Euskararen Gramatika

24.4.3. Objektuari begirako bigarren mailako predikazioa

24.4.3a Beste batzuetan objektuari begirako bigarren mailako predikazioa izaten dugu: Haurrak oinetakoak lokaztuta ekarri zituen; Paketea irekita aurkitu nuen; Biluzik ikusi zintudan hondartzan; Triste sumatu zintudan aurrekoan. Azpimarratutako elementuak beren perpauseko objektuari buruzkoak dira [oinetakoak – lokaztuta; paketea – irekita; zu – biluzik; zu – triste], eta objektuaren une bateko egoeraren berri ematen digute; ez dute adierazten ‘ekartzeko era’, ‘aurkitzeko era’, ‘ikusteko era’ edo ‘sumatzeko era’.

24.4.3b Subjektuari begirakoetan gertatzen zen bezala, hemen ere bigarren mailako predikatu modura kategoria eta era desberdineko elementuak ager daitezke: Gazte ikusten zaitut; Aldatuta sumatu zaitut; Eskiak hondatuak/hondatuta itzuli dizkidate; Dirurik gabe itzuli zidaten galdutako diru zorroa; Patxi txapelarekin ikusi nuen aurrekoan; Buruan txapela zuela gogoratuko dut beti aitona; Gudariak agintariaren aurrean ahuspez ikusi nituen; Peru hartu dut laguntzaile; Maren alkate hautatu dugu; Xabier lapurtzat salatu dute. Nolanahi ere, objektuari begirako bigarren mailako predikazioak subjektuari begirakoak baino murriztapen gehiago ditu, aditz trantsitiboen multzo txiki batek bakarrik onartzen baititu horrelakoak: egoera aldaketa edo toki aldaketa dakarten aditzak (gelako ordezkari izendatu naute; arkumea bizirik eraman nuen harakindegira; sagarrak garbitu gabe jan zituen) edo iritzi eta hautemate aditzak (esnea nahiago dut hotza; burumakur aurkitu dut alaba; triste irudikatzen ditut atzoko galtzaileak; txapelarekin gogoratuko dut beti aitona) izaten dira²²³.

²²³ Zehar-osagarriari begirako bigarren mailako predikaziorik ez da izaten (*Josuri bere notaren berri urduri eman diot; [Josu – urduri]), baldintza oso jakinak dituzten egitura batzuetan ez bada. Horien artean daude genitiboaren ordezko datiboa dutenak (Lokartuta atera zioten hagina Nekaneri; [Nekane – lokartuta]) edo egitura arazleak (Josuk Mireni lana zutik/mozorrotuta eginarazi zion [zutik – Miren]; Mireni zutik hitz eginarazi zioten alderdiko kideek [zutik – Miren]). Gaiaren azterketa sintaktiko baterako, ikus Odria 2015.