Euskararen Gramatika

32.1.3.3. Konparazio perpausak beste bat mendean

32.1.3.3a Konparazio perpausak beste perpaus bat izan dezake mendean, esaldia are konplexuagoa eginez, baina besteetan ikusitako jokabide bera dute horrelakoek ere. Hala, esate baterako, erreferentziazko terminoa mendekoaren mendeko denean, hura da agerian ematen dena: Bi eta bi lau direla bezain agerikoa da hori esaldiaren azpian [bi eta bi lau direla X agerikoa da] eta [hori X agerikoa da] perpausak iradoki ditzakegu; kasu horretan X agerikoa da da elementu komuna, konparazio gaia biltzen duena, eta horixe da isilpean dena, ohi bezala; bi eta bi lau direla mendeko perpausa da agerian ematen den sintagma bakarra —‘hori’ eta ‘bi eta bi lau direla’ dira konparazioaren terminoak—. Dirudien baino jende gehiago bizi da etxe horretan esaldian, berriz, [etxe horretan X jende bizi dela dirudi] eta [etxe horretan X jende bizi da] perpausak irudika ditzakegu; etxe horretan X jende bizi da da elementu komuna, konparazio gaia barnean duena eta isilpean dena; erreferentziazko terminoa, berriz, dirudi da, agerian dena —izan ere, ‘dena’ eta ‘dirudiena’ dira konparazioaren terminoak, lehen terminoa hura eta erreferentziazkoa hau—.

Adina morfemarekin eginiko perpausak adberbio sintagma eratzen duenean, aditzari dagokion ‘zenbatekoa’ da perpaus bietako osagaia; mendekoan isilpean da osagai hori eta nagusiari dagokiona, berriz, morfemaren beraren barnean ageri da. Futbola adina gustatzen zaio pilota esaldian, esate baterako, [futbola X gustatzen zaio] eta [pilota X gustatzen zaio] perpausak irudika ditzakegu, non X-k ‘zenbatekoa’ adierazten duen; mendekoan isilpean da X hori, eta nagusiari dagokiona, berriz, adina morfemaren barnean aurkitzen da.

32.1.3.3b Aurreko atalean esan den moduan eratutako konparazio perpausa izen sintagma baten, adjektibo sintagma baten edo adberbio sintagma baten osagai izan daiteke, edo, are, berak adberbio sintagma eratu. Mendeko perpausa dago batetik (Pm), aditza agerian denean -n menderagailua daramana; perpaus horrek, konparazio morfemarekin batera, konparazio sintagma eratzen du, hots, zenbatzaile sintagma (ZenbS), edo maila sintagma (MaS); eta hau, esan bezala, izen baten, adjektiboa baten, adberbio baten edo are aditzaren laguntzaile da. Honela irudika daiteke egitura hori, labur:

– [_IS [_ZenbS [_Pm Zuk bankuan gorde duzun] adina] diru] galdu du horrek jokoan

[_IS [_ZenbS [_Pm Zuk (gorde duzun)] adina] diru] gorde dut nik bankuan

[_AdjS [_MaS [_Pm Zu (zaren)] bezain] (pertsona) zoriontsua] naiz ni

[_AdbS [_MaS [_Pm Zu (bizi zaren)] bezain] urruti] bizi naiz ni

[_AdbS/ZenbS [_Pm Futbola (gustatzen zaidan)] adina] gustatzen zait pilota

– [_IS [_ZenbS [_Pm Zuk bankuan gorde duzun] baino] diru [gehiago] galdu du horrek jokoan

[_IS [_ZenbS [_Pm Zuk (gorde duzun)] baino] diru [gehiago] gorde du horrek bankuan

[_AdjS [_MaS [_Pm Zu (zaren)] baino] (pertsona) zoriontsu[agoa]] naiz ni

[_AdbS [_MaS [_Pm Zu (bizi zaren)] baino] urruti[ago] bizi naiz ni

[_AdbS/ZenbS [_Pm Futbola (gustatzen zaidan)] baino gehiago] gustatzen zait pilota

32.1.3.3c Ikusten den bezala, diferentzia bat bada berdintasunezko eta desberdintasunezko perpausen artean. Horiekin eratzen diren sintagmak —IS, AdjS edo AdbS— sintagma kuantifikatuak dira guztietan, hau da, kuantifikatzaile konparatiboa (KK) —zenbatzailea edo mailakatzailea— daramatenak. Berdintasunezkoek konparazio perpausaren barnean dute kuantifikatzailea, konparazio morfemarekin batera, eta hartatik kanpoan, berriz, desberdintasunezkoek, hori da aldea:

– [_IS [_ZenbS [_Pm Zuk (gorde duzun)] _KKadina] diru]

[_AdjS [_MaS [_Pm Zu (zaren)] _KKbezain] zoriontsu]

– [_IS [_ZenbS [_Pm Zuk (gorde duzun)] baino] diru [_KK gehiago]]

[_AdjS [_MaS [_Pm Zu (zaren)] baino] zoriontsu[_KK ago]]

Egitura horietako zenbatzaile sintagmak eta maila sintagmak dira, bada, konparazio perpaus. Perpaus nagusiaren osagai baten osagai dira beste sintagma baten barnean direnean, eta perpaus nagusiaren osagai, berriz, zenbatzaile sintagma bera adberbio sintagma denean.

Parekotasunezko perpausa, bere aldetik, aditzaren adberbioa da beti, adberbio sintagma parekatzailea. Honako hau da hartan eratzen den egitura:

[_AdbS [_Pm Zuek (prestatzen dituzuen)] bezala] prestatzen ditugu guk partidak