Euskararen Gramatika

26.3.5.3. Alegiazko paradigma

26.3.5.3a Sintetikoak izan ala adizki analitikoetako laguntzaileak, adizki jokatu guztiek daukate alegiazko paradigma, oraineko eta iraganeko aldietako paradigmen ondoan. Gorago erran dugu alegiazko adizkiak bi itxuratan agertzen direla, ba- aurrizkiaz lagundurik, edo -ke atzizkia bereturik. Ezaugarri hauek denbora-aspektu-modu adizki analitikoetara ekarririk, ohartzen gara adizki analitiko guztiak ba- aurrizkidun alegiazko formarekin elkar daitezkeela. Adizki hauek oro, baldintza irrealeko protasian erabiltzen dira (§ 34.5.2):

– sartzen balitz, egiten balu (baldintza irreal ez-burutuko protasia, Iparraldeko hizkerak)

– sartu balitz, egin balu (baldintza irreala burutuko protasia, euskalki guztiak)

– sartuko balitz, egingo balu (baldintza irreal ez-burutuko protasia, Hegoaldeko hizkerak)

– sar baledi, egin baleza (baldintza irreal ez-burutuko protasia, zuberera —XVI. mendean euskalki guztiek erabiltzen zuten—)

26.3.5.3b Haatik, -ke atzizkia beretua duten alegiazko laguntzaileak ez daitezke adizki analitiko horietan guztietan erabil; [-tuko] eta aditzoina oinarri dituzten adizki analitikoei mugatuak dira halako adizkiak. Baldintza irrealeko apodosian eta hipotetikoan erabiltzen dira:

– sartuko litzateke, egingo luke

– sar liteke, egin lezake

– baina ez **sartzen litzateke, **egiten luke eta **sartu litzateke, **egin luke