- :
satagin: AB50 2, LurE; satarte: LurE;
satisats: Euskalterm 2; // saguzar :AB38 2,
HiztEn-LurE, Euskalterm 9 (eta gau-saguzar 1,
ur-saguzar 1); baratze-saguzar: HiztEn, Euskalterm 1;
baso-saguzar: HiztEn, Euskalterm 1; ferra-saguzar:
HiztEn-LurE, Euskalterm 5; saguxar :AB50 2;
saguzaar :AB38 1; saguzahar :AB38 8;
xaguzahar :AB50 4. // satitsu :AB38 1,
Euskalterm 9 (eta baratze-satitsu 1, ur-satitsu 3);
satitxu :AB502.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: sagu : Mus sp.; sagu
lepahori : Apodemus flavicollis; basasagu :
Apodemus sylvaticus; etxe-sagu : Mus musculus;
landa-sagu : Mus spretus; uzta-sagu :
Micromys minutus. Eta ikus lursagu.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
sagu, sat-.
Euskaltzaindiaren Arauak
AS:sagu-arte'sagutegia'; sagu(-)belar Hieracium
pilosella. Sin. errabia(-)belar.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
sagu-belar, sagu-arte.
Lexemen erregulartasuna
s-/x-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E208]: "Gipuzkoako xagu era
diminutiboa gora behera, sagu hitza da aspaldiko literaturan
nagusitua. Elkarketarako hitz zatiak ipini nahi ez badira, jarri,
behintzat, beronen iturriko batzu: satarte, satero, sator,
satitsu..." (1993-01-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14
