Euskararen Gramatika

10.3.2.5. Baiezko eta ezezko perpausak

Aipatu ditugun perpaus tipo guztiak, baiezkoak nahiz ezezkoak izan daitezke. Ezezkoak markatuagoak dira, eta horietatik abiatuko gara.

Ezezkoak

Ezezko perpaus guztietan ez (edo ezin) agertzen da: Autobusa ez dator; Autobusa ez da etorriko; Ez dator; Ez da etorriko; Autobusa ezin da etorri.

Bistan denez, sintetikoen kasuan, aski da ez jartzea adizkiaren aurrean. Analitikoetan, aldiz, ezezko perpaus beregainen kasuan, nahitaezkoa da egungo joskeran, horrez gainera, adizki nagusia adizki laguntzailearen atzera aldatzea: (Ba)dator / Ez dator; Etorriko da / Ez da etorriko.

Perpaus menderatuen artean, batzuk, askeenak, beregainen eredu berera biltzen dira: Ez baita etorriko; Ez dela etorriko.

Beste muturrean daude mendeko perpaus joskeraz zurrunago batzuk: Etorriko ez den [hori]; *ez den etorriko [hori].

Tartean, berriz, bietara berdintsu erabiltzen direnak: Ez delako(tz) etortzen; Etortzen ez delako(tz). Edota joera bat nagusi bai, baina bestea debeku ez den perpaus menderatu motak: Etorri ez (baldin) bada (kanokikoa, ohikoena); Ez (baldin) bada etorri (aukerakoa).

Baiezkoak

Baiezko perpaus askok, gehienek (analitikoek), ez dute seinale berezirik. Jakina, baiezkoak dira, nabarmen, ba- aurrizkia daramaten perpausak (adizki sintetikoetan)¹¹⁰: Etorriko da autobusa (baiezkoa, ba- markarik gabe); Autobusa etorriko da (baiezkoa, ba- markarik gabe); Badator autobusa.

¹¹⁰ Erne: baldintzazko perpausen menderagailuak forma bera du —(baldin) ba—, baina besterik da.