Euskararen Gramatika

24.4.1. Zer den bigarren mailako predikazioa

24.4.1a Lehen eta bigarren mailako predikazioaren arteko desberdintasuna ikusteko honako adibide hauek erabil ditzakegu: Nekatuta iritsi nintzen; Nekatuta gelditu nintzen (lasterketaren ondoren). Lehen adibidean bi predikazio daude, [ni — iritsi] eta [ni — nekatuta]; nolabait esateko, ‘iritsi nintzenean nekatuta nengoen’ adierazten du. Bigarren adibidean, ordea, interpretaziorik ohikoenean ez da ulertzen ‘gelditu nintzenean nekatuta nengoen’; nekatu predikatu nagusia da hemen, eta gelditu aditzak ez du adierazten ‘higitzeari edo jarduteari utzi’, baizik eta bereziki aspektua adierazten duen aditz arina da, ‘egoera batean gertatu edo suertatu’ edo antzeko zerbait adieraziko lukeena. Nekatuta bigarren mailako predikatua da lehen adibidean, eta predikatu nagusia bigarren adibidean.

Bigarren mailako predikazioa eta aditzaren adjuntuak ere batzuetan hurbil egon daitezke. Bakoitzaren izaera garbiago ulertzeko ondorengo adibidea erabil dezakegu: Edurne ederki ikusten dut. Eman nahi diogun adieraren arabera, izan daiteke moduzko adberbioa (aditzaren adjuntua), edo bigarren mailako predikatua. Ederki-k ikusteko era, gaitasuna, objektua (Edurne) zenbaterainoko zehaztasunez ikusten dugun, adierazten badu, aditzaren adjuntutzat hartuko dugu; baina ederki-ren bidez Edurneren une bateko ezaugarri bat edo egoera bat adierazi nahi badugu (‘nola dagoen’), orduan bigarren mailako predikatua izango genuke.

Gauzak horrela izanik, bigarren mailako predikatuak edo osagarri predikatiboak dira honako adibide hauetan azpimarraturik doazenak: Gustura irten ginen aretorik; Harro erakutsi zigun saria; Josuk triste deitu zigun herenegun; Alai ikusi genituen haurrak; Atsekabetuak/atsekabetuta joan ginen hiletara. Baina gogoan izan § 24.3.5.1 atalean esan duguna: gramatikariek irizpide desberdinei eman diete garrantzia predikazio-egituren sailkapenak egiteko unean. Guk lan honetan egitura hauen ezaugarriak azaltzeari emango diogu bereziki garrantzia.

24.4.1b Bigarren mailako predikazioa subjektuari begirakoa (triste joan nintzen hiletara) edo objektuari begirakoa (triste eraman ninduten senarraren hiletara) izan daiteke.