1.
(L, BN, S ap. A
; Dv, Ith 56, H) . (Gralmente. repetido).¡Socorro!, ¡válgame...!, ¡válganos...!."
Hel! hel!, au secours! au secours!"Dv.
"Ordinariamente se repite, pero sin h: hel-el-el! (S)"A.
Cf. heldu (4) y hela, con el que es confundido por algunos lexicógrafos como Duvoisin. Tr. Si bien las expresiones hel egin y helez (v. infra ) son bastante anteriores en los textos, hel como grito de socorro aparece en autores septentrionales desde finales del s. XIX (hay una curiosa documentación anterior, procedente de los ms. de Humboldt, en A Morf 730n.); al Sur se encuentra en Zaitegi.
Hel! hel! hel! deiadarrez. ZbyRIEV 1909, 105.
Eskualdunak hel-hel oihu egin orduko, trumilka badoazko Eskualdun irakurtzaleak. HU Aurp 198. Hel, hel guri!BarbSup 147.
Hel, Sokorriko Maria! / Emaguzu bitoria!Ox 61.
El! el! ona! atozte! atozte!ZaitSof 130.
Hel, Jauna, hel; galtzen ari gira!LeonMt 8, 25 (el resto de los autores septentrionales emplean aquí begira o salba gaitzazu).
Despotes, hel! Hel! Sinheslegai / egun bainago bildur handiz!MdePo 63.
Emazte garrasia bat: Hel! hel!JEtchep 116.
sense-2
2.(Sust.).Ayuda. Bainan sudurraren hel edo laguntza baitezpadakoena ez da hori: da airearen hartzea. JEMed 12.
azpisarrera-1
HEL-DEI.
"Invocation, heldei" Casve. Familia Saintiari hel-deiak. IpHil 268.
(Con alativo). "Zure gana dugu hel egiten (Ligouri 22), nous recourons à vous" Dv. "Zure gana hel egiten duten guzientzat (Ligouri 10)" Ib. s.v. hel. "Dar voces, llamando a alguien" A. Yaunaganat beraz hel egizue zuen beharretan. Mih 108.
Irakurtu-arau adituko ez nuenak, hel egin beza, othoi, liburuxkaren ondarrean jarria dutan hiztegirat. JEBer 6.
azpisarrerakoSense-2.2
(Con dativo). Jesu Kristori hel eginen diot; bihotz barren-barrenetik eginen diot oihu. DvLEd 209 (Cb Eg II 117 deitu).
Eskasten zitzaiotenaren biltzeko, Angeletarreko, Frantziako eta Italiako hiri aberatseneri hel egin zitzaioten. Prop 1906, 54.
Bertzenaz, hel egin zozu begitarte hobereneko laguntzaileari. ZerbMetsiko 187.
Hel egiten diote karrasiaka: "Gizon hazkarra baitzare, zato gure berextera!". "Ils lui demandent son aide"
.BarbLeg 137.
Debruaren beharretan girenaz geroz [...], zertako ez hel egin sorgin bati, debruaren apez bati?LfMurtuts 18.
Bai, hurbiltzen denean hiltzeko orena, / hel eginen dautzugu denek, Ama ona. (In SMitxAranz 226
).
Alesandro zazpigarrenaren sineste-araua ez onhartu nahiz, Eliz-Biltzar nagusi bati hel egiten ziotenak. LfELit 143.
azpisarrera-3
HEL-ESKATZE.
Petición de ayuda, de socorro. Deuserako ez du izan bere [Jainkoari] hel-eskatze eta erdi-sinestea. MdePr 371.
azpisarrera-4
HELEZ.
Pidiendo socorro. v. helka. Heiagoraz eta helez. Egiat 161.
azpisarrerakoSense-4.1
(hel helez) (SP, Dv (s.v. hel), A). Ezi behar-beharrenean, / hel helez egon naizenean, / etzitzauzte hurbiltu, ez heltu. OPo 48.