Euskararen Gramatika

32.1.2.7. Juntadurara irekiak

32.1.2.7a Konparazioaren osagaiok, azkenik, juntadurara irekiak daude. Osagai bakoitzak bi elementu edo gehiago izan ditzake. Hala, lehen terminoak (Erregearena baino txikiagoak dira zure etxea eta nirea); erreferentziazkoak (Zurea eta nirea baino handiagoa da erregearen etxea), konparazioaren ardatzak (Gurea baino handi eta dotoreagoa da erregearen etxea), edo multzo kuantitatiboak (Erregearenak baino gela gutxiago eta txikiagoak ditu gure etxeak).

32.1.2.7b Konparatuen arteko aldearen neurria nolabait seinalatzen duen diferentzia adierazlea erants dakioke kuantifikatzaileari desberdintasunezko konparazioan, multzo kuantitatibo konplexua eratuz. Aldearen neurria zehatza (bi metro luzeago, hiru urte geroago, lau kilo gehiago) zein zehaztugabea izan daiteke (askoz gogorrago, hagitzez zaharrago, apur bat gehiago, handixeago). Adierazle zehatzek bateragarriak izan behar dute, semantikari dagokionez, konparazioaren ardatzarekin (*bi metro geroago; *hiru urte lodiago; *lau kilo luzeago).

32.1.2.7c Parekotasuna adierazten duten esaldiek ere konparazio kuantitatiboaren osagaien antzekoak dituzte. Hala, Gazteak bezala ibiltzen dira helduak esaldian, adibidez, ‘helduak’ eta ‘gazteak’ dira konparazioaren terminoak, lehen terminoa hura eta erreferentziazkoa hau; konparazioaren ardatza, berriz, bezala morfemaren barnean da, aditzak adierazten duen ‘nolakoa’ baita konparatzen dena. Hau da alderaketa: [gazteen ibiltzearen nolakoa <-> helduen ibiltzearen nolakoa].

Bezain eta adina-ren antzera, bezala adberbioak morfema parekatzailea eta konparazio morfema biltzen ditu. Pentsa daiteke, honetan ere, bez- eta -hala morfema bikoitzaren lotura dagoela; hala morfema parekatzailea izango litzateke, eta bez- erreferentziazko elementuarekiko lotura bideratzen duen konparazio morfema. Baina zati biak batean urtuta daudenez, erreferentziazko terminoa eta bezala morfema konparatiboa biltzen dituen multzoa eratzen da —gazteak bezala, adibidean—.

Hauetan ere isilpean utzi daiteke konparazioaren lehen terminoa, hizketaren testuinguruak hura eskuratzeko modua ematen digunean. Gazteak bezala ibiltzen dira esan daiteke, zeinetaz ari garen ezaguna denean. Erreferentziazko terminoa, ordea, ezin da isildu, ez eta harekin eraturiko multzoa ere (*Bezala ibiltzen dira helduak; *Ibiltzen dira helduak).