OEH - Bilaketa
194 emaitza xahu bilaketarentzat
Sarrera buruan (8)
Sarrera osoan (186)
- aditze
- agertu
- ahal
- aho
- aiduru
- aingeru
- 1 aire
- aitzin
- alargun
- aldeko
- aldi
- alegerarazi
- alegeratu
- alfer
- alferkeria
- alokairu
- 2 amatu
- 1 aments
- aratz
- arazki
- argi
- arraroki
- 1 arrosa
- arrunt
- atari
- 1 atxiki
- aurkitu
- aurten
- ausikika
- azoka
- 1 ba-
- bahu
- bait-
- 1 baita
- 1 bakun
- barna
- barne
- barreiatu
- batu
- bazkarite
- begira
- begiratu
- behar
- behar izan
- 1 beira
- bekatu
- 2 belar
- belarri
- belzkura
- berbera
- berotu
- berrogei
- bertan
- bestenaz
- bete
- betiere
- bezainbat
- bihotz
- bihurri
- birjina
- bista
- bizi
- bular
- burnatu
- deboziotsu
- desegin
- dibisio
- diru
- dirudun
- doble
- dohatsu
- donetzaile
- edertu
- egoile
- ehinera
- eliki
- eragotzi
- erdiraizkatu
- eskasdura
- 1 esku
- eskupe
- estakuru
- gain
- gar
- garbi
- garbitze
- gastatu
- giroztatu
- 1 goiti
- goitu
- gozo
- graziatsu
- guardia
- gutxi
- guzti
- hariztegi
- harrigarri
- hats
- hatsarregabe
- hobengabe
- hogei
- 1 huts
- ikuzaldi
- ile
- inaurkin
- intarte
- iraulpen
- jaugin
- kanaitate
- karako
- kehu
- keinu
- kiedo
- kirats
- konforme
- kontzientzia
- kulpable
- laño
- lehertu
- liho
- likistasun
- likistu
- lizuntasun
- lohi
- lohigune
- lotsa
- maliziagabe
- 1 manatu
- mihise
- minbera
- molde
- 1 muble
- nahibada
- neskatila
- nola
- ofrendatu
- ohore
- 1 on
- ondu
- ongi
- ontasun
- orduan
- orijinal
- oso
- osoki
- pausagia
- promenatu
- propio
- prudente
- puntxatu
- 1 puru
- rankore
- saihets
- satsuri
- senti izan
- sinple
- soraio
- soraiotasun
- sos
- suein
- tabal
- 1 taka
- termino
- tonagabe
- tonatu
- trangulatu
- txau
- txirula
- urrentze
- xagu
- xahutu
- xai
- xain
- xedatu
- xerku
- 1 xinda
- 1 xuri
- xuxen
- zatixka
- zerukarazko
- zikin
- zikindu
- zindu
- 1 zinti
- zuhur
- zuzengile
goiburua
senti izan.
sense-1
1.
(A),
sendi izan
.
Sentir; notar, percibir, barruntar. v. sentitu.
Tr. En textos vizcaínos sólo se encuentra algún ej. moderno. La forma sendi, propia de la tradición bajo-navarra y suletina, se extiende en el s. XX a toda la literatura septentrional. En DFrec hay 18 ejs. de senti, meridionales, y 8 (6 septentrionales) de sendi.
Kontenplatu behar dugu pasione sainduia / eta sendi bihotzian haren pena handia. E 29. Baldin badakusa ezen eriak eztuela asko sendi bere bekhatuén handitasuna. Lç Ins B 7v. Zeren senti baitut neure baitan eztudala arrazio den garbitasuna. Ber Trat 95r. Etxekoak inguruan senti badu ohoña. EZ Man I 137. Baldin plazer heken ondoan senti badu gaztigu handi bat harentzat prestatua dagoela. Ax 520 (V 335). Behorraren ustikoak eztitu sendi garanoak. O Pr 76. Senti nauzun bezain laster / noala hastantzera. Arg DevB 229. Gizonek eztie senti, / eztie deusik ikhusten! Gç 72. Hartaz lot non ere sendi baituzue gogortasunik. Mong 590. Gure salbazaliaren zauriak sendi [behar dütügü]. Bp II 53. [Etsaia] hurbill senti dugun bezaiñ sarri. Ch I 13, 5. Gauza argiago ta obeagorik oriek baño Pulpituan esaten ez dala askok senti dute, ta esan oi dute. Cb EBO 52. Senti ditugunean adiskide baten ungi egiñak. Mih 50. Jan gauzarik barrenean senti badute. "Huelen". It Dial 31 (Ur usain egin, Dv usmatu, Ip asmatu). Jaun larru zuria sendi / delarik harpetik. Bordel 95. Eztu haiñ laster bestiak senti berotasuna. Gy 162. Tristetasun aundi bat [...] / senti det geroztik. Bil 139. Zunbait bekhatü murtalez sendi badü bere büria ogendün. CatS 76. Neke pixu aundienetako bat senti izan bazuen ere. Aran SIgn 69s. Guztiz bire labañak / senti ditut emen. Xe 162. Orai ez dute senti sabeleko minik. Elzb Po 221.
(s. XX). Minik ttipiena ere ez zuen gehiago sendi. Barb Sup 34. Etzian sendi barneko minik. Const 21. Gauza gozorik senti badute / azkar erantxi eskuak. Tx B II 66. Ez al duzue senti Alpinetan eguzki urrea dagola oraindik? Or Mi 76s. Oa laisterka Donamarietara ta berela sentiko dun poza. Ib. 146. Iñoiz baño areago senti dute senti ere gaurkoan diru bearra. EAEg 17-3-1937, 1301. Gaxuxak sendi zuen ezteiliarrak haren alde zirela oro. Lf Murtuts 53. Mosuz beteteko gogoa senti izan eban neskatxak. Erkiag Arran 194. Zer zoramena sentiko degun. Basarri 13. Sosa sendi badu. Larz Iru 70. Bein senti izandako ederraren oroipen mingarria. Gazt MusIx 70. Jesusen deia senti badezu. MAtx Gazt 106. Lo zegolarik ere bere baitan sendi zuen lohiaren bentzutzeko. Ardoy SFran 306. Egiazko bakerik nehon ez da sendi. Xa Odol 250. Labean berotu ta miña senti duen lekuan jarri. Ostolaiz 74. Ene lana zen heieri sukarraren hartzea [...], zintzurreko min, eztul edo gripakirik sendi zuteneri. Larre ArtzainE 177.
v. tbn. Ud 106. Arr May 98. Etxde JJ 17. Olea 37. Uzt LEG I 188. Sendi: Mdg 126. Iratz 169. Mde Pr 98. Mattin 80.
(Con dat.).
Baldin senti badiozute abzes bilduma edo materiarik duela. Mong 591. Ez badiozu lehenbizian senti zure buruari indarrik asko. He Gudu 122. Zunbatere deüs ezpeitüt ene büriari sendi, haregatik etzirozüt xahü idoki. Mst III 46, 5. Gibel-aldetik zion / sendi usteldura. Zby RIEV 1908, 764.
Sentir; notar, percibir, barruntar. v. sentitu.
Tr. En textos vizcaínos sólo se encuentra algún ej. moderno. La forma sendi, propia de la tradición bajo-navarra y suletina, se extiende en el s. XX a toda la literatura septentrional. En DFrec hay 18 ejs. de senti, meridionales, y 8 (6 septentrionales) de sendi.
Kontenplatu behar dugu pasione sainduia / eta sendi bihotzian haren pena handia. E 29. Baldin badakusa ezen eriak eztuela asko sendi bere bekhatuén handitasuna. Lç Ins B 7v. Zeren senti baitut neure baitan eztudala arrazio den garbitasuna. Ber Trat 95r. Etxekoak inguruan senti badu ohoña. EZ Man I 137. Baldin plazer heken ondoan senti badu gaztigu handi bat harentzat prestatua dagoela. Ax 520 (V 335). Behorraren ustikoak eztitu sendi garanoak. O Pr 76. Senti nauzun bezain laster / noala hastantzera. Arg DevB 229. Gizonek eztie senti, / eztie deusik ikhusten! Gç 72. Hartaz lot non ere sendi baituzue gogortasunik. Mong 590. Gure salbazaliaren zauriak sendi [behar dütügü]. Bp II 53. [Etsaia] hurbill senti dugun bezaiñ sarri. Ch I 13, 5. Gauza argiago ta obeagorik oriek baño Pulpituan esaten ez dala askok senti dute, ta esan oi dute. Cb EBO 52. Senti ditugunean adiskide baten ungi egiñak. Mih 50. Jan gauzarik barrenean senti badute. "Huelen". It Dial 31 (Ur usain egin, Dv usmatu, Ip asmatu). Jaun larru zuria sendi / delarik harpetik. Bordel 95. Eztu haiñ laster bestiak senti berotasuna. Gy 162. Tristetasun aundi bat [...] / senti det geroztik. Bil 139. Zunbait bekhatü murtalez sendi badü bere büria ogendün. CatS 76. Neke pixu aundienetako bat senti izan bazuen ere. Aran SIgn 69s. Guztiz bire labañak / senti ditut emen. Xe 162. Orai ez dute senti sabeleko minik. Elzb Po 221.
(s. XX). Minik ttipiena ere ez zuen gehiago sendi. Barb Sup 34. Etzian sendi barneko minik. Const 21. Gauza gozorik senti badute / azkar erantxi eskuak. Tx B II 66. Ez al duzue senti Alpinetan eguzki urrea dagola oraindik? Or Mi 76s. Oa laisterka Donamarietara ta berela sentiko dun poza. Ib. 146. Iñoiz baño areago senti dute senti ere gaurkoan diru bearra. EAEg 17-3-1937, 1301. Gaxuxak sendi zuen ezteiliarrak haren alde zirela oro. Lf Murtuts 53. Mosuz beteteko gogoa senti izan eban neskatxak. Erkiag Arran 194. Zer zoramena sentiko degun. Basarri 13. Sosa sendi badu. Larz Iru 70. Bein senti izandako ederraren oroipen mingarria. Gazt MusIx 70. Jesusen deia senti badezu. MAtx Gazt 106. Lo zegolarik ere bere baitan sendi zuen lohiaren bentzutzeko. Ardoy SFran 306. Egiazko bakerik nehon ez da sendi. Xa Odol 250. Labean berotu ta miña senti duen lekuan jarri. Ostolaiz 74. Ene lana zen heieri sukarraren hartzea [...], zintzurreko min, eztul edo gripakirik sendi zuteneri. Larre ArtzainE 177.
v. tbn. Ud 106. Arr May 98. Etxde JJ 17. Olea 37. Uzt LEG I 188. Sendi: Mdg 126. Iratz 169. Mde Pr 98. Mattin 80.
(Con dat.).
Baldin senti badiozute abzes bilduma edo materiarik duela. Mong 591. Ez badiozu lehenbizian senti zure buruari indarrik asko. He Gudu 122. Zunbatere deüs ezpeitüt ene büriari sendi, haregatik etzirozüt xahü idoki. Mst III 46, 5. Gibel-aldetik zion / sendi usteldura. Zby RIEV 1908, 764.
sense-2
2.
(Aux. intrans.).
Sentirse.
Noiz ere sendi beitate pasione zonbaitez ajitatürik. Mercy 29. Istituto berri argana guztiz zaletua ta emana senti zan. Aran SIgn 107. Orañ oso mudatua senti naiz. Arr May 132. Uda berriyan senti gerade / alaitasunez beteak. Ill Pill 3. Betikor senti naiz / Jainko-iduria. Or Poem 518. Nola senti ziñen aita-amak jan ondoren? Mde Pr 71. Izen eder horren gai gu ez gira sendi. Xa Odol 237.
Noiz ere sendi beitate pasione zonbaitez ajitatürik. Mercy 29. Istituto berri argana guztiz zaletua ta emana senti zan. Aran SIgn 107. Orañ oso mudatua senti naiz. Arr May 132. Uda berriyan senti gerade / alaitasunez beteak. Ill Pill 3. Betikor senti naiz / Jainko-iduria. Or Poem 518. Nola senti ziñen aita-amak jan ondoren? Mde Pr 71. Izen eder horren gai gu ez gira sendi. Xa Odol 237.
sense-3
3.
Lamentar.
Benetan senti diat ire urratsaren baldarkeria. Etxde JJ 125.
Benetan senti diat ire urratsaren baldarkeria. Etxde JJ 125.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
