Euskararen Gramatika

26.1.7. Numeroa

26.1.7a Euskaraz numero komunztadura ere agertzen da adizki jokatuan. Gorago ikusi bezala (§ 26.1.6), adizkiak NOR argumentua lehen edo bigarren pertsonakoa den islatzen du pertsona marken bitartez; alabaina, NOR argumentua gu, zu, eta zuek delarik, pertsona markaz gain pluralgilea ere beretzen du adizkiak. Hauek dira NOR sintagmaren pluralgileak:

– -z(ki): zaigu vs zaizkigu (jatorrian -ki datibo markatzailea izanagatik, ematen du -zki pluralgilearen parte gisa berranalizatua dela)

– -z: doa vs doaz

– -tza: dabil vs dabiltza

– -it-: nauzu vs gaituzu

26.1.7b Hirugarren pertsona singularra eta plurala bereizteko, -(t)e pluralgilea erabiltzen da, hirugarren pertsona hori NORK (esan du / esan dute) eta NORI denean (esan dio / esan die). Baina ez da pluralgile horren erabilera bakarra, zu eta zuek pertsonen adizkien bereizteko ere erabiltzen baita (ekarri dizut / ekarri dizuet; egin duzu / egin duzue; zabiltza/zabiltzate; zenuen/zenuten), baita NOR pertsona zenbaiten pluralgile gisa ere: dago/daude; hago/zaude.

26.1.7c Adizki askok pluralgile bat baino gehiago dute pertsona beraren pluraltasuna markatzeko. Adibidez, -z ager daiteke -ke modu markaren aitzinean -it- pluralgilea indartzeko: egingo luke / egingo lituzke (eta ez **egingo lituke); ikusi ditu / ikusi dituzke. Gisa berean, *edin-en adizkietan -z eta -te- batera erabiltzen dira: zaitez, gaitezen, daitezen. Zalantzarik gabe, -it- eta -te- pluralgile zaharrak ihartu arau pluraltasuna berriz markatzeko beharra sentitu dukete hiztunek. Orobat, NORK 3. pertsona pluralekoa delarik, -te/-zte txandaka daude NOR singularra den edo plurala: naute, haute, dute vs zaituzte, gaituzte, dituzte.