n
1 Ik. ene1.
2 (Letra larriz). newton-en nazioarteko sinboloa.
Estekak- HBO
Aztergaia: n
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt
|
|
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
n berretzaileaz berretu, n berretzailera jaso; n-garren
erro(dura); n-koitz; n-koiztu; n-oin(h)arriaz idatzi;
zenbakikuntz sistema n-tar
Lantaldearen irizpideak
Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalduz: "iz. 'euskal alfabetoaren hamalaugarren letra'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
naba
1 iz. g.er. Zelaia, toki laua.
2 iz. Zub. Ibarra. Naba zoko batean ikusi zuten eliza bat.
Estekak- HBO
Aztergaia: naba
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
ahur (esku-barren, -naba).
Euskaltzaindiaren Arauak
1 . 'laua, zelaia'. 2 . 'ibarra'. g.er Zub
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 (g.er.) laua, zelaia; 2 (Zub.) ibarra.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabala
iz. Ipar. eta Naf. Labana.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabala
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. eta . h. . Ipar Naf labana
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): ' sarreraz ere zalantza zegoen. Azkenean forma
eman da ontzat'. Nabal(a) nabala
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabar1
1 adj. Kolore argi eta ilunen nahasteaz osatua, kolore askotakoa; orban ilunak edo arreak dituena. Ik. ñabar; pintarratu; pikart; pinto. Behi nabarrak. Oilo nabarra eta oilanda zuria. Lehenago utziko du katamotzak bere azal nabarra. Alkandora nabarra. Zer usaindu ote du txakur zuri-nabarrak?
2 adj. Izaera edo alde asko dituena. Ik. askotariko. Olabideren hizkera, hain nabarra izanik azalez, gipuzkera soila da, mamiraino joz gero. Euskal idazleen familia mehar baina nabarrean. Lanbide nabar samarrak izan ditut, bulego lanak gehienik eta maizenik.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabar 1
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:04
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
ZS:HBL
|
2009-04-07
|
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: : Centaurea cyanus. nabar-lore
Beste (edozein) iturritako erabilerak
: aiarakoudala.com. nabar alpinoa
Bestelakoak
Jatorrizko forma
lehoinabar.
Euskaltzaindiaren Arauak
izond. 'kolore askotakoa'.
Lantaldearen irizpideak
Beste sarrera batean argitzekoa
izan liteke hedatuena, eta hobestekoa. suitzar arre
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Arrazak
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
kolore askotakoa, etab.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E204]: "tresna eta kolorea eta
kalitatea? bidenabar aipa dezadan beste arazo bat: zer erran
behar da forma palatalizatuetaz: -abar, -apur etabar?"
(1993-02-20)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: ala ? nabarra
ñabarra
- Erabakia: Batzordea (JAA,
MA, IS): bere garaian eztabaidatua eta erabakia, eta bakoitza
bere esanahiarekin. nabar ñabar
- Erabakia: Osoko bilkura
(2015-07-17): Isildua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabar2
iz. Goldearen hortza, lurra ebakitzen edo iraultzen duena. Ik. golde nabar.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabar 2
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. 'goldearen hortza'.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
goldearen zatia, hortza, etab.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E204]: "tresna eta kolorea eta
kalitatea? bidenabar aipa dezadan beste arazo bat: zer erran
behar da forma palatalizatuetaz: -abar, -apur etabar?"
(1993-02-20)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabari
1 adj. Inolako froga edo azalpenik gabe, berez ikusten, sumatzen edo ulertzen dena; berez nabarmentzen dena. Ik. nabarmen. Gauza nabaria da hori. Izaki adimendunak badu berezitasun nabari bat: gogoa, desira. Egungo euskal literaturaren joera nabariena. Isilune labur bezain nabari baten ondoan.
2 (Adizlagun gisa). Nabarmenki. Gero eta nabariago sumatzen dugu marmarra. Nahiz esanaren mamia ez beti nabari agertu entzule eta irakurleari.
nabari izan 1 du ad. Nabaritu. Ez dut uste nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik: nabaritzen ez dugun hutsa.
2 da ad. (Adizkiaren nor osagaia hirugarren pertsonan). Ik. ezagun izan. Nabari da zer gertatzen zaigun: nabaritzen da zer gertatzen zaigun. Bere eragina edozeinengan da nabari. Bereizkuntza horiek, bestetan baino areago, aditzean dira nabari. Lehen lana delako, ohiturarik eza nabari zaio. Nabari zitzaigun ez ginela hemengoak. Etxegarai anaiei ez zaie nabari Campionek nabarmen duen ajea.
3 du ad. Erakutsi, agertu. Ik. ezagun izan. Nabari zuen aurpegian tristura handi bat. Nabari du horrek gizon ona dela.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabari
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:02
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: ad.: nabari izan da/zaio/du nabari da
zer gertatzen zaigun; nabari zaio ez dela hemengoa; ez dut
uste nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. nabari izan
Aztergaia: nabari izan
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: ad.: da/zaio/du nabari da zer gertatzen zaigun;
nabari zaio ez dela hemengoa; ez dut uste nabari ez dugun
hutsa huts dei daitekeenik.
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
izan.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nabari
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabariarazi, nabariaraz, nabariarazten
du ad. Nabarmenarazi.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabariarazi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:27
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nabariaraz, nabariarazten.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarigaitz
adj. Ia ezin nabarituzkoa. Irudi nabarigaitza.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarigaitz
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-gaitz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarigarri
adj. Nabarmengarria.
nabariki
adb. Nabarmenki. Testu klasikoak nabariki imitatuz.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabariki
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z5:EEBS:41
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ki.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabaritasun
iz. Nabarmentasuna.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabaritasun
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
4: ("Buru desarmonikoa -garezur luzea eta aurpegi zabala-,
nabaritasun guttiko begizubiak, sudur herstua, irteera
guttiko masailezurrak eta okotza oso irtena"), 1981
("T>Tg-ko trantsizioen nabaritasuna disoluzioetan"),
("Honen nabaritasunik garrantzitsuena isotopo nahasteen
azterketetatik sortu dira [sic]"), J. Madariaga ("Arazo hau
zehaztasun handiz uler dezagun, ez dugu oraindik nabaritasun
argirik"). nabaritasun Oihenart Taldea
Elhuyar Zinetika
: AB38 1 ('notoriedad'), HiztEn, Euskalterm 10 ('notoriedad'
3, 'evidencia' 6, 'trivialidad' 1) Ez dugu aurkitu ap. DFrec,
AB50, LurE. nabaritasun //
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: HiruMila (1 notoriedad, 2 evidencia), ElhHizt (1 evidencia,
certidumbre manifiesta; 2 . evidencia), Lur (évidence), PMuj
: (1 notoriedad, publicidad; 2 evidencia, certidumbre
manifiesta) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur ,
Casve , HaizeG , Lh , DRA. nabaritasun
Fil EF/FE DVC nabaritasun
// EG/CE EF BF DBF
Bestelakoak
Ongi eratua da
forma berri, ongi eratua (sistemaren araberakoa).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta dela adierazteko"
(1996-06-13)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Nabari izatearen
nolakotasuna edo egoera adierazten duen hitza ere komeni da
jasotzea; hori berori egin da, hain zuzen ere, nabarmen /
nabarmentasun bikotearekin'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): bigarren itzulirako utzi da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabaritu, nabari/nabaritu, nabaritzen
du ad. Ohartu, ikusi; sentitu, antzeman. Ik. sumatu. Nabaritu duzu bart euria egin duela. Ez dut inolako aldaketarik nabaritu. Motorraren hotsa nabaritu zuen. Negu mineko hotzikara hezur muinetan nabaritzen badu ere. Ezertan ere ez zen nire hutsunea nabarituko. Barruko egonezina nabaritzen zaio. Maiz nabaritzen dugu hitz berriak sortzeko premia. Ez dinat sekula Ameriketarako gogorik nabaritu. Lasterrago ibilita bideko zuloak gutxiago nabaritzen zirela erakutsi nahi zidan. Begiak nabari dezakeen guztia. Bidean erromes bat nabaritu zuen berari so.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabaritu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nabari(tu), nabaritzen. ad. nabaritu du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nabaritu, nabari(tu), nabaritzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmen
1 adj. Inolako froga edo azalpenik gabe, berez ikusten, sumatzen edo ulertzen dena; berez nabarmentzen dena. Ik. nabari. Arrisku nabarmenetan ibiltzen bada. Seinale ageria eta nabarmena. Ba al du egia horrek, hain nabarmena izanik, erakutsi beharrik? Haren lanaren hutsik nabarmenena. Bada bereizkuntza nabarmen bat euskalkien artean. Larramendi baino lehenago idatzi zutenen artean Otxoa de Arinek oso leku nabarmena du. Bere biziko gertakizunik nabarmenenak laburkiro aipatuko ditugu. Oraingo gazteen lotsagabekeria nabarmena da. Oztopo horien artean, hauxe nabarmenenetakoa.
2 adj. Bere ohitura, egite, molde edo itxura gaitzesgarri edo bitxiengatik nabarmentzen dena. Emakume nabarmen batek gazte hura bekatura behartu zuen. Liburu donge, bertso nabarmen amodio nasaikoak zeuzkan bat. Begiratu nabarmenak. Inguratu zen bertara erdaldun bat galtza nabarmen batzuekin.
3 (Adizlagun gisa). Nabarmenki. Alde txarrak aski nabarmen agertuko direlako. Iparra dabil nabarmen. Nabarmen azalduko da gezurra.
nabarmen izan da/du ad. Nabari izan. Udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean. Giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmen
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:02
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: ad.: nabarmen izan da/du udaberriaren
zantzu garbiak nabarmen zirenean; giro eta joera baten
ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. nabarmen izan
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria
(1998-11-27): eta azpisarrerak osatzeke geratu ziren. Adibideak
proposatu dira eta onartu. nabarmen nabarmen izan
Aztergaia: nabarmen izan
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
argumentu bakarreko perpausetan ad. motakoa da (8 aldiz jaso
da: Or , Mde 2, MEIG 5); argumentu bikoetan ad. motakoa (4
aldiz ageri da: NEtx , MEIG 3); testuinguruak:
laguntzailearekin: Or : "Banabarrez (babarrun) bildur bage
bete daite eltzea: ez baitzan leengo jorran nabarmen barea";
Mde : "Batzu haren gogo-barruan baizik ez dira gertatzen;
bestetzu kanpoko zeretan, haren baranoko gauzetan nabarmen
dira", "Uda, bizi betearen aroa alegia; engoitik nabarmen da
haatik laster datorren udazkena, hil-aroa"; MEIG:
"udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean", "Hau bezain
nabarmen baita lehenbizikoan gaur'en ondoan gertakizun den
etena edo ebakidura eta, hor gertakizun eta bigarrenean
ezinkizun dena", "Ez zaigu falta ez urritasunik ezta ere, hau
hori bezain nabarmen ez bada ere, gehiegizko aberastasunik",
"guztiok dakigu (...) nabarmen dela aste-egunen izenetan ere,
bestetetan ez ezik, Bizkaiko euskalkiaren bereizkuntza",
"Aski nabarmen dela deritzat ezin dezakegula hutsune hori
etxeko gaiez bete"); du laguntzailearekin: NEtx :
"Emakumearen begiak, gizakume egarria nabarmen dute"; MEIG:
"Giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte
aurpegian", "Etxegarai anaiek eta hauei ez zaie nabari
Campionek nabarmen duen ajea", "Euskalerriko oroitarri
zaharrak, oso nabarmen dute, gauzak geometri-neurrietan
sartzeko asmoa"); laguntzailerik gabeak dira beste bi: BEnb :
"Emakumia lurbira ziar dabil modia begira, nundi edo andi
elduko iaku modua dauan tokira; jantziko iaku, naiz-ta
nabarmen izan, modien jazkera, modan balego zorioneko litzake
gure euskera", "Emakumia mundu guztian dabil modiai begira;
nundi edo andi elduko iaku modia dagon lekura; jantziko iaku,
naiz-ta nabarmen izan, modien jazkera, barre egin arren bere
itxurai bape ez dautsa ardura". da Eus
Pr du LBB a) da Eus
Pr b) LBB c) NereA
argumentu bakarreko 13 kasu jaso dira, denak
laguntzailearekin; eta argumentu biko bakarra,
laguntzailearekin; ik. testuinguruak: laguntzailearekin: B.
de Arrizabalaga: "guzurrezko muga horreek nabarmen dira
Euskalerriaren berezko batasunaren aurrez-aurre"; J. Setien:
"paraje bakoitzean nabarben diren gauzak laguntza onak dira:
adibidez mendi, baso, dorre, etab."; Elhuyar: "nabarmen da,
hain zuzen ere, memorion abiadura motela"; PAlt: "ritmoa beti
gailentzen da eta somatzen, honako bertso honetan edo harako
hartan (fonetika aldakuntzak egin gabe irakurtzen bada) hain
nabarmen ez bada ere"; : "kontserbadoreen arteko agintaritza
txandaketa nabarmen izan da"; J.A. Arrieta: ""emergentzia
osoko egoera" delakoan oinarriturik eman dut honako
esku-kolpe hau: "ez-gaitasun nabarmena" zuengan guztiz
nabarmena dela nabarmen bait da"; X. Lete: "Hortan, Prat de
la Riba-ren aintzindaritza nabarmen zen"; 1977: "Azpimarkatu
behar diren gauzarik inportanteenetako bat, nabarmen izan zen
batasun tinkoa da, euskal partidu gehienen artean"; LMuj:
"(...) Miralles, Miramon, Morlans, Amourous gisakoak nabarmen
direlarik"; : "Baleen artean, txipantzeen eta gizakumeen
artean nabarmen den bezala, jokaera homosexualak ere ikusi
ahal izan dira"; I. Acha: "Lehenengo bietan burruka giroa da
nabarmen; hirugarrenean, berriz, itsasuntzi eta marinelen
sinbologia nagusitzen da"; J.A. Lakarra: "Nabarmen da
Arzamendi (1981) [1985ko hitzaurrean errepikatua] izen eta
urtekako sailkapen hutsa dela, gehienik ere eskema balioa
izan dezakeena"; laguntzailearekin: : "Jatorria dela eta, bi
motako noblezia nabarmen zaigu: bereiz itzazu biak".
da zaio a) da OinEntz/3
Euskadi Obrera Balea eta euskaldunak b)
zaio Oihenart Taldea
: HiztEn ("da, zaio edo du ad.), LurE (adib. "Udaberrian
zantzu garbiak nabarmen zirenean") Ez dugu erregimenari
buruzko informaziorik aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50,
Euskalterm. nabarmen izan //
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
EuskHizt: (AS; adib. bana eskainiz mota biei: "Udaberriaren
zantzu garbiak nabarmen zirenean"; "Etxegarai anaiei ez zaie
nabari Campionek nabarmen duen ajea") ElhHizt: (AS, mota biak
adieraz banatuz: 1 notarse; ser obvio, ser evidente, estar a
la vista; adib.: ; (...) 2 Notar, apreciar, percibir,
advertir. adib.: ") EskolaHE: (AS; adib.: "Udaberriaren
zantzu garbiak nabarmen zirenean") DRA: (adib. Ol Gen 48,56:
"Gosetea, bazterralde orotan nabarmen zanean, Yose'k aletegi
guziak iriki zitun") Ez dugu aurkitu erregimenari buruzko
informaziorik ap. HiruMila, Lur eta , XarHizt, Casve , HaizeG
, Lh , PMuj . nabarmen izan // nabarmen
izan Egun hartan udaberri hasi berriaren zantzu
garbiak nabarmen ziren Bere obrak nabarmen du
klasikoen eragina // nabarmen izan
// nabarmen izan // EG/CE
EF/FE EF BF DBF DVC
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: ad.: . da/du udaberrian zantzu garbiak nabarmen
zirenean; giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte
aurpegian
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
izan.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nabarmen
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmenarazi, nabarmenaraz, nabarmenarazten
du ad. Ohartarazi, ikusarazi.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmenarazi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ik. EArauak 23.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nabarmenaraz, nabarmenarazten.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmendu, nabarmen/nabarmendu, nabarmentzen
1 da ad. Besteen gainetik ageri izan, gailendu; nabarmen agertu. Euskaldunak ez gara gehiegi nabarmendu kultura alorrean. Gobernuaren kontra nabarmendu ziren karlista guztiei. Bistan da, unibertsitate eskea gurean nabarmendu zenez gero, ez gabiltzala guztiok gauza bat-beraren bila. Euskal letretan aski nabarmendu da bere ahotsa azkenaldi honetan.
2 da ad. Ezkutuan edo isilpean dagoenaz mintzatuz, agertu, azaldu. Gure artekoa nabarmentzeko zorian da, Nikolas.
3 du ad. Nabarmen jarri edo agertu. Gizonaren grinak gehiegi nabarmentzen dituzten idazleak. Hitzen indar ezkutua nabarmentzeko.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmendu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nabarmen(du), nabarmentzen, ad. nabarmendu
da/du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nabarmendu, nabarmen(du), nabarmentzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmengarri
adj. Nabarmentzea merezi duena. Hauxe da liburuaren alderdi nabarmengarriena.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmengarri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-n(du)+g-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmenkeria
iz. Nabarmentasun gaitzesgarria; egite nabarmena, gaitzesgarritzat hartua. D'Alambert eta Voltaire, gaiztakeriaren eta nabarmenkeriaren irakasle eta zabaltzaileak.
Liburu honetako nabarmenkeriek bere onetik atera dituzte gizon prestu eta kristau on batzuk. Edozein nabarmenkeriatatik itzuri dabilen klasikoaren neurria.
nabarmenki
adb. Era nabarmenean, nabarmentasunez; nabarmenkeriaz. Ik. nabarmen 3. Begien aurrean nabarmenki agertzen den gauza. Zeren dudan zure lege santua mespretxatu, eta haren kontra egin nabarmenki bekatu. Nabarmenki mintzatu zitzaion.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmenki
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ki.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmentasun
1 iz. Nabarmena denaren nolakotasuna. Ik. ebidentzia. Begien bistako diren gauzen nabarmentasuna.
2 iz. Ausarkeria, zuhurtasunik eza. Ona, isila, besteren akatsak estaltzen dakiena, nabarmentasunik ez duena.
nabarmentxo
adb. Aski nabarmenki. Nabarmentxo ukitu nauzula. Eskuineko zuhaitzen artean, besteak baino nabarmentxoago, piku zuhaitz bat, hosto-zabal.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmentxo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
adlag.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-txo.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarmentze
iz. nabarmendu aditzari dagokion ekintza. Elementu batzuen nabarmentze irudimentsua.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarmentze
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabarniztar
1 adj. Nabarnizkoa, Nabarnizi dagokiona.
2 iz. Nabarnizko herritarra.
nabarri
iz. Jaspea. Kolore askotako nabarria jori ematen duten harrobi aberatsak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabarri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
(G? ap. A; Lar, Añ), (Hb ap. Lh). 1. "Jaspe" Lar y Añ.
"Mármol, jaspe" A. v. harnabar. Eta murruaren ekidantza
nabarriz zen. TB Apoc 21, 18 (He, Ur (G), Dv, IBk jaspe
(h)arri, Ur (V) arri nabarrezko, Ol yaspi-arri, Ker
jaspi-arri, IBe jaspe). Arrobi bat, nabarri beltz
bikañenetakoa iori ematen debana. Izt C 53. Zeintzubetan
ateratzen dituzten kolore guztietako nabarri eder anitz. Ib.
56. Latiñez nabarri landu batean, ermitatxoaren atalburuban.
Aran SIgn 96. Nabarrizko etxekida andi ta galanta. EE 1883b,
65. v. tbn. IPrad EEs 1915, 121. 2. "(G-to), lugar donde hay
muchas piedras" A. nabarri nabar-harri
Beste (edozein) iturritako erabilerak
Ez dugu aurkitu ap. ZTC-EPG.
Lantaldearen irizpideak
Tradizioak baztertu duen forma
Hiztegi arruntari dagokio (mineralogian ez da erabiltzen),
eta hor ere hedatu gabea da, eta baztertua.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-harri.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Mineralak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabartasun
iz. Nabarra denaren nolakotasuna. Katamotzaren larruazalaren nabartasuna.
nabartu, nabar/nabartu, nabartzen
da/du ad. Nabar bihurtu. Muztioak mahats-zapaltzaileen zangoak nabartzen dituenean. Zurezko gurutze bat, kolore askoz nabartua. Orban horiz nabartutako gorputz beltza. || Gaur entzuten ditugu biraoak erruz, gure hizkuntza dakusagu zikindu eta nabarturik.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabartu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nabar(tu), nabartzen. ad. nabartu da/du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nabartu, nabar(tu), nabartzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabasai
iz. Bizk. Lau hortzeko golde mota. Ik. lauhortz.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabasai
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'lau hortzeko golde-mota'. Bizk
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk. batez ere.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabasi
adj. Zub. Barrukotasuna, eta, horren ondorioz, ausartasuna agertzen duena. Baina ez da on ororekin nabasi izatea. Hitz sobera nabasiak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabasi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. izond. Zub
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub. batez ere.
Forma baten adiera(k)
barrukotasuna (eta ondorioz ausartasuna) agertzen duena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabaskoztar
1 adj. Nabaskozekoa, Nabaskozeri dagokiona.
2 iz. Nabaskozeko herritarra.
nabastarre
iz. Batez ere Zub. Gehiegizko barrukotasuna. Barka, otoi, ene nabastarrea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabastarre
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z5:EEBS:43
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Batez ere Zub.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabigatu, nabiga, nabigatzen
1 da/du ad. (du aditza denean, nor osagarririk gabea da). Ontziz ibili. Itsasoan nabigatzen dutenentzat.
2 da/du ad. (du aditza denean, nor osagarririk gabea da). Ontziez mintzatuz, uretan ibili.
3 du ad. (nor osagarririk gabe). Inform. (Internet sarean) ibili. Interneten nabigatzeko aukera eskaintzen duen telefonoa. Sarean nabigatzearen arriskuen
inguruko txostenak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabigatu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nabiga, nabigatzen. ad. nabigatu da/du
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nabigatu, nabiga, nabigatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabigatzaile
1 adj./iz. Nabigatzen duena. Garai hartan, nabigatzaileak behartuta zeuden itsasbazterrari jarraitzera.
2 iz. Inform. Internet sarean nabigatzeko programa. Internet Explorer nabigatzaileko informazioa inportatu egin daiteke.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabigatzaile
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan
forma berria da, baina egokia, osaera okerreko saihesteko.
nabigari
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabigazio
1 iz. Itsasketa. Ibilaldi txiki bat egin zuen Mediterraneoan zehar eta nabigazio egunkari bat idatzi zuen. || Aireko nabigazioaz arduratzen den erakundea.
2 iz. Inform. (Internet sarean) ibiltzea. Helburua pertsona ezinduei Interneteko nabigazioa erraztea da.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabigazio
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
1993-07-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. . nabigazio Sin itsasketa
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa
. itsasketa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nabo
iz. Bizk. Arbia.
Estekak- HBO
Aztergaia: nabo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2005-06-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
6: 2 (adib., "Abuztua zortzigarrena / nabo ereitia"), Zav
("naboa ta berarra / ganaduentzako"), Ur ("Koltza deritxan
nabo mueta baten azijagaz"), Izt ("Arbia, Astarloak esaten du
ezik, Euskarazko itza dala Naboa"), Bilbao ("Anastasik
burduntziagaz eta umeak nabo -arbi- buruakaz, antxe erabilli
eben aidean azeria") Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik
gabeko , , . nabo DurPl Fab
Dial C IpuiB //
nabosta nabot
nabotze
in I. Gaminde: "da nabo apur be pe bai, da a be in biar,
forratu in biar, patatie erein". nabo
: LurE Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn,
Euskalterm. nabo //
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegiko fitxaren hustuketa: : PMuj ; : PMuj ; : PMuj ;
: PMuj eta fitxarena: : Gatxitegi , Lcq, Larresoro ; : , ,
Lcq, Larresoro , Gordailu , LMuj , X. Kintana , Zubk / J.M.
Azpiroz, X. Kintana , ; : Txill , Gordailu , LMuj , LMuj ; :
Bouda-Baum; : Bouda-Baum; : Guía ; : Txill eta fitxarena: :
Carreras y Gandi , Guía , Gatxitegi , Txill , Saioka 4/ ,
Guinea , Lcq, Polunin , G. Larrañaga , Lcc , Bouda-Baum, PMuj
, Gordailu , LMuj , Dv , X. Kintana ; : PMuj ; : Bouda-Baum;
: Guía ; : Lcq. erremolatxa kanpo-nabo
DCV sarbo-gorri DCV
udarbi DCV ur-arbi
DCV // erremolatxa gorri
betarraba Laborantza Mundu berdearen
GH erremolatxa Kosmos 3'gna
NZ Mundu berdearen GH IkastHiztegia
DGT Hizt80 Ond EHM NekIr
frantses arbi EBatua
IkastHiztegia DGT HOT
frantses-nabo sarba-gorri
txerri-nabi PlantMed zerri
arbi EBatua // arbi
(h)arbi GGPVN PlantMed
Laborantza EBatua NaturA Vizcaya
Flores de Europa LandareJak
Landare-izenak DCV IkastHiztegia
DGT Lab Hizt80 basabi
DCV belhar-gogor koltza
PlantMed nabo
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: EuskHizt, HiruMila (ik. ), EskolaHE, Casve (navet), HaizeG
(navet), DRA (nabo que se da al ganado), PMuj (nabo); :
HiruMila (atascarse en la conversación, en una recitación,
atarugarse), DRA (atascarse en la conversación, en una
recitación), PMuj ( : adib.: cortarse, turbarse,...); eta :
PMuj (adib.: dejar sin palabra); : HiruMila (ik. ), DRA ( :
atascarse en la conversación, en una recitación), PMuj ( :
adib.: cortarse, turbarse...); : DRA (escardillo que se usa
para escardar el nabo), PMuj ( : escardillo para escardar el
nabo); : DRA (flor del nabo); : DRA (cierto nabo que brota de
simientes viejas, más grande y blando, pero menos sabroso que
el nabito), PMuj (edo : nabo soso y grande - que brota de
simientes viejas) Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur eta , Lh .
nabo arbi EF BF DVC
naboa egin DVC nabo(a) egin
naboa eragin naboa arrazo
DVC naboa hartu naboa egin
naboa artu DVC naboa artu
nabojorrai DVC nabo-jorrai
nabolora nabot DVC
nabosta // EG/CE EF/FE DBF
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 11. gaia; 13 lek. (B 13 / G 0).
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Bizk. Ik. . arbi
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
arbia.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "nire ustez hitza
zerrendatik kentzea hobea [da]" (1996-06-13)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Bizk. 'arbia' [zioen]
azalpena ez da guztiz zuzena. Bizkaian ganaduari jaten ematen
zaiona da. Pertsonek jaten duten aldakia, ordea, ohiko da.
Honela hobeto legoke: . 'abereentzako arbia''. naboa
arbia nabo Bizk
- [E210]: 1- Erabilera-marka kendu. ||
1- Bizkaieraz, behintzat, barra-barra erabiltzen da.
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): ' sarreraz ere eztabaida izan da. Azkenean,
zerrendatik kentzea onartu da'. nabo
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Onartu da lantaldeak proposatua, baina "g.er."
markaren lekuan Bizk. marka duela aipatuko da: « iz. 'arbia'».
nabo Bizk.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nafar
1 adj. Nafarroakoa, Nafarroari dagokiona. Nafar ardoa. Ardo gorri nafarra. Nafar euskaldunak. J. Lizarraga, apaiz nafarra.
2 iz. Nafarroako herritarra. Baztandar ez diren nafarrak. Nafar batekin ezkondua.
Estekak- HBO
Aztergaia: nafar
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
ZS:HBL
|
2008-02-12
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
izlag. 2 eta izond. 1: Ud (Napar artzaitxo batek), Laux
(Napar-seme dira guztijak); MIH (Adiskide nafar batek);
nafar-erdaldun: Salav (Ni bakarrik nintzan euskalduna:
napar-erdeldunak, kaze reñoak, gallegoak [
]), Kk Ab
(Napar-erdeldun); : Salav ("Baziran bertsolaritza gustatzen
zitzaien napar-euskaldunak ere"), MIH ("Oroituko gara nafar
euskaldunez"); Zab Gabon (Kopa bat aguardiente napar
edatera), JanEd (Ardan gorri naparra); Saug (Nafar
arnoa), Izt C (Nafar ta franzes talde andien kontra
irabazi), Barb Sup (Nafar arnoaren zinezko gozoa!), Txill
Let (napar ardo), Mok (Bere napar-euskeraz), JMB ELG
(Napar-izketa egiten dan tokia), Or QA (Bedaion, Orixen
eta napar-mugan), BEnb NereA (Japoneraño eruan zendun, /
napar izkuntza maitena), Salav (Napar kamiyoa artu
genduan), MIH (Nafar ardoaren gisa, Gipuzkoako
nafar-hizkera duten bi herritan) // Eta : Iz ArOñ
(Naparraizia), : RIEV (Mendebal aldeko Nafar-beheretar
mintzairan); : Elexp Berg; : AEF ("Napar-garixe"); : A
(Nafilhar); : Osk Kurl (Batasun euskalgia jaio zan hunela:
napar-lapurdiera), : SP; : Iz ArOñ (napar-sosua).
nafar-euskaldun nafar-haize
nafar-beheretar nafar-hego
nafar-gari, napar-gari nafar-ilar
nafar-lapurdiera nafar-ogi
nafar-zozo
ZA (Napartar aundikijen seme, Napartar deun guren
onetzazko izparrik gitxi baño eztogu), JE Axular (nabartar
umeari), A. Arrinda (Napar jaun bati), J.L. Iriarte
(naparrutar basomutillak izan dira), Onaind (napar
idazlaria), JA. Irigarai (gure mendeko nafar idazle bi,
nafar idazleen panoramika), SM (Isidoro de Fagoaga nafar
kantari eta idazle handia), Hitz 1976 (Nafar langileriaren
burrukak, Nafar langileek); JAg (napar euskaldun A. Otxoa
eta Borja'tar A. Franzisko), FIr (napar euskaldun anaiak);
Barb (bederatzi nafar asto ederrak, Nafar arnoa), J.
Gaztañaga (Napar Auñamendietako goi-lurretako landareak),
A. Lizartza (Nafarr mendietako errietan), EHHLaburp
(aintzinako nafar erreinuan), Vill (Napar kutsua), Gure
mixioak (napar txerria), Etxabu (napar errietakoen antzeko
izkera), Garm Bidaso (nafar-uria), Latxaga (Larraun napar
baillarako erri nagusia da), Onaind (Napar erreiñuakin,
Napar erriska ontan); I. Zubiri (Pirmin napartarra), Dass
(Arturo Campion Nafartarrak), E. Iglesias (beste jesuita
napar batekin), A Aezk (adiskide naparrai), BU Errenteria
(merkatari nafarrekin), etab. a1) a2)
b)
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
EArauak 57: " da herritarraren izena, edo baino egokiagoa
(...) ere esan daiteke, behar izanez gero, edota ";
"Herritarraren izena da, baina Hegoaldeko beste nafarretarik
bereizketa egin nahi bada edo nahiz erabil bedi".
Nafar napar, napartar nafartar
Nafarroa Garaiko Hegoaldeko nafar nafar
baxenabartar Iparraldeko nafar Nafarroa
Behereko
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nafarrera
iz. Euskal dialektoa, batez ere Nafarroako ipar-mendebaldean eta erdialdean mintzatzen dena. Goi nafarrera eta behe nafarrera. Hegoaldeko goi nafarreraz idatzia.
Estekak- HBO
Aztergaia: nafarrera
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
EArauak 57: "Euskalkia da; zehazteko premia denean, eta
(marra aukeran utziz)"; " edo (marrarekin nahiz gabe) erabil
bedi, aurretik nahiz ezar daitekeelarik". nafarrera
(Iparraldeko Hegoaldeko) goi nafarrera,
nafarrera behe nafarrera Ekialdeko
Mendebaldeko
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-era.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nafarreri
iz. Baztanga. Nafarreriak joa.
Estekak- HBO
Aztergaia: nafarreri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
organikodun argirik ez da azaldu: : Izt ; : Ag ; : Enb; : Izt
; Erkiag ; : MEIG; : AB . -a nafarreri C
naparrei Kr naparri nafarreri(a)
C BatB naparreri(a) naparri(a)
AmaE
: AB38 2; Euskalterm; HiztEn-LurE. nafarreri
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-eri(a) gaixotasun-izenetan.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nafartar
adj./iz. Nafarra.
Estekak- HBO
Aztergaia: nafartar
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskaltzaindiak lehen pasaldian erabakia da hobestekoa
Ik. . nafar
Atzizkien araberako erabakiak
-tar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nafartasun
iz. Nafarra izatea. "Larreko" zenak eta Iraizotz Aitak ez dute sekula idazterakoan beren nafartasuna estali.
nafta
iz. Isurkari koloregabea, hidrokarburo arinez osatua, petrolioaren destilaziotik lortzen dena eta erregai edo disolbatzaile gisa erabiltzen dena. Nafta-biltegi batzuk lehertu zituzten ibaiaren eskuin hegian.
naftaleno
iz. Kim. Bentzenoaren saileko hidrokarburo zuri aromatikoa (C10H8), industrian hainbat erabilera dituena. Ik. naftalina.
Estekak- HBO
Aztergaia: naftaleno
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Kim.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
naftalina
iz. Naftaleno ez-purua, etxeetan sitsaren kontra erabiltzen dena. Naftalina-usaineko jantzi arre bat tolesten ari zen.
naga
iz. g.er. Nazka.
Estekak- HBO
Aztergaia: naga
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nazka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagi1
1 adj. Lanerako edo egin behar dituen gauzetarako gogorik izaten ez duena. Ik. alfer 2; mandrain. Zeruko bidean nagi, epel eta arduragabeak direnak. Bekatuarekin arima gelditzen dela onerako nagia eta gaitzerako gosetua bezala. Zerbitzari nagia. Eztenkatu duten idi nagia bezala. Erle nagia. Gizon langileak bi lagun gutxienez behar direla uste hizketarako, baina ez nagiak. Nagia beti da behar, eskas eta erromes. || Esr. zah.: Nagia beti lantsu. Jaiki zen nagia, erre zuen hiria.
2 adj. Nagitasunak joa. Jendeari bere lo nagian iraunarazteko ez dugu kritikaren beharrik. Eguneroko huskerietan murgiltze nagiak ematen digun eraman-indarra. || (Adizlagun gisa). Hargatik gelditzen gara hotz eta nagi geure eginbideetan. Nagi ibili.
nagi izan da ad. Nagitasunak eraginik, zerbaitetarako gogorik ez izan. Besoa ateratzeko ere nagi naiz. Nagi naiz ohetik jaikitzera.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagi izan
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z9:OEH:AS
|
2019-04-09
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEH: NAGI IZAN (intrans.) (c. sg. A; Dv). Tener
pereza, dar pereza. "Nagi naiz ohetik jaikitzera, j'ai de la
paresse à me lever du lit. Hartzerat erne, ematera nagi,
alerte pour recevoir, paresseux à donner" Dv. "Nagi da, tiene
pereza" A. Bada ez naiz nagi izanen gauza hauzaz bethiere
zuen orhoit erazitera. Lç 2 Petr 1, 12 (TB ez naiz alfer
izanen). Zerbitzu egitera ez nagi, spirituz ardént, Iauna
zerbitzatzen duzuela. Lç Rom 12, 11 (He ez zareten nagi zuen
eginbideetan, Dv ez izan nagi). Eta ez naiz zuen kaltetan
nagi izanen. Lç 2 Cor 12, 14. Gaixtakeriara lixturtua eta
oneratzera nagi izan naizela. SP Imit III 52, 2. Besua
aterateko bere nagi naz. Mg PAb 116. Beraz jagi biar dot. O
ze nagi nazan! Ib. 116. Eta alanbere ze nagi, ze atzera
pekatupetik urteteko. Astar I 116.
4: (Izan gaitezen nagiak denetarako, maitasunerako eta
edanerako izan ezik, nagi izateko izan ezik), (lanik
astunenei ere aurre egiteko ez zen nagi izaten), (Gosea da
pizgarririk onena edozertarako, beharra da akuilurik
zorrotzena, inori nagi izaten uzten ez diona), (Zenbait
tokitan euskara hiztunez inguratuta bizi gara eta batzuek
nahikoa nagi izaten dute euskaraz aritzeko). nagi
izan Aizu Elkar Berria
Argia
Beste (edozein) iturritako erabilerak
5: (Legearen kontura langile batzuek tabakoa utzi dute;
beste askok eguneko zigarro kopurua nabarmen jaitsi dute,
nagi direlako etengabe kalera irteteko), (Izan saiatuak eta
ez nagi; izan gogoz gartsu, Jauna zerbitzatzeko beti prest),
Juan Garzia (Ene arreba, haizeak aldeko direlarik eta
itsas-garraioa ibilki, ez izan nagi, eta helarazi zeure
berriak), Asisko Frantzizko (hala ere, une egokia zela
irizten zionean, ez zen nagi lagun hurkoen arazoetan sartzeko
eta haien salbazioaren alde saiatzeko), Jon Alonso
(besterik gabe, emozioa, sentipena, umorea, forma jakin
batean bildu behar izatea, egoera zehatz bati erantzun bat
eman behar izatea, erantzun horrek beti eskatzen zuelako,
ezinbestez, gorputz-jarrera bat, esku baten keinua, aurpegiko
giharren konposizio bat; eta B, nagi izateaz aparte, ez zen
inoiz seguru egoten ematen zuen erantzunaren egokiaz).
nagi izan Berria Elizen arteko
Biblia
Lantaldearen irizpideak
Tradizioak baztertu duen forma
Baztertua.
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Aditz-elkarte hau azpisarrera gisa jasotzekoa da bezala.
herabe izan, beldur izan
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. nagi
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagi2
iz. Nagitasuna. Goizeko nagi goxoak ohean nindukala. Beharrak bulkatzen, baina nagiak iltzatzen. Ez ote dago biderik, behar gorriaren ihesi, nagi goxoari amore emateko?
nagiak atera Besoak eta zangoak luzatu eta zabaldu, luzaz geldirik egon edo lo egin ondoren suspertzeko. Ik. tiragaleak atera. Elizan bertan, aho zabalka, erdi lo edo nagiak ateratzen? Katua bizkarra harrotu eta nagiak ateratzen gelditu da.
nagiz adb. Nagikeriaz, nagitasunez. Marmarka hasi ginen gu orduan, klasera itzultzeko nagiz. Ohea uzteko nagiz.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagi 2
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: . nagiak atera
Zerrenda osagarriak
HitzIrud: "nagia = dedo anular".
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
izond. gisa aurkeztuz (eta AS hemendik ezabatu, eta sarreran
eskainiz). nagi 1 nagiak atera nagi
2
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. nagiak atera
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
(eta hemen jasoz AS arautua). nagiz nagiak
atera
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nagitasuna.
Aztergaia: nagiak atera
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
atera: -ak.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nagi
Aztergaia: nagiz
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-z.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nagi
Forma baten adiera(k)
nagikeriaz, nagitasunez.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagi3
iz. Erdialdeko Amerikako eta Hego Amerikako oihanetako zuhaitzetan bizi den ugaztun iletsu hosto-jalea, geldiro mugitzen dena eta adarretatik zintzilik buruz behera egotea atsegin duena (Fam. Bradypodidae).
Estekak- HBO
Aztergaia: nagi 3
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: : Bradypodidae fam.; : Choloepus didactylus; :
Bradypus tridactylus; cf. : Aquila rapax. nagi nagi
hatzbiko; unau nagi hiruhatz; ai arrano
nagi
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
. Fam. Bradypodidae
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagialdi
iz. Nagia, nagitasuna; nagitasunezko aldia. Eltxoen ziztadek astindu diote nagialdia.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagialdi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aldi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagiarazi, nagiaraz, nagiarazten
du ad. Norbaitengan nagitasuna sorrarazi. Adinak nagiarazten du gizona.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagiarazi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nagiaraz, nagiarazten. ad. nagiarazi du
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nagiarazi, nagiaraz, nagiarazten.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagikeria
iz. Nagitasun gaitzesgarria. Ik. alferkeria. Bataren eta bestearen nagikeriagatik sasiek eta asunek jan zuten baserria. Nagikerian egon. Ikasten ari zelakoan, joko eta nagikerian igaro ditu egunak eta urteak. Nik bederen ez ditut nagikeriaz utziko horren ondasun baliotsuak galtzera.
nagiki
adb. Nagitasunez; nagikeriaz. Egiten duten ongi gutxia hozki eta nagiki egiten dutenak. Ez zeruko aingeruek bezala gogotik eta laster eta suharki, baina bai, maizenik bederen, nagiki, laxoki, nolanahi.
nagitasun
iz. Lanerako edo egin behar diren gauzetarako gogorik eza. Ik. nagikeria. Nagitasuna da Jainkoaren gauzentzat eta geure eginbideentzat dugun higuina eta atzerakuntza. Ez da izurririk eta ez pozoirik, nagitasunak edo alferkeriak bezainbat kalte egin duenik. Sitsak jo eta herdoilak jaten ez dituen aberastasunak, zabarkeriak, ordea, eta nagitasunak, ezerez hutsean galtzen eta suntsitzen dituenak. Nagitasunak menderatzen gaituenean. Nagitasun handian bizi direnak. Nagitasunez, liburu onak utzi eta ezjakintasun itsuan betiko geratzea.
nagitu, nagi/nagitu, nagitzen
da/du ad. Nagi bihurtu, nagitasunak menderatu. Hotzak nagitzen eta uzkurtzen ditu. Euskal irakurle nagiari ez zaio biderik eman behar are gehiago nagitzeko eta axolagabetzeko. Hala ere, ez zen nagitu arimako gauzetan. Zeren entzutera nagitu izan baitzarete. Mihiak lotzen eta oinak nagitzen dituena.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagitu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nagi(tu), nagitzen. ad. nagitu da/du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nagitu, nagi(tu), nagitzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusi
1 iz. Etxeko burua; zenbait erakunde edo talderen burua; lantegi edo fabrika bateko jabea; jabea. Ik. ugazaba. Non dira orainokoan zerbitzatu dituzuen jaunak eta nagusiak? Baserriko nagusi gaztea. Morroi haren nagusia etorri zenean. Nagusien eta langileen arteko gorabeheretan. Gure lantegiko nagusia gizon ona da. Zerbitzari batek ezin bi nagusi zerbitza ditzake. Nagusiak agintzen baitu. Fraide-etxeko nagusia. Ontzi-nagusiak agindurik. Txakurrak ere abiatu ziren beren nagusien ondotik. Ez nagusi, ez mutil. Nahi duzun bezala, nagusi jauna; jipoitu behar banauzu, datorrela jipoia. Nagusi andrea salmahaiaren atzean dago, aurpegi ilunez.
2 iz. (Predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Ilobak dauzkat nagusi, indarrak joan ihesi, honez aurrera horien mendean beharko dut bizi. Kanpokoak nagusi eta etxekoak morroi agertzen zirelako. Nagusia etxetik kanpo, mutilak nagusi. Errusian boltxebikeak nagusi egin zirenetik hona. Hartzen duzu deabrua zure nagusi, eta ahalke zara haren mutil zarela esatera.
Lehen sartu zitzaizun ezpata zorrotza, zure etxe-nagusi jartzean arrotza.
Gizona emaztearen jaun eta nagusi izateko. Geure bizitzaren jaun, jabe eta nagusi bagina bezala.
Hala eta guztiz ere, irakurlea da nagusi, inor izatekotan, eta idazlea zerbitzari.
Nork bere sailean nagusi behar du izan, eta bestearenean mirabe. Bego hori guztien nagusi.
3 iz. (Gauza abstraktuez mintzatuz, predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Dakienak daki nolako giro negargarria genuen nagusi zenbait "Euskaltzaleen biltzar" zirelakotan. Gogorkeria izan omen da nagusi arazo honetan gure artean. Ausardia dute nagusi, nasaikeria adiskide, indarra lege.
4 (Predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Garaile, gailen. Nor atera zen nagusi? Berdintasuna gerta dadin nagusi. Artoaren aldean garia nagusi, ogi gabe gizonik ondo ez da bizi. Askok espero zuten frantsesa nagusi, baina azpeitiarrak dio irabazi. Toki batean ageri da nagusi gales hizkuntza: elizan.
5 iz. Ipar. Maisua. Ik. ofiziale; kontramaisu 2. Ikaslea ez da bere nagusia baino gehiago. Hargin-nagusia eta hargin-mutilak.
6 adj. Garrantziaren, gorabeheraren arabera lehena dena. Meza nagusia. Herriko plaza, kale nagusia. Aldare nagusian. Donostiako Aste Nagusia. Euskal Herriko errepide nagusietan. Errenteriar batek bazituen bi sorterri: sorterri nagusia eta sorterri txikia. Orixeren poema nagusian. Jakinduriaren oinarri nagusia. Gure fedearen misterio nagusiak. Euskaltzaindiaren egiteko nagusia euskararen batasuna da. Perpaus nagusia eta mendekoak. Gipuzkoako Batzar Nagusiak. || Hotel dotore bateko atezain nagusi izendatu zuten.
7 adj. Batez ere Bizk. Jaiotzez lehena dena. Seme nagusiarentzat. Anaia nagusia.
8 adj./iz. Adinez heldua. Pertsona nagusien artean. Nagusiek ere irentsi ezineko liburuak dituzte gure haurrek.
9 adj. Larria, handia. Lagun hurkoari egin diozun kaltea nagusia edo handia bada. Gauza nagusi edo larrian.
nagusi-etxekoandre iz. pl. Etxeko jauna eta etxekoandrea; etxeko jaunak eta etxekoandreak. Zaharrak eta nekatuak aurkituko dituzu Azkarragako nagusi-etxekoandreak. Morroiek nahi dute nagusi-etxekoandreak bezala bizi.
nagusi-langile iz. pl. Nagusia eta langilea; nagusiak eta langileak. Zein dira nagusi-langileen arteko haserreen iturburuak?
nagusi-morroi iz. pl. Nagusia eta morroia; nagusiak eta morroiak. Holako eta holatsuko solasetan pasatu zuten gaua nagusi-morroiek.
nagusitan adb. Heg. Helduaroan. Ik. handitan. Nagusitan zer izango zara?
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-07-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:Merkat
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:01
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
"Ipar. ba al dago besterik?" galdetu zen; erantzuna, baiezkoa
da. nausi
duna (ere) erabili duten IEkoak: Gç, ES, Bordel, Gy, Hb,
Elzb, Elsb, Jnn, Arb, Ox, Etcham, Zub, Iratz, Mde, JEtchep,
Izeta, Larz, Ardoy, Xa, Mattin, Casve. -g-
Bestelakoak
Jatorrizko forma
hauzitegi nagusi; letra nagusi, (hizki nagusi).
Jatorrizko forma
zirkulu nagusi; zirkulu nagusi baten buruak.
Jatorrizko forma
ugazaba, nagusi.
Zerrenda osagarriak
(adj.) HezkAdmin: principal capital (adj.)/central. /
IparKazet (Justizia): audience solennelle: auzialdi nagusi;
pourvoi en cassation: gorte nagusiari/gorenari dei; (iz.)
HezkAdmin: patrón (dueño); arrendador. / EEgunk: "nagusi". /
HitzIrud: "nagusia = amo, patrón". / IparKazet (Gizartea):
parrain: nagusi (/peonak). a) b)
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
kategoriak gehituz: 1 iz. 2 izond.; eta AS gisa gehituz: ,
eta adib. gisa, hala onartuz gero: . nagusi
egon nagusi-langileak, nagusi-morroiak
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.
Aztergaia: nagusi egon
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH: AS: nagusi egon, gelditu, irten, izan.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
egon.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nagusi
Erabilera-oharrak
bezala, bezalakoak ere ageri dira. nagusi egon
nagusi gelditu, nagusi irten, nagusi izan
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
bego hori guztien nagusi.
Aztergaia: nagusi-etxekoandre
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak
dudazkoak edo mugakoak dira hau bezalako dvandvak; adibide
gisa eskain liteke, eta, aukeran, lehenago jasoko lituzte
lantaldeak beste batzuk, gaur baliagarriagoak direlako edo: .
nagusi-langileak, nagusi-morroiak
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "Bitxi egiten zait.
ETXEJAUN-ETXEKOANDRE izatekotan" (2008-07-18)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-06-28): azpisarrera gisa, eta sarreretan.
nagusi-etxekoandre nagusi etxekoandre
Aztergaia: nagusi-langile
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
dvandva mugakoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.
Aztergaia: nagusi-morroi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
dvandva mugakoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.
Aztergaia: nagusitan
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
ZS:HBL
|
2010-06-15
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
4: (Nagusitan 2 metro eta 35 zm. zituen eta 232 kilo izatera
iritsi zen), K. Biguri (Nagusitan zer izango den ikusten
ote du?), J. Arretxe (Bakarrik geratu zen eta nagusitan
suge ikaragarria bilakatu zen), (Kristau izateko lehen
urratsak nagusitan egitean, hiru sakramentuok batera ospatzen
dira eta ordena honetan: Bataioa, Sendotza eta Eukaristia").
nagusitan Baietz/2 Erlijio
katolikoa
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila.
Informazio osagarria
Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak
- bizialdia. tan
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-10-30): Onartua: adlag. [AS s.u. ]. nagusitan
Heg. nagusi
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten
du ad. Nagusitzera behartu. Adimena nagusiarazi beharrez, horra zertaratu den gure ameslaria.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusiarazi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nagusiaraz, nagusiarazten. ad. nagusiarazi du
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusigo
iz. Nagusitasuna. Kristau sinestearen nagusigoa ez da alferrik zabaldu mundu osoan, hain nabari.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusigo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-go/-tza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusikeria
1 iz. Nagusitasun gaitzesgarria; jauntxokeria. Erdi Aroko aho poesia, hainbeste belztu ohi dugun Ahaide Nagusien nagusitasunarekin —edo, nahiago baduzue, nagusikeriarekin— batean joan zitzaigun. Kristau zintzoa da, baina ez du maite apaizen nagusikeria elizatik kanpo. Ugazaben nagusikeria eta zekenkeria.
2 iz. Haur batek eginiko gizonkeria.
nagusiki
adb. Batez ere, gehienbat.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusiki
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Erabilera-oharrak
berria da; orain arte, bezalakoak erabili izan dira.
batez ere, gehienbat
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusikiro
adb. Nagusiari dagokion eran, dotoreziaz. Nagusikiro zeruan, kaioa hegazka.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusikiro
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ki-ro.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nagusiari dagokion eran.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusiorde
iz. Nagusiaren hurrengoa edo ordekoa. Etxeko kontulari edo nagusiordea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusiorde
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-orde.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusitasun
1 iz. Nagusi denaren nolakotasuna; nagusi denak duen lehentasuna edo aginpidea. Jainkoaren nagusitasuna. Nafarroa Behereak Lapurdiren aldean, jendez eta eremuz, orain duen nagusitasuna. Bere buruaren nagusitasunaz aspaldi jabetua zen Larramendi. Erdi Aroko aho poesia, hainbeste belztu ohi dugun Ahaide Nagusien nagusitasunarekin —edo, nahiago baduzue, nagusikeriarekin— batean joan zitzaigun. Nolanahi ere, elizgizonen nagusitasuna gure artean oraindik ez da bukatu. Hitzen forma zaharrago eta berriagoen artean, zaharragoei dagokie nagusitasuna euskara batuan. Badira bi nagusitasun; lurrekoa aski da enetzat. Nola kendu nahi diote Elizari bere nagusitasuna? Atxiki dezagun hemen, gure sorterrian, gure lurrean, gure etxeetan, gure nagusitasuna. Nagusitasun osoa eman zion infernuko espiritu gaiztoen gainean. Aita santuaren nagusitasuna onesten ez dutenak.
2 iz. Seme zaharrenaren eskubidea, oinordekotza, premutasuna. Bere nagusitasuna saldu zion Jakobi.
nagusitu, nagusi/nagusitu, nagusitzen
1 da ad. Nagusi bihurtu edo gertatu; nagusitasuna hartu. Etxean nagusitzen den morroia. Mairuak ez zirela inoiz Euskal Herrian nagusitu. Baina turkiarrak nagusitu ziren hamahirugarren mendean Palestinako lurrez.
2 da ad. (Gauza abstraktuez mintzatuz). Ik. gailendu. Azkenean egia nagusitu zen. Badela iraultza ezagun bat, XVII-XVIII. mendeetan Europan barrena nagusitu zena. Beharrik, ez zaigu nagusitzen etsipena. Infernuko indarrak ez zaizkit nagusituko sekula. Erdara ari zaiola nagusitzen euskarari.
3 da ad. Adinez nagusi egin, heldutasunera iritsi. Hazi eta nagusitu baino lehen.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusitu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nagusi(tu), nagusitzen. ad. nagusitu da
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nagusitu, nagusi(tu), nagusitzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusitza
iz. Nagusigoa. Datan eta Abironek Moisesi nagusitza berentzat kendu nahi zioten.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusitza
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:10
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tza/-go.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nagusitze
iz. nagusitu aditzari dagokion ekintza. Nagusitze nahiak Alemaniaren zatiketa eta gerra hotza ezarri zituen 40 urtez.
Estekak- HBO
Aztergaia: nagusitze
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahar
iz. Batez ere Zub. Laharra.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahar
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. lahar / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Batez ere Zub.
Forma baten adiera(k)
laharra.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
naharo
adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, naharo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. naro].
Estekak- HBO
Aztergaia: naharo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:Hletra
|
1996-01-23
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
OEHko datuak, llabur: (+ ) IE 14 dira (Hm 5, ES 9), denak
adlag.ak: 'ugari(ki)' adierako 10 ( 6: Hm 5, ES 1; 3: ES; 1:
ES) eta 'maiz' adierako 4 ( : ES); (+ etaeratorriak) 95 dira
(B 7, G 80, IE 7, EB 1; 'ugaria' adierako 87, 'barea' 7,
'maiz' 1); (+ eta eratorriak) 61 dira, 'barea' adierako 55 (B
10, G 43, IE 1, EB 1) eta 'enda' adierako 6 (Zait) EEBSkoak:
(+ ) 12 dira, denak EB eta 'ugari(a)' adierakoak; (+ eta
eratorriak) 15, 'ugari(a)' adierako 12 (B 1, G 7, IE 1, EB 6)
eta 'bare(a)' adierako 3 (B-G-EB); (+ eta eratorriak) 9,
denak B-G: 'bare(a), lasai(a)' adierako 8 eta 'enda' adierako
1. naharo naharoki, naharotsu
naharo naharoki naharotsu naharo
naro narotu nare
naretu // naharo
naharotasun naro narotu
nare
formakoak IE 14 dira, denak adlag.ak: 'ugari(ki)' adierakoak:
6 (Hm 5, ES 1); 3 (ES); 1 (ES); 'maiz' adierakoak 4 (ES);
formakoak 95, horietan 'ugaria' adierakoak 87: izond.ak 37: B
1 (Erkiag ), G 34 (EA ; Ldi 9; Or 2; SMitx ; Inza ; Ag 2; TAg
5; Gazt 4; Etxde 5; Munita 2; Zait ), IE 1 (Mde ), EB 1 (MEIG
I); eta (Mde ), (Etxde ) bana; adlag.ak 9: B 1 (Gand ), G 8
(EA 3 Ldi , Ag , Gazt ); G 2 (Ldi ; Etxde ); 27: B 1 (Añ ), G
26 (Izt 13; AA 10; 2; Zait ); adlag.ak G 3 (Etxde ); G 2
(Gazt ; Zait ); 5: B 1 (Ag ), G 4 (Ag ); 'barea' adierakoak
7: izond.ak IE 2 (JE ); adlag.ak 4: B 2 (Laux ), IE 2 (JE )
eta B 1 (Ag ); 'maiz' adierako IE 1 (Mdg); formakoak 61,
horietan 'barea' adierakoak 55: adlag.ak 17: B 4 (Erkiag), G
12 (Or 6; TAg 2; Zait 2; Gazt ; Txill ), IE (Mde ); izond.ak
18: B 2 (Gand ; Erkiag ), G 15 (EA 2, Or 2, Gazt 10, Ibiñ ),
EB 1 (Arti ); iz.ak B 3 (Gand ); G 12 (Zait); G 2 (Gazt ,
Zait ); izond.a G 1 (Etxde ); 2, B-G (Erkiag ; Ibiñ ); 'enda'
adierakoak 6 (Zait : cf. "azti-nare", "errege-nare").
naharo naharo naharoki
naharotsu naharo naro
a) naro BatB OlBe
Aranz Azalp G Uzt MusIx
JJ Plat Po sabel naro Po
sabel-naro JJ Elorri OlBe
, UO G MusIx naroki
Il AlosT naroro EL2
C Lard Plat narotsu
JJ narotasun MusIx Plat
narotu Kr G b)
naro Ber BBa Ber
narotu Al c) naro
nare a) nare Uzt
MusIx Let Pr Elorri Arran
OlBe MusIx Virgil MaldanB
Elorri narerik naretasun
MusIx Plat naretsu JJ
naretu Arran Virgil b)
nare Sof
(+ ) 12 dira, denak EB eta 'ugari(a)' adierakoak: adlag. 1
(SM); izond.ak 9 (Osabide Hezkuntza 1989 3, J. Auzmendi, B.
Urkizu, BiziJator, I. Zaldua, I. Haranburu, M.E. Laboa); 2
(J. Madariaga); (+ eta eratorriak) 15, eta horietan
'ugari(a)' adierako 12: adlag.ak 2, G-EB (J. Agerre; E.
Kortadi); izond.ak 6: G 2 (Ldi, Onaind) , IE 1 (Lf), EB 3
(Etxde, E. Muxika, EHAA 1988); G 1 (JKort Erl II); G 2
(Umandi, Zink Crit); EB 1 (Gte); eta 'bare(a)' adierako 3 : 2
adlag., B-G (Laux; J.M. Azkue) eta izond. EB 1 (E. Kortadi);
(+ eta eratorriak) 9 dira, denak B-G: 'bare(a)' adierako 8:
adlag. 1 (Zait); izond. 4 (Onaind 3, Gazt); 2 (Zait); 1 (Amez
Adisk); eta 'enda' adierako 1 (Ker Mazmar). naharo
naharotasun naharo
naharotasun naro narotu a)
naro naroki naroro
narotu b) naro nare
a) nare narerik
naretasun b) narea
izond. 'ugaria': DFrec 1; AB50; Euskalterm 2 ( ; ); HiztEn
(ik. ); adlag.'ugari': DFrec 1; 'maiz': AB38 1; izond.
'ugaria': AB38; LurE (eta , , , , , ); HiztEn (eta 'maiz
gertatzen dena', adlag. 'narotasunez; maiz'; ; ; ; ; );
adlag. 'bare': DFrec1; 'ugari': DFrec 1; 'barea': AB38;
HiztEn (eta adlag.; AS); : HiztEn ("iz zah. 'leinua'). a)
naharo ilargierdi naharo jaunartze
naharo naro b) naharoki a)
naro naroki naroro narotasun
narotsu narotu narotze naroki
naroro narotasun narotsu narotu
b) naroro nare
narerik narea .
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
naharo* e. . naro
Lantaldearen irizpideak
Baztertzekoa da, bitasuna eragin baitu
da forma hedatua eta batzailea (cf. Ipar. gaurko erabilerak;
bestela esan, Ipar. zah. da). naro naharo
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. . naro
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E109]: "naharo da, ez naro"
(1993-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: ' . Grafia hauek errespetatu
beharko lirateke, ene ustez'. naharo, naharoki, naharotu
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): ' auzian tradizio ugariagoa du bigarrenak. Gaurko
lekukotasunak kontuan hartuz gero, berriz, erdi bana dabiltzala
dirudi. Horrenbestez, forma onartzea erabaki da. Zerrendan
ageri den bezala, hortaz'. Naharo / naro naro
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasarazi, nahasaraz, nahasarazten
du ad. Norbaitengan nahasdura sorrarazi; nahastera behartu. Zure haserreak duela hagitz nahasarazi. Nire odola nahasarazi duen zirrara.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasarazi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
: , nahasaraz, nahasarazten. ad. nahasarazi du
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nahasarazi, nahasaraz, nahasarazten.
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(i)+a-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasbide
iz. Nahasteko bidea, nahaspila bidea. Bozak ez direla nahasbide eta makurbide baizik.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasbide
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(i)+b-.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-bide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasdura
iz. Ipar. Nahasmendua, batez ere burukoa. Haren arima nahasdura santu batez harrapatua izan zen.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasdura
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Bi adieratakoak dira ('nahasmena' eta 'zenbait gai nahasiz
sortzen den gaia'): lehen adierakoak dira OEHko guztiak, eta
bigarrenekoak EEBSko guztiak.
'nahasmena' adierakoak bakarrik azaldu dira, eta guztiak
L-Naf.: formak 16 agerraldi ditu: Mih, Dh, , Jaur, Hb , Zby,
Hb (6), Elsb ; 5 aldiz agertu da (Ch, ES, Etcham); 2 aldiz
(FIr); 7 aldiz (ES). nahasdura MarIl
Esk Egia Fram nahastura
nahasturia nahastakadura
'zenbait gai nahasiz sortzen den gaia' adierakoak azaldu dira
bakarrik: 2 aldiz agertu da, IE (M. Sein), EB (B. Gandiaga);
6 aldiz, EB (J. Iturbe, E.J. Hezkuntza saila).
nahasdura nahastura
HiztEn: (ik. ), (1. nahastea, 2. nahasmendua), ; LurE:
(nahasirik dagoenaren egoera, nahasmendua), (zenbait gai
nahasiz sortzen den gaia), ; Euskalterm: (16).
nahasdura nahastura nahastura
nahasturia nahasdura
nahastura nahasturia
nahastura
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'nahasmendua, batez ere burukoa'. Ipar
Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da
Ik. . nahasmendua
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(i)+d-.
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
nahasmendua (Cf. : zenbait gai nahasiz sortzen den gaia).
nahastura
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasezin
1 adj. Ezin nahasizkoa. Bi disolbatzaile nahasezin.
2 adj. Bere ezaugarri bereziengatik, beste zerbait dela pentsa ezin daitekeena. Hasperen egin nuen, burgesia apalaren kutsu nahasezina zerion
harrera gela haren apainketari erreparatuta.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasezin
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(i)+e-: testuetan jaso dena izan arren, forma epentesi
gabea dagokio, berria denez. nahastezin
Atzizkien araberako erabakiak
-ezin.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasgabe
adj. Nahasi ez dena, nahasketarik ez duena. Ik. nahastegabe. Espiritu huts nahasgabea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasgabe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Osaerak zalantza sortzen du
zalantzazkoa da osaeraz (aditzoin + - da, dirudienez); baina
tradiziokoa denez, jaso egin da. Cf. infra . gabe
nahastegabe
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-gabe.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasgarri
adj. Nahasten duena, nahasbidea, nahasdura edo nahasmendua sortzen duena. Ustel usain barren-nahasgarria. Barne-nahasgarri diren lanak. "Errefraua" mugatuegia iruditzen zait, alde batetik, eta zabalegia, bestetik: nahasgarria, beraz. || (Izen gisa). Buru gaiztoko gizona eta herriaren nahasgarri harroa.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasgarri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(i)+g-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasi1, nahas, nahasten
1 da/du ad. Gauza desberdinak, osotasun bat eratzen dutela, batu edo elkarrekin jarri. Ura gatzarekin nahastean. Jo itzazu zuringoak elur gisa egin arte eta nahas itzazu gorringoekin. Euskalkiak nahasi, bai, egin ditugu, ardogileek kolore bateko eta besteko isurkariak nahasten omen dituzten eran; baina nahastea ez da batzea. Kartak nahasi. Orantza puska batek nahasten zaion ore guztia altxarazten duen bezala. Munduan onak eta gaiztoak nahasirik daude, larrainean alea eta lastoa bezala. || Euskarari erdara nahasiz. Barre algara eta negarra elkarrekin nahasiak. Euskaldunik gehienok maite dugun ametsa, samurtasunez eta isiltasunez nahasia.
2 da ad. Norbait beste norbaitekin, ezkontzaz kanpo, haragizko harremanez lotu. Bere adiskide baten emaztearekin nahasi zen. Matxin eta Engrazia nahasirik atzeman zituztela.
3 da ad. Gauza ilunen baterako elkartu. Lapur haiekin nahasi zenez gero. Adiskidetasun gaiztoetan nahasia dagoena.
4 da/du ad. Nahaspila edo nahasmendua sortu. Haria katigatu edo nahasten denean. Gauzak bereizten saiatu behar genuke, nahasten baino areago. Has gaitezen, bada, zenbaitek nahasi baino nahasiago nahi lukeen mataza askatzen eta biltzen. Lehenago bat baizen ez zen hizkuntza nahasi zen, eta egin ziren hainbeste mota desberdinetakoak. || Bista eta ukitzea guztiz zaizkit nahasten, belarriez baizik ez dut hor zarela sinesten. Barren guztia nahasten dioten edariak. Gau batez edana eta burua nahasia etorri zen.
5 da/du ad. Gauza bat beste bat dela pentsatu edo pentsarazi. Merkea zela uste nuen, baina nahasia nengoen. Deabrua ere nahasiko lukete beren erretolika horrekin. Nahasi gabe erantzuten badu. Nahasia zabiltza: oker zabiltza. Hamaika aldiz nahasi zen bere lanean. Berak sortu zuen "neurtitz" hitza, herri bertsoak eta poesia ikasia aurrerantzean elkarrekin nahas ez zitezen.
6 da/du ad. Arima baretasuna edo argitasuna galdu edo kendu. Gaur aditu ditudan gauza horiek orok nahasi naute arras. Berri horrek nahasi bezala zion burua gobernadoreari. Burutik nahasia dabil. Zuen bihotza ez dadila nahas. Hitz horiek esandakoan, Jesus nahasi zen bere barrenean. Hernaniar bik nahasi gaituzte bizi ginenak bakean.
7 da/du ad. Jendartean nahasmendua sortu. Ik. asaldatu. Gizon hau aurkitu dugu jende guztia nahasten, eragotziaz petxa Zesarri pagatzea. Bere soldaduak bidali zituen, nahasi zitzaion herri batera. Bazterrak nahasten.
nahasian adb. Elkarrekin nahasirik, nahas-mahas. Ik. nahaste. Urdai, odolki eta lukainka muturrak nahasian. Irria eta negarra nahasian darion iturritxo gardena. Ez omen zaio ongi iruditzen neska-mutilak nahasian azaltzea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasi 1
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:Hletra
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
544 (IE-ZuAm 299; G 175; B 18; EB 42); 410 (G 315; B 77; IE
8; EB 10); 130 (B 106; G 3, IE 19; EB); 48 (guztiak IE-ZuAm:
Lç, Ax, SP, Tt, ES, He, Mst, Dh, , Arb , Dv, , JE, Zub, Mde ,
StPierre, Harb). nahasi nahastu
nahastatu nahastekatu
AstLas Igand ECocin Pr
da erabiliena (205 ager.): HMkoa da (IEko 2 ager. jaso dira),
batez ere G (86 ager.), eta B 11, EB 85; 176 aldiz agertu
da(IE 32; G 28; B 2, eta EB 90); eta aldaerak B dira batez
ere (26 agerralditatik 15), eta EB 6, G 3 eta IE 1; urriagoa
da (10 ager., horietako 7 IEkoak, eta EB 3; behin agertu da,
IE. nahastu nahasi
nahastatu nahastekatu
nahastikatu
(DFrec 25), (DFrec 51; AB38 18; AB50 9; eta [izond.] AB50
10); (AB50 1), (DFrec 42; AB38 38; AB50 27), (DFrec 2; AB38
3; AB50 1); (AB38 3); (AB38 1); HiztEn-LurE: .
na(ha)s- na(h)asi nahasi
nahasian na(h)astu
na(ha)statu nahastekatu
nahastakatu nahasi, nahastu, nahastatu
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nahas, nahasten. ad. / AS: . nahasi da/du
nahasian
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nahasi, nahas, nahasten.
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. nahasian
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-i/-tu: -ri dagokio lehentasuna (cf. bidali / bidaldu;
sinetsi / sinestu). nahasi
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E204]: nahasi proposaten dut
adiera bereziarekin: battre les cartes.
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): Ez da jasoko proposatutako karten inguruko
adiera.
Aztergaia: nahasian
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-n: -an.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nahasi 1
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasi2
adj. Korapilatsua, nahaspilatua. Arazo nahasia da hori. Egungo egunean inoiz baino nahasiagoak daude arazoak Euskal Herrian, ideia kontuan batez ere. Gure herrietako biziera nahasia. Haize nahasia dabil. Munduko itsaso nahasi honetan. Amets nahasiak. Saleroste nahasiak, tratu gaiztoak, lukurreriazkoak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasi 2
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1996-01-23
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:Hletra
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:03
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
544 (IE-ZuAm 299; G 175; B 18; EB 42); 410 (G 315; B 77; IE
8; EB 10); 130 (B 106; G 3, IE 19; EB); 48 (guztiak IE-ZuAm:
Lç, Ax, SP, Tt, ES, He, Mst, Dh, , Arb , Dv, , JE, Zub, Mde ,
StPierre, Harb). nahasi nahastu
nahastatu nahastekatu
AstLas Igand ECocin Pr
da erabiliena (205 ager.): HMkoa da (IEko 2 ager. jaso dira),
batez ere G (86 ager.), eta B 11, EB 85; 176 aldiz agertu
da(IE 32; G 28; B 2, eta EB 90); eta aldaerak B dira batez
ere (26 agerralditatik 15), eta EB 6, G 3 eta IE 1; urriagoa
da (10 ager., horietako 7 IEkoak, eta EB 3; behin agertu da,
IE. nahastu nahasi
nahastatu nahastekatu
nahastikatu
(DFrec 25), (DFrec 51; AB38 18; AB50 9; eta [izond.] AB50
10); (AB50 1), (DFrec 42; AB38 38; AB50 27), (DFrec 2; AB38
3; AB50 1); (AB38 3); (AB38 1); HiztEn-LurE: .
na(ha)s- na(h)asi nahasi
nahasian na(h)astu
na(ha)statu nahastekatu
nahastakatu nahasi, nahastu, nahastatu
Bestelakoak
Jatorrizko forma
linea nahasi, lerro nahasi; zatiki aldizkako nahasi, frakzio
aldizkako nahasi; zenbaki nahasi.
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.: . arazo nahasia da hori
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: izenondo ere bada.
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): onartu egin da, adibide eta guzti: 2. . .
izond arazo nahasia da hori
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasialdi
iz. Nahasmendua; nahasmenduzko aldia. Bizitzako nahasialdi, mingostasun eta ibilera latzak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasialdi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aldi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasi-mahasi
iz. Nahaspila, nahas-mahasa. Barka, irakurle, horrelako nahasi-mahasietan nire damuz sartzen banaiz.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasi-mahasi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz. ('nahaspila').
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahaskeria
iz. Nahaste edo nahaspila gaitzesgarria. Atzemanak izan ziren ohoinak gezur eta nahaskeriarik itsusienen erdian. Nahaskerian ibili: bazterrak nahasten ibili.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaskeria
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-i eratorpenean (cf. itsuskeria).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasketa
iz. Nahastea; horren ondorioa. Lasto eta belar nahasketa. Gauza mota bat beste mota txarrago batekin nahastea eta saltzea, nahasketarik ez balitz bezala. Hemen oker-aditu eta nahasketa asko daude. Indarzaleek nahasketa beste biderik ez dute aurkitzen, bere buruen alde jokatuko badute.
nahasketan adb. Nahasten. Nahasketan ibili bainaiz ni, ea nahasiaren nahasiz zerbait bereizten ote dugun.
nahaski
1 iz. Arrautza irabiatua eta beste osagai bat edo gehiago dituen jakia, zartaginean, arrautza gatzatu arte eraginez eta forma jakinik eman gabe prestatzen dena. Onddo nahaskia.
2 iz. Nahastura, nahastea. Mirra eta aloezko nahaski bat.
nahasle
adj./iz. Nahasmenduak edo nahaspilak eragiten dituena. Ik. nahaspilari; nahastari. Itxi ateak deabru nahasleari. Gizon hau herriaren nahasletzat ekarri didazue.
bazter nahasle, bazter-nahasle iz. Nahasmenduak edo nahaspilak eragiten dituen pertsona. Ik. endreda-makila. Urruntzeko hobeak dituk bazter-nahasle horiek!
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasle
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
(eta ) erabilixeagoa da, 22 agerraldirekin: B 1 (Mg ), G 14
(Mb , Lard, Or , Ir , Etxde ), IE 7 (HU , , Lf , Larz , Ardoy
); formak (eta ) 12 agerraldi ditu: B 1 (Azc ), G 2 (Ldi ,
Etxde ), IE 6 (Hb , Hb ), EB 3 (MEIG, Arti ). Agertu diren
beste formak: 6: G 1 (Or ), IE 2 (Ax, Arb ), EB, 3 (MEIG); (
): G 4 (Inza , TAg ); : B 1 (Zav ), IE 2 (SP , Dh); : ZuAm 1
(Egiat); : G 2 (Aran , TAg ); : G 1 (Etxde ).
nahasle bazter nahasle, etxe-nahasle,
ezkon-nahasle, ezkontza-nahasle CO IArg I
Aitork YKBiz JJ Aurp
StPierre Murtuts Iru SFran
nahastaile bazter-nahastaile,
ezkontza-nahastalle, nahastale PB IL
JJ Esk Egia Tobera
nahastekari Mi Igand nasizale
nastzale, naszale, naszalle Azalp Uzt
nahastari Fab Imit nastalari
naaspillazale, naaspilzale SIgn Uzt
ezkon-nahasitzalle JJ
( ) formak 4 agerraldi ditu: G 1 (E. Olabide), IE 1 (P.
Larzabal) eta EgAs 2 ( ); formak 2 ( : S. Onaindia; : ).
Beste formak: : EgAs 1; : EB 1 (X. Mendiguren Elizegi).
nahasle bazter nahasle, ezkontza-nasle
Herria, Eskualduna nahastaile talde
nastaile bazter-nahastutzaile El Día
baztar naspillatzalle bazternahastatzaile
: HiztEn-LurE (hau definitzen-hobesten dute); : DFrec 2, AB38
1, AB50 2, Euskalterm 1, HiztEn-LurE ('nahasle' gisa
definitua; hots: bigarren mailan emana); : HiztEn-LurE; :
HiztEn. nahasle nahastaile
nahastekari nahastari
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-le/-tzaile.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahas-mahas
1 adb. Nahasirik, nahaspilaturik. Ik. nahaste. Ardi, urde hil, altzari, arropa, nahas-mahas igerika. Baziren hauen artean nahas-mahas, makina bat arlote. Nahas-mahas utzi.
2 iz. Nahastea, nahaspila. Euskal literatura diogunean, ikaragarrizko nahas-mahas bat datorkigu gogora. Batere eiterik gabeko nahas-mahas hau zeru-lurren izenez adierazten da. Jende nahas-mahas bat.
3 iz. Gai ezberdinetako zati laburrez osaturiko idazlana. Jostetak, izkirimiriak eta nolanahiko nahas-mahasak bi hizkuntzatan argitaratu zituen.
nahasmen
iz. Nahasmendua. Herrian nahasmen izugarria zegoen. Nire buruko nahasmenari aurre egin ezinik. Hitz nahasmen
handia.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasmen
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:27
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-men/-mendu.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nahasmendua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasmendu
1 iz. Gogoa nahastea; gogoa nahasirik dagoenaren egoera. Ik. nahasdura. Nahasmenduak jo du ene bihotza. Zure hersturetan eta barneko nahasmenduetan.
2 iz. Gizarte bakearen edo orekaren nahastea; horren ondoriozko egoera. Matxinadak, iraultzak eta gainerako nahasmenduak. Garai hartan Italian ez baitzen gerla eta nahasmendurik baizik. Frantziako nahasmendu handiaren denboran. Galileo, Kepler, Koperniko eta Newtonen aurkikuntzek ez zuten nahasmendu makala sortu.
3 iz. Sistema baten oreka nahastea; horren ondoriozko egoera. Nahasmenduak gorabehera, bada lerro jarraitu bat, etengabe gora nahian lehiatzen dena. Ikas dezagun, bederen, noiz kendu behar diren aditzeko -tu eta -i horiek eta noiz utzi dauden-daudenean; nahasmendura goaz bestela, ez batasunera.
nahaspila
1 iz. Nahasirik edo nahas-mahas dauden gauzen multzoa. Ik. nahaste-borraste. Han ziren gauza guztiak aurtikiak nahaspila handian. || Gaztelania edo frantsesarekin nahaspila bat eginda jardutea. Euskara ez dela beste hizkuntzen nahaspilatik sortua.
2 iz. Egoera nahasia. Erdaratiko hitzetan ageri da nagusi nahaspila larria. Auziak eta nahaspilak. Nahaspila sortu.
nahaspilari
adj./iz. g.er. Nahaspila sortzen duena. Ik. nahasle; nahastari.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaspilari
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ari.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nahaspila sortzen duena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahaspilatsu
adj. Nahaspilaz betea, nahasia. Saguzar aldrak agertu ziren, dozenaka, ehunka agian,
ilunabarreko argitan hegaldi nahaspilatsuan.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaspilatsu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tsu.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahaspilatu, nahaspila/nahaspilatu, nahaspilatzen
1 du ad. Egoera nahasi bati lotu. Beren buruak anitz oinazetan nahaspilatu izan baitituzte.
2 du ad. Nahaspila egin, nahasi. Nahaspilaturik utzi zituzten oihal guztiak. Gizona, zaude geldirik, gauza denak nahaspilatu dituzu eta. Eta latin eredura euskara egokitu beharrean ari zirenean, uste zuten ez zirela euskara nahaspilatzen eta zikintzen ari.
3 du ad. Nahaspila sortu. Ik. asaldatu. Hor aurkitu dugu gizon hau, gure herria nahaspilatzen.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaspilatu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nahaspila(tu), nahaspilatzen. ad. nahaspilatu
du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nahaspilatu, nahaspila(tu), nahaspilatzen.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: " , eta ere bai, nik uste.
Paperak nahaspilatu zaizkit. Berehala nahaspilatuko da dena.
Orotarikoan ere badira adibideak" du da
(2009-01-07)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastaile
adj./iz. Nahaslea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastaile
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
h. . nahasle
Informazio osagarria
Euskara batuan hobestekoa
Ik. . nahasle
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-le/-tzaile.
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-s(tu)+tz-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastari
adj./iz. Nahaslea. Ik. nahaspilari. Ene seme, errespetatu Jauna eta erregea, ez zaitez nahastariekin
elkartu.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastari
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nahaslea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastatu, nahasta, nahastatzen
1 da/du ad. Batez ere Bizk. Nahasi. Ardoari ura nahastatu. Handi eta txikiak baltsan nahastatzen. Egunero nahastatzen dela bekatuan.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Dantza nahastatuak.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastatu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:HBB
|
1996-01-23
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa s.u. nahasi.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nahasta, nahastatzen. ad. 'nahasi'. nahastatu
Batez ere Bizk. da/du
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nahastatu, nahasta, nahastatzen.
Euskara batuan hobestekoa
Ik. . nahasi
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-tatu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahaste
1 iz. nahasi aditzari dagokion ekintza. Ik. nahaspila. Ez zen atsegin izaten ahotik zerion nahaste hura entzutea. Mutilaren buruan halako nahastea sortu da. Mundura zenbat nahaste ikusteko etorri ote ginen! Bazter nahastea, gerla eta gaiztakeria. Ezkontza nahastea.
2 adb. Nahasirik, nahasian, nahas-mahas. Marranta denean, hartzen da eztia urarekin nahaste. Gizon eta emakume nahaste, dantzan ibiltzea. Elkarren gainka eta bata bestearekin nahaste bizi garen zurrunbiloan. Zuria eta beltza, argia eta itzala nahaste, giza bizitzan gertatu ohi den legez.
nahastean adb. Nahaste, nahasian. Zaharrak eta berriak, hitz arrotz eta jatorrak, jakintza hizkuntza eta herri esaerak nahastean irauli dizkigu liburuan.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaste
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:04
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 iz. 2 adlag.: / AS: . gizon eta emakume nahaste dantzan
ibiltzea nahastean
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. nahastean
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: izenondo gisa ere erabiltzen
da.
- Erabakia: BAgiria
(1998-10-30): izen eta adizlagun, biak, izan daitekeela
adieraziko da. Bigarrenerako honako adibide hau: . gizon eta
emakume nahaste dantzan ibiltzea
Aztergaia: nahastean
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-n: -an.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nahaste
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahaste-borraste
iz. Nahaspila, nahas-mahasa. Ilunabarrean nahaste-borraste handi bat zen erromeria.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahaste-borraste
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
errima-bikoteak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastegabe
adj. Nahasgabea. Gu, fededun nahastegabeak. Damu garbi eta nahastegabea.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastegabe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-gabe.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasteka
1 adb. Nahasian. Ingeles multzo bat, aleman kolpatu batzuekin nahasteka.
2 iz. Nahastea. Aski nahasiak daude gure arazoak, nahasteka berrien premia sumatzeko.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasteka
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 adlag. 'nahasian'. 2 iz. 'nahastea'.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
1 adlag. ('nahasian'); 2 iz. ('nahastea').
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "eta ?: nahasketak egiten
dituen teknikaria zinean etabikoizketan. Hauta-Lanerakoak ere
jaso du beste adiera batean bada ere" nahastekari
(1996-05-20)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastekari1
iz. Nahaslea, nahastaria. Ik. nahaspilari; endreda-makila. Gizon batek erein zuen bere landan ogi-bihi garbia, baina, gero, zenbait nahastekarik egotzi zuen gainetik hazi gaiztoa.
nahastekari2
iz. Nahastura. Sorginek han egosten dituzte, laratz-pertzetan, gizon eta emakumeak zorarazteko nahastekari harrigarriak.
nahastekatu, nahasteka/nahastekatu, nahastekatzen
da/du ad. Ipar. eta Naf. Nahasi. Zahi bustia bihi lipar batekin nahastekaturik. Herrialde askotako
musikak trebeki nahastekatuz.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastekatu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:21
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
nahasteka(tu), nahastekatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Erabileremu dialektala
Ipar. eta Naf.
Forma baten adiera(k)
nahasi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastekatze
iz. Nahastea. Ezinbestekoa eta noraezekoa dela nahastekatze hori, badakit, baina
bereizten saiatu behar genuke nahasten baino areago.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastekatze
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahasteria
iz. Zah. g.er. Nahasmendua.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahasteria
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
nahasmendua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastu, nahas, nahasten
da/du ad. Nahasi.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:HBB
|
1996-01-23
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:02
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa s.u. nahasi.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, nahas, nahasten. ad. h. . nahastu da/du
nahasi
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
nahastu, nahas, nahasten.
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da
Ik. . nahasi
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahastura
iz. Zenbait gai nahasiz sortzen den gauza. Hogeita hamar bat kiloko mirra eta aloe nahastura zekarrela.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahastura
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau91
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1996-01-23
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'zenbait gai nahasiz sortzen den gaia'.
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
zenbait gai nahasiz sortzen den gaia (Cf. : 'nahasmendua').
nahasdura
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "Ez al da nahikoa bietako
bat: edo ?" nahastura nahasdura (1996-05-20)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
nahi1
1 iz. Zerbait nahi izatea; norbaitek nahi duen gauza, zerbait egiteko gogo edo asmo
finkoan gauzatzen dena. Ik. desira; gurari. Nire gogo eta nahia ahotan hartu dutenez gero. Horretarako nahi hutsa, ondore gabeko nahia, eragin-indarrik gabekoa, ez dela
aski izango (Ik. nahikunde). Ez zuen beste nahirik, bere bizitza honetako egunak han igarotzea baizik.
Bere nahiak betetzeko. Jabearen nahiaren kontra. Zure nahiz egin zenuelako.
2 iz. (Partizipio burutuaren eskuinean). Ik. bizinahi; esanahi; gaizkinahi... Mundu hau utzi nahia sartu zitzaion buruan. Gurasoei agertu zien neskatxa harekin ezkondu nahia. Bake itxurak gorde nahia, bakerik ez zen lekuan.
nahia egin Nahia bete, atsegin eman. Hori besterik ez bada, pozik egingo dut zure nahia. Egin bedi zure nahia.
nahira adb. (-en atzizkiaren eskuinean). Borondatera. Ez zen haren nahira erori. Jesus berehala jartzen da Jainkoaren nahira.
nahizko adj. Borondatezkoa. Bere nahizko behartasuna.
Estekak- HBO
Aztergaia: nahi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau93
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-05-28
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:Hletra
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:01
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 iz. 2 . junt. / AS: . Bizk nahi... nahi...
Bizk.: nahi txantxetan zoazela, nahi benetan zoazela
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: . nahia egin, nahira, nahizko
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: azpisarrera falta da
sarreran. nahi izaten nahi
- [E210]: 1- Sarrerak bereizi: . || 1-
Zehatzagoa delakoan gaude. nahi 1 / nahi 2
- [E210]: || 1- Kokapena aldatu: "nahi
2" hitzaren azpisarrera gisa. nahi... nahi...
- Erabakia: BAgiria
(1998-11-27): onartu egin da.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Egokiak dira ohargilearen proposamenak, eta
kontuan izateko eskatuko zaio H1.1 lantaldeari (H2.1 lantaldeak
proposatu dituen azpisarrerak ere jasoko dira, izenari dagokion
sarreran).
- Erabakia: EH-HB bateratzea
(2015-09-07): 1 iz. AS: : ; ; izlag.: . junt. AS: . nahi
1 nahia egin aberatsari guztiek nahia egiten
diote nahira nahizko nahizko
pobretasuna nahi 2 Bizk. nahi...
nahi... Bizk.: nahi txantxetan zoazela, nahi benetan
zoazela
Aztergaia: nahia egin
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH: AS: nahia(k) egin.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: adib. / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE:
- / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
egin: -a.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nahi
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
aberatsari guztiek nahia egiten diote.
Aztergaia: nahira
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2001-03-07
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH: AS: nahira (erori, ekarri, utzi, ari izan...).
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ra/-tara.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nahi
Aztergaia: nahizko
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:28
|
2001-03-07
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-zko.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. nahi
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
nahizko pobretasuna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2022-01-12
