Euskararen Gramatika

33.2.2. -(e)la menderagailua, eta subjuntiboa ere

33.2.2a Ahozko hizkeran, Hegoaldean batez ere, -(e)la menderagailua ezartzen zaio askotan ondorio perpausari: Hain ondo mintzatu da, txundituta utzi dituela denak. Erabilera horrek, ordea, ez du tradiziorik, eta orain baino lehenagoko testuetan ez da ageri kasu bakan batzuetan izan ezik. Gaur egungo testuetan maizago ageri da: Hain dago ziur, nire fedea ere kolokan jartzea lortzen duela (Berria); Hain ziren narratsak, ez zirela sinesgarriak (Berria); Orain, berriz, hainbeste arindu da, haizeak eramaten duela (Argia); Hainbeste handitu da eze, jendartea bi multzotan banatuta irudikatzen dela (Berria) —eze morfemarekin—. Euskara jasoan eta zainduan, hala ere, aurreko paragrafoetan aipatutako moldeak erabiltzen dira batez ere, hau da, -(e)n edo bait- menderagailua daraman menderakuntza, perpausaren aurrean ondorio-morfema duena, edota alborakuntza³⁰³.

33.2.2b Kuantifikatzailea edo kualifikatzailea daraman osagaia baieztatuz ez, baina ezezka, galdezka, agindu moduan edo nahi-behar gisako modalitatean ematen denean, ondorio perpausa subjuntiboan eman izan dute lehengo autoreek: Ez da Jainkoa halako moldez miserikordios, non justiziari bidegaberik egin diezaion (Axular); Signo bisible batek hainbat botere ahal duke, non salbamenduko gauzan gure kontzientziak zertifika eta segura ahal ditzan? (Leizarraga); Egizu hainbat zeure otoitz onez eta arertekotasunez, non hauekin batean ardiets dezadan orain Jainkoaren grazia (Materre); Behar genuke […] halako moldez […] aitzinerat gobernatu, non azken finean, Jainkoaren miserikordiarekin batean erdiets dezagun guretzat ordenaturik eta prestaturik dagoen bozkarioa (Axular). Esaldi hauetan ukatzen, galdetzen edo agindu nahiz modalitatearen pean ezartzen dena ez da aurrekariaren eta ondorioaren arteko erlazioa. Erlazio hori ez da zalantzan jartzen. Baieztatzen ez dena aurrekariaren gauzatzea da, eta horrek eragiten du ondorioa subjuntiboan emana izatea.

³⁰³ Garatek okertzat jotzen du -(e)la menderagailuaren erabilera hau. Hain ona zen, denek maite zutela esaldiaren lekuan Denek maite zuten: hain zen ona gisakoak erabiltzea proposatzen du (1988: 207).