p
1 Ik. pe1.
2 (Letra larriz). poise-ren nazioarteko sinboloa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: p
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
Azalpena gehituz: "iz. 'euskal alfabetoaren hamazazpigarren
letra'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Pa
pascal-en nazioarteko sinboloa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Haur. / AS: pa eman.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
pa eman.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pa
iz. Haur. Musua, maitasuna erakusteko norbait edo zerbait ezpainez ukitzea. Ik. ma. Ane, bota pa amandreari!
pa egin Haur. Musu eman. "Egin pa amatxori" esaten zion Maiderri.
pa eman Haur. Musu eman. Eman amatxori pa. Noiz ikasi behar duzu pa ematen? || (eman ezabaturik). Orain pa aitatxori.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Haur. / AS: pa eman.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
pa eman.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pa'anga
iz. Tongako diru unitatea.
pabana
iz. XVI. eta XVII. mendeetan boladan egon zen binakako dantza, geldia eta zeremoniazkoa; dantza horren doinua.
pabiloi
iz. Eraikin berezia, eraikuntza handiago baten edo eraikuntza multzo egituratu
baten zatia dena. Agindutako hipermerkatua eraiki beharrean pabiloiak eta lantokiak
eraiki ziren hemen. Hurrengo bi partidak Zurbaoko pabiloian jokatuko dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pabiloi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
pabiloi (+ belarri pabiloi,
belarri-pabiloi, industri pabiloi) 19 aldiz (B.
Atxaga; UZEI 3; GAO 5; Araba lurralde historikoaren
aldizkari ofiziala 1989 10); pabeloi (+
kirurgia pabeloi) 6 (J.M. Urkia 4; M. Escribano;
Aizu!); pabeiloi 1 (D. Amundarain);
pabelloi 1 (S. Mitxelena).
pabelloi : DFrec 1; HiztEn; pabeloi
: DFrec 4; AB50 2; pabilioi : AB38 1; AB50 1;
pabiloi : Euskalterm 5.
Sektore jakin bateko informazioa
BarnErrot: pabiloi.
Lantaldearen irizpideak
Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago
egokitzapen zuzenekoena pabiloi da, eta besteak bezain
hedatua da gutxienez.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-oi/-ioi: milioi bezala egokitua dirudi; baina honek
-ion dauka etimoan, eta hark ez (fr. ant. paveillon >
pavillon, Coromines-ek dioenez).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
padar
iz. g.er. Ermitaua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: padar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
padar 16: Zav Fab 2 ("Katu padarra ta
eiztariak", "Dago geure padarra an ixil gorderik, txakurrak gura
eztau alde egin arik"), Mg PAb ("antxinako Eremutar, ta
Padarrak"), VMg ("Zegoan an Padarra ixill, ta gorderik; Txakurrak
nai ez zuen aldatu tokirik"), Añ GGero ("Egia au adierazo
eutsan Angeru batek Eremuko Batar, Bakar edo Padar santu bati"), Ag
AL 9 (adib.: "Emen al da Peru padarra?", "Padarrak, oso
beregandurik, eta bapere aserre baga, beti zerura begira, iarraitu
eban erestun"), Or Mi ("Yondone Gent zerutiarra, Bauset'ko
padarra, nekazari gazte ederra [...] bakartiar Yainkotarra!"), Zait
Plat ("inoren esaneko diarduten gudari, ikasle ta padarrek
berebiziko iazkera oi darabilte"); padartza 1, Ag
G ("Ezta padartzarako jaio, bakartasunean bizi bada
ere").
padartza 1 ap. Ag G (OEHko agerraldi
bera).
padar : HiztEn (ik. pader);
padartza : HiztEn (ik. padertza);
pader : HiztEn, Euskalterm 1 (ermitau
sinonimoarekin); padertza : HiztEn, Euskalterm 1
(eremitismo sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
padar : EuskHizt, HiruMila, DRA, PMuj DVC;
padartza : EuskHizt, HiruMila, DRA, PMuj DVC;
pader : ElhHitz, PMuj DVC;
padertza : ElhHitz, PMuj DVC // Ez dugu
aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. pader / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ermitaua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
padartza
1 iz. g.er. Ermitazainaren kargua edo jarduera.
2 iz. g.er. Ermitau bizitza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: padartza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. padertza / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
padel
iz. Tenisaren antzeko kirola, lau hormak mugatzen duten jokaleku batean, erraketen ordez palak erabiliz, bi bikoteren artean jokatzen dena. Fronteniseko eta padeleko neguko txapelketa jokatuko da Arrasaten.
padera
1 iz. Ipar. eta Naf. Gaztainak erretzeko danbolina. Gaztainak paderan erretzen ari zirelarik.
2 iz. Heg. Zartagina. Paderan frijitu. Padera baino itsusiagoko neskatxak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: padera
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 Ipar. eta Naf. 'danbolina'. 2 Heg.
'zartagina'.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 (Ipar.) danbolina; (Heg.) zartagina.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E115]: "Danbolin, Iparraldean
Zuberoan ez eta ez; zarthan' esaten delako" (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
padura
iz. Bizk. Itsasertzeko edo bokaleko zingira. Ik. madura. Ihi eta landaretzaz beteriko padurak jo zituen begiz. Paduretako lokaztiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: padura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-07-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
madura 7 aldiz ageri da (GavS; And
AUzta 6); padura 2 aldiz (Or Mi).
padura 3 (K. Igea 2; Kuxkux 6. Giza
Zientziak); paduradi 2 (I. Aldabe);
fadura 4 (J. Hazabal).
madura : AB38 1; HiztEn-LurE; padura
: AB38 3; HiztEn-LurE (hau definitu-azalduz); Euskalterm 5;
paduradi : AB38 1; paduratsu :
HiztEn.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Bizk.
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
p-/f-/m-.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
batez ere Bizk.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paella
iz. Arrozez, okelaz, arrainez eta abarrez prestatzen den jakia, jatorriz
Valentziakoa. Ikasi egin behar da arroz zuri zozoa paella eder bihurtzen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paella
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-ll-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paestumdar
1 adj. Paestumgoa, Paestumi dagokiona.
2 iz. Paestumgo herritarra.
pafa
iz. Bafada.
pafa-pafa adb. Ipar. Pipatzeaz mintzatuz, bafadaka. Pafa-pafa pipatu. Kea pafa-pafa egotziz gozoro.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pafa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: pafa-pafa Ipar. 'bafadaka pipatzen'.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
pafa-pafa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paflagoniar
1 adj. Paflagoniakoa, Paflagoniari dagokiona.
2 iz. Paflagoniako herritarra.
pafostar
1 adj. Pafoskoa, Pafosi dagokiona.
2 iz. Pafosko herritarra.
paga
1 iz. Ipar. eta Naf. Lansaria. Apaizaren paga. Hamar liberaz emendatu zioten urteko paga.
2 iz. Heg. Haur edo gaztetxo bati bere gastuetarako ematen zaion dirua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paga
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 Ipar. eta Naf. 'lansaria': apezen paga. 2
Heg. (haurrei ematen zaiena).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: lehen agertzen zen eta orain
desagertu omen da, zergatik?
- Erabakia: BAgiria
(1999-02-26): sartu da bi adierekin: 1 Ipar. 'lansaria',
apezen paga; 2 Heg. 'haurrei ematen zaiena'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagadi
iz. Pago basoa. Pagadi eta hariztiak. Nabarniz inguruko pagadi zaharretan. Larre berrian eperrak dira, pagadietan usoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagadi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:07 |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ikus informazioa s.u. bago.
pagadi da forma nagusia, 50 aldiz agertua: B 10
(Akes Ipiña; Bilbao IpuiB; Gand Elorri 8), G
39 (Ag G; Mok; Or Eus; Ldi BB; TAg Uzt;
SMitx Aranz; Etxde JJ; NEtx LBB; Munita; Uzt
Sas; Vill in Elorri; Ibiñ Virgil; Lasa
Poem), EB 1 (MEIG VI); pagari 8 aldiz (Izt
C; Apaol 7); pagadui 3 aldiz (Akes
Ipiña); pagodi 3 aldiz (Ag AL 2; Zub);
eta pagodi itzal (Zub), pagodi-pean bana (Laux
AB); ager. banarekin: bagadoi (Mdg) eta
pagodei (BEnb NereA).
B 1 (Santi Onaindia) izan ezik, ager. guztiak G (18) eta EB-EgAs
(26) dira: pagadi 34 aldiz ageri da: B 1 (S.
Onaindia); G 15 (A.M. Labayen; Latxaga; J.L. Iriarte 2; J.
Gaztañaga 9; Uztapide; J.M. Lertxundi), eta EB-EgAs 18 (J. San
Martin 3; Gipuzkoako geografia 3; M. Ausin; M.M. Ruiz; UZEI
2; M. Lorda 3; I. Sarasua; P. Lizarralde; L.M. Mujika; I. Urbieta;
T. Garmendia); eta pagadi ektarea 1 (Latxaga), pagadi
horbel 1 (M. Lorda), pagadi kerizpe 1 (NEtx in Euzko
Gogoa); bagadi 5 aldiz, EB (M.M. Ruiz; Eskura
Taldea; Erdiko zikloko euskararen programakuntza);
fagadi 2 aldiz (L.M. Mujika; X. Kintana);
pagodi behin (I. Albisu).
bagadi : DFrec 2; bagodi : AB38 1;
pagadi : AB38 8; AB50 1; Euskalterm 10;
HiztEn-LurE.
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
b-/p-.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-o/-a-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagakizun
iz. Ordainkizuna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagakizun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kizun.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ordainkizuna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagamendu
iz. Ordainketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagamendu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:37 |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
pagamendu (eta -mentu 10) 72: Lç 10 (adib.:
"pagamendua Iesus Iaunak egin ukhan du", "populuaren bekhatuen
pagamenduaren egiteko"), Mat ("Adoratzen zaitut humilki Iesu-Kristo
ene salbatzaillearen odol preziatu, ene redemzioneko pagamendutan
isuri izan zarena"), EZ Man ("Iauna, errezibi zazu othoi
obra ttipia, eta hanbat huts larrien pagamendu gutia"), Harb 3
(adib.: "bere obra onen pagamendu bezala", "Hau da zorraren
pagamendua baino gehiago millatan pairatu duena"), Volt 2
("Zergatik ez zara asagiatzen ene harzekoak kobratzera rentak eta
arkillak ene zordunekin ganik ezen nik egin behar duden pagamenduen
denbura urbiltzen da", "Pagatzale gaistoaganik lastua pagamenduen
aldera"), Ax 37 (adib.: "Orai uste duzue zuek ezen iende garbiak,
onhestak eta kastoak zaretela, eta kastitate horrengatik Iainkoaren
aitzinean pagamendu handi izanen duzuela", "Zer esker, zer
pagamendu emanen deraue?", "Beraz hunelatan, badu Iainkoaren
zerbitzatzeak bertze mundukoaz gaiñera, mundu hunetan ere zenbait
golardoa, zenbait pagamendu, atsegin, eta plazer"), Gç ("Zuk behar
duzu konplitu gustien pagamendua, zuk obratu behar duzu gustion
salbamendua"), ES ("pagamenduak alegeratzen tu, trabailluak
tristatzen"), Añ GGero 10 (adib.: "zure gogo ta borondate
onagaz probetxu gitxi izango dau jabeak pagamendurik eztanean", "Ze
esker ta sari, ze pagamentu emongo deutse onelango errukiorrai?"),
JesBih ("Garrazki defendatua da gure erregelamenduez deus
ere saririk galdegitea, ez hartzea pagamendurik presenteko
indulientzien plama hunentzat"), ChantP ("etxek'anderia,
emazu guardia, har pazientzia, noizbait izanen duzu zure
pagamenduia"), Ox ("Zure senharra fleitean denetz nahi ginuke ba
jakin; Ase on baten orhoitzapena ereman ere gurekin; Pagamenduaz,
gasna duguno, ez odol gaixtorik egin"), Etcham ("Ilar lodiz solasa
Benatek erein du; Ea emanen dakon uztak pagamendu?"), Barb
Leg ("Hamabortz egunen buruan, heldu da gure muthikoa bere
pagamenduaren bilha, eta bere ezti guzia atxemaiten du uliek
jana"), Berron Kijote ("arturik duan zaldun-legeagatik zin
egiten badit, besterik gabe joaten utziko diot, eta seguru utziko
dut pagamentua").
pagamendu 6 (hauetan p.-balantza,
p.-bide, urre-p. agerraldi banarekin): G. Ansola 2
("Erresuma bateko Pagamenduen Balantzak, denbora zehar, pausorik
gabe, defizita ematen baldin badu, hau da, zorrak urtetik urtera
hartzekoak baino handiagoak gertatzen bazaizkio, Gobernua erabaki
irmoak hartzera beharturik aurki daiteke"), Jugoslavia
("Ekialde-Mendebalde merkatal oreka hautsi egin zen, kanpo-zorra
hazi eta pagamendu-balantzak defizita zuen beti"), J. Tobar-Arbulu
3 ("handik aurrera urrea izango zela kopuru gordailatuen eta
txartel-zirkulazioaren kontrako erreserba eta herrien arteko
pagamendu-bidea", "Urrezko pagamendua moztu egin izan beharko
zatekeen orduan", "urre-pagamenduaren promesa").
pagamendu : DFrec 1, AB50 2 (eta
pagamendu-balantza 2), HiztEn (eta AS:
pagamendu-balantza), LurE, Euskalterm 2
(pagamendu-balantza) // Ez dugu aurkitu ap. AB38.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
pagamendu : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur
EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA // Ez
dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-mendu/-tze.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
pagatzea, ordaintzea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'pagatzeko egintza modu
horretan adieraz daiteke eta hala dator hainbat hiztegitan...'.
- Erabakia: BAgiria
(1999-02-26): 'hurrengo itzulirako uztea erabaki da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paganismo
iz. Pagano izatea; paganoen erlijioa. Ik. paganotasun. Fedearen etsai nagusiak lau omen dira: ateismoa, paganismoa, judaismoa eta heresia.
pagano
1 iz. Kristautasunaz kanpoko erlijio batean, bereziki erlijio politeista batean, sinesten duen pertsona. Ik. jentil. Judu eta pagano guztiak. Paganoak bataiatu. Anitz pagano hil zituzten. Dioskoro paganoaren alaba zen. Ez daiteke nornahi izan pagano.
2 adj. Kristautasunaz kanpoko erlijio batekoa dena. Apaiz pagano bat. Txina paganoak berak baditu orain bere apezpiku eta apaizak.
Mito paganoak: paganoen mitoak.
paganokeria
iz. Paganotasun gaitzesgarria; paganoari dagokion egintza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paganokeria
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paganotasun
1 iz. Paganoa denaren nolakotasuna.
2 iz. Paganoen erlijioa. Ik. paganismo. Jupiter, paganotasuneko jainko faltsu guztien nagusia.
paganotu, pagano/paganotu, paganotzen
da/du ad. Pagano bihurtu, paganoen moldeak eta ohiturak hartu. Gure herria paganotzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paganotu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
paganotu, pagano(tu), paganotzen. da/du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
paganotu, pagano(tu), paganotzen.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-o-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagarazi, pagaraz, pagarazten
du ad. Ordainarazi. Zerga pagarazi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
pagarazi, pagaraz, pagarazten. dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
pagarazi, pagaraz, pagarazten.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagatu, paga/pagatu, pagatzen
du ad. Ordaindu. Errenta pagatu. Hamarrenak Elizari pagatzea. Zorrak aitortzea eta ezagutzea dagokio zordun onari, pagatuko ez baditu ere.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
pagatu, ordaindu
Euskaltzaindiaren Arauak
pagatu, paga(tu), pagatzen. du ad.
Lantaldearen irizpideak
Erdara batekoa da, baina Iparraldean eta Hegoaldean
ezaguna
ezaguna da Iparraldean ere.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
pagatu, paga(tu), pagatzen.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K203]: "... besteak baino
harrigarrixeago..." (1993-02-26)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagatxa
iz. Pago ezkurra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagatxa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ikus informazioa s.u. bago.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'pagoaren fruitua'.
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
Pagoaren fruitua. Cf. pagotxa
(bazka-landarea).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagatzaile
iz. Pagatzen duen pertsona. Ik. ordaintzaile. Pagatzaile ona. Zitala delako, zor-pagatzaile txarra delako. Pagatzaile gaiztoagandik olo (esr. zah.).
pagatze
iz. Ordaintzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze/-mendu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagauso
iz. Uso handi basatia, burua, bizkarra eta isatsa gris urdinxkak, sabelaldea zurixka eta hankak moreak dituena, eta habia zuhaitz altuetan eta landetan egiten duena (Columba palumbus). Usoetan handiena pagausoa da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagauso
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ikus informazioa s.u. baga uso.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
EBBak pagauso erabaki du.
Euskaltzaindiaren Arauak
Columba palumbus.
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-o/-a-.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-uso.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Columba palumbus.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pago
1 iz. Basoko zuhaitz handia, enborra zuzena, azala leuna eta iluna, hostoak erorkorrak eta zura zuria, arina eta sendoa dituena (Fagus sylvatica). Arboletan den ederrena, oihan beltzean pagoa. Pagoak lur lehor eta soilik ez du nahi. Pago itzaltsua. Pagoaren egurra, ikatza edo sua egiteko, onenetakoa da. Pago erorira egurkari guztiak laster ari dira (esr. zah.).
2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Pago hostoak. Pago landareak aldatu. Txabola bat hiru pago adarrekin egina.
3 iz. Pagokia, pagoaren zura. Pagozko goporrak.
pago ezkur, pago-ezkur iz. Pagoaren fruitua. Ik. pagatxa.
pago motz iz. Pago lepatua.
pago-uso iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, pago-uso-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. pagauso].
Estekak-
HBO
Aztergaia: pago
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa eta erabakia s.u. bago.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: pago-uso* e. pagauso.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: pago-ezkur , pago
motz .
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
b-/p-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: [falta] (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagoda
iz. Ekialde Urruneko herrietako tenplua. Pagodetako idoloak.
pagoki
iz. Pagoaren zura. Ardatza pagokizkoa da, leuna, distiratsua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagoki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. 'pagoaren zura'.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-ki 'zura'.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-o-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagolar
1 adj. Pagolakoa, Pagolari dagokiona.
2 iz. Pagolako herritarra.
pagolizar
iz. Pago tantaia, lepatu gabea. Pago lepatuak eta pagolizarrak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagolizar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
lantaldeak proposatua, ahozko erabileraz beste oinarririk gabe
(pareko pago motz bezala).
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
pago tantaia, lepatu gabea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Definizioa moldatu:
'pago-tantaia, lepatu edo inausi gabea'. || 1- Ulergarriagoa
delakoan gaude.
- Erabakia: (H2.2 / 2010-06-07)
onartutzat eman da lepatu adibideko pagolizar
forma.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere hartan onartu da lantaldeak proposatua (gainera,
onartua du H2.2 batzorde honek pagolizar forma, lepatu
sarrerakoak ikustean).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagondo
iz. Pagoa. Bi pagondo hostotsu. Pagondo zabalaren itzalpean etzanda.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagotxa
1 iz. Hirusta lore-gorria, bazka-landare gisa ereiten dena eta abereek berdetan jaten dutena (Trifolium incarnatum). Ik. hirusta; sekula-belar. Arbia eta pagotxa abuztuko andremarietan ereiten dira. Zerrientzako pagotxa ebakitzen duen agurea. Pagotxa baino berdeagoa. Ardi gaiztoak pagotxa jaten, onak goseak larrean.
2 iz. Erraz edo merke lortzen den gauza ona. Ik. mauka1. Hau duk, hau, pagotxa!
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagotxa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
pagotxa, hirusta eta sekulabelar formak
begiratu dira, eta jaso: irusta 11 aldiz, B-G:
irusta 1 (Txill Let); irusta gorri 2 (Ur
Dial; It Dial); irusta txuri (+ irusta
zuri) 2 (Ur Dial; It Dial); irusta-belar 3
(Or Mi); irusta-sail 2 (Ldi BB);
irustatza 1 (Laux AB); farux(a) 18
(denak Dv: hirutan -a-duna da; cf. faruxa hazi 1;
15etan -a erabakigaitzekoa); parux eta
parux(a) bana (JEtchep); pagotx(a) 2 (TAg
Uzt, Ibiñ Virgil); paotx 1 (Uzt Sas);
paotx(a) 5 (Tx B I); pagatx(a) 2 (Izt
C: landareen zerrendan aipatua); ez dugu
sekulabelar osaerakorik aurkitu.
Izendegiaren hustuketan jasotako forma guztiak (ik. beherago)
begiratu dira, eta jaso: hirusta 3, EB (M.P.
Ormaetxea, K. Igea, K. Kintana); hirusta-perra EB 1 (D.
Urbistondo); irusta landa G 1 (T. Iakakortexarena);
luzerna IE 1 (P. Etcheverry); pagatx(a)
1 (Arti in Egan 1959: "Aspalditikan dok ezagutu / Nire
pentsamentu gatxa / Mobidu barik txirrinka pean / Katigu naukan
ekatxa / Area peko sustar sakonok / Egin nabenak aretxa / Makera
lodi ta zikiñeri / Emon deutsena pagatxa");
pagotx(a) EB 2 (R. Egiguren, P. Larretxea);
paotx(a) 1 (X. Lete); parux(a) 1
(JEtchep: OEHko testuinguru berean); trefla 2 (P.
Etcheverry, Eskualduna, 1905).
hirukoitz : HiztEn-LurE; hirusta :
AB38 6, AB50 6, HiztEn-LurE, Euskalterm 4 (eta hirusta-arku
'arco lobulado'; hirusta-gurutze 'cruz trebolada');
hirusta gorri: AB38 1, Euskalterm 2; hirusta zuri:
Euskalterm 2; irusta: AB50 1; meniantea :
Euskalterm 2; pagatxa : HiztEn ("ik. pagotxa");
pagotxa : AB38 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 2;
sekula-belar : LurE; HiztEn ("ik. hirusta (gorri)");
sekulabelar : AB38 2; trefla : LurE
("ik. hirusta"). Izendegiaren hustuketan jasotako formak: babos,
baboxa, babux, baux, berga-belar, diabotxa, eluso barra,
fabaxa, fagotxa, farutxa, fautxa, hiru osto, hirukotxa, hirusta,
hirusta gorri, hirusta txuri, hirusta zuri, igorri, ikuruste,
irorri (iru orri), iru-osto, iru-otx, irubelar,
irukoitz, irukostotz-belar, irukotx, irukusta, irukuste,
iruorri-belar, iruorri-belar gorri, iruri-belar, irurri-belar,
irusta, irusta gorri, irusta-belar, lucerna, luzernako hirusta,
naar, pagotxa, pagotza, pagoxa, pahotxa, paotxa, paoxa, pautxa,
sekula-belar, sekulabelar, trebola, trefla, trefla gorri, trefla
txuri, txabotxa, txirta, urzo belar, uso belar, uso-belar,
zalgi-belar, zuri-hirusta.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: hirusta : Trifolium sp.;
hirusta zuri : Trifolium repens;
pagotxa : Trifolium incarnatum; hirusta
gorri : Trifolium pratense.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
(bazka-landarea) Trifolium incarnatum.
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
bazka-landarea. Cf. pagatxa 'pagoaren
fruitua'.
Landare eta animalien taxonomi izena
Trifolium incarnatum.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "Hau da pagotxa!
(Lagun arteko hizkeran erabiltzen den adiera hori jaso beharrekoa
iruditzen zait: mauka, espainierako ganga-ren ordaina)"
(2009-06-05)
- [E302]: Badirudi Eibar-Bergara inguru
horretan hirustari (Trifolium sp.) sekula-belar deitzen
zaiola, baina badago zer esanik belar horri buruz. Zelai eta
larretan berez etortzen den belarra da Tripolium pratense,
hiru hostoko belar ezaguna. Noiz edo behin hirusta deitzen
bazaio ere, berga-belarra du bere izen naturala (Zarautzen
hala zuen, behintzat), eta lorezuria edota loregarria izan daiteke.
Garai batean, gaur gero eta gutxiago, Tripolium pratense
hazia erosi eta soroetan ereiten zen, udaberrian, neguko belar
ondua amaitzen zenerako ganadu-jatekoa edukitzeko. Ereindako
Tripolium pratense horri deitzen genion hirusta, edo
hirusta gorria. Horren kidekoa zen beste belar preziatu bat
(Tripolium incarnatum) generokoa zen, pagotxa deitutakoa.
Sekula-belarra bezalatsu, goiko paragrafoan letra lodiz
ageri diren hitzak (hirusta, berga-belarra, hirusta gorria
eta pagotxa) beharko lukete sarrera hiztegi batu honetan,
ala ez? (2010-01-05)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pagu
iz. Ordainketa; ordaina, saria. Mundukoen pagu gaiztoa. Egin dituzuen falten ordainezko pagua. Merezi duten pagua eman diezulako. || Esr. zah.: Nolako nagusia, halako pagua. Ondo eginen pagua, ate ostean palua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pagu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'ordainketa'.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ordainketa.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Herri-mailakoa
(Herr.) erabilera marka eman. 2- Adibidea ere eman: "pagu
txarra eraman du gizagaixo horrek".
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia (H1.1 lantaldeak eskainiko ditu bestelako azalpenak).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pailazo
iz. Zirkuko artista, itxura, janzkera eta keinu bitxiz irri eragiten duena. Gelsomina gogoangarria, aingeru itxurako pailazo edo pailazo itxurako aingeru hura. Pailazoz jantzia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pailazo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
s/z.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pailazokeria
iz. Pailazoari dagokion ekintza bitxia. Pailazokeriak egin. Antzeztokirako utzi ditu pailazokeriak.
paintball
iz. Bi talderen arteko estrategia-jokoa, leku itxi batean edo baso moduko eremu batean jokatzen dena, pinturaz beteriko bolatxoekin aurkariak tirokatuz, guztiak kanporatzean edo helburu bat erdiestean datzana. Paintballean aritzeko material ugari dago merkatuan.
pairabide
iz. Pairatzeko zioa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairabide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-bide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairaezin
adj. Ezin pairatuzkoa, jasanezina. Ik. pairagaitz. Beroa pairaezina zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairaezin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-ezin.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairagaitz
adj. Ia ezin pairatuzkoa, jasangaitza. Ik. pairaezin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairagaitz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-gaitz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairakor
adj. Eramankorra, jasankorra. Ik. pairutsu. Jesu Kristo bezala pairakor izan direnak. Bizitza pairakorra. Bizitza hau purgatorio ona baita gizon pairakor batentzat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairakor
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kor.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairakortasun
iz. Pairakorra denaren nolakotasuna. Ik. jasankortasun; pairu. Pairakortasunez jasan. Jainkoak eman die beren gaitzetan pairakortasunaren grazia.
pairamen
iz. Pairatu edo eraman behar dena, eramankizuna. Ik. sufrimendu; sufrimen; nahigabe; nekaldi; oinaze. Neke, oinaze eta pairamenak. Jesu Kristoren pairamenak. Jasan dituzun laido eta pairamen lazgarriak. Ez banu pairamenik, nire gorputz ezdeus honetan baizik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairamen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-men.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairarazi, pairaraz, pairarazten
du/dio ad. Jasanarazi, eramanarazi. Juduek Jesu Kristori pairarazi zioten heriotza. Penitentzia bat anitz pairarazten ziona. Etxekoei pairarazteaz dut bakarrik damu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
pairarazi, pairaraz, pairarazten. dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
pairarazi, pairaraz, pairarazten.
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-ra(tu)+arazi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairatu, paira, pairatzen
du ad. Ezbeharrak, kalteak, minak eta kidekoak sentitu edo bizi; ezbeharra, kaltea edo gogoko ez dena amore eman gabe edo etsi gabe eraman. Ik. jasan 3; nozitu; eraman1 11. Atsekabeak, oinazeak, bidegabeak pairatu. Zuregatik pairatu dudan laidoa. Pairatu zuen Pontzio Pilatoren manuaren azpian. Jasankortasunez pairatu. Zure lekua hartu duen andereak gurekin behar ditu pairatu bereak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
pairatu, paira, pairatzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
pairatu, paira, pairatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairatze
iz. Ezbeharra, kaltea edo gogoko ez dena amore eman gabe edo etsi gabe eramatea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairu
iz. Ipar. Eroapena. Ik. pairakortasun; jasankortasun; egonarri. Jasan zuelako pairurik handienarekin belztua izatea mihitzar baten solasarengatik. Pairu handiko gizona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'eroapena'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pairutsu
adj. Ipar. Eramankorra. Ik. pairakor; jasankor. Jesus guztiz pairutsua, urrikal zakizkigu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pairutsu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tsu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paisaia
1 iz. Behatzailearen aurrean agertzen den ikuspegia. Paisaiari begira geratuko zara. Paisaia ederra. Gaztelako paisaia.
2 iz. Paisaia bat irudikatzen duen marrazki edo margolana, bertan ager daitezkeen irudi edo eraikinak bigarren mailakoak dituena. Margolan gehienak xumeak ziren, tamaina txikiko paisaiak edo erretratu errealistak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paisaia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1996-03-28 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
paisaje 9 aldiz ageri da: Lasa Poem, Vill
ap. Elorri 3tan, MEIG 5 (horietan bat komatxo artean
markatua da, eta 3 inoren testuko aipamenekoak). Ik. ondoan
testuinguruak.
EB eta B 1 dira paisaia (eta konposatuak:
euskal paisaia, paisai argazki, paisaia
margolari, paisaia-tipografia) 106: J. Ortaraz; D.
Amundarain, LMuj, L. Alkain, Gizartea OHO, Kuxkux 3,
I. Atxa, Gizarte-zientziak, K. Igea, Oihenart taldea, A.
Prego, UZEI, I. Antiguedad, T. Arregi, A. Ariznabarreta, EJ.
Hezkuntza saila, Erdiko zikloko orientabideak, SEIE taldea,
K. Santisteban, Bitez, X. Gereño, K. Navarro, Egin 86,
Punto y Hora, Zehar 1993, J.R. Eskibel, SM, J.
Cillero, Esaizu/BBB1, Ingurunea/3 , Ingurua/3,
Ingurua/4 eta Ingurua/LH, X. Goia, Karne &
Klorofila, A. Aldezabal, I. Murua, Bitez, J.A.
Berriotxoa, Fdz. de Larrinoa, Euskal Margolariak,
GaztEntz/1 eta GaztEntz/7, P. Aristi, K. Santisteban,
I. Unzurrunzaga, I. Tapia, J.M. Irigoien, K. Santisteban, P.
Zubizarreta, X. Mendiguren E., GAO 1994, Eta Kitto!
1993, F.J. San Martin; Deia 90, Eguna 90;
paisaje 54: L. Alkain, Geografia orokorra,
UZEI, Erdiko zikloko euskararen programakuntza, M. Ugalde,
L.M. Mujika, G. Nazabal, J.A. Agirre, J. Aldabe, J.A. Agirre
Begiristain, P. Sastre, K. Fdz. de Larrinoa, Egin, A.
Lertxundi, X. Lete, A. Perez, X. Goia, J. Agirre, Zehar
1993; paisajismo 5: M. Lopez, Bitez 3, Karne &
Klorofila; paisajista 3 (Bitez 2, K. Arzak:
"goipaisajista"); paisajistiko 6 (LMuj, Bitez, A.
Aldezabal, Egin 1993).
paisaia : DFrec 4, AB38 19, AB50 5, HiztEn (ik.
paisaje), LurE, Euskalterm 1; paisaje : DFrec
9, AB38 6, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 28;
paisajegintza : AB50 1; paisajismo :
Euskalterm 2; paisajista : AB38 2, HiztEn, Euskalterm
2.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
paisaia : ElhHizt (ik. paisaje); EskolaHE
(edo paisaje); Lur EF/FE (eta paisaje);
paisaje : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt (eta EskolaHE,
Lur EF/FE); paisajista : HiruMila, ElhHizt
// eta HiruMila: paisajismo, paisajistiko
// Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Casve EF,
HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
EB batzordeak proposaturik Euskaltzaindiak erabakitzekoa.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-aia/-aje: txosten sistematikoa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "paisaje. Biak utzi eta ez al
da nahikoa ikuspegi, inguru eta paraje-rekin?"
(1996-08-20)
- [E301]: "paisaje nire iritziz
grafia hobea [da]" (1996-08-19)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: paisaje (1999-02-26):
paisaia formaren alde.
- Erabakia: BAgiria
(1999-03-26): '... paisaia forma onartu da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paisajismo
1 iz. Paisaiak margotzea. Manetekin izandako harremanak aire zabaleko lanetan eta paisajismoan barneratzeko nahia eragin zion artista gazteari.
2 iz. Paisaiaren azterketa eta diseinua, bereziki parke eta lorategietakoa. Espainian ez dago paisajismo ikasketa ofizialik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paisajismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:34 |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
paisajismo 5: M. Lopez ("Zuk zer ote dakizu,
agian, paisajismoaz, bisemiaz, sinestesiaz, irudi literarioen
mamiduraz?"); Bitez 3 ("Salís une berean paisajismoari lotzen
zaio", "Paisajismoagatik egin zuen aukera berrindartu egin behar
izan zen pintore flandestar eta holandar haundiak begiesterakoan",
"Espainian euskal pintoreek ordurarte burututako paisajismoari
aurrerakada eman ziola uste badugu"); Karne & Klorofila
("Hegaldi mistikoz eta barne gazteluz egina den hemengo tradizioan,
paisajismoaren izaera airezkoa, pastorala, kirol izaera -edo
sporting, esango genuke").
paisajismo : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
paisajismo : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe
onartzekoa
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta onarpen eske
proposatzen da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paisajista
1 iz. Paisaiak margotzen dituen margolaria. XIX. mendeko paisajista onenetakotzat jotzen dute adituek William Turner.
2 iz. Paisajismoan aditua den pertsona, parke eta lorategietako paisaiaren azterketa eta diseinuak egiten dituena. Arkitekto batek ez du zertan jakin adreilu bat bestearen gainean jartzen; baina paisajista ona izateko lorezaina ere izan behar da.
paita
iz. Bizk. Ahatea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paita
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Bizk. 'ahatea'.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
Forma baten adiera(k)
ahatea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paje
iz. Jaun baten zerbitzaria, morroia. Madrilera joan zen Espainiako Filipe II.aren paje izateko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paje
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
paje 7: Tt Onsa 2 ("erakarzen zian bere
pajetarik bat bere ohiaren aitzinera eta paje hark bere
salutazionian lehen hitzak erraiten zutian erregeri..."); Cb
Just ("prinzipe Don Diegoren paje, edo menino egin zituen");
Mg 3 ("Eukan paje gaztetxu bat irakurteko berari liburu santubak",
"eldu zan lotsia botata, eskuka edo tokamentu loi bat egitera
zalduntxu pajetzat eukanagaz", "Egunoro erakurzen zion Pajetzat
zeukan Zalduntxo batek libru debozioko bat"); Aran SIgn
("Errege Fernando Fedeosodunaren gortean paje edo jarraile-gazte,
bere gurasoak ipiñiazi zutela"); Berron Kijote ("estudiante
edo paje bezaiñ gaixto-biurria").
paje : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38,
HiztEn, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe
onartzekoa
gutxieneko baldintza betetzen duenez, onarpen eske
aurkeztua.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Ez dut uste tradizio handikoa
denik. Ez nuke sartuko. Hobe genuke zerbitzari edo laguntzaile
proposatzea. || Batetik, Hegoalde osoan erabiltzen direlako, eta
bestetik kontzeptu hori adierazteko, maiz itzulinguru handiegia
egin beharko litzatekeelako, azalpen gisa.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere hartan onartu da lantaldeak proposatua, hau da:
forma soila aipatuko da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paka
iz. Fardoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Ik. fardo.
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
ahozkoan ezagun-erabilia da, P. Rekalde taldekideak dioenez.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
fardoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pakatu, paka/pakatu, pakatzen
du ad. Zub. Ordaindu. Ik. pagatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pakatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
paka(tu), pakatzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Forma baten adiera(k)
pagatu, ordaindu.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: Zub. ordaindu.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere hartan onartu da lantaldeak proposatua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pake
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, pake-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bake].
Estekak-
HBO
Aztergaia: pake
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
e. bake.
Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da
Ik. bake.
Lexemen erregulartasuna
b-/p-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pakebote
iz. Posta eta bidaiariak garraiatzeko itsasontzia. Baporeek erdi hutsik nabigatzen zuten eta pakebote berriak, berriz, kaitik
atera gabe zeuden.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pakebote
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1996-07-03 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ez da aurkitu OEH eta EEBS corpusetan.
pakebote : AB38 3, HiztEn, Euskalterm 1.
Lantaldearen irizpideak
Baztertzekoa da, ez baitu onarpenik izan
ez da erabiltzen eta ez da horren premiarik ikusten
oraingoz.
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe
onartzekoa
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (es, fr, en).
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-t(e).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paketatu, paketa, paketatzen
du ad. Paketeak egin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paketatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
paketatu, paketa, paketatzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
paketatu, paketa, paketatzen.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-e/-a-.
Maileguen egokitzapen sistematikoa
en- erromantzezkoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pakete
iz. Babesteko edo garraiatzeko, paperean bildu eta lotu den gauza edo gauzen multzoa. Ik. fardel; bilgo 2. Amak ekarritako paketeak zabaldu zituzten.
Soldaduak ateko leihatilatik pakete txiki bat eman zidan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pakete
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
paket (eta eratorri-konposatuak) IEn aurkitu da;
pakete EBn nagusiki.
'bilgo' adierakoak dira forma guztiak: paket(a) 10 dira:
paket 4: IE 3 (Volt, Laph, ECocin), EB 1 (Mde
HaurB); paket(a) 5: IE-Zu 4 (Bordel, Hb Esk,
Laph; AstLas), EB 1 (Mde HaurB); paketa
1, IE (ECocin); pakete eta konposatuak 11: B 4 (Kk
Ab II, Erkiag BatB), G 2 (Iraola, Etxde JJ),
EB 1 (Osk Kurl); eta pakete-azal 1 (Erkiag
BatB), paketetxo 2 (SM Zirik, NEtx
LBB); paketetxo/u 1 (Erkiag BatB);
paketatze 1, IE (Volt).
paket (errauts paket) 1, IE (A. Artxola);
paket(a) 1 (Iparraldeko gau-eskola);
paketa 2 (Susa eta Iparraldeko gau-eskola);
pakete (+ konposatuak) 49: B 1 (J. Basterretxea), G 2
(Gure mixioak, J. Azpiroz), Eb-EgAs 36 (P. Aiarza, E.
Etxebarria, L. Artola, Gabriel Aresti I, A. Zelaieta, M. Haranburu,
Informatika-Fakultat, H. Etxeberria, P. Sastre, J.M. Mendizabal, R.
Egiguren, I.A. Berriotxoa, L. Izagirre; Tantak, P. Esnal, L.
Artola, Irakasle Elkartea Zipristin 3, UZEI, HABE, M.
Haranburu, I. Iñurrieta, L. Haranburu-Altuna, J.M. Mendizabal, L.
Izagirre, X. Mendiguren Elizegi, Hemen; behin gizonezkoen
organo sexualei erreferentzia eginez: Aizu!); eta
karamelo pakete EB-EgAs 1 (J.M. Suraso); paketetxo B
1 (A. Zubikarai), EB-EgAs 1 (J. Apalategi); kafe pakete
EB-EgAs 1 (J.M. Mendizabal); programa-pakete EB-EgAs 1
(Informatika-Fakultat); programa pakete EB-EgAs 2 (Tantak);
zigarro pakete EB-EgAs 1 (J. Iturralde);
paketatu 2, EB (Elhuyar Informatika-Taldea, M.
Ugalde); paketatze-dentsitate 1 EB
(Informatika-Fakultatea).
paket: HiztEn (1 Ipar. 2 Ik. pakete); LurE ("paket edo
pakete"); paketa/o: AB38 1; paketatu: AB38 1,
HiztEn., Euskalterm 2; paketamendu: AB38 2; paketari:
AB38 1, HiztEn; pakete: DFrec 7, AB38 12, AB50 2 (tabako
pakete); HiztEn, LurE, Euskalterm 26 (akzio-pakete,
aplikazio-pakete, harri-pakete, kararri-pakete,
opor-pakete, pakete didaktiko, pakete espres,
programa-pakete, software-pakete, trias pakete);
paketegintza: Euskalterm 1; paketeria: HiztEn,
Euskaltem 1.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-t(e).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pakistandar
1 adj. Pakistangoa, Pakistani dagokiona. Pakistandar agintariak.
2 iz. Pakistango herritarra.
paktu
iz. Ituna, hitzarmena. Hemen hitzarmen bat egon da, enpresariak eta banketxeetako buruak ez ukitzeko paktu bat.
paku
iz. Zub. Ordainketa; ordaina. Ik. pagu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paku
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Forma baten adiera(k)
pagua.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: Zub. ordainketa.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere hartan onartu da lantaldeak proposatua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
pala
1 iz. Gider bati loturiko zurezko edo metalezko xafla zabala duen lanabesa. Aitzurra eta pala. Su pala. Labe pala. Okinaren pala. Gisua eta lurra palaz hedatzen dituzte alde orotara.
2 iz. Pala baten edukia. Ik. palakada. Pala bat lur.
3 iz. Hainbat tresnak dituzten atal zapal eta zabaletako bakoitza. Errota mugitzen zuen gurpilaren paletan trabatu zen.
4 iz. Pilotan jokatzeko zurezko tresna, heldulekuaren muturrean mehea eta bestean aski zabala dena; tresna hori baliatuz egiten den kirola. Pilota eta pala. Pala txapelketa. Palan jokatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: pala
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. beherago palatxo eta palota.
forma -r-dunik ez da aurkitu; a) 'lanabesa'
adierakoetan pala 23 aldiz azaldu da: B 1 (Erkiag
BatB), G 10 (Mb IArg I 4; AzpPr; Ag G;
Arrantz 3; Tx B), IE 12 (Jnn SBi 2; JE
Bur 6; Barb Leg; Etcham; Lf Murtuts; JEtchep);
eta ager. banarekin: palada (Zab Gabon);
palaka (Mb IArg I); ondar-
palakada (Vill Jaink); palaketa
(Salav); b) 'pilotan jokatzeko tresna' adierako
pala hirutan (Salav; Mdg; Xa Odol).
a) 'lanabesa' eta 'arraunen eta hainbat tresnaren pieza'
adierako 15 pala ageri dira: G 2 (A. Albisu, M.
Manterola), IE 2 (JEtchep) eta EB-EgAs 11 (Elhuyar; X. Mendiguren
Bereziartu 3; Tx. Peillen; X. Monasterio; Tom Sawyerren
abenturak; J.L. Lekunberri; M. Lopez; Egin, 1987; X.
Lete); auts-pala 1 (F. Urkia); palada bitan
(A. Zubikarai); para(txo) -r-dunak 5 aldiz:
para bitan, G (J. Garmendia); paratxo
hirutan (Elhuyar: "Pisuak libreki eroriko balira, higidura
uniformeki azeleratua izango litzateke eta sortutako lanak energia
zinetikoa handiagotuko luke. Baina tresna honetan eta
paratxo higikorrak urarekin duten marruskadurari esker,
pisuak poliki erortzen dira, hau da, energia zinetikoa mespreza
daiteke.(...) kalorimetroa / paratxo trinkoak /
paratxo higikorrak / irudia"); b) 'pilotan jokatzeko
tresna' adierako pala (eta pala partidu) 8
aldiz (Eskualduna; S. Onaindia; E. Etxebarria; Bertsolariak;
Egin, 1985; R. Castellano; R. Etxezarreta).
Sektore jakin bateko informazioa
ETNIKER: La alimentación doméstica en Vasconia, 1990,
101. or.: "La pala del horno recibe distintos nombres:
pala en Amorebieta, Bermeo (B), Elgoibar y Ezkio (G);
para en Orozko, Abadiano y Gorozika (B);
la(ba)parea en Zeanuri (B); baropala en
San Miguel de Basauri (B); ogipala en Beasain,
Mondragón y Elosua-Bergara (G); labendai /
labandei en Orexa (G) y Arráyoz (N);
lahandi en Valcarlos (N); pala en
Carranza, Galdames (B), Allo y Artajona (N); también
paleta en Carranza (B)".
a) lanabesari dagozkionak: pala : AB50 6;
HiztEn-LurE; Euskalterm 3; eta pala hortz (AB38 1), pala
kirten (DFrec 1), pala mekanika (AB38 2), pala
mekaniko (DFrec 1); paladun : AB38 3;
mekanikari palari : AB50 1; b) pilotari
dagozkionak: pala : DFrec 8; AB38 3; AB50 1;
HiztEn-LurE; eta pala joku: DFrec 1; pala torneo:
DFrec 1; pala txapelketa: DFrec 1; pala zati: DFrec
1; palari : Euskalterm 1; palista :
Euskalterm 1; c) adiera erabakigaitzekoak:
pala : AB38 26; Euskalterm 10;
pala-dantza : Euskalterm 1; palada :
AB38 1; Euskalterm 9; palaka : AB38 1;
palari : AB50 1; palatxo : DFrec 1.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paladio
iz. Kim. Metal zilarkara, platinoaren antzeko egitura kimikoa duena (Pd; zenbaki atomikoa, 46). Paladioa, platino meetan aurkitu zen 1803an eta izena Pallas asteroidearen omenez eman zitzaion.
palakada
iz. Pala baten edukia. Palakada bat hondar bota zuen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palakada
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-kada.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palanka
1 iz. Puntu batean bermatzen eta haren inguruan biratzen den burdinazko barra,
gauza pisuak jasotzeko edo higitzeko erabiltzen dena. Ik. burdinaga; altxaprima. Palankaren bi besoak. Makila bat palanka gisa erabili.
2 iz. Palanka-jokoan erabiltzen den burdinazko barra. Arroako palanka. Zortzi librako palanka, oraingo legean.
3 iz. Palanka itxurako gailua, makina bat edo tresna bat abiarazteko edo kontrolatzeko erabiltzen dena. Ik. abiadura palanka. Palanka gorriari kontrako norakoan eragin, eta badoa hegazkina.
palanka joko, palanka-joko iz. Burdinazko barra bat ahalik eta urrutiena jaurtitzean datzan jokoa. Mendatan jokatu zen palanka jokoa, hura ikusten joan zen laguna nahikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palanka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:11 |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
palanka(-)joko.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
palanka-joko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palankana
iz. Heg. Garbiontzia. Ik. terreina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palankana
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 5. gaia; 46 lek. (B 22 / G 24).
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Forma baten adiera(k)
garbiontzia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palankari
iz. Palanka-jokoan aritzen den pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palankari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-ari/-lari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palar
iz. Ilargi erdi baten forma duen aitzur mota, hainbat gai biltzeko edo zabaltzeko erabiltzen dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2005-09-13 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan palar v. palahar; eta
palahar : Dv Lab ("Phala-herra zorrotz batez
erroak [...] laburtzen dituzte sei pusez azpitik"), Zerb
Herr 1959 ("Oraiko jaun erretorak pikotxa eta palaharrarekin
itzuli eta jorraturik lur guziak"), BasoM ("Ta palarrakin bota
giñuzen elur danak bera").
palar 5: Murgil/2 ("Hasteko, putzu batean
buztina urarekin nahastu eta egurrezko palarrez irabiatzen zen"),
Txondorrak 4 ("Unikamente oixe, autza artzeko bai, autza
artzeko oixe, palar bat, sea, palar bat, palarra kertena ipinitta",
"Tirua garbitzeko... palar bat, ya, kerten lusiakin aura tiratzeko,
garbitzeko").
palar : AB38 2, HiztEn, Euskalterm 1 // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
palar : ElhHizt, HiruMila, DRA, PMuj DVC;
palaharra : HaizeG BF, Lh DBF //
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt / MilaHitz: "palarra".
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
testuetan urri agertu bada ere, ahozkoan ezaguna da; eta
onartzekoa da, lantaldearen ustez, adaro eta para
arautuen ondoan.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
zirkulu-segmentuaren irudiko lanabesa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: Palar hitza, beste
adierak adiera, bi tresna adierazteko erabiltzen da. Bata,
ilargi-erdi edo zirkuluaren sektore baten forma duen aitzur bat da,
hainbat gai biltzeko ala zabaltzeko erabiltzen dena (galipot
beroaren gainean hartxintxarra zabaltzeko, esate baterako).
Bigarren tresna pala berezi bat da, beheko aldetik estuagoa goiko
aldetik baino, eta lurra iraultzeko erabiltzen dena, garai bateko
laien antzera lan eginez. Izan ere, haien ordezkoa da, neurri
batean, eta kirten luzaxkakoa, indar egiteko kirten-gorena
biribildua duena. Hankarekin egiten da indarra palarraren gainean,
tresna lurrean hondoratu eta kirtenari eraginez zotala iraultzeko.
(2010-01-05)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palari
iz. Palan jokatzen duen pilotaria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-ari/-ista.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palasta
iz. Likido kopurua, ontziaren gainetik isurtzen dena edo uhin gisa higitzen dena. Neurria bete eta gero, palasta bat esne isuri zuen neskatxaren ontzian.
Uraren palasta hotsa belarriratu zitzaidan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palasta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-04-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
palasta 2: Or Eus ("Antxo'ren sataia, ala,
palasta aundia antzo; arenek sortu dute istillu ta txalo"), NEtx
LBB ("Eta neurria bete ta gero, palasta bat esne ixuriko
zuan neskatxaren ontzian"); palaxt 1, EA OlBe
("Arraitz-aldeko bazter-txulotan / urlo gelgarri, / geyenaz ere
noizik-bein palaxt / otxanez ari"); palaxtaka 1, Anab
Poli ("Urpeko arriek ba'ziruditen palaxtaka uraren
ibillerarekin") // Ik. ap. DRA palast (A:
"pilist-palast etxera orduko urik erdia jausiko jako"; Utsa
EG 1957: "... ontzia ez litzaiguke beteko eta palast
beldurrik ez"); palast egin (Utsa EG 1957:
"Betegi artatik palast egiten dunean, miña itz askodun izaten da");
palaxt (EA Itxasoa: "Palaxt ariñez ondar
gañera / leunki dator, / apartxaren ixiots ori / entzun entzun
or!"), palaxt egin (Anab Don: "Kabarrak
tontorreraño bete zituzten. Gañezka errukigabea izan zala-ta,
palaxt zegiten kabarrek bi aldeetara").
palasta (eta itz-palasta) 2: M. Iturbe
("Lagun bat baño geiago inguratu zitzaizkion, bai, Mirentxuri,
Aitorrekiko zituan arremanak urratu naiean bezela, mutillaren
jatortasuna zikindu zezaketen itz-palastak neskatxaren belarrietara
jaulkiaz"), M. Dupac ("Ur fir-fira zenbait baizik ez nuen entzun,
ibaiaren ohizko palasta doi-doia iduri"); palast egin
1, Manzi ("biotzak palast egin zidan: ezin geiago, ta eman nion
negarrari ume bat banitz bezelaxe"); palastaka 2: Lek
("Gaur lantegirik geienetan bezela, orduan ere olaetan izaten zan
ots, zarata eta zalaparta, gabiak txingudian burni-zamarra
mallukatuaz ateratzen zuana, eta sutegiko auspoan fifi-ta-fafaz
gañera, urak urarkatik palastaka ixurtzean ateratzen zuana..."), A.
Cazabon ("Askorik apuratu gabe, balde-ura hustu omen zion
palastaka-palastaka muturrera jaurtiz").
palast, palast egin, palasta : HiztEn // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
palast : ElhHizt, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC; palast egin : ElhHizt,
HiruMila, HaizeG BF (AS), Lh DBF, DRA, PMuj
DVC (AS); palasta : HiruMila, Lur
EF/FE, Casve EF, Lh DBF, DRA;
palastaka : PMuj DVC //Ez dugu aurkitu
ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE.
Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak
EBB (1999-01-14): hurrengo pasaldirako.
Informazio lexikografikoa
Adiera mugatzeko zailtasunak
definizio egokia eskaintzeko zailtasunak aitortuz; lehen
hurbilpen gisa aurrera daiteke: 'likido-kopuru bat, ontziaren
gainetik isurtzen dena'.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "palast nire iritziz
grafia hobea [da]" (1996-08-19)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (A. Sagarna, M.
Urkia, J.A. Aduriz / 2010-06-02) Lantaldeak aipaturiko definizio
modukoa ere jasoko da: "palasta iz. 'likido-kopuru bat,
ontziaren gainetik isurtzen dena'".
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Definiziorik aipatu gabe eskainiko da: "palasta
iz.".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palastaka
adb. Plisti-plasta arituz. Urpeko harriek baziruditen palastaka uraren ibilerarekin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palastaka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ka.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palatal
adj. Hizkl. Sabaikaria. Kontsonante palatalak.
palatalizatu, palataliza, palatalizatzen
da/du ad. Hizkl. Sabaikari bihurtu, palatal bihurtu. Ik. busti1 2.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palatalizatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
palatalizatu, palataliza, palatalizatzen. da/du
ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
palatalizatu, palataliza, palatalizatzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-izatu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palatalizazio
iz. Hizkl. Palatalizatzea. Ik. bustidura. Palatalizazioa euskaraz.
palauar
1 adj. Palaukoa, Palauri dagokiona.
2 iz. Palauko herritarra.
palauera
iz. Palauko uharteetan mintzatzen den hizkuntza.
palaxu
iz. Landarez eginiko itxitura. Ik. hesi. Bi mutiko txiki eguzki berotan zebiltzan jolasean palaxuaren inguruan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palaxu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.
palaxu : HiztEn, Euskalterm 3 // Ez dugu aurkitu
ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
palaxu : ElhHizt, HiruMila, Lh DBF, DRA
(BN 'palizada, seto vivo'), PMuj DVC (BN) //
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Ik. heskai.
Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai
erabili gabea den arren, onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari,
eta onarpen eske aurkezten du.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
landarezko itxitura.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Landare biziekin egindako
hesiari palaxu deritzo euskaraz eta, agidanez, zerrendaren
baitan agertu beharko litzateke hori'.
- Erabakia: BAgiria
(1999-02-26): 'hurrengo itzulirako uztea erabaki da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palazio
iz. g.er. Jauregia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
g.er. 'jauregia'.
Erdaretako formak
OfQuLF: résidence vaste et luxueuse || mont Palatin || l'une des
sept collines de Rome, sur laquelle Auguste fit construire sa
demeure.
Informazio osagarria
Maileguaren aldean hobestekoa
Ik. jauregi.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: jauregia, ez da gutxi
erabilia, Iparraldean behintzat aski ezaguna.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paldo
iz. Ipar. Makila, zutoina. Mahastiko paldoak egitea. Ezar zezala guztien ikusmenean, paldo edo zutoin handi baten puntan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paldo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'makila, zutoina'.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
makila, zutoina.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleoantropologia
iz. Antropologiaren eta paleontologiaren adarra, gizakien fosilak aztertzen dituena. Gaurko gizakiaren genealogia-zuhaitza osatzea da paleoantropologiaren eginkizuna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleoantropologia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2003-09-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleogeno
1 adj./iz. (Izena denean, P larriz). Geol. Zenozoikoa banatzen den periodoez mintzatuz, lehenbizikoa, duela 65 milioi urte ingurutik duela 23 milioi urte inguru arteko garaia hartzen duena. Paleogenoan lurra hoztu egin zen, batez ere lurburuen inguruetan.
2 adj. Geol. Paleogenokoa, Paleogenoari dagokiona.
paleografia
iz. Antzinako idazkiak eta idazkerak aztertzen dituen jakintza. Paleografia-ikerketak.
paleokristau
adj. Arteaz, arkitekturaz eta kidekoez mintzatuz, lehen kristauek egina, VI. mendea artekoa. Arkitektura paleokristaua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleokristau
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2003-09-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleolitiko
adj. Hist. Paleolitokoa, Paleolitoari dagokiona. Aro paleolitikoa: Paleolitoa. Arte paleolitikoan arrunta ez den teknika batez eginak dira irudi horiek.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleolitiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau96 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-03-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-04-15 |
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Aroak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Paleolito
iz. Hist. Harri Aroaren lehen zatia. Paleolitoko harpeetako biztanleak.
Behe Paleolito iz. Hist. Paleolitoa banatzen den hiru zati nagusietako lehena, historiaurreko aldietan luzeena, duela 2,5 milioi urte ingurutik duela 300 mila urte inguru arteko garaia hartzen duena. Handik 200 metrora Irikaitzeko aztarnategia dago, Behe Paleolitoko altxorra, eta haranean barrena sartuta, berriz, Ekain.
Erdi Paleolito iz. Hist. Paleolitoa banatzen den hiru zati nagusietako bigarrena, duela 300 mila urte ingurutik duela 40-30 mila urte inguru arteko garaia hartzen duena. Haitzuloko tresnak Erdi Paleolitoko tekniken bidez moldatuak zeuden.
Goi Paleolito iz. Hist. Paleolitoa banatzen den hiru zati nagusietako azkena, duela 40-30 mila urte ingurutik duela 12-10 mila urte inguru arteko garaia hartzen duena. Lascauxko margoak Goi Paleolitokoak dira. 1975etik aurrera egindako indusketek informazio ugari eman digute Goi Paleolitotik Neolitorako igarotzeaz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleolito
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-04-15 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
JMB ELG idazlanean jasoak dira guztiak (paleolitos
40, epipaleolitos 6): epipaleolitos(-)garai
(eta epipaleolitos aldi 1); adib.: "Epipaleolitos garaia",
"Ara or Epipaleolitos-garaiko euskaldunen bizikera", "Paleolitos
eta Epipaleolitos aldietan pranko-kantauritarrak eizean eta
arrantzan zuten beren bizibidea"; paleolitos(-)garai
(eta -aldi 2, -aro 1) 12; adib.: "Paleolitos-garaia
geologariak Pleistokenos deitu oi dioten ludi-aroaren azkenaldean
igaro zan", "Paleolitos-garaiak bi malla ditu", "Ezin ulertu
gentzake pirenetarrak, dauden tokietan, nola arkitu litezkean,
baldin beren jatorria antziñako paleolitos-aroetan an bertan bizi
izan ziranetatik ez ba-dakarte", "Paleolitos-aldikoen antzekoak";
geroztiko paleolitos-aro 3; adib.:
"Geroztiko-paleolitos-aroa", "Euskaldunen edesti-aurrean dan
garairik izendatuenetako bat Goien, edo Geroztiko, paleolitos-aroa
deritzaiona da"; goien-paleolitos (eta -aldi
2, -aro 8) 22; adib.: "Euskalerriko goien-paleolitos-aroa",
"Goien-paleolitos-aldian", "Goien-paleolitosko giza-ezurrik
oraindaño ez da Euskalerrian arkitu", "Eta zenbat urte ote dira
Goien-paleolitosko ori igaro zala?", "euskaldunen edesti-aurrea
Goien-paleolitoskotik asten da";
leen-paleolitos(-)aro 3; adib.:
"Leen-paleolitos-aroa", "Leen-paleolitos aroak iraun zuan
bitartean".
-lito 16; -litos 14; paleolito
(-litos 3) 6: Oihenart Taldea ("Haizkoren eboluzioa: a.
Paleolitos; b. Neolitos; d. Brontze Haroa; e. Burdin Haroa"); K.
Igea ("Paleolitos-ko arpoiak"); Peillen ("ibarretan paleolitos
garaiko aztarnategiak daude"); A. Prego 2 (adib.: "Paleolitoa ez
zen amaitu bat-batean"); Azurm ("Paleolito, Mesolito, etabar,
garaiak bereiz genitzake"); paleolitotar 1, UZEI
("Arte paleolitotarra"); epipaleolito (+
epipaleolitos aro 1)7: J. Kalzada ("epipaleolitos aroetako
sustratoak"); EHHistoriaz ("Mesolito aroa zenbait lekutan
Epipaleolito bezala ezagutzen da"); A. Prego 3 (adib.:
"trantsizioko bi aldi: Epipaleolitoa eta Mesolitoa"); Lantziri
("Epipaleolitoan, izotzen urtzeen ondorioz, itsasoen heina goratzen
ikusten da"); erdi paleolitos (+ erdi
paleolito-aro, erdiko paleolitos haro, erdi paleolitos
haro) 4: Oihenart Taldea 2 ("Erdiko paleolitos haroa",
"Erdi paleolitos haroko gizon baten besahezur bat");
EHHistoriaz ("Erdi Paleolito-arorako iragapenean");
Oñati ("Erdi Paleolitosen ugaria zen gure lurraldeetan");
goi(-)paleolito (+ goi paleolitos, goien
paleolitos, goi-paleolitos aro, goien paleolitos
haro) 8: JMB LEG ("Goien Paleolitos Haroko lagunen
egintzetan"); B. Otaegi ("Goi-Paleolitos aroan jar diteke,
euskaldunen urrutiko jatorria"); Oihenart Taldea ("Baina ez dugu
aurkitu geroagoko gizonaren haztarnarik goi paleolitos azken aldera
arte"); EHHistoriaz ("GoiPaleolitoaren hastapenaren
ezaguerarako"); SM Gogoz ("Goien-paleolitosko
Madalen-aldia"); A. Prego ("aldi hau Goi-Paleolitoko jarraipena edo
hondarra izan zen"); Lantziri ("Goi-Paleolitoaren bukaeran");
Gizakia ("Goi Paleolitoko populazioen ondorengo zuzenak");
lehen paleolito-aro (+ lehen paleolitos haro)
3: Oihenart Taldea 2 (adib.: "Lehen Paleolitos Harotik bizi zen
gizona Euskal Herrian"); EHHistoriaz ("Lehen Paleolito-aroko
bizimoduak"); postpaleolitos 1, D. Amundarain ("On
Joxe Migel Barandiaranek postpaleolitoskotzat jo ditu horietarik
batzu").
paleolito: AB50 1, HiztEn (paleolitoa);
paleolitos: DFrec 2, AB38 14 (p-garai 3,
p-haro 7), LurE (paleolitos aro) // Ez dugu aurkitu
ap. Euskalterm; Paleolito: Harluxet (historiaurrea /
kulturak); Paleolitoa: HiztEn (historiaurrea / kulturak);
Paleolitos garaia: LurE (historiaurrea / kulturak).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
paleolito : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdaretako formak
fr (Le Petit Robert): Paléolithique; en (Collins):
the Paleolithic; de (Langenscheidts): Altsteinzeit,
Paläolithikum.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Paleolitoa / LurE: Paleolitos aroa /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Sektore jakin bateko informazioa
Paleolitoa: EIMA, Berria (Estilib 233: "Izena da. Goi
Paleolitoa, Erdi Paleolitoa, Behe Paleolitoa. Paleolitoko artea. /
paleolitiko. Izenondoa da. Arte neolitikoa").
Euskaltzaindiaren Arauak
paleolitiko (EArau).
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-lito(s): cf. meso-, neo- (eta eneo-, kalko-).
Hainbat formari dagokion paradigma erregularra
maiuskula/minuskula (ik. oharra s.u. arkear).
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Aroak.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleontologia
iz. Historiaurreko izaki biziak fosilen azterketaren bidez ikertzen dituen zientzia. Paleontologia-ikerketak.
paleontologiko
adj. Paleontologiarena, paleontologiari dagokiona. Ondare geologiko eta paleontologikoaren mapa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleontologiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2003-09-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleontologo
iz. Paleontologian aditua. Duela 130 milioi urte inguru bizi izandako dinosauro baten hezur bat aurkitu dute paleontologoek.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleontologo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:43 |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleozeno
1 adj./iz. (Izena denean, P larriz). Geol. Paleogenoa banatzen den hiru epokez mintzatuz, lehenbizikoa, Eozenoaren aurrekoa, duela 65 milioi urte ingurutik duela 54 milioi urte inguru arteko garaia hartzen duena. Paleozenoaren amaieran, CO2-aren kontzentrazioa oso azkar handitu zen atmosferan, eta egun baino bost aldiz altuagoa izatera iritsi zen.
2 adj. Geol. Paleozenokoa, Paleozenoari dagokiona.
paleozoiko
1 adj./iz. (Izena denean, P larriz). Geol. Fanerozoikoa banatzen den erez mintzatuz, lehena, mesozoikoaren aurrekoa, duela 542 milioi urte ingurutik duela 251 milioi urte inguru arteko garaia hartzen duena. Ik. Era Primario. Paleozoikoko fosilak. Paleozoikoan hasi eta gaur egun arte luzatzen den historia geologikoa du Euskal Herriak.
2 adj. Geol. Paleozoikokoa, Paleozoikoari dagokiona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleozoiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:26 |
2001-06-06 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-04-15 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Paleozoiko: Harluxet (taula estratigrafikoa: eratemak);
HiztEn, LurE.
Sektore jakin bateko informazioa
Paleozoikoa / Era Primarioa: EIMA, Berria Eskulib
s.u. era geologikoak ("Paleozoikoa edo Era Primarioa").
Erdaretako formak
fr (Le Petit Robert): paléozoïque.
Informazio osagarria
Hainbat formari dagokion paradigma erregularra
maiuskula/minuskula (ik. oharra s.u. arkear).
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Aroak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palestinar
1 adj. Palestinakoa, Palestinari dagokiona.
2 iz. Palestinako herritarra.
palestra
iz. Antzinatean borroka-joko eta kideko norgehiagokak egiten ziren gunea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palestra
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:42 |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe
onartzekoa
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(antzinako joko-lekua).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
palet
iz. Oholez eginiko plataforma, salgai astunak jasogailu mugikorren bidez biltegiratzeko edo garraiatzeko erabiltzen dena. Lauzaz beteriko palet bat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: palet
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-06-06 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
-t.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(garraioko plataforma).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
paleta
1 iz. Ohol txikia, erpurua bertatik pasatuz eusteko zulo bat duena, eta margolariek margoak jartzeko eta nahasteko erabiltzen dutena. Bere paletako kolore guztiak agortu zituen.
2 iz. Igeltseroen lanabesa, kareorea hedatzeko erabiltzen dena, metalezko xafla batez eta kirten batez osatua. Ik. palote.
3 iz. Pilota-jokoan erabiltzen den pala zabala. Paleta txapelketa.
4 iz. Art. Antzinako Egipton, kosmetikoak edo sendagaiak prestatzeko eta nahasteko baliatzen zen euskarri edo tresna zapala, maiz irudiz hornitua, tenpluetan oparigai gisa ere erabiltzen zena. Narmerren paleta. Paletaren gainaldean, Narmer gudu zelaia ikuskatzen ageri da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: paleta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1996-03-28 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa s.u. palatxo
Bestelakoak
Jatorrizko forma
paleta, paraxka.
Euskaltzaindiaren Arauak
(kirolean eta pinturan).
Informazio lexikografikoa
Formen arteko bereizketa semantikoak
Kirol eta Pintura eremuetan segurua da hau. Cf.
palota/plaunkai .
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14