Euskararen Gramatika

26.3.5.4. -ke atzizkia

26.3.5.4a Aldi oraineko eta iraganeko laguntzaile guztiek har dezakete -ke atzizkia, eta denbora-aspektu-modu adizki analitiko guztiekin konbina daitezke:

– sartzen dateke, ikusten duke / sartzen zatekeen, ikusten zukeen

– sartu dateke, ikusi duke / sartu zatekeen, ikusi zukeen

– sartuko dateke, ikusiko duke / sartuko zatekeen, ikusiko zukeen

– sar daiteke, ikus dezake / sar zitekeen, ikus zezakeen

26.3.5.4b Alabaina, gisa horretan eratu adizki analitikoek ez dute ez balio bera, ez funtzio bera sisteman. Lehenbiziko biak (sartzen dateke, ikusten duke / sartzen zatekeen, ikusten zukeen eta sartu dateke, ikusi duke / sartu zatekeen, ikusi zukeen) modalitatearen esparrukoak dira. Laguntzaileari -ke atzizkia ezarriz, mintzatzaileak erraten duenaz segurtasun osorik ez duela adierazten du (ikus § 26.6.3.2a). Haatik, [-tuko] oinarri duten adizki analitikoak bakan agertzen dira laguntzaileari -ke atzizkia gehiturik. Antzina geroaldia adierazteko erabiltzen zen: Orduan haren etxea pillaturen duke (Leizarraga); Emazteak zerengatik gaitz erranen dirate? / Handi eta txipi oro haietarik girade (Etxepare). Gorago erran dugun bezala (§ 26.3.5.2), sar daiteke, ikus dezake / sar zitekeen, ikus zezakeen adizki analitikoek ahalera adierazten dute.

Gorago ikusi dugu alegiazko adizkiek ere -ke atzizkia hartzen dutela (§ 26.1.5.2); adizki hauetan, alegiaren markatzailea da.