Euskararen Gramatika

32.6.2. Mailaren alderaketa

32.6.2a Hain morfema usu erabilia izan zen konparazio perpaus hauetan XX. mendea arteko idatzietan; handik aurrera, autore gutxiren lanetan baizik ez da ageri²⁸³. Ordena finkoko egitura eratzen du, esan bezala, eta konparazio morfema nola da maiz, baina zein (eta) ere ohikoa da; bizkaieraz zelan eta gipuzkeraz non ere erabiltzen dira inoiz. Adjektiboekin zein adberbioekin joan daiteke. Hala, izenondoarekin: Iturburura joatea ez da hain makur handia nola den tarteko horietan gelditzea (Villasante). Predikatiboarekin: Eztia erremediotako hain ona da, nola janaritako (Duvoisin); Zeren da guztiz hain gogorra zein diamantezko harria (Mikoleta); Bere atsekabea […] izan arren hain sendoa zelan amarena (Mogel); Hain zegoen kontentu gure aberea, non dagoen Txinako enperadorea (A. P. Iturriaga). Adjektibo gisa erabilitako izenarekin: Euskara bat zen beretzat, eta hain euskara hangoa zein hemengoa (Mitxelena). Orobat, adberbioarekin: Hain ongi pagatu behar da bata nola bertzea (Axular); Hain laster etorri ohi da bere haserrea zein eta bere errukia (Añibarro); Sekula ez da zaldunik izan damaz hain ongi zerbitzatua non Lanzarote Bretainatik honantz zenean bildua (Berrondo).

Hain gorri nola eskarlata (Tartas) eta Hain zuri zegoen bere aurpegia zein argizagia (E. Azkue) esaldietako konparazioa prototipikoa da. Halere hain maite naute nola artzainak otsoa (Etxahun) esaldiak, berriz, agerikoa du zentzu ironikoa.

32.6.2b Inoiz halako morfema erabiltzen da hain morfemaren lekuan: Dozenaka tragatzen zituen aleak […], halako aisa nola antxoa baleak (Bilintx). Edo hainbat: Ez da deus hainbat segur denik nola baita herioa (Tartas). Ondoko testuan, berriz, berdin morfemak <hain + adberbioa> osagaiaren lekua hartzen du: Berdin irri egin dezake, berdin maita nola jakintsurik argituenak (J. Etxepare).

²⁸³ OEH s. v. hain: “Documentado desde Dechepare, es de uso general hasta el s. XX, en que se hace escaso: además de en algunos textos de menores pretensiones de corrección, sólo se encuentra en Echeita, J. Etchepare, ArgiDL (165), Barbier, Villasante, Arradoy [Narbaitz] y Berrondo”.