Euskararen Gramatika

30.6.3.5.1. -tzen, tzera eta -tzeko alternantziak

30.6.3.5.1a Badira bai -tzen eta bai -tzera perpausekin konbinatzen diren predikatu gobernatzaileak: saiatu, en(t)seiatu, aienatu… Bereizketa orokorra mendebalde/ekialde dela esan dugu, baina, hizkera bakoitzarena da aukera. Ekialdean: Nola oraidanik behar dugun, geroko begira egon gabe, ontasunean irautera eta perseberatzera enseiatu (Axular); Zein tenplearen profanatzen ere enseiatu izan baita (Leizarraga). Gipuzkeraz: Ta elkar ezagutzera saiatzen ez geralako (Barriola); Eta uste onekin kanta, musika, festa eta jostaketen bidez, bere konzienzi galduaren imurtzi eta kezkak aienatzera al guziaz saiatzen zan (G. Arrue). Saiatu predikatua tradizioan -tzeko osagarriarekin ere agertzen zen: Begira gurasoa, aurdun ez geratzeko saiatu ote zeran (Agirre Asteasukoa).

30.6.3.5.1b -TZERA/-TZEKO alternantzia du prest izan/egon predikatuak: Adiskide minduarena egiteko prest nengoen (Epaltza); Baina zure malurek hunkitu naute, haiek ematzearren zernahi egitera prest egoteko heineraino (Jon Muñoz). Alternantzia erakusten dute honako predikatu konplexu hauek ere:

-TZEN/-TZEKO zail(a)/erraz(a) izan: Ingelesek eta ipar amerikarrek gustuko duten izen original horietako bat da, eta haien hizkuntza aldrebesetan esaten erraza da (Zubizarreta); Sendatzen errazak diren gaitz infekziosoen ondorioz hiltzen dira urtero milioika lagun (Berria); Izkribua ez da irakurtzeko zaila (Arkotxa); Senarraren trajea saltzeko zaila da (J. Zabaleta).

-TZEN/-TZERA/-TZEKO trebe/abil izan: Bera zen polizien aurka edozer aurtikitzeko trebeena (Borda); Laurehun mila gudari ziren, ezpata erabiltzen trebeak (Elizen arteko Biblia); Trebe baino trebeagoa izan da beti hitz berriak sortzeko (Mitxelena); Etzen trebe izandu bere etxean Jesus artzera (Mendiburu).