26 emaitza soin bilaketarentzat - [1 - 26] bistaratzen.

soin
1 iz. Sorbalda. Ik. soinean. Eta ardia aurkitu duenean, bere soin gainean hartzen du pozik.
2 iz. Gorputza, soinekoen kokaleku gisa. Ik. soinean 2. Soineko arropen garbitasuna. Sabelerako eta soinerako behar ditugunak: jana eta jantzia. || Eta gurutze bat soinetik kentzen duela.
3 iz. g. er. Soinekoa, janzkia.

Aztergaia: soin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1996-07-04 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'giza edo gorputzaren goiko aldea' adierako 53 ager. jaso dira (IE-ZuAm 35, G 16 eta Or 2): soinean (+ soiñean, soiñian, soñean, soñetan; adib "gurutzea soñean zeramala") 37: IE-ZuAm 21 (Mat, EZ, Harb, SP, Gç, Egiat, Gy, Dv, CatUlz, FIr, Balad); G 15 (Mb, Cb, Ub, AA, Lard, Inza, Ir, SMitx) eta Or 2; soinera (+ -ñ-; adib. "nahi baninduzu zama soiñera goititzen lagundu?") 9: IE 7 (EZ, Gy, Dv, Etcham) eta Mb 1; soinetara 1 (Lç); soinetik (+ soñetik, soñetarik; adib. "gurutze bat egitea kopetatik bularrera, ta ezkerreko soinetik eskuñekora") 6, IE (EZ, Añ CatAN, CatB, Laph, CatR, CatUlz); soineko 1 (FIr: "70 tiro-gai bazituen soineko zorroan"); b) 'gorputza, soinekoen kokaleku gisa' adierako 212 ager., IE-ZuAm eta B-G da: soinean (eta aldaerak; adib. "Emazu ba soinean jauntzi kartsu hori") 180: B 37 (Añ, Mg, JJMg, fB, Azc, AB, Ag, A, Kk, Echta, Enb, Otx, Erkiag, Bilbao, Gand, Etxba); G 66 (Mb, GavS, Echag, Izt, Lard, EusJok, JanEd, Xe, Bv, Arr, Ag, Or, Tx, Ldi, TAg, EA, SMitx, Etxde, NEtx, Munita, Anab, And, Salav, Lab, Berron); IE-ZuAm 69 (EZ, Ax, O, Bp, Egiat, Dh, MarIl, Bordel, Gy, Hb, Laph, Elzb, Elsb, Jnn, Arb, HU, JE, StPierre, Barb 8, Ox, Const, Etcham, Iratz, Lf, Balad, Zerb, JEtchep, Ardoy, Xa); EB 8 (MEIG 4, Mde, Arti); soinera (+ suñera; adib. "Haren eskuz osoan behar soinera eta iatera, eri denian andre gabe gelditu galdu gizon egurra") 8: IE 6 (E, Lç, EZ, Dv) eta fB; soinetik (+ -ñ-; adib. "Jantzi... eta soiñetik ez kendu, arren") 9: IE 4 (UskLiB,Gy, Zby, Larz); G 4 (Mb, Bv, Berron) eta Gand; soineko (+ -ñ-, soñerako, soñetako; adib. "iduritzen zaut ene soineko arropa guzietarik atheratzen dela ez dakit zer bafada") 15: B 5 (Añ, fB 2, Echta, Balad); G 6 (Mb, AA, Izt, Xe, Sor, Tx); IE 4 (Ax, Hb, Elsb, Larz); c) 'gorputza' adierako 41 ager. B-G eta IE: soinean (+ -ñ-, soiñetan, suñean; adib. "Job deunari kalte egin nai zionean, eskatu bear izan izan zion baimena Jaunari, lena bere gauzak galtzeko, gero bere soñean ukitzeko ta gaitza emateko") 17: B 4 (JJMg, Itz, Altuna, Akes); G 7 (Inza 2, Ldi, Etxde, Zait 3); IE 6 (EZ 4, Ox, Xa); soñera 1 (Etxde: "sastakaia usoaren soñera eldu baño len"); soinetik (+ -ñ-; adib. "bestetan zuritsua, ateratzen da haren soinetik") 3 (EZ, Mde eta MAtx); soñeko 20: B 10 (Añ 6, Echta, Enb 2, Etxba); G 9 (Mb, Cb, AA, Arr, Bv, Salav); EZ 1 ("Guri ere biziaren iguzu mantenua, ahoko eta soñeko behar dugun iustua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'giza edo gorputzaren goiko aldea' adierako 8 ager.: soinean (+ -ñ-) 6 (M. Lekuona, J. Zaitegi; Otoizlari 1985; J. Arrizabalaga, J. Goikoetxea); soinerat 1 (Gure Herria 1953); soineko 1 (J.M. Lekuona); b) 'gorputza, soinekoen kokaleku gisa' adierako 66 ager.: soinean (eta aldaerak) 60: B 4 (F. Arrese Beitia, T. Agirre, Aita Martin Karmeldarra, J.A. Goiria); G 15 (R.M. Azkue, J.A. Ugarte, E. Olabide, E. Arrese, A. Arozena, J.A. Arkotxa, J. Zaitegi, Orixe, Gaztelu, M. Ugarte, Uxola, J. Garmendia); IE 9 (J. Saint-Pierre, Eskualduna 1902, P. Larzabal, A. Astiz Oderiz, Iratzeder, L. Etxezaharreta, F. Nesprias); EB-EgAs 32 (P. Laffite, N. Agirre, X. Mendiguren B., J. Apalategi, L.M. Mujika, F. Olariaga, Gramatika Batzordea, J. Etxaide, X. Gereño, A. Lertxundi, K. Ameztoi, M.E. Ituarte, I. Mendiguren, J.A. Arrieta, X. Olarra, P. Zabaleta, A. Juaristi, M. Landa, J. San Martin, Herria 1973, I. Elizegi); soñera 1, B (A. Zubikarai); soinetik 4: IE 1 (A. Astiz Oderiz); EB 3 (F. Juaristi, I. Azkune, I. Elizegi); soineko 1, B (Akordagoitia); c) 'gorputza' adierako 26 ager.: soinean (+ -ñ-, soinetan) 9: S. Onaindia; J. Gaztañaga, M. Manzisidor, I. Begiriztain, B. Latiegi; I. Artetxe; M. Mendizabal, J. Etxaide; soinetik (+-ñ-) 5: B 2 (J.G. Ibargutxi, I. Zubiri); G 2 (R.M. Azkue, J. Mirande); IE 1 (M. Courougnon); soineko (+ -ñ-) 12: B 3 (Akordagoitia, Lauaxeta); G 3 (I. Goikoetxea, J.L. Iriarte); EgAs 4 (F. Irigarai 3, Bertsolari txapelketa 1967); EB-EgAs 2 (X. Eguskitze, Egiluze).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

'gorputza' adierakoak: soñetatik : DFrec 1; soinean : DFrec 1; 'gorputza, soinekoen kokaleku' adierakoak: soinean : DFrec 2; soineko : DFrec 1.

Bestelakoak
Jatorrizko forma

giza soin.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'sorbalda'. 2 g.er. 'soinekoa, janzkia' / AS: soinean.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: soinez soin .

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

soinean (eta ikus leku-denborazko beste zein kasutan erabiltzen den, eta zein kasutakoari dagokion azpisarrera).

Informazio lexikografikoa
Adiera nagusiak bakarrik jaso dira

1 sorbalda; 2 soinekoa.

Forma batek ez d(it)uen adiera(k)

'gorputza' adiera baztertzea proposatzen du batzordeak (eta, hortaz, soin-heziketa ordez gorputz-heziketa eta soinketa ordez gimnasia erabil daitezela).

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: 'Hitz horren azpisarrera gisa sar daiteke soinez soin (Diccionario Retana de Autoridades del Euskera hiztegitik hartutako adibidea: Bi kaputxadun azken ethorriak bazoazin soiñez-soin, noizetik noizerat zerbeit elkharri erranez)'.

 - Erabakia: BAgiria (1999-07-23): 'ez da oraingoz onartu. Izatekotan, bigarren itzulian'.

soinbera
iz. g. er. Moluskua.

Aztergaia: soinbera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soinbera 2, J. Artaraz ("Molusku edo soinberak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinbera : AB38 3 ('molusco' itzuliak bi, eta bestea 'invertebrado'), LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu Izendegian aurkitu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinbera : EuskHizt, EskolaHE (soinberak), Lur EG/CE eta EF/FE (molusco / mollusque), PMuj DVC (molusco, de cuerpo blando) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: soinberak

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bera.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

moluskua.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: ik. oharra s.u. molusku (1996-05-20)

 - [E302]:  Soinbera hitza erabat baztertuko nuke. Egia da irakaskuntzan zertxobait erabili izan dela (neuk ere erabili izan dut), baina oso hitz anbiguoa da, eta termino desegokia taxonomian erabiltzeko. Molusku nahikoa da horretarako, nik uste. (2010-01-05)

soinburu
iz. g. er. Sorbalda.

Aztergaia: soinburu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-07-04 Bigarren mailan onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinburu (eta soin buru) 'sorbalda' adierako 3: Harb 2 ("Soinburutik soin burura eskua erabilteak adiarazten deraku Espiritu saindua, bi presunen amoriotikakoa prinzipio batetatik bezala"), Eguzk GizAuz ("ugazabok soinburuak jasoten dabez eta langille orrei jaten emoteko ardurea iñoren lepora jaurti"); eta ap. DRA, Liz ("Ala nola soinburu edo sorbalda ta indar andikoak pisu bera darama aisago erbelak baiño"), FIr in EEs 1928 ("Guzien lanak eta guzien soin-buruak bear lirezke Nafarroako sorkaldeko errietan, angotarrak euskaldun biurtzeko"), H ("Soinburutik soinburura bizkarra bi zehe zabal"); soinburu-giltz ap. DRA, Herr 1961 ("Daniel Tapia soldado gaztea bizikletan ibilki zen aratsaldeaz balia, noiz eta ere lerratu erori da: soinburu-giltza hautsi baitzaio"); sorburu 'sorbalda' adierako 4: Bv AsL ("eskuiko sorburuan gurutziaren señaliaz"), A BeinB ("Damutuaren sorburuan burua agertuteko itunea egin ebela irudian"), Urruz Zer ("Ezarri ziztan nere sorburuetan bi ego txikitxuok, eta esan zidan: atoz nerekiñ"), Or Eus ("Mutillak aga bi sorburuan, neskatxak saski ta zaku"); eta ap. DRA, Gco I ("Azkenik, Gurutzea bukatzeko edo osatzeko igarotzen degu eskua ezkerreko sorburutik eskuikora");

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'sorbalda' adierakoak dira: soinburu 1, Txill ("Hara — erantzun ohi dute irribarrez eta soinburuak altxatuz"); soin-buru 1, FIr (DRAn jasotako agerraldi bera), eta sorburu 2: Urruz Zer (OEHko testuinguru berean), J. Bergaretxe ("sorburutik zintzilik lepo-xerra lisatua tolesetan")// cf. soin-buruakdvandva, P. Mac Orlan ("Joana Hortilopitz eta Maria Azpilikueta haia haia zoatzin zeren eta, orduan, soin buruetan beldurra sartua baizitzaien").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinburu : HiztEn (sorbalda), LurE (besagaina, besaburua); sorburu : DFrec 2 ('jatorria' adierakoak), AB38 11 ('jatorria' adierakoak), AB50 1 ('jatorria' adierakoak), HiztEn (1 zerbait sortzen deneko gunea; 2 iturburua, jatorria; 3 sorbalda), LurE (jatorria...), Euskalterm 20 ('jatorria' adierakoak).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinburu : EuskHizt (besaburua, besagaina), HiruMila (1 espalda; 2 hombro), ElhHizt (espalda, dorso, hombro), EskolaHE (besaburua, besagaina), Casve EF (soinbürü: haut de l'épaule, de l'échine), HaizeG BF (dos), Lh DBF (1 haut, extrémité de l'épaule; 2 dos), DRA (1 espalda; 2 hombro), PMuj DVC (soin-buru: espalda, dorso, hombro); sorburu : EuskHizt (sorburu 1: jatorria...; sorburu 2: sorbalda), HiruMila (1 parte alta de la espalda; 2 hombro; 3 fuente, origen), ElhHizt (sorburu 1: origen, fuente, principio; sorburu 2: espalda, dorso, hombro), EskolaHE (jatorria...), Lur EG/CE eta EF/FE (origen / origine), Lh DBF (épaule), DRA (1 fuente, origen; 2 espalda; 3 hombro; eta sorpuru: naturaleza, condición), PMuj DVC (1 espalda, dorso, hombro; 2 origen, principio, comienzo); sorburuko : HiruMila (original, originario, ria); soinburu-giltz : Casve EF (soinbürügiltz: clavicule), Lh DBF (soin-buru-giltz: clavicule), DRA (clavícula), PMuj DVC (islilla, clavícula, asilla); soin-buru-ezur : Lh DBF (ceinture scapulaire); PMuj DVC: soin-buruan (a cuestas, en hombros), soinburu-azpiko (subescapular), soinburuko zain (vena subclavia), soinburu-larako (clavícula), sorburuko (espaldarcete).

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

h. sorburu. // EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako.

Informazio osagarria
Euskara batuan hobestekoa

ik. sorburu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n/-r-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

besaburua, besagaina; sorburua.

soinean
1 adb. Sorbalda gainean. Karga handia darabilte soinean Adamen umeek. Kapa soinean eta kanabera eskuan.
2 adb. Gorputzean (soinekoen kokaleku gisa). Galtzak eta atorra bakarrik soinean. Sotana larrutu bat soinean, kapa zahar bat bizkarrean. Errenterian dauka sorginaren fama, soinean janzten ditu lau edo bost gona. Soinean darabil egunero, daukan jantzirik onena. || Eskalapoiak soinean banabil bide horietan.
Loturak
Ohiko lexiak

Esaera zaharrak

Egurra dagienak leku gaitzean, ekarri beharko du soinean.

Aztergaia: soinean

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:07 1996-07-04 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Informazio lexikografikoa
Formatu erabaki gabeak

sarrera gisa ematekoa izan liteke; baina

Erabileremu dialektala

soin sarrerari dagokion azpisarrera.

soinean eraman
du ad.-lok. Soinean daraman mantala kendu du. Gurutzea soinean zeraman. Soinean zama pisu bat darama.
Ohiko lexiak

Aztergaia: soinean eraman

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: UF (IZE+ADI) 2023-02-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

soineko
1 iz. Jantzia. Ez didazue eman soinekorik biluzia nintzenean. Soineko zuri lihozkoa. Meza emateko soinekoak soinean. Soinekoak Esaurenak dira, baina mintzoa Jakobena. Berri hau aditu zutenean, soinekoak urratu zituzten eta negarrari eman zitzaizkion.
2 iz. Emakumezkoen jantzia, gorputz enbor osoa estaltzen duena, gerritik behera irekidura bakarra duena. Azken-azkeneko soinekoz jantzirik. Ezkontzako soinekoa.
3 iz. (Apaingarri edo estalgarritzat hartzen dena gauza abstraktu bat dela). Ik. soingaineko 2. Graziaren soineko ederra. Egiaren soinekoaz nahi zukeen estali gezurra.
Azpisarrerak

Aztergaia: soineko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-08-26 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

ja(n)zki, soineko.

soinekoak urratu
ad.-lok. Haserrea eta harridura adierazi. Sanferminetako kartelak ateratzen direnean, soinekoak urratzen dituzte denek; bozkatu ez, baina hitz egin bai.

Aztergaia: soinekoak urratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2019-10-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SOINEKOAK URRATU, HAUTSI. Rasgar(se) las vestiduras. Aphez handiak entzun zitueneko Salbatzaillearen hitzak, hautsi zituen bere soinekoak, hori zen blasfemioa bat entzun zuelako seinalea. Lg II 262. Bere lagunak, berri au aditu zutenean, soñekoak urratu zituzten eta negarrari eman zitzaiozkan. Lard 183 (v. tbn. 447). Baita Kaifasek ere deadar / soñekoak urraturik. Balad 237.

adib.: soineko 1 iz. Jantzia. Ez didazue eman soinekorik biluzia nintzenean. Soineko zuri lihozkoa. Meza emateko soinekoak soinean. Soinekoak Esaurenak dira, baina mintzoa Jakobena. Berri hau aditu zutenean, soinekoak urratu zituzten eta negarrari eman zitzaizkion. // urratu1 1 da/du ad. Papera, oihala, larrua eta kidekoak lanabesen laguntzarik gabe hautsi. Soinekoak urratu zituen esanaz: "Biraoa esan du". Tenpluko oihala goitik behera urratu zen. Paketearen azal lodia behingoan urratu zuen. || Irud. Haren otoitzak hodeia urratzen du eta zerura hegan egiten.

soinekoak urratu 2, Berria (“Aldiz, EAJk, Aralarrek eta EBk soinekoak urratu zituzten”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

soinekoak urratu 9: Elizen arteko Biblia 5 (“Jonatanek, soinekoak urraturik, burura hautsa bota eta otoitz egin zuen”), Jose Antonio Mujika 4 (“Garrasi egin zuen Bagoasek, eta, soinekoak urratuta, negarrez hasi zen zotinka eta hasperenka”).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa soineko sarreran.

soinez soin
adb. Ipar. g. er. Pertsonez mintzatuz, ukondoz ukondo; gauzez mintzatuz, elkarren ondoan. Ik. soinka 2. Kofoinek ez dute behar soinez soin: batetik bestera uzten da hiru urratseko hutsarte bat.
Loturak

Aztergaia: soinez soin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinez-soin 5: Gy 2 ("Bi mula zoazen soiñez-soiñ bidean, / Konpai konpañero batasun onean", "Ibai batek ditu biak separatzen; / Zubitzat han ezta soliba bat baizen: / Zoiñtan andreier bi soiñez soiñ yarririk, / Pasa ez bailaizte salborik"), Dv Lab ("Kofoinek ez dute behar soinez-soin: batetik bertzera uzten da hiru urhatsetako huts-arte bat"), Or Mi ("Eltzen diote elkarri, iñarrosten dire, makurtzen eta zutitzen dire, oñez oin, soñez soin"), Etxde JJ ("Piarres, naitanaiez espatsu gelditu bear berak soiñez-soin orrelako salaketarekin joango balitzaie, bai-baitzekin sobera etzutela bere onez eginen olakorik"); eta ap. DRA, A EY III ("Soinez soin eragutan tie gizak gizon horiek"), Atheka ("Bi kaputxadun azkenethorriak bazoazin soiñez-soin, noizetik noizerat zerbeit elkharri erranez").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinez soin : HiztEn (AS), LurE (AS) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinez soin : EuskHizt (AS), ElhHizt (AS: uno junto al otro, codo con codo, hombro con hombro), EskolaHE (AS), Casve EF (côte à côte, s'appuyant l'un contre l'autre), HaizeG BF (se côtoyant), Lh DBF (se cotôyant, s'appuyant l'un contre l'autre), DRA (adib., s.u. soin; eta soiñez-soin: 1 trasladar cosas entre varios, entregándoselas uno a otro, p. ej. tejas, ladrillos; 2 tocándose, apoyándose uno en otro como los bueyes uncidos), PMuj DVC (soinez-soin: 1 de mano en mano, cuerpo a cuerpo, en cadena; 2 codeándose, codo con codo, hombro con hombro; 3 eludiendo los bueyes la carga: apoyándose en el hombro del otro); soinez-soinkariak : PMuj DVC (hormiguillo, línea de obreros que pasan los materiales de mano en mano) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. oh. s.u. soin.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

soin sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

elkarren ondoan, ukondoz ukondo.

soingain
iz. Sorbalda. Ardia aurkitu duenean, bere soingainean hartzen du pozik.

Aztergaia: soingain

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-07-04 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soin + gain 8: a) 'besagaina' adierako iz. oso 2: Ldi UO ("mutillak al ba'lu auzo-soingaiñean burua atsedendu!"); JE Ber ("Jiten zaiku emeki, urrats luzean haatik, soin-gaina den-gutien bat aitzinera") // ik. ap. DRA, Dv Has 49,15: "Bere soingaina jautsi du bizkarka eramateko"; a') postpos. gisa 5: Monho ("Agertzen badire frunteran Bere musketak soin-gainetan Kokardekin!"); Gy ("Baiña zer erran dauk beharri xilora? / Hurbillsko zabillken hark ezen sudurra; / Hire soiñ-gaiñean zaukala atzaparra"); Etcham ("Itzain bat zohan bidean idi-orgen aintzinean, akulua soin gainean"); Ir YKBiz ("arkitu duenean, bere soin gañean artzen du pozik"); TAg Uzt ("Ni bezelako agure zarrak soingañean dakarkin dana ere zarra ta zarpilla dik") // ik. ap. DRA, Dv ("Soin-gainean eraman zuen bere aita"); Harriet ("soingainetan darama"); b) 'jantzia, kapa' adierako 1: Or Tormes ("Biamonean yagita asi zan galtzak eta yipoea ta soingaña ta kapea iñarrosten"); soingaineko 'kapa' adierako 17: Or Mi 5 (adib.: "oin-utsik eta soingañeko gabe", "Lasterkariek bertan burua apaldu ziñetenean eta soingañekoak eskatu"); Ir YKBiz 6 (adib.: "utzi zaiozu soingañekoa ere", "Bere soñekoak erantzi ta purpurazko soingañeko bat yantzi zioten"); TAg Uzt ("soingañeko mea sorbalda-gañean jarrita"); MEIG IX ("Elurrak bere soingaineko zuripean estali zuen belarra"); Mde Pr 2 (adib.: "Soingainekoak, burutakoak eta euritakoak jaso zituzten"); Osk Kurl 2 (adib.: "gomitatuei soingainekoa, kapela, ta enparauak eman, eta athea hetsi zuan"); ap. DRA, gainera, He Lk 6,29 ("Soingainekoa johan darotzunari, eztizozula jaka ere debeka").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soingainean 1: X. Mendiguren E. ("arroparen gainean itsaslapurren garaiko kapa haundi bat soingainean eta hegal zabaleko kapelua"); soingaineko 'kapa' adierako 18: Ker Didaje ("Norbaitek soin-gaiñekoa kentzen ba'dautsu, barruko jantzia be emon egiozu"); ZugKer ("soingañekoa saldu dezala ta erosi dezala ezpata"); Hitz egin! 3 (adib.: "Zuek josiko duzue nire soingainekoa?"); IkastolaGazt 1978 2 ("Saulek soingaiñekotik oratu eutson eta soingaiñekoa urratu zan"); Etxde ("Soin-gaineko edo txartes"); K. Santisteban ("Artizarren urrezko soingaineko distirakorrean nengoen"); J. Lekuona ("Soin-atal zauritua, soin-gaineko batez estalia"); I. Elizegi ("Soingainekotik atera eta hormazulotik sartu zen"); IBk-ko 3 (Jn 13,4; ap. E. Agirre: "Jesus afaltzen ari zen bere ikasleekin eta jaiki zen mahaitik, erantzi zuen soingainekoa eta, esku-zapi bat harturik, bere gerrian lotu zuen"; eta ap. Itxi atea: "erantzi zuen soingainekoa"); Baietz ba! ("Gainean artilezko soingainekoa du"); Y. Arrieta 3 (adib.: "Ezkerreko masaila ebakita eta soingainekoa goitik behera urratuta dakartza honek").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soingain : HiztEn (sorbalda), LurE (besagaina, besaburua); soingaineko : AB38 1 (capa), HiztEn (berokia; kapa, kapusaia); LurE (janzki luzea...), Euskalterm 1 (guardatodo, sobretodo) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soingain : EuskHizt (batez ere naf. besagaina, besaburua), ElhHizt (hombro; abrigo, sobretodo, capa, gabá), HiruMila (hombro; sobretodo, vestido; crucero anterior del caballo); EskolaHE (besagaina, besaburua), Casve EF (dessus de l'épaule), HaizeG BF (dessus de l'épaule), Lh DBF (dessus de l'épaule), DRA (hombro; sobretodo, vestido; AN-lez - crucero anterior del caballo), PMuj DVC (soin-gain - hombro; AN crucero anterior del caballo; sobretodo, abrigo, capa, gabán; hombreras); soingain-ezurrak : PMuj DVC (cintura escapular); soingainta : DRA (R - carga al hombro), PMuj DVC (carga al hombro); soingaintxo : PMuj DVC (sagula, sayuelo); soingaineko : EuskHizt (janzki luzea...), ElhHizt (prenda de abrigo; abrigo, gabán, capa, sobretodo; guardapolvo), HiruMila (capa; abrigo, vestido, traje; trapo o saco que ponen al hombro o en la espalda para llevar cargas), EskolaHE (janzki luzea...), Lur EG/CE eta EF/FE (capa/cape), Casve EF (manteau), HaizeG BF (manteau, couverture), Lh DBF (manteau; couverture), DRA (BN?, L? - capa; AN-b - trapo o saco que ponen al hombro o en la espalda los esportilleros; vestido, traje, abrigo), PMuj DVC (soin-gaineko -BNL. capa, abrigo, sobreropa; saco en el hombro para cargar pesos; soingaiñekoak escapulares).

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako.

Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

iz. gisa duen erabilera azter eta jaso.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

besagaina.

soingaineko
1 iz. Jantzi luzea, mahukarik gabea, soina eta besoak estaltzen dituena eta soinekoaren gainean ipintzen dena. Ik. kapa. Bere soinekoak erantzi eta purpurazko soingaineko bat jantzi zioten.
2 iz. (Apaingarri edo estalgarritzat hartzen dena gauza abstraktu bat dela). Ik. soineko 3. Elurrak bere soingaineko zuripean estali zuen belarra.

Aztergaia: soingaineko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-08-26 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

soingaineko, beroki.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.: bere soinekoak erantzi eta purpurazko soingaineko bat jantzi zioten.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ko izengilea.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Bidalketa: ik. oh. s.u. abrigo.

soingurutze
iz. Lauoinekoetan, bizkarraren alderik garaiena, aurreko hanken gainean dagoena. Toreatzaileak laster sartuko dio zezenari soingurutzetik behera ezpata luze zorrotza.

Aztergaia: soingurutze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:37 2001-11-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. ap. DRA, soinkurutza bigungarri (testuingurua ikus EEBSkoetan).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soingurutze DNoticias 1994 ("Sarriaren gorputzaren luzera, muturraren estremotik isatsaren ezarpeneraino, 105 eta 110 zentimetro bitartekoa da, eta soingurutzeraino 69 zm.-ko altuera du"); soinkurutz(a) 3, M. Oñatibia ("Kordela extu-extuan artu bear da soinkurutzean", "Egiteko orri, "soinkurutza neurtu" oi deritzee", ""Beiaren edo idiaren soinkurutza onenbeste edo arrenbeste arrada da" oi diote"); soinkurutza bigungarri 1, M. Ugarte On egiñaren obaria ("ganbela bete gaztain [...] astoari ematea, soinkurutza bigungarri ta osterontzeko petralak, eta auen gaiñean zama jartzea baiño etzuen egin mutil sasoikoak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soingurutze : HiztEn (ik. eskapula) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soingurutz : HiruMila (ik. eskapula), PMuj DVC (soin-gurutz: omoplato); soinkurutz : DRA (omoplato), PMuj DVC (soin-kurutz: omoplato, paletilla, espaldilla, escápula); soinkurutze : Casve EF (soinkürütze: omoplate), HaizeG BF (omoplate), Lh DBF (omoplate) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Ik. eskapula / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: ""Toreroak laixter sartuko dion soin-gurutzetik beeera ezpata luze zorrotza" (Manuel Lasarte)" (2009-10-23)

soinka
1 adb. Ipar. eta naf. Sorbalda gainean, sorbaldan harturik. Ik. bizkarka. Egurra soinka eraman. Martinek bere ogiak soinka sarrarazten ditu.
2 adb. Ipar. eta naf. Elkarren ondoan, elkarri gorputzaz albora bultza eginez. Ik. soinez soin. Ardiak, soinka, hesi zulotik sartzen dira belazean. Soinka ari dira zure idiak.

Aztergaia: soinka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar. eta Naf.

soinkari
iz. g. er. Zamaketaria.

Aztergaia: soinkari

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-07-04 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinkari 3, Zait Plat ("soinkarietako batzu izketan eta beste batzu ixilik doaz", "Etzuten zilegi [...] soinkariari zama arintzen laguntzerik ere", "Esku-arte aundiko gizona izanik, inolako itzaldi ederra bezain errez asmatzen zizun soinkarien alderako tramankulu bat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinkari : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinkari : EuskHizt, HiruMila (carguero, ra; esportillero, ra; mozo/a de corde; portador/a de cargas), ElhHizt (carguero, -a; trabajador que lleva la carga), Casve EF (porteur, porte-faix), HaizeG BF (porte-faix), Lh DBF (porte-faix), DRA (carguero, esportillero, mozo de cordel), PMuj DVC (1 animal que tiene el vicio de ceder la carga al vecino; 2 transportador, cargador, changado, ganapán, esportillero, carguero, mozo de cordel) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari: -kari.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zamak eramaten aritzen den langilea.

soinu
1 iz. Hotsa. Ik. zarata. Gurdien soinua.
2 iz. fis. Material elastiko batean hedatzen den bibrazioa, pertsonen edo animalien belarriak entzun dezakeena. Soinuaren abiadura.
3 iz. Musika-tresna baten hotsa, belarriari atsegin zaion hotsa. Tronpeta-soinua. Arrabita baten soinu xarmagarria. Kanta soinuz, deiadarka eta zarataka irten ginen.
4 iz. Musika, batez ere herri-dantza saioetakoa. Dantzan eta jauzika dabiltza soinuaren hotsean. Hileta-soinua. Euskal abesti eta soinu alaiak.
5 iz. Eskusoinua. Soinua jotzen duten guztiak ez dira trikitilariak.

Esaera zaharrak

Nola soinua, hala dantza.

Aztergaia: soinu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1996-07-04 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:02

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

kolpesoinu, kolpe-musika tresna, kolpe-soinu tresna; soinu-uztai; soinua doitu.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'hotsa'. 2 (musika-tresna). 3 'musika, batez ere herri-dantza saioetakoa' / AS: soinu(-)jotzaile.

Informazio lexikografikoa
Adiera nagusiak bakarrik jaso dira

1 hotsa, etab. 2 musika-tresna.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I108]: "Erabileremuak (Hizk.), (Musika)..." (1993-02)

soinu banda, soinu-banda
iz. Film batean kontakizunaren lagungarri jartzen diren musika-pieza eta kantuen multzoa. Carlo Rustichellik zinemarako 400 soinu banda inguru egin zituen, eta Italiako zinema-zuzendari ospetsuenekin egin zuen lan.
soinu egin
ad.-lok. Hots egin, hotsa atera. Ik. soinua atera. Hitzak airean soinu eginez joan dira. || Putzura bota eta egin zuen soinu bat izugarria. Zintzarriarekin soinua eginez. Txirula-soinua egin dizuegu eta ez zarete dantzatu.
soinu jo
ad.-lok. Musika jo. (Batez ere soinu jotzen, soinu jotzeko eta kideko esapideetan erabiltzen da, aditz laguntzailerik gabe). Zilarrezko tronpetekin soinu joaz. Musikariak ere tresna behar du soinu jotzeko. Batzuek soinu jotzen, besteak kantari. || (Determinatzaileren bat hartzen duela). Nor bere gisara, eta batutarik gabe, soinua jotzen ari zirela. Hasiko zaizkizu txistulariak soinua jotzen eta besteak dantzan. Inoizko soinurik gozoenak jotzen hasi zen.

Aztergaia: soinu jo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2019-10-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SOINU JO a) Tocar música. (Empleado sobre todo en construcciones del tipo soinu jotzen, soinu jotzeko...). Tr. Documentado al Sur en unos versos vizcaínos de finales del s. XVII; no vuelve a aparecer hasta principios del s. XIX. Al Norte lo emplean Leiçarraga y Haraneder. Batzuek soñu jotzen, / kantari besteak. Biboliñakin soñu joten asten dira. Enb 196. Danboliñak gogara joko dite soiñu. "El tamborilero les dará gusto tocándoles diversos aires". Or Eus 22. Danbolin-andere ta senarra, / bata soiñu-jotzera, bestea dantzara. Ib. 66. Musikalariak ere tresna bear du soiñu jotzeko. Vill Jaink 56. Puskatu zazu tresna eta eztago soiñu jotzerik. Ib. 69. Mendi ta zelaietan barrena kanta-kantari ta soiñu-joaz [ibiltzeko gogoa]. "Cantando y tañendo". Berron Kijote 82. (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (kukurruku); Etxba Eib; Elexp Berg. (Con determinantes). Akordeoia edo filarmonika jo" Elexp Berg. Nola baki Marrukok jaiten / soñua txito dulzero / zenduzan etxizaduko. BBizk 4. Baldiñ soiñu deusik seiñalatzen ez duen bat jotzen badu klaroinak, nor preparatuko da gudurat? He 1 Cor 14, 8 (IBk, IBe turutak soinu jakina jo). Onelakoak dira irakurtzea, eskribitzea, kantatzea, soñua jotzea. AA II 50. Ara juan oi da ere bere onran soñu ederrak jotzera erriko musika edo soñulari-taldea. Aran SIgn 84. Zeiñ eztitsua ipar aixetan / joten zenduan soñua. AB AmaE 59 (ref. a una paloma). Sartzen da Dondolo txistu txiki batekin soñua juaz. Alz STFer 121. (s. XX). Amarmilla dukat, txin-txin soñua joten dabenak. Echta Jos 216. Bere danbolin-soiñurik aukerakoenak joaz. Mok 11. Ni naiz Petiri Danbolin / [...] nik jotzen diet goserik ere / denari soiñua berdin. "A todos toco igualmente mi tamboril". Osk Kurl 128. Deabruak oso pozik jotzen du dantzako soñua. MAtx Gazt 66. Oñatin alkateak danboliteroa jarri zuala egun danean soiñua jotzen ibiltzeko kalean, umeak jan gabe engañatzeko. And AUzta 66. Hasiko zaizkizu txistulariak soinua jotzen eta besteak dantzan. MIH 310. Nor bere gisara eta batutarik gabe soinua jotzen ari zirela. MEIG VI 135. v. tbn. Mg PAb 65. Echag 68. A BGuzur 110. Urruz Urz 35. Ag Kr 48. Altuna 32. Lab EEguna 101. TAg Uzt 158. Anab Aprika 24. Vill Jaink 174. Berze hirur aingeruek ioren dituzten tronpeta soinuakgatik. "Pour les sons des trompettes". Lç Apoc 8, 13 (He tronpeta jo). Denpora guztietan premiña osokua izan da [...] [penitenzija]. Penitenzija onen bidez salbau zirian Adan eta Eba. Soñu au beti legez joten da Eskritura santetan. Mg CO 3. Tocar el acordeón. Filarmonika koxkor batekin / Mariano munduz-mundu [...] obe zenduen soñua jotzen / onla ikasi bazendu. Tx B I 257. [Manolo Yaben] soñu jotzetik erretiratu zan da Ernanin jarri zan bizitzen. Neskatxa ta mutil gazteai soñu jotzeko lezioak eman da [...]. Uzt Sas 23. (Como eufemismo de 'pegar, golpear'). Gaztetxoak diranean atelekaren lekuan onena izango da belarriak luzatzea, eta au asko ezpada, soñua jo bear da ezurrik ez dan lekuan. AA II 86. Burruka orretara / ni ez nijua, / damutu egiñ zetak / soñu asko jua, / alkarri barkaiogun / oraindaiñokua. Auspoa 86-87, 79. b) Cantar (ref. a las aves). Ustegabeko kukuak jo ziela soñu. Etxde JJ 77. (Con determinantes). "Kukuak soiñua ongi jotzen du (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 206. Antxina jo eban ollaarrak goiseko soñuba. Jagi zaite. Mg PAb 67. Mingorra esaten da soñurik joten ez dabelako, dalako mutu ta ixilla. Ib. 179. Bazekiela berak ere Birigarroak adiña soñua jotzen. VMg 16. Baña gaizki jo zion / soñua kukuak. It Fab 55 (v. tbn. Inzag RIEV 1933, 415 kukuak soñua jo). c) Meter ruido; sonar. [Antonek] aize batzuek atera zituanian soñu-joaz, bota zion ere Mari Andresi bertso bat era onetan: [...].

adib.: soinu 4 iz. Musika, batez ere herri-dantza saioetakoa. Dantzan eta jauzika dabiltza soinuaren hotsean. Jo eta dantza, gazteok, danbolin soinuan. Musikariak ere tresna behar du soinu jotzeko. Hasiko zaizkizu txistulariak soinua jotzen eta besteak dantzan. Inoizko soinurik gozoenak jotzen hasi zen. Zilarrezko tronpetekin soinu joaz. Hileta-soinua. Euskal abesti eta soinu alaiak. Nola soinua, hala dantza (esr. zah.).

soinu jo 1, DiarioVasco (“Berastegi, aldiz, bost urte zituela hasi zen soinu jotzen, baina batik bat panderojole ibili da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

soinu jo 10: Xabier Etxabe 2 (“Festetan soinu jotzen jarduten zenean ez baitzuen inoiz senideen bisitarik nahi izaten”), Koldo Izagirre 3 (“Aitaita gerran, aita lanean eta biloba soinu jotzen: Eibarko Urki auzoko Altamira baserriko hiru belaunaldi ibili ziren Cuban”), Xabier Amuriza 3 (“Sutegiko esmerila kendu barik ibilten zan soinu joten bere”), Bernardo Atxaga (“Koadrodun alkandorako gizona hurbildu zitzaidan: "Zer moduz, Imaz? Soinu jotzen ibiltzen al haiz oraindik?”), Pako Aristi (“Nik beti pentsatu izan diat" ihardetsi zion Lizarriturrik, agian bere soinu-jotzearen helburua gogoan, "animalien ulua, marrua, nahi duan bezala, etengabe eragiten diegun heriotzaren aurrean gure bihotzak samurtzeko-edo asmatu duten defentsa dela, erruki eskaera bat bezalakoa!”).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Aditz-elkarte lexikalizatua da, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa soinu sarreran.

soinu jotzaile, soinu-jotzaile
iz. Musika-jotzailea; bereziki, herriko dantza-saioetan eskusoinua jotzen duen pertsona.

Aztergaia: soinu jotzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

marratxoa beharrezkoa dute sintetikoek.

soinu txiki
iz. Eskusoinu diatonikoa. Arratsaldean, Imuntzo eta Belokik soinu txikiari eta panderoari astindu ederra emango diete.
soinu uhin, soinu-uhin
iz. fis. Gorputz baten bibrazioak eragiten duen uhina, soinua transmititzen duena. Soinu-uhinen intentsitatea dezibeletan neurtzen da. Frekuentzia altuko soinu uhinak erabili dituzte erreakzio kimikoak abiarazteko.

Aztergaia: soinu-uhin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:011 2003-12-16 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh50 2022-05-10 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinu-uhin 1, Mde Po ("Soinu-uhinetan agertu-eta / biraldatuz doa izaiki oro / ttunttunak jo arte dantzaren beta").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soinu(-)uhin 11: Garraioa ("SONAR ekipoak frekuentzia altuko soinu uhinak bidaltzen ditu"), X. Mendiguren B. ("Irrataparatuak emandegi batetik igorritako soinu-uhinak hartzen ditu"), Teknologia/DBH ("Lan bera egin ahal izango litzateke soinu-uhinei dagokionez"), J. Suarez 3 (adib.: "Soinu-uhinak direkzio guztietan hedatzen dira"), Fisika Pr. 1995 ("Soinu-uhinak hedarazten dituen diapasoiaren bibrazioak"), Musika/5 2 (adib.: "Ur-uhinez esandako guztiak balio digu soinu-uhinentzat"), Teknologia/DBH 2 (adib.: "Proiektu honetan argi eta soinu uhinak nola jaso eta erabiltzen diren ikertuko dugu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinu-uhin : AB38 5, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinu-uhin : ElhHizt (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

LB: 49; ETC: 330

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ElhHizt: soinu-uhin (Fis.) onda acústica, onda sonora; Adorez: soinu-uhin: iz. (Fis.) honda musical; Labayru: 0 NolaErran: 0. Euskalterm: soinu-uhin. ZTHB-Fis: soinu-uhin (sin. uhin akustiko // onda acústica/onda sonora; onde acoustique/onde sonore; acoustic wave/sound wave).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

intentsitate 3 iz. Fis. Soinuaren nolakotasuna, soinu uhinaren anplitudeari lotua dagoena. Intentsitate handiko soinu uhinak erabiltzen ditu LFAS sonarrak. // sonar iz. Soinu uhinen bidez urpean diren gauzakiak atzemateko erabiltzen den tresna. Adituen arabera, sonarrek kalte handia egiten die itsas ugaztunei. Sonar-sistema berriak.

Lantaldearen irizpideak
Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Fisika arlokoa dela adieraziko da.

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-uhin.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa soinu eta uhin sarreretan.

Jakite-arloak

Fis.

soinua atera
ad.-lok. Hots egin, hotsa atera. Ik. soinu egin. Ez ezazu horrenbeste soinu atera jaterakoan. Ahalik eta soinu gutxiena atereaz. Soinu handia ateratzen du. Horrek ateratzen duen soinuaren gozoa!
soinuan
adb. Aipatzen denaren soinuari jarraituz. Jo eta dantza, gazteok, danbolin soinuan. Hobietarik ilkiak tronpetaren soinuan.
Loturak

Aztergaia: soinuan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2019-10-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SOINUAN a) (Precedido de gen. o tema nominal nudo). Al son de. v. SOINURA. Hobitarikan ilkhiak / tronpetaren soiñuan. Arg DevB 209. Nola deabruaren soñuan ixilduko ez du Jangoikoak bakarzaleai biotzetan ematen diena? Mg CC 186. Maria geurea / negarraren soñuan / yoten iletea: / ardaoa ta pipea / itzi daidazala. Zav Fab RIEV 1909, 37. Danboliñaren soñuan dantzan. Izt C 213. Pandero-soñuan kantatzen zuten. Lard 166. Ematen zunean limosna etzazula naihizan publika tro[n]peta sonuan. Samper Mt 6, 2 (Hual tronpeta sonuz). Gazte batzuek zebiltzan dantzan itxu-soñuan. Urruz Zer 97. Txistu-soñuen bere etzera sartu ei-zen. Akes Ipiñ 33. Udabarrian abes-soiñuan / txoriak umiak azten. BEnb NereA 55. Jo ta dantza, gazteok, / danbolin soiñuan. NEtx LBB 217. v. tbn. AB AmaE 378. Echta Jos 46. Enb 196. In SM Zirik 95. [Xoriek] Jainkoak berak erakatsirik dakiten soinu gozoan / ohantze berri baten egiten algarren amodioan. Xa Odol 197. b) (Precedido de tema nominal nudo). En son de. Trumoia asiten da / burruka soñuan. / Tximista bat jausten da / Peruren onduan. AB AmaE 340. Ni bake soiñuan nabill. Ag AL 162. Ni bake soiñuan noa. Ib. 157. Indarrean, gogorrean, guda soiñuan ioan bearko neuke, ta ori eztot nai. Ib. 130. (Precedido de adnom.). Asi zan negarrezko soiñuan eresi au esaten. Ag AL 31.

adib.: soinu 4 iz. Musika, batez ere herri-dantza saioetakoa. Dantzan eta jauzika dabiltza soinuaren hotsean. Jo eta dantza, gazteok, danbolin soinuan. Musikariak ere tresna behar du soinu jotzeko. Hasiko zaizkizu txistulariak soinua jotzen eta besteak dantzan. Inoizko soinurik gozoenak jotzen hasi zen. Zilarrezko tronpetekin soinu joaz. Hileta-soinua. Euskal abesti eta soinu alaiak. Nola soinua, hala dantza (esr. zah.). // txilibitu1 1 iz. Txistuaren edo flautaren antzeko musika-tresna txikia. Ik. txirula. Txilibitua jo. Artzainen txilibitua. Kanaberazko txilibitu bat. Txilibitu hotsa. Txilibitu soinuan dantzan.

soinuan : Aizu (“Denbora horretan, ordea, taldekideak ez dira geldirik egon, hainbat musika egitasmotan ibili baitira guztiak, eta hori nabaritu egiten da disko berrian, bakoitzak egindako musika bideak eragina izan duelako taldearen soinuan”), Elkar (“Euskadi sakonean. Gustatuko zaizu. Igual hangoak izango ziren zure arbasoak, indio bihurtu aurretik –esan dio Rober zuzendariordeak, adar soinuan”), Berria (“Hori sentitzen da, esaterako, txalapartaren soinuan”), EiTB (“IBI.-(adar soinuan) Ez dakit ba merezi duen... Kokolo bat da ta!“), Argia (“Azken urteetan, Euskal Herriko talde ugarik gitarren soinuan oinarritutako punk rock gogorra landu izan dute, Ameriketako Estatu Batuetako eta Eskandinaviako makina bat taldek egiten duten bezala, baina gutxik lortu dute beren nortasuna nabarmentzea, kopia hutsak egin gabe”), DiarioVasco (“Mihiluze saioko Kike Amonarrizek eta Ilaski Serranok luzatzen dute bertan, mariatxi soinuan, mintzalagun egiteko gonbidapena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

soinuan : Berria (“Ta, zergatik ez zarete zuek biok gela batean sartzen eta ni bestean? Aiorak, adar-soinuan”, “Duela 15 urte txalapartaren soinuan barna hasitako bilaketa lana ez da itsuan izan, musikagilea «ibilbide jakin batean» barneratu zelako, baina bidea «beste zerbait bihurtu zen»”), Herria (“Rivesalte balea gaindi heldu ginen tenoreko "pik-nik" tokirat, berehala euskaldun aroan jarriak mezaren hasteko prest, Besta Berriko oilar, zanpur, alardari banderari eta makilaria, dantzan klikaren soinuan, huntako soinulariak adin guzietakoak, errespetagarri eta hunkigarri baita milaka kilometretan ikustea atxikimendua xutik gostarik ezarri gauza eder horieri”), Koldo Zuazo (“Gaitzerdi Zabala izan balitz bazter-nahastatzaile bakarra! 1891n argitaratu zen Azkueren gramatika, Euskal Izkindea izenekoa, Dodgson ingelesak adar soinuan Gramática del Azkuence deitu zuena”), Fernando Rey 2 (“Txirularen soinuan mendia ibili egiten zen, eztanda egiten zuten malkarrek, elurrausoek, izotz-gauek, izarrek”), Iñaki Segurola (“Horra, bada, nola dabiltzan izenak joan eta etorri, uraren gainean dantzan edo, hobeki esan, hutsaren gainean dantzan eta mapagileek jotzen duten soinuan”), Joan Mari irigoien (“Zeren esmeraldak berezko edertasuna du, begietarik sartzen zaiguna, baina hitzak ere bere edertasuna du, izen airos baten soinuan edo poema baten errezitaldian belarritik sar dakigukeena, eta ez dago begia belarriaren aurka jarri beharrik...”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Ta, zergatik ez zarete zuek biok gela batean sartzen eta ni bestean? - Aiorak, adar-soinuan”), Monika Etxebarria (“Burezur horren azpian, samoiedoak, nyam-nyamdarrak, malgatxeak, fueginoak ospakizun arraroenetan aritzen dira, beren asaba zaharrak jaten dituzte, beren haurrak, tam-tamaren soinuan jirabiran dantzatzen dira konortea galdu arte”).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa soinu sarreran.

soinudun
adj. Soinua duena; bereziki, filmez mintzatuz, soinua erreproduzitzen duena. Film soinuduna.

Aztergaia: soinudun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:42 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinudun 2: Mde Po ("Izaro soinudun ozenak, aitzinako jainko zuzenak heietan baitziran jauresten marmorezko etxe goretan, gelditu ordea ez ziran"), Erkiag BatB ("Ez dau geiago ikusiko mutillak, ez Montsenyn, ez Katu nabarra kafetxe soiñudunean").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soinudun 4: B. Urkizu 2 ("lagungarri soinudunak: irratia, diskoa eta soinuzko eta ikusizko lagungarriak: telebista eta filme soinuduna"), Elhuyar ("XX. mendearen hasieran, irratiak azaldu ziren, eta soinudun zinea ere bai"), Athletic Club ("soinudun zinema").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinudun : AB38 7 ('sonoro', hauetan filme s. 1, oklusibo s. 1, s. zinema 1), Euskalterm 4; soiñudun : AB50 1 ('sonoro') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

film soinuduna.

soinugailu
iz. g. er. Musika-tresna.

Aztergaia: soinugailu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-07-04 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinugailu 2: Or Mi ("Eztañuzko txaliñari dirdir zeragionan eguzkiak; soiñugailuak asi itunan, eta Cri txaliñaren yabe"), MEIG ("Ez baita aski, prosaz bezala, besteren hitzen muina eta mamia adieraztea; haren hitzen musika ere, eta ez musika ixila, belarriek suma dezaketena baizik, nolabait ere berritu behar baita beste soinugailu baten bitartez").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soinugailu 2: X. Mendiguren B. ("Ofizialea sarrerako aterik hamar oinetara gelditu zen, ordena turutariak bere soinugailuari hotsa ateratzen zion bitartean"), Gte ("Neuk ere ezin ditut jasan mendi, baratze eta ondartzetara soinugailurik daramaten gizakume horik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinugailu : DFrec 2 ("bigarren hitzaldia eman du baserrietako soinugailuez: atabal, xalaparta, xistu...", "orma begiak musiko zoro eta itsu baten eskuak soinugailuz bezala ormakera miresten"), LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinugailu : EuskHizt, HiruMila (instrumento musical), ElhHizt (instrumento musical), EskolaHE, Casve EF (instrument de musique), PMuj DVC (instr. músico) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu iz.ekin.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

musika-tresna.

soinuka
adb. g. er. Soinu eginez, soinu egiten. Eskuineko belarria soinuka ari bada, arrotza dator etxera.

Aztergaia: soinuka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-11-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinuka (+ -iñ-, -ñ-) 5: Añ GGero (kanta-soñuka: "asten zan kanta soñuka ta, onela, bere gatxa ta aserrea aztuten jakazan ta soseguan gelditu" — Ax: "soiñuz eta kantuz hasten zela"); Ag Kr ("pleiteru zar batean tanboliña ta "Armonia de Arrondo" bakotxa beren txandan, soñuka"); Or 2 ("ene ezpainak legor ta soinuka belarri", "Ele-zatiak soiñuka iragan ziran"); MEIG-NEtx ("Eskultura eta musikak hutsune bera dute, soinuka hasten eta berrasten") // eta ap. DRA, A EY I ("Eskuiko belarria soñuka ari bada, arrotza dator etxera").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soñuka 1, A Aezk ("Eskuiko bearria soñuka äi bada, norbäitek ongi xardukitzen du").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinuka : EuskHizt (hurrenez hurren ASren adibidean, Orixerena: "hitz zatiak soinuka iragan ziren..."), DRA (soñuka) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

soinu eginez.

soinulari
iz. Musika-jotzailea, batez ere herri dantza saioetan eskusoinua jotzen duen pertsona. Ezteietan jotzen zuen soinularia. Kantari, soinulari eta dantzariak. Soinulariak bere gitarraren sokak eri puntaz ukituz.

Esaera zaharrak

Soinulariaren etxean, oro dantzari.

Aztergaia: soinulari

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau101
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-07-04 Lantaldeak besterik gabe onartua
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper